HR, 29-03-2002, nr. R01/030HR

Het gaat in deze Antilliaanse zaak in cassatie om de vraag of het gemeenschappelijk hof terecht heeft geoordeeld dat eiser in cassatie aan verweerder makelaarscourtage is verschuldigd.

In cassatie kan van het volgende worden uitgegaan.

Bij op 4 juni 1997 ter griffie ingediend inleidend verzoekschrift heeft New House de onderhavige procedure tegen [eiser] aanhangig gemaakt bij het gerecht in eerste aanleg. Daarin vorderde New House [eiser] te veroordelen om het voormelde bedrag van NAfl. 75 000,- aan haar te betalen met vanwaardeverklaring van de in haar opdracht gelegde conservatoire beslagen. New House heeft daartoe gesteld dat levering van het hotel niet heeft plaatsgevonden door aan [eiser] te wijten omstandigheden.

[Eiser] heeft gemotiveerd verweer gevoerd. Hij bestreed dat het feit dat de levering van het hotel niet heeft plaatsgevonden, aan zijn schuld te wijten was en voerde aan dat juist New House daaraan schuldig was.In reconventie heeft hij gevorderd New House te veroordelen de door hem als gevolg van de wanprestatie dan wel onrechtmatige daad van New House geleden schade te vergoeden, op te maken bij staat. New House heeft verweer gevoerd.

Na tussenvonnissen van 26 oktober 1998, 17 mei 1999 en 1 november 1999 heeft het gerecht bij eindvonnis van 7 februari 2000 in conventie [eiser] veroordeeld aan New House het gevorderde bedrag van NAfl. 75 000,- te betalen en de vanwaardeverklaring van het conservatoir beslag afgewezen. In reconventie heeft het de vordering van [eiser] afgewezen.

Het gerecht overwoog daartoe bij tussenvonnis van 17 mei 1999 in conventie kort gezegd dat partijen erover twisten of het feit dat de levering van het hotel aan KVB niet heeft plaatsgevonden, al dan niet is veroorzaakt door omstandigheden die aan [eiser] zijn te wijten (rov. 3.2). Het gerecht overwoog dienaangaande dat de vordering van New House toewijsbaar is als komt vast te staan dat de levering niet heeft plaatsgevonden vanwege aan [eiser] te wijten omstandigheden (rov. 3.3).

Bij eindvonnis van 7 februari 2000 overwoog het gerecht in conventie, kort gezegd, dat KVB in de door haar tegen [eiser] aanhangig gemaakte zaak heeft aangevoerd dat zij laatstgenoemde op 31 december 1996 in gebreke heeft gesteld. Weliswaar is daarvan geen afschrift in het geding gebracht, maar nu uit de wel overgelegd brief van 20 januari 1997 aan [eiser] van diezelfde ingebrekestelling melding wordt gemaakt en ook de eerste rechter in voormeld geding [eiser] tot betaling van de contractuele boete heeft veroordeeld, moet het ervoor worden gehouden dat [eiser] op 20 januari 1997 jegens KVB gebreke was, zodat hij ook jegens New House schadeplichtig is, aldus nog steeds het gerecht (rov. 2.3).

[Eiser] heeft tegen dit eindvonnis hoger beroep ingesteld bij het gemeenschappelijk hof van justitie van de Nederlandse Antillen en Aruba.

Bij vonnis van 28 november 2000 heeft het hof het eindvonnis van het gerecht in eerste aanleg bekrachtigd. Het hof heeft daartoe onder meer het volgende overwogen:

Gezien het feit dat er sinds de datum waarop het transport uiterlijk had moeten plaatsvinden inmiddels bijna vier jaren zijn verstreken, is de vordering op grond van de eisen van redelijkheid en billijkheid opeisbaar geworden, aldus nog steeds het hof (rov. 4.7).

Tegen dit vonnis heeft [eiser] tijdig8. cassatieberoep ingesteld. New House is in cassatie niet verschenen.

Middel 1 strekt ten betoge dat het hof ten onrechte/onbegrijpelijkerwijze de door het gerecht in eerste aanleg in rov. 3.3 van zijn tussenvonnis van 17 mei 20009. gegeven beslissing terzijde heeft gesteld. Op deze bindende eindbeslissing mocht niet worden teruggekomen omdat hiertegen geen grieven zijn aangevoerd en zich hier geen van de door Hoge Raad aanvaarde uitzonderingen voordoet.

Het middel is gebaseerd op een onjuiste rechtsopvatting - en faalt dus - omdat het over het hoofd ziet dat de Antilliaanse appelrechter, anders dan zijn Nederlandse collega, het bestreden vonnis niet alleen naar aanleiding van behoorlijk in het geding naar voren gebrachte grieven beoordeelt, maar ook ambtshalve, welke taak zich mede uitstrekt tot tussenvonnissen die niet in het appelrekest zijn genoemd (art. 269 RvNA).10. Door het hoger beroep tegen een eindvonnis wordt het geschil in volle omvang aan het oordeel van de hogere rechter onderworpen, tenzij appellant zijn beroep heeft beperkt.11.Asser12. heeft erop gewezen dat de ratio van dit systeem is gelegen in het ontbreken van een verplichte procesvertegenwoordiging.13.

Middel 2 strekt ten betoge dat het hof in rov. 4.6 de termen verschuldigdheid en opeisbaarheid door elkaar haalt.

Voorzover het middel de klacht bevat dat het hof buiten de grenzen van de rechtsstrijd is getreden, treft het doel, hetgeen tot vernietiging van het bestreden vonnis moet leiden.14. New House heeft haar vorderingsrecht immers gebaseerd op de stelling dat het feit dat het transport van het hotel aan KVB niet is doorgegaan, aan schuld van [eiser] is te wijten. Het gerecht in eerste aanleg heeft bij zijn beoordeling van het geschil de grenzen daarvan gerespecteerd, wat er van zijn beslissing en de motivering daarvan overigens zij. Het hof heeft deze grenzen evenwel doorbroken door art. 11 van de tussen [eiser] en KVB gesloten overeenkomst aldus uit te leggen dat dit aan New House een onvoorwaardelijk recht verschafte op courtage onder de tijdsbepaling van de transportdatum.

Het middel klaagt voorts dat, waar het gerecht zich in zijn eindvonnis in belangrijke mate heeft gebaseerd op de beslissing van het geschil tussen KVB en [eiser], het onbegrijpelijk is dat het hof niet heeft meegewogen dat het deze beslissing in hoger beroep zelf heeft vernietigd.

Gezien het succes van de eerste klacht die door het middel naar voren wordt gebracht, hoeft de onderhavige geen bespreking meer. Ten overvloede merk ik echter op dat het eindvonnis van het gerecht al daarom onjuist was, omdat aan een beslissing van het geschil tussen KVB en [eiser] geen gezag van gewijsde toekomt in de onderhavige procedure, die tussen andere partijen wordt gevoerd. (Het gerecht en) het hof diende (dienden) in dit geding zelfstandig te onderzoeken of het niet doorgaan van het transport van het hotel aan KVB, aan [eiser] te wijten was.

Ook middel 3 behoeft geen bespreking meer. Ten overvloede merk ik op dat het ongegrond is. Voorzover het klaagt dat het Hof buiten de rechtsstrijd is getreden doordat het de vordering in Nafl. in plaats van in Nfl heeft toegewezen, ziet het over het hoofd dat zowel de vordering van New House als het door het hof bekrachtigde vonnis van het gerecht ziet op hetzelfde bedrag in Antilliaanse guldens. Voorzover het stelt dat het hof ten onrechte ervan is uitgegaan dat de grieven van [eiser] zich ook richtten tegen de in onderdeel 1 bedoelde eindbeslissing, vormt het een herhaling van middel 1 en faalt het derhalve op de onder 2.2 genoemde grond.

Deze strekt tot vernietiging van het bestreden vonnis met terugverwijzing van de zaak naar het gemeenschappelijk hof.

De Procureur-Generaal bij de

Hoge Raad der Nederlanden,