Rb. Amsterdam, 13-10-2008, nr. HA-RK 08.668

Ingeval de solvabiliteit of de liquiditeit van een kredietinstelling met zetel in Nederland die een vergunning als bedoeld in artikel 2:11, eerste lid, heeft, tekenen van een gevaarlijke ontwikkeling vertoont en redelijkerwijs in die ontwikkeling geen verbetering te voorzien is, kan de rechtbank, binnen het rechtsgebied waarvan de kredietinstelling haar zetel heeft, op verzoek van de Nederlandsche Bank ten aanzien van de kredietinstelling in het belang van de gezamenlijke schuldeisers de noodregeling uitspreken.

Ingeval de solvabiliteit of de liquiditeit van een kredietinstelling zodanig is dat redelijkerwijs te voorzien is dat de kredietinstelling haar verplichtingen ter zake van de door haar verkregen gelden niet of slechts ten dele kan nakomen, kan de rechtbank binnen het rechtsgebied waarvan de kredietinstelling haar zetel heeft, op verzoek van de Nederlandsche Bank ten aanzien van de kredietinstelling in het belang van de gezamenlijke schuldeisers de noodregeling uitspreken.

Ingeval de solvabiliteit of de liquiditeit van een in Nederland gelegen bijkantoor van een kredietinstelling met zetel in een andere lidstaat die geen vergunning heeft, zodanig is dat te voorzien is dat de kredietinstelling dan wel het bijkantoor haar of zijn verplichtingen ter zake van de door haar of hem verkregen gelden niet of slechts ten dele kan nakomen, kan de rechtbank binnen het rechtsgebied waarvan de kredietinstelling dan wel het bijkantoor is gelegen, op verzoek van de Nederlandsche Bank ten aanzien van de kredietinstelling in het belang van de gezamenlijke schuldeisers de noodregeling uitspreken.

Artikel 3:160 is hier niet van toepassing omdat vaststaat dat de zetel van Landsbanki is gevestigd in Reykjavik (IJsland) en Landsbanki dus geen zetel in Nederland heeft. Het Nederlandse kantoor heeft geen rechtspersoonlijkheid, zodat ook niet van een zetel van het Nederlandse bijkantoor in Nederland kan worden gesproken.

Artikel 3:202 vereist dat Landsbanki in IJsland geen bankvergunning (meer) heeft. DNB heeft aanvankelijk betoogd dat dit het geval is omdat Landsbanki haar activiteiten heeft gestaakt. Dat is door het Nederlandse management van Landsbanki betwist. Weliswaar is er door liquiditeitsnood op dit moment geen mogelijkheid de spaarders die tegoeden opvragen uit te betalen, maar er zijn wel activiteiten die zoveel mogelijk doorgaan, zoals het beheer van een kredietportefeuille, welke een nominale waarde heeft van circa EUR 600 mln., aldus het bestuur van de Nederlandse vestiging van Landsbanki.

De rechtbank heeft ter zitting van 7 en 9 oktober te kennen gegeven dat het enkele staken van de betalingen in Nederland onvoldoende grond is om aan te nemen dat de bankvergunning van Landsbanki in IJsland is vervallen. Omdat de toestand in IJsland onduidelijk was, heeft de rechtbank de behandeling van de zaak aangehouden.

Op vrijdag 10 oktober heeft een delegatie van DNB gesproken met de IJslandse toezichthouder, de Financial Supervisory Authority (FME). Op de zitting van 13 oktober 2008 heeft DNB verslag gedaan van dit overleg en daarbij als bewijsstukken in het geding gebracht een door FME uitgegeven persbericht en een door FME genomen beslissing inzake de splitsing van Landsbanki in Old Landsbanki en New Landsbanki. DNB heeft gesteld dat de Amsterdamse activiteiten achterblijven in Old Landsbanki. Ook heeft zij gesteld dat de delegatie van DNB die naar IJsland is afgereisd daar te horen heeft gekregen dat de vergunning van Old Landsbanki wordt ingetrokken. Een schriftelijke bevestiging daarvan was ter zitting niet beschikbaar.

Het bestuur van de Nederlandse vestiging van Landsbanki heeft bij gebrek aan wetenschap niet betwist dat geen vergunning meer aanwezig is voor Old Landsbanki.

Naar het oordeel van de rechtbank doet zich thans de situatie voor die is geregeld in artikel 3:202 WFT.

Het bijkantoor van Landsbanki (nu: Old Landsbanki) is nu een bijkantoor van een bank met zetel in een andere lidstaat, waarvan moet worden aangenomen dat die geen vergunning meer heeft. Verder staat vast dat de liquiditeit van dit bijkantoor zodanig is dat het zijn verplichtingen ter zake van de door hem verkregen gelden niet of slechts ten dele kan nakomen, immers heeft het bijkantoor de betalingen aan spaarders die geld opvroegen gestaakt. De rechtbank zal daarom in het belang van de gezamenlijke schuldeisers de noodregeling uitspreken.

Ten overvloede merkt de rechtbank over de rechtsgevolgen van deze beslissing het volgende op.

Voor de spaarders die een bedrag hebben ingelegd dat ligt onder het door het depositogarantiestelsel gedekte bedrag geldt dat dit stelsel in werking treedt door het van toepassing worden van de noodregeling.

Voor spaarders en andere crediteuren voor wie dit stelsel geen (volledige) dekking biedt is het volgende van belang. De noodregeling maakt de te benoemen bewindvoerders weliswaar bevoegd tot het overdragen of liquideren van de in Nederland beheerde leningenportefeuille en andere activa, maar bij de uiteindelijke afwikkeling zullen alle bezittingen en schulden van (Old) Landsbanki in elk van de landen waarin Landsbanki actief is geweest betrokken moeten worden. Daarbij zal het fundamentele rechtsbeginsel van gelijkheid van alle schuldeisers uitgangspunt dienen te zijn. Daarmee verdraagt zich niet een bevoordeling van IJslandse rekeninghouders boven Nederlandse rekeninghouders. Uit het door DNB in het geding gebrachte persbericht zou kunnen worden afgeleid dat voor de IJslandse rekeninghouders geldt dat zij over hun tegoeden volledig kunnen beschikken, terwijl het er thans niet naar uit ziet dat andere rekeninghouders, waar onder de Nederlandse, volledige betalingen tegemoet kunnen zien. Vanuit het oogpunt van gelijkheid van schuldeisers kunnen dus bij de wijze van splitsing van Landsbanki en de gevolgen daarvan voor IJslandse en buitenlandse rekeninghouders vraagtekens worden geplaatst.