Rb. Den Haag, 10-08-2016, nr. C/09/513855 / KG ZA 16-819

Het verloop van de procedure blijkt uit:

Philips heeft met betrekking tot haar productie 13 een behandeling met gesloten deuren verzocht vanwege daarin voorkomende bedrijfsgeheime gegevens ten aanzien van het ontwerpproces van de in het geding zijnde producten. Dat verzoek is ter zitting toegestaan. Aangezien in dit vonnis geen bedrijfsgeheime zaken worden genoemd, is een geanonimiseerd afschrift niet nodig. Ten slotte is vonnis bepaald.

Koninklijke Philips staat aan het hoofd van het Philipsconcern en heeft verschillende werkmaatschappijen. Het Philipsconcern is een wereldwijde onderneming op het terrein van onder meer apparaten voor persoonlijke verzorging, waaronder elektrische scheerapparaten (de "Philips Shavers"). Hieronder is een afbeelding van aantal voorbeelden van de Philips Shavers weergegeven.

Een van die scheerapparaten van Philips is de SensoTouch 3D, die werd geïntroduceerd in 2010. Hieronder is een aantal aanzichten van de SensoTouch 3D weergegeven.

Koninklijke Philips is houdster van de Philips-merken waaronder de Philips Shavers worden verkocht. Philips Consumer Lifestyle brengt onder meer de Philips Shavers op de markt.

Lidl maakt deel uit van een wereldwijd opererend supermarktconcern dat zich richt op het goedkopere segment. Lidl Nederland verzorgt de distributie voor en exploitatie van de Lidl-winkels in Nederland.

Lidl brengt sinds juni 2016 een scheerapparaat voorzien van het merk SILVERCREST op de markt (hierna: de Silvercrest). Hieronder is een aantal aanzichten van de Silvercrest weergegeven (links zoals het product uit de verpakking komt, voorzien van een rubberen bandje om de “nek” en rechts na verwijdering van het rubberen bandje):

Op 14 juni 2016 heeft Philips aan Lidl een brief gezonden waarin zij Lidl sommeert de inbreuk op haar rechten te staken, althans te voorkomen dat de Silvercrest per 16 juni 2016 op de Nederlandse markt komt. Lidl heeft geen gehoor gegeven aan de sommatie en heeft de verkoop van de Silvercrest doorgezet.

Philips vordert dat de voorzieningenrechter zover mogelijk uitvoerbaar bij voorraad:

A. Gedaagden, ieder afzonderlijk, te bevelen binnen 24 uur na betekening van het te dezen te wijzen vonnis, de inbreuk op de auteursrecht van Philips op de Philips Shavers, althans de SensoTouch 3D, en het onrechtmatig handelen jegens Philips als in deze dagvaarding omschreven, te staken en gestaakt te houden, meer in het bijzonder zich in Nederland te onthouden van het tonen, promoten, aanbieden, verkopen of anderszins verhandelen van de Inbreukmakende Shavers of andere shavers die verwarringwekkend overeenstemmen met de Philips Shavers en/of geen andere totaalindruk wekken bij de consument;

B. Gedaagden te bevelen per overtreding van het sub A) gevorderde verbod aan eiseressen een dwangsom te betalen van Euro 25.000,-- (vijfentwintigduizend Euro) per dag, een gedeelte van een dag voor een hele gerekend, dat genoemd verbod wordt overtreden, dan wel, ter keuze van eiseressen, van EUR 2.000,-- (tweeduizend Euro) per in strijd met het sub i) bepaalde verkochte en geleverde inbreukmakende product;

C. Gedaagden hoofdelijk te veroordelen in de volledige proceskosten van dit geding overeenkomstig artikel 1019h Rv.

Philips legt aan haar vorderingen – kort gezegd – ten grondslag dat Lidl met de door haar op de markt gebrachte Silvercrest inbreuk op de auteursrechten van Philips maakt, en bovendien sprake is van slaafse nabootsing.

Lidl voert verweer.

Op de stellingen van partijen wordt hierna, voor zover van belang, nader ingegaan.

Bevoegdheid

Ambtshalve wordt overwogen dat de bevoegdheid van de Nederlandse voorzieningenrechter om kennis te nemen van de vorderingen van Philips kan worden gestoeld op artikelen 4 lid 1 en 7 lid 2 Verordening (EU) 1215/2012 van het Europees Parlement en de Raad van 12 december 2012 betreffende de rechterlijke bevoegdheid, de erkenning en de tenuitvoerlegging van beslissingen in burgerlijke en handelszaken.

Betrokkenheid Lidl Stiftung

Lidl voert aan dat Lidl Stiftung niet betrokken is bij de handel in de Silvercrest scheerapparaten in Nederland. Dat verweer wordt voorshands verworpen. Philips wijst terecht op de volgende omstandigheden die in onderling verband beschouwd de conclusie rechtvaardigen dat Lidl Stiftung zo niet medeverantwoordelijk is voor de handel, er minst genomen een serieuze dreiging is van handel in de scheerapparaten door haar. Lidl Stiftung is enig aandeelhouder van Lidl Nederland en kan zo – onweersproken – het beleid bij de laatste bepalen. Voorts is Lidl Stiftung rechthebbende op het Uniemerk SILVERCREST met nummer 010221505, waaronder de scheerapparaten worden verkocht. Tot slot stond op de website lidl.nl, die Lidl Stiftung houdt, de folder waarin de Silvercrest werd aangeboden.

Spoedeisend belang

Gelet op de voortgaande verkoop van de Silvercrest door Lidl en de omstandigheid dat deze eerst sedert 16 juni jl. op de markt is, is het spoedeisende belang bij de gevorderde voorlopige maatregelen gegeven. Dat spoedeisende belang is ook overigens niet bestreden.

Auteursrecht

Philips heeft onweersproken gesteld dat de SensoTouch 3D is aan te merken als een werk in de zin van artikel 10 Aw1.. Het ontwerp van het scheerapparaat is een eigen intellectuele schepping (in de zin van het Infopaq I-arrest van het Hof van Justitie2.), heeft een eigen oorspronkelijk karakter en draagt het persoonlijk stempel van de maker. Voor zover Lidl zich op het standpunt stelt dat Philips niet duidelijk heeft gemaakt op welk ontwerp zij precies een beroep doet, is dat verweer ongegrond. Zo wordt de SensoTouch 3D in bijvoorbeeld nrs. 23 en 27 van de dagvaarding specifiek genoemd. Bovendien is de door Philips een week voor de zitting overgelegde verklaring van prof. [A] (hierna ook de [A]-verklaring) geheel gericht op de SensoTouch 3D en is dat apparaat vergeleken met de Silvercrest van Lidl. Tot slot is het beroep op dat specifieke Philips-model op het pleidooi nog explicieter gemaakt.

Lidl bestrijdt dat Philips rechthebbende is op de auteursrechten met betrekking tot de SensoTouch 3D. Dit verweer wordt voorshands verworpen. De maker van het ontwerp van de SensoTouch 3D is, zo stelt Philips verwijzend naar de door haar in het geding gebrachte ontwerptekeningen en overeenkomsten, haar medewerker mevrouw [B]. Deze door Philips overgelegde ontwerptekeningen (door Lidl ook wel aangeduid als “lijnentekeningen”) vertonen een dusdanige gelijkenis met de SensoTouch 3D dat aannemelijk is dat deze aan dat ontwerp ten grondslag hebben gelegen. Voorshands is voldoende duidelijk dat mevrouw [B] op het moment van ontwerp van de SensoTouch 3D (februari 2008) als ontwerper in dienst was bij Philips (in Amsterdam) en de laatste zodoende het auteursrecht op grond van artikel 7 Aw toekomt. Voor zover er sprake was van een ontwerpteam, is voldoende aannemelijk dat dit ook voor de andere leden van dat team gold.

Lidl weerspreekt voorts de stelling van Philips dat sprake is van inbreuk. De voorzieningenrechter overweegt dat voor de vraag of sprake is van inbreuk op het auteursrecht van Philips de totaalindrukken van enerzijds het oorspronkelijke werk, de SensoTouch 3D, en anderzijds de Silvercrest dienen te worden vergeleken. Daarbij moet in aanmerking worden genomen welke elementen van een werk auteursrechtelijk beschermd zijn.

Naar voorlopig oordeel kan bij die vergelijking, zoals Philips wil, het rubberen bandje rond de hals van de Silvercrest worden weggedacht. Dit bandje zit los en voldoende aannemelijk is dat een niet onaanzienlijk deel van de consumenten het bandje, dat ook geen duidelijk nut heeft, zal weglaten. Dit zal de consument eens te meer doen zodra hij het bandje loskoppelt om het apparaat of de scheerkop schoon te maken, of als hij de meegeleverde tondeuse/trimmer op het apparaat bevestigt. Hierbij komt dat Philips er terecht op heeft gewezen dat het terugplaatsen van de scheerkop, na gebruik van de tondeuse of na het schoonmaken, lastiger is als het bandje wordt teruggeplaatst, zo heeft de voorzieningenrechter ook ter zitting kunnen constateren. De toevoeging van een losneembaar bandje laat, tot slot, onverlet dat Lidl ook het apparaat zonder bandje openbaar maakt dan wel verveelvoudigt. De omstandigheid dat de gebruiksaanwijzing (bladzijde 100 van het Nederlandstalige deel) aanraadt het bandje terug te plaatsen doet aan het voorgaande onvoldoende af. Ook daar wordt overigens niet aangegeven wat het nut van het bandje is.

Philips heeft, in navolging van haar deskundige [A], gewezen op 36 overeenkomsten tussen de SensoTouch 3D en de Silvercrest (sic):

“Beide apparaten hebben dezelfde opbouw.

1. Bij beide apparaten heeft het achter deel het grootste volume;

2. En dit deel is mat zwart;

3. En dit deel is ronder dan het voor deel;

4. Het voor deel is vlakker en zwart hoogglanzend. Het effect van de combinatie mat/ glanzend is dat het glanzende deel meer aandacht vraagt en daardoor het volume van het apparaat kleiner en eleganter lijkt;

5. De hoek waarop de scheerkop geplaatst is op het huis komt overeen. Bij de Lidl is het achter deel en de scheerkop iets groter. Dit heeft louter een technische reden, bij de Lidl is gekozen voor standaard onderdelen. Bij de Philips is ervoor gekozen om speciale, kleinere onderdelen te ontwikkelen.

6. De breedte van de apparaten is nagenoeg gelijk;

7. De lengte van de apparaten is nagenoeg gelijk;

8. Het gewicht is nagenoeg gelijk. De Philips weegt 183 gram, de Lidl 177 gram.

8. Bovenstaande foto's tonen ook aan dat de contouren van de apparaten grote gelijkenis vertonen, met een iets gebolde zijkant.

9. De bovenzijde is afgevlakt, die met een radius overgaat in de zijkant en een eveneens afgevlakte onderzijde met een radius aan de zijkant;

10. Het decor is horizontaal geribbeld, bij de Philips fijner dan bij het Lidl Scheerapparaat.

11. Op onderstaande foto is te zien hoezeer de contouren aan de onderzijde overeenkomen.

12. Op onderstaande foto is te zien hoezeer de contouren overeenkomen, van boven gezien.

13. De vorm van de handgreep heeft als gevolg dat de beide apparaten op dezelfde wijze in de hand liggen;

14. De schakelaar op dezelfde manier aangeschakeld wordt;

15. En de scheerkophouder op dezelfde wijze ten opzichte van de hand gepositioneerd is;

Scheerkophouders

16. Beide scheerkophouders hebben dezelfde afgeronde en vloeiende contouren, en dezelfde facetten aan de buitenzijden;

17. De drie metalen scheerkoppen zijn identiek gearrangeerd in zwarte ringen met dezelfde vorm;

De scheerkophouder bestaat bij beide apparaten uit een sandwich van drie lagen;

18. Boven zwart, midden metaal en onder zwart;

19. De contouren van beide scheerkophouders zijn nagenoeg gelijk; vloeiend en gestroomlijnd met een gebolde onderkant

Hals/verbinding handgreep en scheerkophouder

20. De hals is bij beide apparaten verhoogd en slank weergegeven, waardoor de scheerkop als het ware lijkt te zweven boven de handgreep;

21 . Bij het Lidl Scheerapparaat heeft men naar mijn mening tevergeefs getracht de vrijwel identieke vormgevingskenmerken van de hals van het scheerapparaat te verhullen met een afneembare eenvoudige rubberen zwarte kraag, die ook de versmalling benadrukt tussen de scheerkophouder en de handgreep. De kraag heeft geen functie en kan naar mijn mening door bij gebruik en reiniging eenvoudig worden verwijderd. Tevens is de ring onhandig bij het plaatsen van de scheerkop of tondeusekop.

22. De hals bestaat uit een geribbeld zwart manchet; bestaande uit drie ringen.

23. Op het schakelaardeel is bij beide apparaten een verhoging aangebracht, bij het Philips Scheerapparaat iets geleidelijker bij het Lidl Scheerapparaat iets hoekiger.

Design voorzijde

24. Bij beide apparaten is aan de voor zijde een 'sandwich' vormgeving toegepast;

25. Die bestaat uit een zwart glanzend kunststof deel waarin de v-vormige schakelaar en de hals zijn opgenomen;

26. Door omheen een gemetalliseerd deel, eveneens in v-vorm;.

27. Het geheel wordt bij beiden omsloten door een zwart glanzend kunststof deel, waarin de zelfde v-vorm terugkeert;

Vormgeving schakelaar

28. Bij beide apparaten is de schakelaar in een V-vorm in het bovendeel geïntegreerd;

29. Het v-vormig deel vormt een kraag om de hals en is bij beide aan de onderzijde afgevlakt;

30. De plaats waar gedrukt moet worden om het apparaat te bedienen zit bij beide apparaten op dezelfde plek;

31 . Beide knoppen hebben eenzelfde glanzende finish;

32. Beide knoppen zijn licht gebold en hebben eenzelfde facet aan de rand.

Standaard

33. Beide scheerapparaten zijn voorzien van een accu waardoor zij zonder snoer gebruikt kunnen worden. Om de accu te kunnen laden dient het apparaat in een standaard gezet te worden. De standaarden zijn nagenoeg gelijk. Zij tonen een aantal belangrijke gelijkenissen.

34. Op onderstaande foto is te zien dat de apparaten op een precies dezelfde manier neergezet worden. De hoek ten opzichte van het grondvlak is identiek, waardoor zij in de presentatie eenzelfde rechtopheid vertonen.

35. Beide standaards ondersteunen op een identieke manier. Het apparaat wordt onderin ingesloten en op de helft van de behuizing aan de achterzijde ondersteund.

36. De beweging wordt mogelijk gemaakt door een scharnier aan de voorzijde, waardoor beide standaarden op een precies dezelfde manier in- en uitklappen, zie foto hieronder.”

Deze door Philips/[A] genoemde overeenkomsten in het ontwerp worden onvoldoende weggenomen door de verschillen. Er is daarbij op te wijzen dat door Lidl onvoldoende bestreden is dat de SensoTouch 3D aanzienlijk afwijkt van het vormgevingserfgoed van andere fabrikanten. Philips geeft dit vormgevingserfgoed als volgt weer (met de SensoTouch 3D rood omkaderd):

Philips heeft gemotiveerd betwist dat de modellen die Lidl hiertegenover heeft gesteld (productie 2, met uitzondering van het hierna nog te noemen Remington-apparaat) tot het vormgevingserfgoed behoren, onder meer erop wijzend dat het veel modellen van Chinese makelij betreft waartegen zij bovendien optreedt. Lidl heeft aangaande de door haar als productie 2 overgelegde modellen ook geen bewijs overgelegd dat deze eerder op de markt/ontworpen waren dan de SensoTouch 3D. Zodoende is voorshands met Philips aan te nemen dat binnen het vormgevingserfgoed het dichtstbijzijnde ontwerp de Remington (XR 1330) betreft (deze is er overigens ook in een zwart/zilver uitvoering (XR 1370/XR1390):

De totaalindruk van de SensoTouch 3D wordt bepaald door de onder 4.6 genoemde kenmerkende elementen. Hierbij is met name te wijzen op (i) de stand van het scheerhoofd ten opzichte van het apparaat (beduidend meer rechtop dan de Remington, [A] nrs. 5 en 15), (ii) dat het scheerhoofd door de dunne nek lijkt te zweven boven het apparaat ([A] nr. 20), (iii) de sandwich-structuur van het scheerhoofd met chroomkleurig tussenstuk ([A] nrs. 18 en 19), (iv) de zwarte v-vormige kraag om de hals van het apparaat met daarin de aan/uit knop ([A] nrs. 28-30) en (v) waardoor een slank, gestroomlijnd en enigszins futuristisch ogend design wordt verkregen ([A], onder 4 van zijn verklaring, niet specifiek opgenomen in het onder 4.6 weergegeven overzicht). Weliswaar is het ontwerp van Lidl wat minder futuristisch en slank of gestroomlijnd, maar voor het overige komen de kenmerken i)-iv) ook in de Silvercrest voor. Op meer detailniveau zijn voorts de overeenkomsten te noemen die [A] heeft aangegeven. De tevens te constateren verschillen doen voorshands onvoldoende af aan de overeenstemming in totaalindruk. Dit geldt te meer indien wordt afgezet tegen het dichtst bij de SensoTouch 3D staande ontwerp van de Remington XR 1330. Duidelijk is dat de vormgeving van de SensoTouch 3D door de hiervoor genoemde kenmerken aanzienlijk verder afstaat van de Remington dan de Silvercrest van de SensoTouch 3D. Aan die overeenstemming in totaalindruk doet niet af dat voor een paar element van het uiterlijk van de scheerapparaten een technische reden zou zijn (plaats van de knop omdat daar de duim zit als het apparaat wordt vastgehouden, het gebruik van een driekoppige scheerkop als zodanig en een taps toelopend handvat in verband met de vorm van de hand en lengte van de vingers), al niet omdat uit het voorgaande (getuige reeds het in 4.9 weergegeven vormgevingserfgoed) blijkt dat er binnen die technische voorwaarden nog vele ontwerpvariaties mogelijk zijn. Hetzelfde heeft te gelden voor de door Lidl aangevoerde omstandigheid dat sommige van de door [A] genoemde elementen reeds in andere apparaten werden toegepast. Daargelaten dat dit naar voorlopig oordeel niet geldt voor kenmerken (i)-(v) hiervoor, kan volgens vaste rechtspraak ook een creatieve combinatie van reeds bekende elementen aan de werktoets beantwoorden en in de vergelijking van de totaalindrukken als hiervoor worden meegewogen.3.

De voorzieningenrechter verwerpt het standpunt van Lidl dat de beschermingsomvang van het auteursrecht op de SensoTouch3D beperkt is omdat Philips eerdere modellen op de markt heeft gebracht waarmee de SensoTouch 3D gelijkenissen vertoont (zoals de Arcitec en de SensoTouch 2D, zie r.o. 2.1) zodat de beschermingsomvang niet verder reikt dan de verschillen met die voorgangers. Philips heeft immers onvoldoende bestreden gesteld dat zij ook als maker in de zin van artikel 7 Aw van die eerdere scheerapparaten is te beschouwen. De daarin vastgelegde auteursrechtelijk te beschermen trekken zijn zodoende alle afkomstig van dezelfde maker en in zoverre diens eigen intellectuele schepping, want niet ontleend aan een ander. Overigens kan Philips ingevolge het bepaalde in artikel 10 lid 2 Aw op het geheel van haar auteursrechten een beroep doen, ook voor zover de SensoTouch 3D als een ‘bewerking’ van de eerdere scheerapparaten zou moeten worden gezien.

Lidl heeft nog betwist dat sprake is van ontlening. De voorzieningenrechter overweegt dat, gelet op de gelijkenis tussen de scheerapparaten, er een vermoeden van ontlening kan worden aangenomen. Tegen dat vermoeden heeft Lidl niets ingebracht, anders dan te wijzen op de verschillen in de vormgeving, die – zoals uit het voorgaande blijkt – te gering worden bevonden.

Slotsom en proceskosten

Op grond van hetgeen hiervoor is overwogen is naar voorlopig oordeel sprake van auteursrechtinbreuk en is het gevorderde inbreukverbod toewijsbaar. Voor zover Lidl het gevraagde verbod te ruim acht, wordt overwogen dat het ziet op de Silvercrest scheerapparaten (in zowel de groene als de zilveren variant) als in dit geding besproken of een ander apparaat dat dusdanig ondergeschikte verschillen vertoont met de Silvercrest dat in ernst niet kan worden betwijfeld dat het onder het verbod valt. Aan Lidl zal een termijn van 4 dagen na betekening worden gegund om aan dit verbod te voldoen.

Philips heeft niet gesteld welk afzonderlijk (spoedeisend) belang zij heeft bij een verbod op slaafse nabootsing naast een verbod op auteursrechtinbreuk. Voor zover de vordering hierop is gericht zal deze dan ook worden afgewezen.

De dwangsommen zullen worden gematigd en gemaximeerd als na te melden. Tevens zal een 1019i Rv4.-termijn worden bepaald.

Lidl zal als de grotendeels in het ongelijk gestelde partij in de proceskosten worden veroordeeld. Partijen hebben afgesproken dat de verliezer € 16.000,- aan de winnaar zal betalen ter zake de proceskosten, ongeacht toepasselijkheid van 1019h Rv en de (tijdens het pleidooi nog niet bekende) uitspraak van het Europese Hof van Justitie inzake United Video/Telenet, zodat daarvan is uit te gaan.

De voorzieningenrechter

beveelt gedaagden, ieder afzonderlijk, binnen 4 dagen na betekening van dit vonnis, de inbreuk op de auteursrechten van Philips op de Philips Shavers, althans de

SensoTouch 3D, als in de dagvaarding omschreven, te staken en gestaakt te houden, meer in het bijzonder zich in Nederland te onthouden van het tonen, promoten, aanbieden, verkopen of anderszins verhandelen van de Silvercrest of andere scheerapparaten die geen andere totaalindruk wekken bij de consument;

beveelt gedaagden per overtreding van dit bevel aan eiseressen een dwangsom te betalen van EUR 5.000,- (vijfduizend euro) per dag, een gedeelte van een dag voor een hele gerekend, dat genoemd verbod wordt overtreden, dan wel, ter keuze van eiseressen, van EUR 500,- (vijfhonderd euro) per in strijd met dit bevel verkochte en geleverde inbreukmakende product;

veroordeelt gedaagden hoofdelijk in de proceskosten van dit geding, te begroten op EUR 16.000,- ;

verklaart dit vonnis uitvoerbaar bij voorraad;

bepaalt de termijn in de zin van artikel 1019i Rv op zes maanden na heden;

wijst af het anders of meer gevorderde.

Dit vonnis is gewezen door mr. E.F. Brinkman en in het openbaar uitgesproken op 10 augustus 2016.