HR, 31-01-2003, nr. R01/114HR

In dit geding - waarin thans verweerster in cassatie (verder: de vrouw) een zelfstandig verzoek tot vaststelling van een uitkering tot levensonderhoud heeft gedaan - klaagt thans eiser tot cassatie (verder: de man) in cassatie nog uitsluitend over hetgeen het Hof heeft overwogen omtrent zijn draagkracht in de periode 1 juni 2000 tot 1 september 2000.

Tussen partijen heeft zich het volgende voorgedaan:

Het middel bevat vijf (ongenummerde) klachten tegen 's Hofs vaststelling van de draagkracht van de man in de periode 1 juni 2000 tot 1 september 2000. Het gaat daarbij om beslissingen die uitsluitend betreffen het vaststellen en wegen van de door partijen met het oog op de draagkracht aangevoerde omstandigheden. De rechter is op dat punt in hoge mate vrij en de toetsing in cassatie is beperkt; zijn beslissingen behoeven in het algemeen niet aan hoge motiveringseisen te voldoen.

De eerste klacht komt op tegen 's Hof oordeel dat het, gelet op de stukken en het besprokene ter terechtzitting, redelijk is bij de bepaling van de draagkracht van de man als uitgangspunt te nemen het door de man in de betrokken periode ontvangen netto maandinkomen inclusief de door de man ontvangen "representatievergoeding" en "expatriate allowance" (buitenlandtoelage). Het middel klaagt dat het Hof heeft miskend dat de representatievergoeding en/of de buitenlandtoelage naar aard en (rechts-)karakter rechtstreeks strekken tot vergoeding van de extra kosten welke direct samenhangen met het zijn of hebben van de status van expatriate en voorts dat het Hof blijk geeft van een onjuiste rechtsopvatting nu slechts inkomsten uit arbeid bepalend kunnen zijn en daartoe niet gerekend kunnen worden de representatievergoeding en de buitenlandtoelage.

Deze klachten falen, nog daargelaten of juist is de veronderstelling dat bedoelde vergoedingen niet gekwalificeerd moeten worden als inkomen uit arbeid: de feitenrechter is bij het vaststellen van de financiële middelen waarover de alimentatieplichtige kan beschikken in hoge mate vrij en hij mag rekening houden met alles wat de alimentatieplichtige rechtens en feitelijk ter beschikking staat en ook met wat deze zich in de naaste toekomst kan verwerven; zie Asser-De Boer, 1998, nr. 625 en de losbladige Personen- en Familierecht, Wortmann, art. 1:157, aant. 2 sub a 1. Daaraan ziet voorbij de in het middel vervatte veronderstelling dat slechts inkomsten uit arbeid bepalend kunnen zijn en dat vergoedingen als de onderhavige niet in aanmerking mogen worden genomen. Voorts miskent het middel nog dat het Hof met zijn verwijzing naar "de stukken en het besprokene ter terechtzitting" kennelijk heeft willen aangeven dat hetgeen de man ter zake van de bedoelde vergoedingen heeft aangevoerd, hem geen aanleiding hebben gegeven deze vergoedingen bij het bepalen van de draagkracht buiten beschouwing te laten; tot nadere motivering was het Hof niet gehouden.

De tweede klacht betreft 's Hofs oordeel dat de man onvoldoende aannemelijk heeft gemaakt dat zijn huidige echtgenote niet in staat is althans gedeeltelijk in haar eigen levensonderhoud te voorzien gelet op hetgeen de man ter zitting heeft verklaard omtrent het arbeidsverleden van de vrouw en gelet op de leeftijd van de vrouw en op die van haar kinderen. Geklaagd wordt dat 's Hofs oordeel rechtens onjuist en onbegrijpelijk is, gebaseerd als het is op een miskenning van de feitelijke situatie; in dat verband wordt betoogd dat het Hof heeft miskend dat de vrouw niet in staat is direct werk in Nederland te vinden en dat het Hof heeft miskend dat het gaat om de feitelijke en niet om de juridische verdiencapaciteit; voorts wordt geklaagd dat de man tot op het moment van de beschikking niet heeft kunnen bevroeden dat het Hof zo zou oordelen als het heeft gedaan.

Ook deze klachten falen. Het Hof diende de vraag te beantwoorden welke invloed het tweede huwelijk van de man op diens draagkracht heeft; het stond het Hof vrij daarbij betekenis te hechten aan de omstandigheid dat de huidige echtgenote van de man zich een eigen inkomen zou kunnen verwerven: het Hof heeft geen rechtsregel geschonden en geen onjuiste maatstaf gehanteerd. (Zie de losbladige Personen- en Familierecht, Wortmann, art. 1:157, aant. 2 sub a 2.) De verdiencapaciteit van de huidige echtgenote van de vrouw is in hoger beroep expliciet aan de orde is geweest. Het Hof heeft zijn oordeel omtrent die verdiencapaciteit met name gebaseerd op hetgeen de man zelf ter zitting daaromtrent heeft medegedeeld (te weten dat zijn echtgenote niet alleen Portugees doch tevens Spaans spreekt, dat zij tot mei 1998 heeft gewerkt als vertegenwoordiger voor bedrijven in de medische branche), daarbij in aanmerking genomen de leeftijd van die echtgenote en van haar kinderen en de omstandigheid dat niet is gebleken dat er medische beletselen zijn. Van een ontoelaatbare verrassingsbeslissing is dan ook geen sprake; onbegrijpelijk of onvoldoende gemotiveerd is 's Hofs oordeel evenmin. Dat de man tot op het moment van de beschikking niet heeft bevroed dat het Hof zou oordelen zoals het heeft gedaan, doet daaraan niet af. De klacht dat ter zitting door de man is aangegeven dat zijn huidige echtgenote in 1997 voor het laatst heeft gewerkt mist feitelijke grondslag; de klacht dat de huidige echtgenote niet in staat is in Nederland werk te vinden ziet eraan voorbij dat het Hof diende te oordelen over de verdiencapaciteit van deze echtgenote in Spanje nu in appel nog slechts de draagkracht van de man over de periode van 1 juni tot 1 september 2000 ter beoordeling stond en de man in deze periode met zijn nieuwe echtgenote en haar twee kinderen in Spanje woonde.

De derde klacht komt op tegen 's Hofs oordeel dat de omvang van de door de man opgevoerde autokosten voor woon-werkverkeer ad f 1.075- per maand als bovenmatig gekwalificeerd moeten worden en dat het redelijk is rekening te houden met f 500,- per maand. Geklaagd wordt dat het Hof heeft miskend dat de door de man opgevoerde kostenpost "daarmee samenhangt dat de man de kosten woon-werkverkeer niet vergoed krijgt, doch wel die kosten ten behoeve van zijn dagelijkse werkzaamheden moet maken gelet op de reisafstand, en begroot op 2150 km per maand (pleitnotitie Mr Raaijmakers blz. 2) waaromtrent (naar Nederlandse maatstaven) een forfaitaire kostenpost geldt ad f. 0,50/km, derhalve dat voorgestelde bedrag ad f 1.075,-, zodat het Hof ten onrechte althans op onjuiste gronden dat bedrag beperkt toewijsbaar oordeelt".

Deze klacht faalt eveneens. Het Hof heeft niet miskend dat de man de kosten voor woon- werkverkeer niet van zijn werkgever vergoed kreeg; het Hof is integendeel ervan uitgegaan dat de werkgever geen kostenvergoeding verstrekte. De klacht dat het Hof gehouden was een forfaitaire kostenpost van f 0,50/km te hanteren, faalt. Het stond het Hof vrij bij het bepalen van 's mans draagkracht slechts met de door de man opgevoerde autokosten woon- werkverkeer rekening te houden voorzover het Hof zulks redelijk achtte. In aanmerking genomen dat de man in zijn beroepschrift (sub 18) heeft aangevoerd dat zijn "werkelijke autokosten" f 350,- per maand bedroegen, heeft het Hof kennelijk met name in beperkte mate rekening gehouden met de vaste autokosten.

De vierde klacht houdt in dat het Hof miskent dat de man de ziektekostenpremies dient te betalen voor zijn huidige echtgenote en haar twee kinderen nu deze echtgenote niet over eigen inkomsten beschikte.

Deze klacht faalt nu het Hof zijn weigering rekening te houden met deze kosten baseerde en mocht baseren op zijn oordeel dat deze echtgenote zich eigen inkomsten kan verwerven zodat de man voor het bepalen van zijn draagkracht als alleenstaande moet worden beschouwd; dat oordeel is vergeefs bestreden door de tweede cassatieklacht.

De laatste klacht mist zelfstandige betekenis.

Conclusie

De conclusie strekt tot verwerping van het beroep.

De Procureur-Generaal bij de

Hoge Raad der Nederlanden