HvJ EG, 21-06-2007, nr. C-259/05

Allereerst zij eraan herinnerd dat het Hof, wanneer het een prejudiciële vraag krijgt voorgelegd, tot taak heeft om de nationale rechter duidelijkheid te verschaffen over de strekking van de gemeenschapsvoorschriften, opdat die rechter deze voorschriften op de juiste wijze kan toepassen op de aan hem voorgelegde feiten, en niet om zelf deze voorschriften toe te passen, te meer daar het Hof niet altijd over de daartoe noodzakelijke gegevens beschikt.

De prejudiciële verwijzingsprocedure van artikel 234 EG bepaalt immers het kader voor een nauwe samenwerking tussen de nationale rechterlijke instanties en het Hof van Justitie, gebaseerd op een onderlinge taakverdeling, en is een instrument van samenwerking tussen het Hof en de nationale rechterlijke instanties, waarmee het Hof de nationale rechterlijke instanties de uitleggingsgegevens met betrekking tot het gemeenschapsrecht verschaft die zij voor de beslechting van de hun voorgelegde geschillen nodig hebben (arrest van 7 november 2002, Lohmann en Medi Bayreuth, C-260/00—C-263/00, Jurispr. blz. I-10045, punt 27).

Het Hof is daarentegen niet bevoegd om over de feiten van het hoofdgeding te beslissen, of om de communautaire voorschriften die het heeft uitgelegd, op nationale maatregelen of situaties toe te passen, aangezien dit tot de uitsluitende bevoegdheid van de nationale rechter behoort (zie met name arresten van 5 oktober 1999, Lirussi en Bizzaro, C-175/98 en C-177/98, Jurispr. blz. I-6881, punt 38, en 22 juni 2000, Fornasar e.a., C-318/98, Jurispr. blz. I-4785, punt 32).

Bijgevolg dient de eerste vraag in die zin te worden begrepen dat daarmee wordt gevraagd of code GC 020 van de groene lijst van afvalstoffen aldus moet worden uitgelegd dat elektriciteitskabels daaronder vallen, en in voorkomend geval onder welke voorwaarden.

In dit verband blijkt uit de bewoordingen van die code dat de afvalstoffen die daaronder vallen, elektronische restanten en voor terugwinning van metaal geschikte teruggewonnen elektronische onderdelen zijn. Zoals de Nederlandse regering heeft beklemtoond wordt draad slechts als voorbeeld van dergelijke elektronische restanten genoemd.

Daaruit volgt, zoals die regering en de Commissie op goede gronden hebben betoogd, en anders dan Omni Metal Service stelt, dat code GC 020 uitsluitend betrekking heeft op draad afkomstig uit elektronische apparatuur. Deze code geldt daarentegen niet wanneer er sprake is van andere soorten draad, met name die welke afkomstig is uit elektrische apparaten of montages. Code GC 010 specificeert ten aanzien van dat elektrisch montageafval trouwens uitdrukkelijk dat het slechts onder die code valt voor zover het uitsluitend uit metalen of legeringen bestaat.

Hoewel de beschrijvingen door de verwijzende rechter van de kabels die in de hoofdzaak aan de orde zijn, lijken te suggereren dat het niet gaat om draad dat deel heeft uitgemaakt van elektronische apparatuur, heeft Omni Metal Service ter terechtzitting betoogd dat deze kabels geenszins uitsluitend bestemd waren voor het ondergrondse transport van elektriciteit zoals de Nederlandse regering stelt, maar dat zij wel afkomstig zijn uit dergelijke elektronische apparatuur.

Zoals in de punten 15 tot en met 17 van het onderhavige arrest in herinnering is gebracht, behoort de vaststelling van de feiten echter tot de bevoegdheid van de verwijzende rechter.

Gelet op het voorgaande dient op de eerste vraag te worden geantwoord dat code GC 020 van de groene lijst van afvalstoffen in bijlage II bij verordening nr. 259/93 aldus moet worden uitgelegd dat draad daar slechts onder valt indien het afkomstig is uit elektronische apparatuur.

Vooraf dient te worden opgemerkt dat de hoofdzaak de uitvoer betreft van elektriciteitskabels die bestaan uit een kern van koper met een omhulsel van pvc en niet de uitvoer van dergelijke kernen of omhulsels die vooraf van elkaar zijn gescheiden.

Derhalve moeten de tweede en de derde vraag van de verwijzende rechter aldus worden begrepen dat daarmee in wezen wordt gevraagd of verordening nr. 259/93 in die zin moet worden uitgelegd dat de overbrengingsregeling die krachtens deze verordening voor afvalstoffen van de groene lijst van afvalstoffen is ingesteld, van toepassing is op een type samengestelde afvalstof die weliswaar niet op deze lijst staat, maar een combinatie is van twee stoffen die beide wel op die lijst voorkomen.

Volgens de Nederlandse en de Portugese regering moet deze vraag ontkennend worden beantwoord. Omni Metal Service handhaaft daarentegen haar eerder voor de verwijzende rechter geformuleerde standpunt dat een dergelijke samengestelde afvalstof onder de voor de groene lijst van afvalstoffen geldende regeling moet vallen.

De Commissie betoogt dat de vraag of een combinatie van op de groene lijst van afvalstoffen voorkomende stoffen zonder voorafgaande kennisgeving mag worden overgebracht, afhankelijk is van de omstandigheden van elk concreet geval. Haars inziens mag kennisgeving onder meer achterwege worden gelaten wanneer het land van bestemming de betrokken afvalstoffen met het oog op de nuttige toepassing ervan aanvaardt, mits alle betrokken stoffen voorkomen op de groene lijst van afvalstoffen en de mate van verontreiniging van de verschillende afvalstoffen daaraan niet in de weg staat.

Uit de inleidende zin van bijlage II bij verordening nr. 259/93 valt daarentegen af te leiden dat toepassing van de regeling van de groene lijst van afvalstoffen is uitgesloten telkens wanneer er sprake is van een te groot risico voor het milieu of wanneer een milieuverantwoorde terugwinning van de verschillende betrokken stoffen onmogelijk is. De Commissie meent dat in de hoofdzaak kennisgeving wel vereist was omdat pvc niet altijd ongevaarlijk voor het milieu is.

Zoals het Hof eerder heeft vastgesteld, volgt uit met name de zesde en de negende overweging van de considerans van verordening nr. 259/93, dat het bij deze verordening ingestelde systeem van toezicht en controle op de overbrenging van afvalstoffen tussen de lidstaten is ingevoerd om de kwaliteit van het milieu te behouden, te beschermen en te verbeteren, en ertoe strekt de bevoegde autoriteiten in staat te stellen alle maatregelen te treffen die nodig zijn voor de bescherming van de menselijke gezondheid en het milieu (zie arrest van 28 juni 1994, Parlement/Raad, C-187/93, Jurispr. blz. I-2857, punt 18).

De elfde en de twaalfde overweging van de considerans van verordening nr. 259/93 bevestigen dat de controle en het toezicht die bij deze verordening zijn ingesteld, tot doel hebben het milieu niet alleen in de Gemeenschap te beschermen, maar tevens in de derde landen waarnaar de afvalstoffen vanuit de Gemeenschap worden uitgevoerd.

Dat de overbrenging van voor nuttige toepassing bestemde afvalstoffen die voorkomen op de groene lijst van afvalstoffen krachtens artikel 1, lid 3, van verordening nr. 259/93 in het algemeen buiten de controleprocedures van deze verordening valt, vindt zijn verklaring, zoals in de veertiende overweging van de considerans van die verordening is beklemtoond, in de omstandigheid dat deze afvalstoffen, indien zij in het land van bestemming naar behoren nuttig worden toegepast, normaliter geen risico voor het milieu vormen. Blijkens deze precisering is de opname van een type afvalstof op deze lijst, met als gevolg dat het bij verordening nr. 259/93 ingevoerde stelsel van controle en toezicht daarop niet van toepassing is, het resultaat van een voorafgaand onderzoek waarin de slotsom was bereikt dat er geen sprake was van dergelijke risico's.

Gelet op het voorgaande dient te worden vastgesteld dat het soepeler stelsel dat van toepassing is op afvalstoffen die voorkomen op die groene lijst van afvalstoffen, wat betekent dat zij in wezen niet onder de bij verordening nr. 259/93 ingestelde controle- en toezichtprocedures vallen, in beginsel niet kan worden uitgebreid tot afvalstoffen die niet op deze lijst voorkomen.

In het bijzonder kan de omstandigheid dat een afvalstof is samengesteld uit twee bestanddelen die afzonderlijk genomen afvalstoffen van de groene lijst van afvalstoffen kunnen vormen, niet automatisch tot gevolg hebben dat een dergelijke samengestelde afvalstof tot deze lijst behoort. De omstandigheden waaronder de verwerking van afvalstoffen zou kunnen plaatsvinden en de eventuele milieurisico's in verband met het manipuleren ervan, zijn immers niet noodzakelijkerwijs gelijk naargelang de betrokken afvalstof een uit verschillende bestanddelen samengesteld geheel is dan wel elk van deze bestanddelen een afzonderlijke afvalstof vormt.

In dit verband dient overigens te worden vastgesteld dat het Hof heeft geoordeeld dat een mengsel van afvalstoffen die voorkomen op de groene lijst van afvalstoffen, onder de rubriek ‘AD 160 stedelijk/huishoudelijk afval’ van de oranje lijst van verordening nr. 259/93 zou kunnen vallen, met de toevoeging dat dergelijke afvalstoffen slechts onder die groene lijst kunnen vallen indien zij gescheiden worden ingezameld en naar behoren worden gesorteerd (zie in die zin arrest Beside en Besselsen, reeds aangehaald, punten 30 en 31).

A fortiori kan één afvalstof die bestaat in de duurzame combinatie, en niet in een toevallig mengsel, van twee op de groene lijst van afvalstoffen genoemde hoofdstoffen, niet onder die lijst vallen, tenzij die stof uitdrukkelijk op die lijst is vermeld.

Wat de door de Commissie voorgestane benadering betreft, deze kan niet worden gevolgd.

In de eerste plaats is deze benadering niet verenigbaar met de doelen van verordening nr. 259/93 voor zover volgens deze verordening, zoals in de punten 28 tot en met 33 van het onderhavige arrest is uiteengezet, de overbrenging van een bepaald type afvalstof slechts buiten de bij die verordening ingestelde controle- en toezichtprocedures dient te vallen wanneer dat type afvalstof op de groene lijst van afvalstoffen is opgenomen, na een voorafgaand onderzoek naar de milieurisico's in verband met de verwerking en de manipulatie ervan.

In de tweede plaats levert, zoals de Nederlandse regering terecht heeft beklemtoond, de door de Commissie voorgestelde benadering op basis van het concrete geval rechtsonzekerheid op, zowel voor de marktdeelnemers, die dan in de eerste plaats daarover beslissingen zouden moeten nemen en daarvan de risico's dragen, als voor de bevoegde autoriteiten van de lidstaten.

Gelet op de onzekerheden die deze benadering veroorzaakt, zou zij tevens afbreuk doen aan de doelstelling van de gemeenschapswetgever. Deze heeft door zijn beslissing om de materie van de overbrenging van afvalstoffen te regelen in de vorm van een verordening, juist willen waarborgen dat deze regelgeving in alle lidstaten gelijktijdig en op onderling overeenstemmende wijze wordt toegepast, nu een dergelijke harmonisatie niet enkel betrekking heeft op de materiële voorwaarden waaronder afvalstoffen kunnen worden overgebracht, doch ook op de daarvoor geldende procedure (arrest van 13 december 2001, DaimlerChrysler, C-324/99, Jurispr. blz. I-9897, punten 34 en 67).

In de derde plaats vindt de aldus door de Commissie verdedigde stelling geen steun in de tekst van verordening nr. 259/93. In het bijzonder, en anders dan de Commissie suggereert, wettigt de inleidende zin van bijlage II bij verordening nr. 259/93 niet de slotsom dat op een afvalstof die een combinatie is van twee op de groene lijst van afvalstoffen voorkomende stoffen, de voor de op die lijst genoemde afvalstoffen geldende regeling moet worden toegepast voor zover dat niet leidt tot een te groot risico voor het milieu of een milieuverantwoorde terugwinning van de verschillende betrokken stoffen onmogelijk wordt.

Het in die inleidende zin bedoelde geval dat een gegeven afvalstof is ‘verontreinigd’ met een ‘andere’ stof, kan immers niet zonder meer gelijk worden gesteld met het geval waarin een afvalstof is samengesteld uit twee stoffen die beide daarvan wezenlijke intrinsieke bestanddelen vormen.

Gelet op een en ander dienen de tweede en de derde vraag in die zin te worden beantwoord dat verordening nr. 259/93 aldus moet worden uitgelegd dat de omstandigheid dat een samengestelde afvalstof een combinatie is van twee stoffen die beide voorkomen op de groene lijst van afvalstoffen van bijlage II bij deze verordening, niet tot gevolg heeft dat het stelsel dat bij deze regeling voor de op deze lijst voorkomende afvalstoffen is ingevoerd, van toepassing is op die samengestelde afvalstof.