Hof Amsterdam, 21-06-2010, nr. 23-001136-09

(...);

zij tegen de richting van het onderwijs op alle binnen redelijke afstand van de woning - of, indien zij geen vaste verblijfplaats hebben, op alle binnen Nederland - gelegen scholen onderscheidenlijk instellingen waarop de jongere geplaatst zou kunnen worden, overwegende bedenkingen hebben;

ten minste een maand voordat de jongere leerplichtig wordt, indien zij betrekking heeft op de aanvang van de leerplicht, en

zolang nadien aanspraak op vrijstelling wordt gemaakt, elk jaar opnieuw voor 1 juli.

De feiten

De verdachte is in drie afzonderlijke, door het hof te beoordelen, zaken tenlastegelegd dat zij, als degene die het gezag uitoefent over haar zoon [naam], niet heeft voldaan aan de ingevolge artikel 2, eerste lid, van de Leerplichtwet 1969 op haar rustende verplichting om haar zoon in te schrijven als leerling van een school, in een drietal aansluitende periodes, over het geheel genomen van 21 maart 2006 tot en met 5 oktober 2008 en in deze zaak betreffende de periode 24 oktober 2007 tot en met 5 oktober 2008.

Vast staat, en dit wordt ook niet ontkend door de verdachte, dat haar zoon [naam] vóórdat hij leerplichtig was, was ingeschreven op openbare basisschool De Driemaster, van 27 februari 2005 tot 14 december 2005, en dat hij nadat hij leerplichtig is geworden op 1 maart 2006, niet heeft ingeschreven gestaan als leerling van een school.

De verdachte heeft voor het eerst op 26 januari 2006, middels een kennisgeving als bedoeld in artikel 6, eerste lid, van de Leerplichtwet, verklaard dat tegen de richting van het onderwijs op alle binnen redelijke afstand van haar woning gelegen scholen onderscheidenlijk instellingen waarop haar zoon [naam] geplaatst zou kunnen worden, overwegende bedenkingen bestaan.

Het verweer

De raadsvrouwe van de verdachte heeft in alle zaken het verweer gevoerd dat de verdachte was vrijgesteld van voornoemde verplichting, omdat zij zich kan beroepen op de vrijstelling bedoeld in artikel 5, aanhef en onder b, van de Leerplichtwet 1969, nu sprake is van overwegende bedenkingen tegen de richting van het onderwijs en de verdachte steeds op regelmatige wijze een kennisgeving als bedoeld in artikel 6 van de Leerplichtwet 1969 heeft ingediend.

Voorzover aan de verdachte voor het schooljaar 2005-2006 het bepaalde in artikel 8, tweede lid, van de Leerplichtwet 1969 kan worden tegengeworpen, omdat haar zoon in het schooljaar 2004-2005, op de school waartegen bedenkingen worden geuit geplaatst is geweest en de verklaring om die reden ongeldig is, is de raadsvrouwe van oordeel dat dit in elk geval niet meer geldt vanaf het schooljaar 2006-2007.

Tenslotte, zo begrijpt het hof het verweer van de raadsvrouwe, is aangevoerd dat, voorzover de Leerplichtwet 1969 zich in dit geval verzet tegen vrijstelling op de grond dat overwegende bedenkingen bestaan tegen de richting van het onderwijs, sprake is van onverenigbaarheid met een ieder verbindende bepalingen van verdragen, zodat toepassing van de Leerplichtwet 1969 om die reden achterwege dient te blijven.

Beoordeling

Het hof zal, nu dit verweer alle zaken betreft, dit verweer in de navolgende overwegingen in zijn geheel bespreken en deze overwegingen in alle drie de zaken opnemen.

Het schooljaar 2005-2006

De kennisgeving waarin verklaard wordt dat bedenkingen bestaan in de zin van artikel 5, aanhef en onder b, van de Leerplichtwet 1969 diende ingevolge artikel 6, tweede lid, aanhef en onder a, ten minste één maand voordat [naam] leerplichtig werd, te weten op 1 maart 2006, te worden ingediend.

Hoewel deze kennisgeving tijdig, te weten op 26 januari 2006, is gedaan, is sprake van een ongeldige verklaring, nu [naam] in het schooljaar 2004-2005 op de Driemaster ingeschreven heeft gestaan, zodat de inschrijvingsvrijstelling niet van rechtswege tot stand is gekomen.

Dat [naam] in die periode niet leerplichtig was doet daaraan niet af (vgl HR 14 oktober 2003, LJN: AJ0497).

De schooljaren 2006-2007 en 2007-2008

De raadsvrouwe is kennelijk van oordeel dat in het onderhavige geval, na ommekomst van de periode van 14 december 2005 tot en met 13 december 2006, zijnde de periode van één jaar nadat [naam] van school werd uitgeschreven, danwel na ommekomst van het schooljaar 2005-2006, door de verdachte voor de opvolgende schooljaren opnieuw verklaringen konden worden gedaan teneinde zich te kunnen beroepen op de vrijstelling van artikel 5, aanhef en onder b, van de Leerplichtwet 1969. De kennisgevingen met verklaringen van die strekking zijn ingediend op 21 en 27 juni 2006 en 18 juni 2007.

De opvatting van de raadsvrouwe vindt evenwel geen steun in het recht. Artikel 6, tweede lid, van de Leerplichtwet maakt immers een onderscheid tussen:

Verenigbaarheid van de Leerplichtwet 1969 met het EVRM

Het hof ziet zich thans gesteld voor de vraag of de regeling in de Leerplichtwet 1969, welke onder de hier aan de orde zijnde omstandigheden verhindert dat van rechtswege vrijstelling ontstaat van de leerplicht indien overwegende bedenkingen bestaan tegen de richting van het onderwijs, onverenigbaar is met een ieder verbindende bepalingen van verdragen, zodat toepassing van de Leerplichtwet 1969 om die reden achterwege dient te blijven.

De verdediging ziet daarbij kennelijk op artikel 9 van het Verdrag tot Bescherming van de Rechten van de Mens en de Fundamentele Vrijheden (EVRM). Deze bepaling luidt als volgt:

Deze bepaling dient ook voor Nederland te worden gelezen in samenhang met artikel 2 van het Eerste Protocol bij het EVRM, zo volgt onder meer uit de uitspraak van het Europese Hof voor de Rechten van de Mens (verder: EHRM) in de zaak Folgerø tegen Noorwegen van 29 juni 2007 (zaaknummer 15472/02; Grand Chamber). Artikel 2 van het Eerste Protocol dient te worden beschouwd als de lex specialis van artikel 9 EVRM op het terrein van onderwijs, aldus het EHRM in deze uitspraak (par. 54).

Artikel 2 van het Eerste Protocol luidt als volgt:

Het is vaste jurisprudentie van het EHRM dat de twee zinnen waaruit genoemd artikel 2 bestaat moeten worden geïnterpreteerd in samenhang met elkaar en met de artikelen 8, 9 en 10 van het EVRM. De tweede zin van artikel 2 heeft in dat verband tot doel pluriformiteit in het onderwijs aan kinderen te waarborgen, welke essentieel is voor de instandhouding van de 'democratische samenleving' waarop het EVRM het oog heeft.

Weliswaar heeft de staat, die de taak heeft het onderwijs te reguleren, een positieve verplichting om daarbij tevens de opvattingen van ouders te respecteren, maar artikel 2 wordt in zijn geheel gedomineerd door de eerste zin: het recht op onderwijs van het kind staat centraal. Het recht van ouders op respect voor hun overtuiging hangt daarbij nauw samen met hun verantwoordelijkheid voor het onderwijs aan hun kinderen. (zie Folgerø, par. 84).

In zijn ontvankelijkheidsbeslissing van 11 september 2006 in de zaak Konrad tegen Duitsland (zaaknummer 35504/03; vijfde kamer) overwoog het EHRM dat het recht op onderwijs in artikel 2 'by its very nature' regulering door de staat vereist, welke regulering per lidstaat kan verschillen, afhankelijk van tijd, plaats en beschikbare financiële middelen. Mede gelet op een gebrek aan overeenstemming tussen de lidstaten met betrekking tot de regulering van het onderwijs is de beleidsvrijheid terzake ruim. Zo kan de lidstaat een verplichte schoolgang (leer- of schoolplicht voor kinderen) instellen. Daarentegen kan een algemeen recht van ouders op thuisonderwijs van hun kinderen niet uit het verdrag worden afgeleid. In Konrad achtte het EHRM afwijzing door de Duitse autoriteiten van een verzoek tot thuisonderwijs, op grond van het belang van het kind om te worden onderwezen op een school, met het oog op een goede integratie van het kind in-, en kennismaking door dat kind met, de maatschappij waarin het leeft, gerechtvaardigd.

In de Nederlandse situatie is in de Leerplichtwet 1969, naast een leerplicht voor kinderen zoals hierboven beschreven, tevens voorzien in een reële mogelijkheid voor ouders tot thuisonderwijs aan hun kinderen, zij het onder de voorwaarden zoals hiervóór omschreven. Het hof is op grond van de hierboven aangehaalde jurisprudentie niet gebleken dat die voorwaarden, welke onder de hier aan de orde zijnde omstandigheden verhinderen dat van rechtswege vrijstelling ontstaat van de meergenoemde inschrijvingsverplichting, onverenigbaar zijn met artikel 9 EVRM jo. artikel 2 van het Eerste Protocol bij dat verdrag.

Het feit dat de verdachte veel tijd en energie aan het onderwijs aan haar zoon [naam] besteedt en er tot op heden in geslaagd is hem (op zijn minst) op het leerniveau van zijn leeftijdgenoten te brengen doet aan het voorgaande niet af. Het verweer wordt verworpen.

Bewezen verklaarde

Het hof acht wettig en overtuigend bewezen dat de verdachte het ten laste gelegde heeft begaan, met dien verstande dat:

zij in de periode van 24 oktober 2007 tot en met 5 oktober 2008 te Egmond aan Zee, gemeente Bergen als degene die het gezag uitoefende over de jongere, [naam] geboren op [2001] niet heeft voldaan aan de verplichting om overeenkomstig de bepalingen van de Leerplichtwet 1969 te zorgen dat voornoemde jongere als leerling van enige school was ingeschreven.

Hetgeen meer of anders is ten laste gelegd, is niet bewezen. De verdachte moet hiervan worden vrijgesproken.

Het hof grondt zijn overtuiging dat de verdachte het bewezen verklaarde heeft begaan op de feiten en omstandigheden die in de bewijsmiddelen zijn vervat.

Strafbaarheid van het bewezen verklaarde

Er is geen omstandigheid aannemelijk geworden die de strafbaarheid van het bewezen verklaarde uitsluit, zodat dit strafbaar is.

Het bewezen verklaarde levert op:

Overtreding van het bepaalde bij artikel 2, eerste lid, van de Leerplichtwet 1969.

Strafbaarheid van de verdachte

Er is geen omstandigheid aannemelijk geworden die de strafbaarheid van de verdachte uitsluit, zodat de verdachte strafbaar is.

Oplegging van straf

De kantonrechter te Alkmaar heeft de verdachte voor het ten laste gelegde veroordeeld tot een geldboete van € 250,-, subsidiair 5 dagen hechtenis.

Tegen voormeld vonnis is door de verdachte hoger beroep ingesteld.

De advocaat-generaal heeft gevorderd dat de verdachte voor het ten laste gelegde zal worden veroordeeld tot een geldboete van € 500,-, subsidiair 10 dagen hechtenis, alsmede tot 1 week hechtenis voorwaardelijk met een proeftijd van 2 jaren.

Het hof heeft in hoger beroep de op te leggen straf bepaald op grond van de ernst van het feit en de omstandigheden waaronder dit is begaan en gelet op de persoon van de verdachte.

Blijkens een de verdachte betreffend Uittreksel Justitiële Documentatie van 27 mei 2010 is de verdachte, met uitzondering van de twee zaken die heden gezamenlijk, doch niet gevoegd, met de onderhavige strafzaak worden behandeld, niet eerder strafrechtelijk veroordeeld.

Toepasselijke wettelijke voorschriften

De op te leggen straf is gegrond op de artikelen 2 en 26 van de Leerplichtwet 1969 en de artikelen 23 en 24c van het Wetboek van Strafrecht.

Deze wettelijke voorschriften worden toegepast zoals geldend ten tijde van het bewezen verklaarde.