HvJ EG, 09-01-2007, nr. C-1/05

Artikel 1, lid 1, van richtlijn 73/148 bepaalt:

Artikel 3 van deze richtlijn luidt:

Artikel 4, lid 3, van de richtlijn bepaalt:

Artikel 6 van deze richtlijn luidt als volgt:

Artikel 8 van richtlijn 73/148 bepaalt:

Blijkens de verwijzingsbeslissing is het Zweedse vreemdelingenrecht hoofdzakelijk geregeld bij wet 1989:529 inzake vreemdelingen (utlänningslagen; hierna: ‘wet’) en besluit 1989:547 inzake vreemdelingen (utlänningsförordningen; hierna: ‘besluit’). In de verwijzingsbeslissing wordt hieromtrent het volgende uiteengezet.

Hoofdstuk 1 van de wet bepaalt dat een vreemdeling die Zweden binnenkomt of er verblijft, in het bezit moet zijn van een visum, indien hij geen houder is van een verblijfskaart of onderdaan is van een van de Noordse landen. De regering kan andere uitzonderingen op de visumplicht vaststellen. Een vreemdeling die langer dan drie maanden in Zweden verblijft, moet houder zijn van een verblijfskaart, tenzij hij onderdaan is van een van de Noordse landen.

Hoofdstuk 2, artikel 4, lid 1, sub 3, van de wet bepaalt dat een verblijfskaart kan worden verstrekt aan een vreemdeling die familielid is van iemand die in Zweden is gevestigd of een verblijfskaart heeft verkregen, en die tot het huishouden van deze persoon behoort. Volgens artikel 5 van dit hoofdstuk moet een vreemdeling die in Zweden wil verblijven, een verblijfskaart verkrijgen alvorens het land binnen te komen. Een aanvraag voor een verblijfskaart kan niet in behandeling worden genomen na de binnenkomst van de belanghebbende op Zweeds grondgebied. Wel kan de vreemdeling wanneer hij Zweden eenmaal is binnengekomen een dergelijke kaart verkrijgen, met name indien er in de zin van hoofdstuk 2, artikel 4, lid 1, sub 3, van deze wet een nauwe band bestaat tussen de belanghebbende en een in Zweden gevestigde persoon, en redelijkerwijs niet kan worden geëist dat de vreemdeling naar een ander land vertrekt om van daaruit een aanvraag voor een verblijfskaart in te dienen.

Ingevolge hoofdstuk 2, artikel 14, van de wet kan de regering bepalingen vaststellen op grond waarvan een aanvraag voor een verblijfskaart in behandeling kan worden genomen indien deze aanvraag berust op een overeenkomst met een ander land. Dergelijke bepalingen zijn vastgesteld in hoofdstuk 3, artikelen 5a, 5b en 7a, van het besluit.

Aldus bepaalt hoofdstuk 3, artikel 7a, van het besluit dat een aanvraag voor een verblijfskaart in behandeling kan worden genomen ook al is deze ingediend terwijl de vreemdeling zich in Zweden bevindt, indien hij onderdaan is van een lidstaat van de Europese Economische Ruimte (hierna: ‘EER’) of Zwitserland. Volgens artikel 3, artikel 5b, van het besluit geldt hetzelfde met betrekking tot een aanvraag door een familielid van die vreemdeling. Ingevolge hoofdstuk 3, artikel 5a, van het besluit wordt de verblijfskaart verstrekt aan een vreemdeling die een geldig paspoort of identiteitsbewijs overlegt, onderdaan is van een lidstaat van de EER of Zwitserland, en voldoet aan de voorwaarden in de punten 2 tot en met 7 of 10 van dat artikel. Volgens punt 2 kan een zelfstandige die door middel van een document kan aantonen dat hij deze hoedanigheid bezit, een verblijfskaart verkrijgen voor de duur van vijf jaar, waarvan verlenging mogelijk is. Ten slotte wordt volgens hoofdstuk 3, artikel 5b, van het besluit de verblijfskaart verstrekt aan de vreemdeling die in de zin van de punten 1 tot en met 5 van dat artikel familielid is van een onderdaan van een lidstaat van de EER.

Volgens de verwijzingsbeslissing wordt onder dezelfde voorwaarden als aan een onderdaan van een lidstaat van de EER een verblijfskaart verstrekt aan de vreemdeling die een band heeft met die onderdaan, op vertoon van een geldig paspoort of identiteitsbewijs, een verklaring van verwantschap of een document waaruit blijkt dat hij ten laste komt van de betrokken onderdaan van een lidstaat van de EER of diens echtgenoot. De vreemdeling moet in veel gevallen ook documenten overleggen of bewijs leveren waaruit de verwantschap met de EER-onderdaan in de zin van hoofdstuk 3, artikel 5b, punten 1 tot en met 5, van het besluit blijkt. In artikel 5b, punt 1, is bepaald dat de vreemdeling om als familielid van een zelfstandige te kunnen worden beschouwd, moet aantonen dat hij op een van de volgende wijzen verwant is aan een EER-onderdaan: echtgenoot of echtgenote, kind jonger dan 21 jaar of ten laste komend kind, dan wel ouder (onmiddellijk voorafgaande generatie) ten laste komend van de onderdaan van een lidstaat van de EER of van diens echtgenoot (of echtgenote).

Ingevolge hoofdstuk 4, artikel 1, lid 1, sub 2, van de wet kan een vreemdeling worden uitgezet indien hij niet in het bezit is van een visum, een verblijfskaart of een andere voor binnenkomst, verblijf of arbeid in Zweden vereiste verblijfstitel.

Ten slotte wordt in de verwijzingsbeslissing opgemerkt dat hoofdstuk 4, artikel 6, van de wet bepaalt dat, indien een aanvraag voor een verblijfskaart wordt afgewezen of de kaart wordt ingetrokken terwijl de vreemdeling zich in Zweden bevindt, tegelijkertijd wordt beslist, behoudens in geval van bijzondere gronden, tot uitzetting of verwijdering van de vreemdeling.

Met deze vraag wenst de verwijzende rechter in wezen te vernemen of het gemeenschapsrecht, gelet op eerdergenoemd arrest Akrich, de lidstaten ertoe verplicht, voor de verlening van een verblijfsrecht aan een onderdaan van een derde land die familielid is van een gemeenschapsonderdaan die gebruik heeft gemaakt van de vrijheid van verkeer, als voorwaarde te stellen dat dit familielid voordien legaal in een andere lidstaat heeft verbleven.

In het arrest Akrich heeft het Hof voor recht verklaard dat, om in een situatie als die welke ten grondslag lag aan dat arrest, aanspraak te kunnen maken op de rechten bedoeld in artikel 10 van verordening nr. 1612/68, de onderdaan van een derde land die gehuwd is met een burger van de Unie, legaal in een lidstaat moet verblijven wanneer hij zich begeeft naar een andere lidstaat, waar de burger van de Unie zich vestigt dan wel heeft gevestigd.

Onder verwijzing naar dat arrest vraagt de verwijzende rechter zich in het bijzonder af of deze voorwaarde dat het eerdere verblijf legaal was, ook geldt in de situatie van Jia.

Voor de beantwoording van deze vraag is het zinvol, de feiten van de zaak Akrich hier nog eens uiteen te zetten.

Bij de verwijzende rechter in die zaak was een beroep aanhangig tegen de weigering van de autoriteiten van het Verenigd Koninkrijk om recht van verblijf te verlenen aan Akrich, een onderdaan van een derde land die gehuwd was met een onderdaan van het Verenigd Koninkrijk. Akrich, die geen recht van verblijf had in het Verenigd Koninkrijk, had ingestemd met zijn uitzetting naar Ierland, waar hij zich bij zijn echtgenote voegde, die zich daar kort voordien had gevestigd. Het echtpaar was van plan naar het Verenigd Koninkrijk terug te keren met een beroep op het gemeenschapsrecht, zodat Akrich dit land kon binnenkomen als echtgenoot van een burger van de Unie die gebruik had gemaakt van de vrijheid van verkeer.

In verband met deze situatie had de verwijzende rechter in die zaak aan het Hof gevraagd welke maatregelen de lidstaten mochten nemen om gedrag te bestrijden van familieleden van een gemeenschapsonderdaan die niet voldeden aan de voorschriften van het nationale recht voor binnenkomst en verblijf in een lidstaat.

In het hoofdgeding wordt het familielid in kwestie niet verweten dat het illegaal in een lidstaat verblijft, noch dat het zich onrechtmatig tracht te onttrekken aan de greep van de nationale immigratiewetgeving. Integendeel bevond Jia zich legaal in Zweden toen zij haar aanvraag indiende en het Zweedse recht zelf verzet zich in een situatie als de onderhavige niet tegen verlening van een recht van verblijf van lange duur aan de belanghebbende, mits de situatie van economische afhankelijkheid waarop deze zich beroept, voldoende is aangetoond.

De in het arrest Akrich geformuleerde voorwaarde van eerder legaal verblijf in een andere lidstaat kan dus niet worden getransponeerd op de onderhavige zaak en kan dus geen toepassing vinden in een situatie als deze.

Derhalve moet op de eerste vraag, sub a tot en met d, worden geantwoord dat het gemeenschapsrecht, gelet op het arrest Akrich, de lidstaten er niet toe verplicht, voor de verlening van een verblijfsrecht aan een onderdaan van een derde land die familielid is van een gemeenschapsonderdaan die gebruik heeft gemaakt van zijn vrijheid van verkeer, als voorwaarde te stellen dat dit familielid voordien legaal in een andere lidstaat heeft verbleven.

Artikel 1, lid 1, sub d, van richtlijn 73/148 is alleen van toepassing op verwanten in opgaande lijn van de echtgenoot van de onderdaan van een lidstaat die zich in een andere lidstaat heeft gevestigd om er werkzaamheden anders dan in loondienst te verrichten, die ‘te [zijnen] laste’ komen.

Uit de rechtspraak van het Hof blijkt dat de hoedanigheid van ‘ten laste’ komend familielid voortvloeit uit een feitelijke situatie, die wordt gekenmerkt door de omstandigheid dat het familielid materieel wordt gesteund door de gemeenschapsonderdaan die gebruik heeft gemaakt van zijn verkeersvrijheid of door diens echtgenoot (zie met betrekking tot artikel 10 van verordening nr. 1612/68, respectievelijk artikel 1 van richtlijn 90/364, arrest Lebon, reeds aangehaald, punt 22, en arrest van 19 oktober 2004, Zu en Chen, C-200/02, Jurispr. blz. I-9925, punt 43).

Het Hof heeft tevens geoordeeld dat de hoedanigheid van ten laste komend familielid niet een recht op levensonderhoud veronderstelt, daar anders de familiehereniging zou afhangen van de nationale wettelijke regelingen, die van staat tot staat verschillen (arrest Lebon, reeds aangehaald, punt 21). Volgens het Hof is niet van belang waarom op die steun een beroep wordt gedaan, en of de betrokkene in staat is om door betaalde arbeid zelf in zijn onderhoud te voorzien. Deze uitlegging vloeit logisch voort uit het beginsel dat de bepalingen waarin het vrije verkeer van werknemers — een van de grondslagen van de Gemeenschap — verankerd ligt, ruim moeten worden uitgelegd (arrest Lebon, punten 22 en 23).

Om vast te stellen of de familieleden in opgaande lijn van de echtgenoot van een gemeenschapsonderdaan te zijnen laste komen, moet de lidstaat van ontvangst beoordelen of zij gezien hun economische en sociale toestand niet in staat zijn om in hun basisbehoeften te voorzien. De noodzaak van materiële steun moet in de lidstaat van oorsprong of van herkomst bestaan op het moment dat zij verzoeken om hereniging met die gemeenschapsonderdaan.

Deze conclusie is onontkoombaar gelet op artikel 4, lid 3, van richtlijn 68/360/EEG van de Raad van 15 oktober 1968 inzake de opheffing van de beperkingen van de verplaatsing en het verblijf van de werknemers der lidstaten en van hun familie binnen de Gemeenschap (PB L 257, blz. 13), dat bepaalt dat het bewijs dat iemand familie in opgaande lijn is van de werknemer of zijn echtgenoot in de zin van artikel 10 van verordening nr. 1612/68, wordt geleverd door overlegging van een door de bevoegde autoriteit van de ‘staat van oorsprong of van herkomst’ afgegeven document waarin wordt verklaard dat deze verwant in opgaande lijn ten laste is van de werknemer of diens echtgenoot. Hoewel niet precies is bepaald hoe de belanghebbende kan aantonen dat hij in een van de in de artikelen 1 en 4 van richtlijn 73/148 bedoelde categorieën valt, is er geen reden waarom de hoedanigheid van ten laste komende verwant in opgaande lijn anders zou moeten worden beoordeeld wanneer het een familielid van een werknemer betreft dan wanneer het gaat om een familielid van een zelfstandige.

Overeenkomstig artikel 6, sub b, van richtlijn 73/148 kan de lidstaat van ontvangst van de aanvrager eisen dat hij aantoont, in een van de in met name artikel 1 van die richtlijn bedoelde categorieën te vallen.

De lidstaten moeten hun bevoegdheden op dit vlak uitoefenen met inachtneming van zowel de door het EG-Verdrag gewaarborgde fundamentele vrijheden als de nuttige werking van de bepalingen van richtlijnen die maatregelen bevatten die erop zijn gericht, onderling de belemmeringen van het vrije verkeer van personen af te schaffen, teneinde de uitoefening van het recht van verblijf van de burgers van de Europese Unie en hun gezinsleden op het grondgebied van elke lidstaat te vergemakkelijken (zie, mutatis mutandis, arrest van 25 mei 2000, Commissie/Italië, C-424/98, Jurispr. blz. I-4001, punt 35).

Wat artikel 6 van richtlijn 73/148 betreft, heeft het Hof verklaard dat bij gebreke van nadere bepalingen over de wijze waarop de belanghebbende kan aantonen dat hij in een van de in de artikelen 1 en 4 van die richtlijn bedoelde categorieën valt, moet worden geconcludeerd dat zulks met ieder passend middel kan geschieden (zie met name arresten van 5 februari 1991, Roux, C-363/89, Jurispr. blz. I-1273, punt 16, en 17 februari 2005, Oulane, C-215/03, Jurispr. blz. I-1215, punt 53).

Derhalve mag een document van de bevoegde autoriteit van de lidstaat van oorsprong of van herkomst waaruit blijkt dat sprake is van een afhankelijkheidssituatie voor dit doel bijzonder geschikt lijken, maar het mag geen voorwaarde zijn voor de verlening van de verblijfsvergunning, terwijl het voorts mogelijk is dat het enkele feit dat de gemeenschapsonderdaan of zijn echtgenoot zich ertoe verbindt, de zorg voor het familielid op zich te nemen, niet wordt aanvaard als bewijs van het bestaan van een situatie van reële afhankelijkheid van dit familielid.

Op de tweede vraag, sub a en b, moet dan ook worden geantwoord dat artikel 1, lid 1, sub d, van richtlijn 73/148 aldus moet worden uitgelegd dat onder ‘te hunnen laste komen’ moet worden verstaan dat het familielid van een gemeenschapsonderdaan die in een andere lidstaat is gevestigd in de zin van artikel 43 EG, de materiële ondersteuning nodig heeft van deze onderdaan of zijn echtgenoot teneinde in zijn basisbehoeften te kunnen voorzien in de lidstaat van oorsprong of van herkomst van dit familielid op het moment dat hij verzoekt om hereniging met die onderdaan. Artikel 6, sub b, van deze richtlijn moet aldus worden uitgelegd dat de noodzaak van financiële ondersteuning kan worden aangetoond met ieder passend middel, terwijl het mogelijk is dat het enkele feit dat de gemeenschapsonderdaan of zijn echtgenoot zich ertoe verbindt, de zorg voor het familielid op zich te nemen, niet wordt aanvaard als bewijs van het bestaan van een situatie van reële afhankelijkheid van dit familielid.