Rb. Haarlem, 21-10-2011, nr. AWB 10/294

Eiseres stelt zich op het standpunt dat de utb onbevoegd is opgelegd door de inspecteur van Belastingdienst/Douane Noord, omdat eiseres is gevestigd te [Z] en ingevolge de Uitvoeringsregeling Belastingdienst 2003 de utb had moeten worden opgelegd door de inspecteur van de Belastingdienst/Douane Rotterdam, zijnde de inspecteur waaronder eiseres gelet op haar vestigingsplaats ressorteert.

Deze grief faalt, aangezien op grond van artikel 3, eerste lid, van de Algemene wet inzake rijksbelastingen (hierna: AWR) de bevoegdheid van de inspecteur niet is bepaald naar de geografische indeling van Nederland. Hieruit volgt dat de inspecteur landelijk bevoegd is. De zogenaamde ressorteerbepalingen in de Uitvoeringsregeling Belastingdienst 2003 waaraan eiseres refereert zijn in het leven geroepen om te bereiken dat belastingplichtigen zo veel mogelijk inzicht hebben in welke inspecteur en ontvanger hun fiscale aangelegenheden pleegt te regelen (zie de toelichting op de Uitvoeringsregeling Belastingdienst 2003, Stcrt. 2002, 247). Deze bepalingen hebben niet tot gevolg dat de landelijke bevoegdheid die in de AWR is neergelegd, wordt beperkt in de door eiseres bepleite zin.

Goede procesorde

Eiseres stelt zich op het standpunt dat verweerder door vijftien dagen voor de zitting nog op de zaak betrekking hebbende stukken over te leggen de goede procesorde heeft geschonden en dat die stukken, met name de aangiftegegevens, de stukken met technische specificaties en de stukken over de communicatie met eiseres in de controlefase, door de rechtbank buiten beschouwing moeten worden gelaten. Voorts heeft eiseres erop gewezen dat verweerder heeft verzuimd om een aantal op de zaak betrekking hebbende stukken over te leggen, te weten correspondentie aangaande de interpretatie en toepassing van het recht op verdediging. Deze brieven zijn door eiseres ter zitting in kopie aan de rechtbank overgelegd. Verweerder heeft desgevraagd verklaard dat hij met deze stukken bekend is en dat hij tegen de overlegging daarvan geen bezwaar heeft.

De rechtbank stelt voorop dat de vijftien dagen voor de zitting door verweerder ingediende stukken zijn aan te merken als op de zaak betrekking hebbende stukken in de zin van artikel 8:42, eerste lid, van de Algemene wet bestuursrecht (hierna: Awb). De in artikel 8:58, eerste lid, van de Awb voorziene mogelijkheid voor partijen om tot tien dagen voor de zitting nadere stukken in te dienen is niet bedoeld voor het alsnog kort voor de zitting indienen van op de zaak betrekking hebbende stukken. Verweerder heeft dit miskend. Dat betekent evenwel niet dat die stukken daarom buiten beschouwing moeten worden gelaten. Of die stukken al dan niet buiten beschouwing moeten worden gelaten, hangt af van het antwoord op de vraag of eiseres door deze gang van zaken in haar belangen is geschaad.

Wat betreft de stukken over de communicatie met eiseres in de controlefase en de gegevens omtrent de door eiseres gedane aangiften is de rechtbank van oordeel dat eiseres door het vijftien dagen voor de zitting overleggen van deze stukken niet in haar belangen is geschaad, omdat zij reeds in een veel eerder stadium met deze stukken bekend was. Dat de gemachtigde van eiseres tot het moment van ontvangst van een afschrift van die stukken op 19 september 2011 niet de beschikking had over deze gegevens doet daar niet aan af en komt voor rekening en risico van eiseres.

Ten aanzien van de overgelegde handleidingen van de [B] en de [C] en de in [D] gepubliceerde resultaten van de ten aanzien van die goederen uitgevoerde testen heeft verweerder zich onder verwijzing naar het verslag van het hoorgesprek dat op 14 juli 2009 heeft plaatsgevonden op het standpunt gesteld dat die gegevens toen al deel uitmaakten van het dossier, welk dossier de gemachtigde van eiseres op de dag van het hoorgesprek heeft ingezien. Het verslag van het hoorgesprek vermeldt dienaangaande:

“(…)

De heer Boersma vraagt naar de autoriteit van “[D]” in verband met het testverslag over satellietontvanger [E]. De heer [F] merkt hier over op dat dit in Nederland het grootste tijdschrift is dat zich met testen van satellietontvangers bezig houdt. Overigens blijkt ook uit de Handleiding van [[A]] zelf dat er geen sprake is van de mogelijkheid tot aansluiten op een netwerk. (…)”

Aangezien het testverslag over de [E] van [D] en de handleiding ter sprake zijn gekomen tijdens het hoorgesprek is aannemelijk dat die stukken toen deel uitmaakten van het dossier en dat de gemachtigde van eiseres voorafgaand aan het hoorgesprek van die stukken kennis heeft genomen. Nu eiseres derhalve reeds op 14 juli 2009 bekend was met deze gegevens is zij naar het oordeel van de rechtbank niet in haar belangen geschaad doordat verweerder deze stukken vijftien dagen voor de zitting heeft ingediend.

De rechtbank ziet dan ook geen reden voornoemde stukken buiten beschouwing laten.

Ook de ter zitting door eiseres overgelegde correspondentie aangaande de interpretatie en toepassing van het recht op verdediging zal de rechtbank in haar beschouwingen betrekken, nu verweerder daartegen geen bezwaar heeft gemaakt.

Schending van het beginsel van eerbiediging van de rechten van de verdediging.

Uit het arrest van het Hof van Justitie van de Europese Unie (hierna: HvJ) van 18 december 2008 in zaak C-349/07 (Sopropé) volgt dat de ‘eerbiediging van de rechten van de verdediging’ een algemeen beginsel van unierecht vormt dat ook van toepassing is wanneer de administratie voornemens is een bezwarend besluit ten opzichte van een bepaalde persoon vast te stellen.

Dit beginsel vereist, voor zover hier van belang, dat de (potentiële) adressaat van een besluit dat zijn belang aanmerkelijk raakt, in staat wordt gesteld naar behoren zijn standpunt kenbaar te maken over de elementen waarop de administratie haar besluit wil baseren.

Deze procedurele verplichting rust op de autoriteiten van de lidstaten wanneer zij voornemens zijn dergelijke bezwarende besluiten te nemen, voor zover die besluiten binnen de werkingssfeer van het unierecht vallen. Ook uit eerdere jurisprudentie van het HvJ blijkt dat het recht van verdediging vereist dat een ieder tegen wie een bezwarend besluit dreigt te worden genomen naar behoren de gelegenheid krijgt zijn standpunt kenbaar te maken (arrest van 24 oktober 1996, Commissie-Lisrestal), C-32/95, arrest van 21 september 2000, Mediocurso/Commissie, C-462/98, en het arrest van 12 december 2002, Cipriani, C-395100). Het recht om te worden gehoord voordat een nadelige individuele maatregel wordt genomen is daarenboven vastgelegd in artikel 41 van het op 7 december 2000 geproclameerde Handvest van de grondrechten van de Europese Unie (Pb C 364/1 van 18 december 2000), alsmede in het op 1 december 2009 in werking getreden nieuwe Handvest van de grondrechten van de Europese Unie (Pb. C 303/1 van 14 december 2007).

Het bestreden besluit betreft een navordering van douanerechten, gebaseerd op artikel 220 van het CDW. Dit besluit is aan eiseres meegedeeld in overeenstemming met het bepaalde in artikel 221 van het CDW en valt daarom binnen de werkingssfeer van het recht van de Europese Unie. Tussen partijen is niet in geschil dat de utb de belangen van eiseres aanmerkelijk raakt.

De rechtbank is van oordeel dat met de termijn die is verstreken tussen het verzenden van het controlerapport op woensdag 22 oktober 2008 en het opleggen van de utb op maandag 27 oktober 2008 eiseres onvoldoende tijd is gegund om opmerkingen te maken over het voornemen tot navordering. Hieraan doet niet af de hiervoor onder 2.2 genoemde brief van 4 juli 2008, aangezien de in deze brief vervatte informatie nog zo algemeen was dat daarvan niet kan worden gezegd dat eiseres op de hoogte was van de elementen waarop de uiteindelijk op te leggen utb zou worden gebaseerd. Verweerder heeft derhalve niet voldaan aan het unierechtelijke vereiste van eerbieding van de rechten van de verdediging. Bij deze stand van zaken heeft eiseres geen belang bij de bespreking van haar klachten dat verweerder heeft gehandeld in strijd met het beleid dat de Douane hanteert, aangezien haar geen zogenaamde “Sopropé-keuzebrief” is toegestuurd en dat het getuigt van willekeur dat verweerder het antwoord op de vraag of het recht op verdediging is geschonden laat afhangen van de mogelijkheid om een nieuwe utb op te leggen.

Procedurele fouten bij de totstandkoming van een besluit leiden echter, gelet op zowel het nationale als het unierecht, niet zonder meer tot vernietiging van het desbetreffende besluit. In dit verband zij wat het recht van de Europese Unie betreft verwezen naar het arrest HvJ 10 juli 1080. Distillers Company/Commissie, 30/78. Jurispr. blz. 2229. waarin in punt 26 het volgende wordt overwogen:

“26. Gelet op het vorenoverwogene is een onderzoek van de door verzoekster gestelde procedurefouten niet nodig. Dit ware slechts anders indien de administratieve procedure, waren deze fouten niet gemaakt, eventueel tot een ander resultaat had kunnen leiden (…).”

Wat het nationale recht betreft zij onder meer verwezen naar de arresten Hoge Raad, 18 april

2003, nr. 37 790, BNB 2003/267 en 15 mei 2009, nr. 08/00437, BNB 2009/169, waaruit volgt dat de schending van procedureregels geen gevolgen heeft indien de belastingplichtige door de gang van zaken niet is benadeeld.

Eiseres voert aan dat zij door het handelen van verweerder wezenlijk in haar verdedigingsbelangen is geschaad. Zij wijst er in dat verband op dat het bezwaarschrift gegrond is verklaard en de utb met een aanzienlijk bedrag is verminderd, juist omdat verweerder met eiseres van mening was dat de feiten onjuist zijn geïnterpreteerd en bewijsmateriaal ontbreekt. Verweerder heeft ter zitting erop gewezen dat de vermindering ambthalve heeft plaatsgevonden.

De rechtbank constateert dat eiseres waar het betreft de indeling van de goederen tot op heden enkel heeft aangevoerd dat verweerder, die van de aangiften wil afwijken, niet heeft voldaan aan de op hem rustende bewijslast. Deze juridische stelling kan evenwel zeer wel worden getoetst in de bezwaar- en beroepsfase. De enkele omstandigheid dat deze toetsing na en niet vóór het uitreiken van de utb plaatsvindt, vormt op zichzelf geen wezenlijke schending van de verdedigingsbelangen van eiseres (vgl. Hof Amsterdam 28 april 2011, LJN-nummer: BQ7221). Dat het bezwaar gegrond is verklaard en de utb met een aanzienlijk bedrag is verminderd, maakt dat niet anders, nu niet blijkt dat de reden van die vermindering is gelegen in de omstandigheid dat eiseres opheldering over de voor de indeling van belang zijnde feiten heeft verschaft waardoor verweerder ten aanzien van de indeling een ander standpunt heeft ingenomen. De rechtbank ziet dan ook geen aanleiding enig gevolg te verbinden aan het feit dat een procedurele fout is gemaakt bij het opleggen van de utb.

Bewijslast ter zake van de indeling

Ingevolge aanvullende aantekening 2 (GN) op hoofdstuk XVI is de aangever gehouden ter staving van de aangifte desgevraagd documentatie ten aanzien van de aangegeven goederen over te leggen aan de douaneautoriteiten.

Ingevolge artikel 14 van het CDW dient voor de toepassing van de douanewetgeving elke persoon die direct of indirect is betrokken bij de desbetreffende transacties die in het kader van het goederenvervoer worden verricht, de douaneautoriteiten op hun verzoek en binnen de eventueel vastgestelde termijnen alle benodigde bescheiden en inlichtingen, ongeacht de dragers waarop die bescheiden en inlichtingen zich bevinden, te verstrekken en deze autoriteiten alle nodige bijstand te verlenen. Ingevolge artikel 8, eerste lid, van de Douanewet is ieder die in Nederland een bedrijf uitoefent gehouden op zodanige wijze een administratie te voeren en de daarbij behorende boeken, bescheiden en andere gegevensdragers op zodanige wijze te bewaren dat te allen tijde zijn rechten en verplichtingen alsmede de voor de heffing van rechten bij invoer overigens van belang zijnde gegevens hieruit duidelijk blijken.

Indien het bezwaar is gericht tegen een utb met betrekking tot welke niet volledig is voldaan aan de verplichtingen ingevolge artikel 14 van het CDW of artikel 8 van de Douanewet wordt op grond van artikel 25, derde lid, aanhef en onder c en d, van de AWR (tekst tot 1 augustus 2008) de beschikking gehandhaafd en verklaart de rechtbank op grond van artikel 27e, aanhef en onder c, van de AWR (tekst tot 1 augustus 2008) het beroep ongegrond, tenzij is gebleken dat en in hoeverre die beschikking respectievelijk de uitspraak op bezwaar onjuist is. Met ingang van 1 augustus 2008 is deze regeling onveranderd gebleven, zij het dat zij in het nationale recht thans is neergelegd in artikel 1:32 van de Algemene douanewet wat betreft – kort gezegd – de administratieve verplichtingen en in de artikelen 8:2, zevende lid, van de Algemene douanewet wat betreft de gevolgen van de niet-naleving van de verplichtingen van artikel 14 van het CDW of artikel 1:32 van de Algemene douanewet.

Nu eiseres geen antwoord heeft gegeven op de vragen gesteld in de hiervoor onder 2.2 genoemde brief van 4 juli 2008 en evenmin alle gegevens heeft overgelegd die voor de heffing van de rechten bij invoer van belang zijn, in dit geval met name die waarmee de vrijstelling van invoerrecht kan worden aangetoond, heeft zij niet volledig aan haar onder 5.13.1 genoemde verplichtingen voldaan. Dit betekent dat het beroep ongegrond dient te worden verklaard, tenzij eiseres overtuigend aantoont dat de uitspraak op bezwaar wat betreft de indeling onjuist is. Nu eiseres op geen enkele wijze heeft aangegeven waarom de uitspraak op bezwaar, voor zover de utb daarbij is gehandhaafd, onjuist is, heeft zij niet aan haar bewijslast voldaan.

Het voorgaande laat onverlet dat de utb, voor zover die in de uitspraak op bezwaar is gehandhaafd, niet naar willekeur mag worden vastgesteld. Gelet op de handleiding van de [B] en de [C] waarin geen enkele melding wordt gemaakt van een ingebouwd modem voor toegang tot het internet, en de in [D] gepubliceerde resultaten van de ten aanzien van die goederen uitgevoerde testen, waarin uitdrukkelijk is vermeld: “netwerk: nee”, heeft verweerder er in redelijkheid vanuit kunnen gaan dat de satellietontvangers in kwestie niet over een communicatiefunctie beschikken, zodat daarover een invoerrecht van 14% is verschuldigd. Alleen ten aanzien van de aangifte van 1 februari 2007 met nummer [#5], waarvan niet bekend is welke goederen daarop zijn ingevoerd, is naar aanleiding van het verhandelde ter zitting tussen partijen niet meer in geschil dat de navordering niet in stand kan blijven. In zoverre is het beroep gegrond.

Motivering van de utb

Eiseres klaagt er voorts over dat de utb onvoldoende is gemotiveerd, aangezien in de utb noch in het controlerapport is gemotiveerd waarom verweerder van mening is dat indeling onder een andere dan de aangegeven goederencode moet plaatsvinden.

Uit het derde lid van artikel 6 van het CDW volgt dat schriftelijk genomen beschikkingen die ongunstige gevolgen hebben voor de personen tot wie zij zijn gericht, door de douaneautoriteiten met redenen worden omkleed. Het CDW geeft verder geen aanwijzingen voor de wijze van motiveren. De utb houdt als reden voor de oplegging daarvan in:

“(…)

Hoewel eiseres er terecht over klaagt dat de uitspraak op bezwaar ontoereikend is gemotiveerd, aangezien verweerder heeft verzuimd te reageren op de grief dat de inspecteur van Belastingdienst/Douane Noord niet bevoegd is tot het opleggen van de utb, zal de rechtbank gelet op de uitkomst van deze procedure volstaan met de constatering dat daarover terecht wordt geklaagd en daaraan geen afzonderlijke consequentie verbinden.

Conclusie

Gelet op het onder 5.15 overwogene dient het beroep gegrond te worden verklaard.