HR, 25-09-2009, nr. 08/03293

Deze zaak leent zich voor een korte conclusie. Daarom volsta ik met een summiere weergave van feiten en procesverloop.

[Eiseres] is eigenaresse van een (kassencomplex) te [plaats]. Een groot aantal ruiten van dit complex is door een aantal jongeren — waaronder [verweerder] c.s. — vernield. De reparatiekosten belopen f 45.774,85.

Op 25 augustus 1995 heeft [eiseres] [verweerder] c.s. gedagvaard voor de Rechtbank 's‑Gravenhage. Zij heeft — voor zover thans nog van belang — gevorderd [verweerder] c.s. te veroordelen tot vergoeding van de schade als gevolg ‘van de vernielingen van de kinderen van gedaagden’ op te maken bij staat. In de weergave van de Rechtbank (eerste tussenvonnis rov. 2.2) heeft zij daartoe aangevoerd dat de kinderen van [verweerder] c.s. in de periode van medio april 1991 tot 30 april 1991 vernielingen hebben aangericht in de op dat moment leegstaande kassen door het ingooien van 2000 m² glazen ruiten. Volgens [eiseres] zou sprake zijn van hoofdelijke aansprakelijkheid ‘uit hoofde van het in groepsverband onrechtmatig handelen van de kinderen’.

In haar tussenvonnis van 11 september 2002 laat de Rechtbank in het midden of [eiseres] voldoende heeft gesteld op grond waarvan kan worden aangenomen dat [verweerder] c.s. bij het vernielen van de ruiten als groep zijn opgetreden. Immers bestond in het destijds geldende — hier toepasselijke — recht geen hoofdelijke aansprakelijkheid voor de onrechtmatig in groepsverband toegebrachte schade. [Verweerder] c.s. kunnen derhalve slechts worden aangesproken voor de schade veroorzaakt door het onrechtmatig handelen van de kinderen over wie zij ten tijde van de aansprakelijkstelling het ouderlijk gezag uitoefenen (rov. 3.5). De Rechtbank draagt [eiseres] op te bewijzen dat [verweerder] c.s. in de periode van medio april 1991 tot 30 april 1991 in totaal 2.952 ruiten van [eiseres] hebben vernield en welk aandeel in het totaal aan ieder hunner afzonderlijk behoort te worden toegeschreven (rov. 3.6).

In haar vonnis van 19 januari 2005 acht de Rechtbank [eiseres] niet (geheel) in haar bewijsopdracht geslaagd omdat zij niets heeft kunnen verklaren omtrent de daders en dus ook niet welk aandeel aan ieder van hunner kan worden toegeschreven (rov. 3). Door de verschillende gedaagden is ten dele aansprakelijkheid erkend. In zoverre zijn zij aansprakelijk (rov. 4). In haar vonnis van 6 april 2005 heeft de Rechtbank de vordering in zoverre toegewezen dat [verweerders 1 t/m 3] worden veroordeeld tot betaling van respectievelijk € 56,29, € 105,55 en € 70,36.

[Eiseres] is in hoger beroep gekomen.

In zijn arrest van 25 maart 2008 heeft het Hof 's‑Gravenhage overwogen:

Het Hof heeft het (principaal) beroep ‘verworpen’. [Eiseres] heeft tijdig cassatieberoep doen bezorgen.

Aan — wat kennelijk is bedoeld als de kern van — de klachten (de onderdelen 9, 10 en 12 –13) valt geen touw vast te knopen. Voor zover ze ertoe beogen te strekken dat onder het hier toepasselijke oude recht aansprakelijkheid bestaat voor schade toegebracht door een of meer groepen waartoe de aangesprokene niet behoorde, berusten ze — evident — op een onjuiste rechtsopvatting.

Onderdeel 11 verwijt het Hof — kort gezegd — te hebben geoordeeld dat onder het vóór 1992 geldende recht geen hoofdelijke aansprakelijkheid bestond voor schade toegebracht in groepsverband. Mr Duijsens moet over rov. 7 over het hoofd worden gezien waarin het Hof zodanige aansprakelijkheid in voorkomende gevallen expliciet aanvaardt. Het onderdeel mislukt daarom.

Voor zover onderdeel 7 erover bedoelt te klagen dat het Hof eraan voorbij heeft gezien dat [eiseres] heeft gesteld dat sprake was van één groep waartoe [verweerder] c.s. steeds hebben behoord, wordt miskend dat het Hof deze stelling niet uit het oog heeft verloren; zie rov. 6. Terzijde: ook deze klacht is onbegrijpelijk omdat verderop in het onderdeel nu juist een tegenovergestelde opvatting (t.w.: er waren verschillende groepen) wordt betrokken.

Voor zover de onderdelen 14 en 15 de stelling vertolken dat in casu sprake was van — zeer welwillend gelezen en enigszins opgepoetst — een situatie waarin de verschillende groepen door elkaar werden ‘aangestoken’, opgehitst of beïnvloed en dat daarom hoofdelijke aansprakelijkheid voor iedere deelnemer van één van de groepen voor de totale schade aangewezen is, wordt niet vermeld waar [eiseres] een dergelijke stelling in feitelijke aanleg zou hebben betrokken (aan haar vordering ten grondslag gelegd). Daarom kom ik aan inhoudelijke bespreking niet toe.

De door onderdeel 17 (mogelijk) verdedigde opvatting dat onverzekerbaarheid van de schade van de benadeelde of verzekering door de beweerde laedens aansprakelijkheid in het leven roept vindt geen steun in het recht.

Het bovenstaande neemt niet weg dat 's Hofs arrest in één opzicht mogelijk onjuist is. Als zou moeten worden aangenomen dat de door de Rechtbank toegewezen schade is berokkend doordat de betrokkenen kinderen gezamenlijk, in groepsverband en door dit groepsverband aangezet tot of versterkt in het berokkenen van deze schade dan zou in zoverre sprake zijn van hoofdelijke aansprakelijkheid1. (naar ook het Hof aanneemt in rov. 7). Dan zouden [verweerders 1 t/m 3] niet alleen aansprakelijk zijn voor de door henzelf veroorzaakte schade (resp. € 56,29, 105,55 en 70,36), maar zouden zij ook aansprakelijk zijn voor de schade door ieder van deze anderen veroorzaakt.

Kennelijk heeft het Hof evenwel niet aangenomen dat een dergelijke situatie zich in casu voordeed. Dat valt af te leiden uit rov. 7, wat er van dat — ongemotiveerde — oordeel ook zij.

Mocht Uw Raad menen dat onderdeel 16 een hierop toegespitste klacht behelst, dan is deze gegrond. Mij is het evenwel niet gelukt goede zin aan deze klacht te geven. Bovendien heeft [eiseres] nauwelijks belang bij gegrondbevinding nu niet plausibel is dat er een reëel executierisico bestaat voor minieme bedragen als hier aan de orde. Gegrondbevinding zou er m.i. evenmin toe (behoeven te) leiden dat [eiseres], wier klachten voor het overige mislukken, een kostenveroordeling ontspringt. Bij eventuele gegrondbevinding van deze klacht zou Uw Raad de zaak m.i. zelf kunnen afdoen.

In beginsel leent deze zaak zich bij uitstek voor afhandeling met toepassing van art. 81 RO. Dat ligt slechts anders als Uw Raad onderdeel 16 heel welwillend zou lezen.