HvJ EG, 03-07-1997, nr. C-60/96

In artikel 2, sub 1, bepaalt de Zesde richtlijn, dat aan de belasting over de toegevoegde waarde zijn onderworpen, de leveringen van goederen en de diensten, welke in het binnenland door een als zodanig handelende belastingplichtige onder bezwarende titel worden verricht.

Hoofdstuk X betreft de vrijstellingen ten gunste van bepaalde activiteiten. Artikel 13, getiteld ‘Vrijstellingen in het binnenland’, bevat in afdeling B de navolgende bepalingen:

In Frankrijk zijn de diensten die door een als zodanig handelende belastingplichtige onder bezwarende titel worden verricht, krachtens artikel 256 van de Code général des impôts (hierna: ‘CGI’) aan de BTW onderworpen.

Voor zover van belang voor de onderhavige zaak, luidt artikel 261-D van de CGI als volgt:

Luidens een administratieve instructie van de Franse dienst voor de belastingwetgeving van 11 april 19913., betreffende de BTW — toepassingsgebied, vrijstelling, huur van gemeubileerde woonruimten —:

De Commissie was van mening dat de Franse wetgeving, door de verhuur van bepaalde roerende goederen (tenten, caravans, stacaravans en chalets) van de BTW vrij te stellen, in strijd was met artikel 2 van de Zesde richtlijn, omdat zij verder ging dan de vrijstelling bedoeld in artikel 13 B, sub b, van de Zesde richtlijn, die uitsluitend geldt voor de verhuur van onroerende goederen. Daarom maande zij bij brief van 23 april 1993 de Franse regering aan om binnen een termijn van twee maanden haar opmerkingen te maken.

De Franse regering verwierp de grieven van de Commissie.4. In concreto hield zij staande, dat de terbeschikkingstelling van caravans en stacaravans onder bepaalde voorwaarden niet met een verhuur van roerende goederen kon worden gelijkgesteld, omdat het gaat om vast met de grond verbonden constructies, die niet zomaar kunnen worden verplaatst, in de zin van de door de Franse Raad van State vastgestelde criteria. Bovendien maakten de betrokken nationale bepalingen het mogelijk, de distorsies van de mededinging te voorkomen, die zouden ontstaan indien de huurders van bedoelde caravans en stacaravans op belastinggebied anders zouden worden behandeld dan de huurders van onroerende goederen, die van de BTW zijn vrijgesteld.

Niet overtuigd door de argumenten van de Franse regering, deed de Commissie haar op 8 november 1994 een met redenen omkleed advies toekomen, waarin zij uitvoerig de redenen aangaf waarom zij de Franse regeling in strijd achtte met artikel 2 van de Zesde richtlijn, en de Franse regering verzocht, de nodige maatregelen te nemen om binnen een termijn van twee maanden na kennisgeving ervan, aan dat advies te voldoen.

Nadat de Franse regering een onderzoek naar de exploitatievoorwaarden van tenten, caravans en stacaravans bestemd voor bewoning had laten instellen, sloot zij zich in haar antwoord op het met redenen omkleed advies bij het standpunt van de Commissie aan.5. Zij voegde daaraan toe, dat de bepalingen van de litigieuze administratieve instructie van 11 april 1991 zouden worden ingetrokken, en dat de regeling voor heffing van de BTW op die verhuur zou worden vastgesteld. Ten slotte verklaarde zij, dat de maatregelen die na raadpleging van de betrokken beroepsgroepen zouden worden getroffen, zo spoedig mogelijk aan de Commissie zouden worden meegedeeld.

Artikel 39 van de wet tot wijziging van de Financiewet 1995 (wet nr. 95-1347 van 30 december 1995)6. heeft in artikel 279, sub a, van de CGI een derde alinea ingelast, die voorziet in de toepassing van een verlaagd BTW-tarief van 5,5 % op de diensten betreffende ‘het verstrekken van accommodatie op geklasseerde kampeerterreinen, wanneer de exploitant van het kampeerterrein een nota afgeeft (…), het onthaal verzekert en 1,5 % van zijn totale omzet exclusief belasting aan reclame besteedt, of indien de accommodatie wordt verstrekt door een derde, wanneer deze 1,5 % van zijn totale omzet in Frankrijk aan reclame besteedt’. Ook is vastgesteld, dat die bepaling van toepassing zou zijn op de handelingen waarvan het belastbaar feit vanaf 1 januari 1996 tot stand is gekomen.7.

De Commissie betoogt, dat de wijziging van de betrokken Franse wetgeving haar niet officieel is meegedeeld. Zij had integendeel vernomen, dat de Franse autoriteiten de instructie van 11 april 1991 bleven toepassen en dat, op die grondslag, belastingplichtigen die de betrokken diensten verrichtten, de geïnde BTW hadden moeten terugbetalen. Van mening dat de verhuur van tenten, caravans en stacaravans aan de BTW moest worden onderworpen, stelde de Commissie dus op 5 maart 1996 beroep wegens niet-nakoming in tegen de Franse Republiek.

De Franse regering stelt, dat zij de permanente vertegenwoordiging van Frankrijk bij de Europese Gemeenschappen op 10 april 1996, voor doorzending aan de Commissie, een brief heeft doen toekomen, waarin de wetswijzigingen werden meegedeeld en werd gepreciseerd, dat de nieuwe bepalingen vanaf 1 januari 1996 zouden worden toegepast, en dat na die datum de bepalingen van de litigieuze administratieve instructie zouden vervallen.

Anderzijds heeft een door de dienst belastingwetgeving van het Franse Ministerie van Economische zaken en Financiën opgestelde instructie van 18 juli 1996, getiteld ‘Verlaagd tarief, van toepassing op het verstrekken van accommodatie op kampeerterreinen’, later bepaald, dat de terbeschikkingstelling van tenten, caravans, stacaravans en chalets op geklasseerde kampeerterreinen, voortaan een aan de BTW tegen normaal tarief onderworpen activiteit zou zijn, doch gepreciseerd, dat zij onder bepaalde, in die instructie uiteengezette voorwaarden aan het verlaagd tarief zou kunnen worden onderworpen.8.

De Commissie concludeert dat het den Hove behage:

Uit de stukken blijkt, dat zowel wet nr. 95-1347 van 30 december 1995 als de nieuwe instructie van 18 juli 1996 dateren van na het verstrijken van de in het met redenen omkleed advies aan de Franse Republiek verleende termijn van twee maanden.9.

Volgens vaste rechtspraak ‘moet de vraag of verplichtingen niet zijn nagekomen, worden beoordeeld naar de situatie waarin de Lid-Staat zich bevond aan het eind van de in het met redenen omkleed advies gestelde termijn, en kan het Hof met sedertdien opgetreden wijzigingen geen rekening houden’.10.

Gezien deze stelling van het Hof ben ik van mening, dat de wetswijziging die na het verstrijken van de door de Commissie in haar met redenen omkleed advies gestelde termijn tot stand is gekomen, niet meer in aanmerking kan worden genomen. Met andere woorden, het onderzoek van de vraag of de Franse Republiek de krachtens artikel 2 van de Zesde richtlijn op haar rustende verplichtingen niet is nagekomen, moet worden verricht op grond van de nationale wetgeving, zoals zij bestond bij het verstrijken van de in het met redenen omkleed advies gestelde termijn.

In haar antwoord op het met redenen omkleed advies verklaarde de Franse regering uitdrukkelijk, dat zij een onderzoek naar de exploitatievoorwaarden van tenten, caravans en stacaravans bestemd voor bewoning had laten instellen en zich bij het standpunt van de Commissie aansloot. In dat antwoord verbond zij zich ook, de nodige maatregelen te nemen om het met redenen omkleed advies op te volgen, en de Commissie ervan in kennis te stellen. Ter terechtzitting heeft de vertegenwoordiger van de Franse regering nogmaals uitdrukkelijk erkend, dat het verzuim van de Franse Republiek heeft voortgeduurd na de in het met redenen omkleed advies gestelde termijn. Aangezien de Franse Republiek de betrokken maatregelen dus niet binnen de gestelde termijn heeft getroffen, ben ik van mening, dat zij de krachtens artikel 2 van de Zesde richtlijn op haar rustende verplichtingen niet is nagekomen.11.

Bijgevolg behoeft niet te worden onderzocht, in hoeverre de Franse Republiek, door de goedkeuring van wet nr. 95-1347 en van de nieuwe administratieve instructie van 18 juli 1996, die beide van na het verstrijken van de verleende termijn dateren, heeft voldaan aan de krachtens artikel 2 van de Zesde richtlijn op haar rustende verplichtingen wat de verhuur van tenten, caravans en stacaravans betreft, en evenmin in hoeverre de litigieuze instructie van 11 april 1991, in strijd met de door artikel 2 opgelegde verplichtingen, ook na de goedkeuring van de nieuwe wet is toegepast.

Mitsdien geef ik het Hof in overweging: