HvJ EU, 02-06-2016, nr. C-355/14

Artikel 2 van richtlijn 2003/96 bepaalt:

Artikel 4 van richtlijn 2003/96 luidt als volgt:

Artikel 9, lid 1, van deze richtlijn bepaalt:

In artikel 14, lid 1, onder a), van deze richtlijn is bepaald:

Tabel C, ‘Minimumbelastingniveaus voor verwarmingsbrandstoffen en elektriciteit’, van bijlage I bij deze richtlijn, ziet eruit als volgt:

De overwegingen 8 en 9 van richtlijn 2008/118 luiden als volgt:

Artikel 1, lid 1, onder a), van deze richtlijn bepaalt:

Artikel 4 van richtlijn 2008/118 bepaalt:

Artikel 7, leden tot en met 3, van richtlijn 2008/118, dat deel uitmaakt van afdeling I, ‘Tijdstip en plaats van verschuldigdheid’, van hoofdstuk II van deze richtlijn, luidt als volgt:

Artikel 15, lid 2, van richtlijn 2008/118, dat deel uitmaakt van hoofdstuk III, ‘Productie, verwerking en het voorhanden hebben van accijnsgoederen’, van deze richtlijn bepaalt:

Volgens vaste rechtspraak van het Hof dient voor de uitlegging van een bepaling van het Unierecht niet alleen rekening te worden gehouden met de bewoordingen van die bepaling, maar ook met de context ervan en met de doelstellingen van de regeling waarvan zij deel uitmaakt (arrest van 26 maart 2015, Litaksa, C-556/13, EU:C:2015:202, punt 23 en aldaar aangehaalde rechtspraak).

Wat in de eerste plaats de bewoordingen van artikel 7, lid 1, van richtlijn 2008/118 betreft, dient erop te worden gewezen dat volgens deze bepaling de accijns verschuldigd wordt op het tijdstip van de uitslag tot verbruik van het accijnsgoed.

Verder blijkt uit artikel 7, lid 2, onder a), van die richtlijn dat onder ‘uitslag tot verbruik’ met name dient te worden verstaan ‘het aan een accijnsschorsingsregeling onttrekken, daaronder begrepen het onregelmatig onttrekken, van accijnsgoederen’.

Vaststaat dat het zinsdeel ‘het aan een accijnsschorsingsregeling onttrekken […] van accijnsgoederen’ in artikel 7, lid 2, onder a), van richtlijn 2008/118, gelet op de gewone betekenis van de term ‘onttrekken’ in de omgangstaal, wijst op het fysieke onttrekken van deze goederen aan het belasting-entrepot en niet op de verkoop van die goederen.

In de tweede plaats dient erop te worden gewezen dat een dergelijke lezing van artikel 7, lid 1, en artikel 7, lid 2, onder a), van richtlijn 2008/118 overeenkomt met de doelstellingen van deze richtlijn.

Aangezien de accijns, zoals in overweging 9 van richtlijn 2008/118 in herinnering wordt gebracht, een belasting op het verbruik is, stelt deze richtlijn, volgens artikel 1, lid 1, ervan, de algemene regeling ter zake van de directe of indirecte heffing van accijns op het verbruik van accijnsgoederen, waaronder met name de onder richtlijn 2003/96 vallende energieproducten en elektriciteit, vast.

Aangezien de accijns een belasting op het verbruik en niet op de verkoop is, dient het tijdstip waarop de accijns verschuldigd wordt, zo dicht mogelijk bij de verbruiker te liggen.

Zolang de betrokken goederen in het belasting-entrepot van een erkende entrepothouder blijven, kan er dus geen verbruik hebben plaatsgevonden, ook al zijn die goederen door deze erkende entrepothouder verkocht.

In de derde plaats dient er — met betrekking tot de context van richtlijn 2008/118 — op te worden gewezen dat artikel 7, lid 2, onder a), van deze richtlijn met name doelt op het geval waarin een accijnsgoed onregelmatig aan een accijnsschorsingsregeling wordt onttrokken. Aangezien de termen ‘onregelmatig onttrekken’ niet anders kunnen worden opgevat dan als het fysiek onttrekken van een goed aan een dergelijke regeling, versterkt het gebruik van deze termen in die bepaling de lezing, dat de uitslag tot verbruik in de zin van deze bepaling plaatsvindt op het tijdstip waarop een accijnsgoed fysiek aan een accijnsschorsingsregeling wordt onttrokken.

Bovendien vloeit uit artikel 4, punt 1, van richtlijn 2008/118, gelezen in samenhang met artikel 15, lid 2, van deze richtlijn, voort dat een erkende entrepothouder de accijnsgoederen onder een accijnsschorsingsregeling in een belasting-entrepot voorhanden heeft. Hieruit volgt dat de accijns niet verschuldigd is zolang de erkende entrepothouder de betrokken goederen in zijn belasting-entrepot voorhanden heeft, daar in deze situatie immers niet kan worden geoordeeld dat die goederen aan een accijnsschorsingsregeling zijn onttrokken in de zin van artikel 7, lid 2, onder a), van 2008/118.

Uit deze overwegingen volgt dat artikel 7, lid 2, van 2008/118 aldus moet worden uitgelegd dat de verkoop van een accijnsgoed dat een erkende entrepothouder in een belasting-entrepot voorhanden heeft, slechts de uitslag tot verbruik van dat goed meebrengt op het tijdstip waarop dat goed dit belasting-entrepot fysiek verlaat.

In het onderhavige geval staat vast dat de zware stookolie die in het hoofdgeding aan de orde is, rechtstreeks uit het belasting-entrepot van Polihim is geleverd aan TETS Bobov dol, een vennootschap die een thermische centrale exploiteert en de hoedanigheid heeft van eindverbruiker die naar nationaal recht is gemachtigd om van accijns vrijgestelde energieproducten te ontvangen, en dat die zware stookolie in die thermische centrale is gebruikt om elektriciteit te produceren. Ofschoon artikel 14, lid 1, onder a), van richtlijn 2003/96 voorziet in vrijstelling voor energieproducten die worden gebruikt voor de productie van elektriciteit, hebben de nationale autoriteiten niettemin geweigerd, vrijstelling van accijns te verlenen voor deze zware stookolie, op grond dat de geadresseerde vermeld in de fiscale documenten die de leveringen vergezelden, niet voldeed aan de eisen die in het nationale recht voor een dergelijke vrijstelling waren gesteld.

In dit verband dient erop te worden gewezen dat richtlijn 2003/96 niet regelt, op welke wijze moet worden bewezen dat de energieproducten zijn gebruikt voor doeleinden waarvoor vrijstelling wordt verleend. Integendeel, deze richtlijn laat het, zoals uit artikel 14, lid 1, ervan blijkt, aan de lidstaten over, de voorwaarden voor de in deze bepaling bedoelde vrijstelling vast te stellen met het doel een juiste en eenvoudige toepassing van deze vrijstelling te verzekeren en fraude, ontwijking of misbruik te voorkomen.

Welnu, geoordeeld dient te worden dat een uit het nationale recht voortvloeiende eis als die welke in het hoofdgeding aan de orde is, die de vrijstelling van accijns afhankelijk stelt van de aanwijzing in de fiscale documenten van een geadresseerde die voldoet aan de in het nationale recht gestelde voorwaarden om vrijgestelde energieproducten te ontvangen, geschikt is om het in artikel 14, lid 1, van richtlijn 2003/96 vermelde doel te verwezenlijken, aangezien die eis, zoals de Bulgaarse regering terecht beklemtoont, het toezicht op de toepassing van de vrijstellingen van accijns kan vergemakkelijken en het risico vermindert dat goederen worden gebruikt die niet voor vrijstelling in aanmerking komen.

Dit neemt echter niet weg dat de lidstaten, bij de uitoefening van de hun door artikel 14, lid 1, van richtlijn 2003/96 verleende bevoegdheid om de voorwaarden voor de vrijstelling vast te stellen, de algemene rechtsbeginselen die deel uitmaken van de rechtsorde van de Unie, waaronder met name het evenredigheidsbeginsel, in acht moeten nemen (zie, naar analogie, arrest van 9 oktober 2014, Traum, C-492/13, EU:C:2014:2267, punt 27 en aldaar aangehaalde rechtspraak).

In het onderhavige geval staat vast dat, enerzijds, TETS Bobov dol voldeed aan de eisen die in het nationale recht werden gesteld om als eindverbruiker van accijns vrijgestelde energieproducten te ontvangen, en anderzijds, de in het hoofdgeding aan de orde zijnde goederen door deze vennootschap zijn gebruikt om elektriciteit te produceren, dat wil zeggen voor een doel waarvoor recht op vrijstelling van accijns wordt verleend, overeenkomstig artikel 14, lid 1, onder a), van richtlijn 2003/96.

Bovendien heeft de verwijzende rechterlijke instantie geen enkele omstandigheid genoemd op grond waarvan zou kunnen worden vermoed dat de in het hoofdgeding aan de orde zijnde handelsverrichtingen, namelijk de achtereenvolgende verkopen van de zware stookolie en de rechtstreekse levering daarvan aan een geadresseerde die van accijns is vrijgesteld, hebben plaatsgevonden om door middel van bedrog of misbruik vrijstelling van accijns te krijgen.

In die omstandigheden gaat de weigering van de nationale autoriteiten om in een geval als aan de orde in het hoofdgeding zware stookolie van accijns vrij te stellen, op de enkele grond dat de door de erkende entrepothouder als geadresseerde aangewezen persoon niet de hoedanigheid heeft van eindverbruiker die naar nationaal recht is gemachtigd om van accijns vrijgestelde energieproducten te ontvangen, zonder dat op basis van de aangedragen bewijzen wordt nagegaan of op het tijdstip waarop deze zware stookolie aan het belasting-entrepot werd onttrokken, was voldaan aan de materiële eisen voor het gebruik van deze zware stookolie voor een doel waarvoor vrijstelling wordt verleend, verder dan noodzakelijk is om een juiste en eenvoudige toepassing van deze vrijstelling te verzekeren en fraude, ontwijking of misbruik te voorkomen (zie, naar analogie, arrest van 27 september 2007, Collée, C-146/05, EU:C:2007:549, punt 29).

Gelet op het voorgaande dient te worden geantwoord dat artikel 14, lid 1, onder a), van richtlijn 2003/96, gelezen in samenhang met artikel 7 van richtlijn 2008/118, aldus moet worden uitgelegd dat het in de weg staat aan een weigering door de nationale autoriteiten om vrijstelling van accijns te verlenen voor energieproducten die, nadat zij door een erkende entrepothouder aan een tussenkoper zijn verkocht, door deze laatste worden doorverkocht aan een eindverbruiker die voldoet aan alle eisen die in het nationale recht worden gesteld om voor vrijstelling van accijns in aanmerking te komen, en aan wie die goederen door die erkende entrepothouder rechtstreeks uit zijn belasting-entrepot zijn geleverd, op de enkele grond dat de tussenkoper, die door de entrepothouder als geadresseerde van die goederen was opgegeven, niet de hoedanigheid heeft van eindverbruiker die naar nationaal recht is gemachtigd om van accijns vrijgestelde energieproducten te ontvangen.