HvJ EU, 16-04-2015, nr. C-143/14

Verordening (EG) nr. 384/96 van de Raad van 22 december 1995 betreffende beschermende maatregelen tegen invoer met dumping uit landen die geen lid zijn van de Europese Gemeenschap (PB 1996, L 56, blz.1) is ingetrokken en vervangen door verordening (EG) nr. 1225/2009 van de Raad van 30 december 2009 betreffende beschermende maatregelen tegen invoer met dumping uit landen die geen lid zijn van de Europese Gemeenschap (PB L 343, blz. 51, en rectificatie PB 2010, L 7, blz. 22). Gelet op de datum van de vaststelling van verordening nr. 2320/97, waarvan de rechtmatigheid in geding is voor de verwijzende rechterlijke instantie, dient het geding te worden afgedaan tegen de achtergrond van verordening nr. 384/96 (hierna: ‘basisverordening’).

Artikel 1, lid 1, van de basisverordening bepaalde:

Artikel 3, ‘Vaststelling van schade’, leden 1, 2 en 5 tot en met 7, van de basisverordening bepaalde:

Volgens artikel 1, lid 1, van verordening nr. 2320/97 zijn definitieve antidumpingrechten ingesteld op de invoer van onder meer naadloze buizen van code 7304 31 99 van de gecombineerde nomenclatuur die is opgenomen in bijlage I bij verordening (EEG) nr. 2658/87 van de Raad van 23 juli 1987 met betrekking tot de tarief- en statistieknomenclatuur en het gemeenschappelijk douanetarief (PB L 256, blz. 1), van oorsprong uit onder meer Rusland. Bij lid 2 van dat artikel is het antidumpingrecht op deze invoer vastgesteld op 26,8 %.

Verordening (EG) nr. 1322/2004 van de Raad van 16 juli 2004 tot wijziging van verordening nr. 2320/97 tot instelling van definitieve antidumpingrechten op naadloze buizen en pijpen, van ijzer of van niet-gelegeerd staal uit, onder meer, Rusland en Roemenië (PB L 246, blz. 10) bevat onder meer de volgende overwegingen:

Bij artikel 1 van verordening nr. 1322/2004 is verordening nr. 2320/97 gewijzigd door toevoeging van een artikel 8 volgens hetwelk ‘[d]e artikelen 1, 2 en 3 […] niet meer van toepassing [zijn] met ingang van 21 juli 2004’.

De Italiaanse regering en de Commissie betogen dat de geldigheid van verordening nr. 2320/97 niet meer bij wege van een exceptie voor de verwijzende rechterlijke instantie in het geding kon worden gebracht, omdat verzoekster in het hoofgeding niet binnen de in het destijds geldende artikel 230 EG gestelde termijn tegen die verordening was opgekomen.

In dit verband dient eraan te worden herinnerd dat het algemene beginsel dat beoogt te waarborgen dat iedere persoon een gemeenschapshandeling die ten grondslag ligt aan een voor hem bezwarend besluit, kan of heeft kunnen aanvechten, geenszins belet dat een verordening definitief wordt voor een particulier ten aanzien van wie zij moet worden beschouwd als een individuele beschikking waarvan deze particulier ongetwijfeld nietigverklaring had kunnen vorderen krachtens artikel 230 EG. In dat geval kan deze particulier zich voor de nationale rechterlijke instantie niet op de onwettigheid van deze verordening beroepen. Dit gaat op voor verordeningen waarbij antidumpingrechten worden ingesteld, omdat deze het hybride karakter hebben van handelingen met een normatief karakter én handelingen die bepaalde marktdeelnemers rechtstreeks en individueel kunnen raken (zie arrest Nachi Europe, C-239/99, EU:C:2001:101, punt 37 en de aangehaalde rechtspraak).

Hoewel verordeningen waarbij een antidumpingrecht wordt ingesteld, naar de aard en de strekking ervan normatief zijn, kunnen zij de producenten en exporteurs van het betrokken product die zich aan de dumpingpraktijken schuldig zouden hebben gemaakt, immers rechtstreeks en individueel raken, wanneer gegevens over hun handelsactiviteiten zijn gebruikt. Dit is doorgaans het geval voor productie- en exportondernemingen die kunnen aantonen dat hun identiteit uit de handelingen van de Commissie en de Raad blijkt of dat het vooronderzoek hen heeft betroffen (zie arresten Allied Corporation e.a./Commissie, 239/82 en 275/82, EU:C:1984:68, punten 11 en 12; Nachi Europe, C-239/99, EU:C:2001:101, punt 21, en Valimar, C-374/12, EU:C:2014:2231, punt 30).

Hetzelfde geldt voor de importeurs van het betrokken product wier wederverkoopprijzen in aanmerking zijn genomen voor de samenstelling van de uitvoerprijs en die dientengevolge door de vaststellingen betreffende het bestaan van een dumpingpraktijk worden geraakt (zie arresten Nashua Corporation e.a./Commissie en Raad, C-133/87 en C-150/87, EU:C:1990:115, punt 15; Gestetner Holdings/Raad en Commissie, C-156/87, EU:C:1990:116, punt 18, en Valimar, C 374/12, EU:C:2014:2231, punt 31).

Het Hof heeft ook geoordeeld dat importeurs die geassocieerd zijn met exporteurs uit derde landen op wier producten antidumpingrechten ingesteld zijn, tegen de verordeningen waarbij die rechten zijn ingesteld, kunnen opkomen, met name wanneer de uitvoerprijs is berekend op basis van de wederverkoopprijs die deze importeurs vragen op de gemeenschapsmarkt of wanneer die wederverkoopprijzen zijn gebruikt om het antidumpingrecht zelf te berekenen (zie in die zin arresten Neotype Techmashexport/Commissie en Raad, C-305/86, EU:C:1990:295, punten 19 en 20, en Valimar, C 374/12, EU:C:2014:2231, punt 32).

Bovendien belet de erkenning dat bepaalde categorieën marktdeelnemers het recht hebben om een beroep tot nietigverklaring van een antidumpingverordening in te stellen, niet dat andere marktdeelnemers eveneens individueel kunnen worden geraakt door een dergelijke verordening, omdat zij zekere bijzondere hoedanigheden hebben welke hen ten opzichte van ieder ander karakteriseren (zie arresten Extramet Industrie/Raad, C-358/89, EU:C:1991:214, punt 16, en Valimar, C 374/12, EU:C:2014:2231, punt 33).

Wat het hoofdgeding betreft, is echter niet aangetoond dat TMK Europe kan worden geacht tot een van de hierboven genoemde categorieën van marktdeelnemers te behoren.

Allereerst staat vast dat noch TMK Europe noch Sinara Handel GmbH (hierna: ‘Sinara’), de vennootschap die door eerstgenoemde is opgevolgd, in verordening nr. 2320/97 als exporterende onderneming wordt genoemd. Zij worden daar evenmin opgevoerd als importerende ondernemingen waarop de ter voorbereiding van die verordening verrichte onderzoeken betrekken hadden.

Vervolgens blijkt uit de aan het Hof voorgelegde stukken niet dat, ook al zou Sinara verbonden zijn geweest met de groep van Russische exporterende ondernemingen die aan de antidumpingprocedure heeft deelgenomen, de voor het bepalen van de antidumpingrechten aangenomen exportprijs is berekend op basis van de wederverkoopprijzen die deze importeur op de markt in de Gemeenschap toepaste, en evenmin dat het antidumpingrecht zelf op basis van deze wederverkoopprijzen is berekend.

Ten slotte moet de Commissie, die de ontvankelijkheid van de voor de nationale rechter opgeworpen exceptie van onwettigheid heeft betwist, bewijzen aandragen die deze niet-ontvankelijkheid aannemelijk kunnen maken. De door de Commissie in dit verband aangevoerde argumenten tonen echter niet aan dat Sinara voldoende nauw verbonden was met de Russische exporterende ondernemingen of in een bijzondere situatie verkeerde die haar ten opzichte van iedere andere marktdeelnemer karakteriseerde, zodat deze onderneming kon worden geacht rechtstreeks en individueel te zijn geraakt in de zin van artikel 230 EG tijdens de periode waarin volgens dit artikel een beroep tot nietigverklaring van verordening nr. 2320/97 van 17 november 1997 kon worden ingesteld.

In die omstandigheden kan, zelfs al zouden alle rechten en verplichtingen van Sinara op TMK Europe zijn overgegaan, uit de aan het Hof voorgelegde beoordelingselementen niet met zekerheid worden opgemaakt dat TMK Europe zonder enige twijfel nietigverklaring van verordening nr. 2320/97 had kunnen vorderen voor zover deze verordening een antidumpingrecht vaststelt op de invoer van naadloze buizen van oorsprong uit Rusland.

Een dergelijk oordeel over de situatie van de importerende onderneming ten aanzien van verordening nr. 2320/97 kan niet op losse schroeven worden gezet door de omstandigheid dat de exporterende ondernemingen niet hebben meegewerkt aan de antidumpingprocedure en evenmin door de door de Italiaanse regering aangevoerde omstandigheid dat TMK Europe had kunnen opkomen tegen gronden voor verordening nr. 1322/2004.

Uit het voorgaande volgt dat TMK Europe een exceptie van onwettigheid van verordening nr. 2320/97 kon opwerpen voor de verwijzende rechterlijke instantie, die dus niet was gebonden aan het definitieve karakter van het daarbij ingestelde antidumpingrecht.

Bijgevolg dient het Hof te antwoorden op de door de verwijzende rechterlijke instantie gestelde vraag.

De verwijzende rechterlijke instantie wenst te vernemen of de Raad bij de vaststelling van verordening nr. 2320/97 op 17 november 1994 aan de eisen van de basisverordening is voorbijgegaan door geen rekening te houden met de procedure die Commissie op 25 november 1994 had ingeleid om het eventuele bestaan van tegen de mededinging gerichte praktijken binnen de bedrijfstak van de Gemeenschap vast te stellen.

In dit verband dient eraan te worden herinnerd dat volgens artikel 3, lid 5, van de basisverordening het onderzoek naar de gevolgen van de invoer met dumping voor de bedrijfstak van de Gemeenschap een beoordeling omvat van alle relevante economische factoren en indicatoren die de situatie van deze bedrijfstak beïnvloeden. Deze bepaling bevat een lijst van de verschillende factoren die in aanmerking kunnen worden genomen, en preciseert dat deze lijst niet limitatief is en dat één of meer van deze factoren niet noodzakelijkerwijze doorslaggevend zijn (zie arrest Transnational Company ‘Kazchrome’ en ENRC Marketing/Raad, C-10/12 P, EU:C:2013:865, punt 20 en de aangehaalde rechtspraak).

Artikel 3, lid 7, van de basisverordening bepaalt dat andere gekende factoren dan de invoer met dumping die de bedrijfstak van de Gemeenschap terzelfder tijd schade toebrengen, worden onderzocht, om te voorkomen dat de door deze andere factoren veroorzaakte schade aan de invoer met dumping wordt toegeschreven overeenkomstig het bepaalde in lid 6 van dit artikel, waarin wordt gepreciseerd dat aan de hand van het voorgelegde relevante bewijsmateriaal moet worden aangetoond dat de invoer met dumping aanmerkelijke schade berokkent aan de bedrijfstak van de Gemeenschap (zie in die zin arrest Transnational Company ‘Kazchrome’ en ENRC Marketing/Raad, C-10/12 P, EU:C:2013:865, punt 21 en de aangehaalde rechtspraak).

Volgens vaste rechtspraak moeten voor de vaststelling van schade voor de bedrijfstak van de Gemeenschap ingewikkelde economische situaties worden beoordeeld en dient bij het rechterlijke toezicht op een dergelijke beoordeling dan ook alleen te worden nagegaan of de procedureregels in acht zijn genomen, of de feiten juist zijn vastgesteld en of er geen sprake is van een kennelijk onjuiste beoordeling van deze feiten dan wel van misbruik van bevoegdheid. Dit is met name het geval voor de vaststelling, in het kader van een antidumpingonderzoek, van de factoren die de bedrijfstak van de Gemeenschap schade toebrengen (zie arrest Transnational Company ‘Kazchrome’ en ENRC Marketing/Raad, C-10/12 P, EU:C:2013:865, punt 22 en de aangehaalde rechtspraak).

Bij de vaststelling van de schade zijn de instellingen van de Europese Unie verplicht te onderzoeken of de vastgestelde schade wel degelijk door de invoer met dumping is veroorzaakt, en moeten zij alle schade die door andere factoren is veroorzaakt, buiten beschouwing laten, met name schade die haar oorzaak vindt in de eigen gedragingen van de producenten in de Gemeenschap (zie arrest Transnational Company ‘Kazchrome’ en ENRC Marketing/Raad, C-10/12 P, EU:C:2013:865, punt 23 en de aangehaalde rechtspraak).

De instellingen van de Unie moeten daartoe nagaan of de gevolgen van deze andere factoren niet van dien aard waren dat zij het causaal verband tussen enerzijds de betrokken invoer en anderzijds de door de bedrijfstak van de Gemeenschap geleden schade hebben kunnen verbreken. Tevens moeten zij verifiëren of de aan deze andere factoren toe te schrijven schade niet in aanmerking is genomen voor de vaststelling van de schade in de zin van artikel 3, lid 7, van de basisverordening en of het opgelegde antidumpingrecht dus niet hoger is dan noodzakelijk is om de door de invoer met dumping veroorzaakte schade weg te nemen (zie arrest Transnational Company ‘Kazchrome’ en ENRC Marketing/Raad, C-10/12 P, EU:C:2013:865, punt 24 en de aangehaalde rechtspraak).

Indien de instellingen van de Unie echter vaststellen dat in weerwil van die factoren de door de invoer met dumping veroorzaakte schade aanmerkelijk is, kan het causaal verband tussen deze invoer en de door de bedrijfstak van de Gemeenschap geleden schade worden vastgesteld op grond van artikel 3, lid 1, van de basisverordening (zie arrest Transnational Company ‘Kazchrome’ en ENRC Marketing/Raad, C-10/12 P, EU:C:2013:865, punt 25 en de aangehaalde rechtspraak).

Met betrekking tot het hoofdgeding moet worden vastgesteld dat, zoals zowel uit de overwegingen van verordening nr. 1322/2004 als uit de motivering van de mededingingsbeschikking blijkt, op 25 november 1994 op grond van een beschikking van de Commissie een onderzoek is ingeleid naar het eventuele bestaan van tegen de mededinging gerichte gedragingen van ondernemingen die werkzaam zijn op de markt van naadloze stalen buizen in de Gemeenschap. Vaststaat eveneens dat dit onderzoek de Commissie pas op 20 januari 1999 in staat heeft gesteld de procedure op grond van artikel 81 EG in te leiden door het toezenden van een mededeling van punten van bezwaar aan de betrokken ondernemingen.

Op 17 november 1997, de datum waarop verordening nr. 2320/97 is vastgesteld, was de mededingingsbeschikking dus nog niet gegeven. Bijgevolg kan deze beschikking zelf niet worden beschouwd als een ‘gekende factor’ in de zin van artikel 3, lid 7, van de basisverordening, waarmee de Raad bij de vaststelling van de door de bedrijfstak van de Gemeenschap geleden schade rekening had moeten houden ter rechtvaardiging van de in verordening nr. 2320/97 vervatte antidumpingmaatregel.

Met betrekking tot het onderzoek waartoe de Commissie op 25 november 1994 had besloten, staat vast dat het louter voorbereidende karakter ervan eraan in de weg staat dat het tegen de mededinging gerichte gedrag waarop het zag, althans vóór het einde van het onderzoek, als bewezen en als oorzaak van schade voor de bedrijfstak van de Gemeenschap kon worden beschouwd.

Zoals in punt 35 van het onderhavige arrest is opgemerkt, zijn de instellingen van de Unie verplicht te onderzoeken of de schade die zij voor de vaststelling van een antidumpingmaatregel willen aannemen, wel degelijk door de invoer met dumping is veroorzaakt, en moeten zij alle schade die door andere factoren is veroorzaakt, en met name schade die haar oorzaak vindt in de eigen gedragingen van de producenten in de Gemeenschap, buiten beschouwing laten. Door zich op die verplichting te beroepen betoogt TMK Europe in wezen dat, wanneer een van deze instellingen kennis had van een onderzoek dat kon leiden tot de vaststelling dat het gedrag van de producenten in de Gemeenschap althans ten dele kon hebben bijgedragen tot de door de bedrijfstak van de Gemeenschap geleden schade, die instellingen in de antidumpingprocedure geen rekening hebben gehouden met een ‘volgens de regels’ vastgestelde schade.

Er zij echter aan herinnerd dat het in elk geval de taak is van de partijen die zich op de onrechtmatigheid van een antidumpingverordening beroepen, om het bewijs over te leggen dat andere factoren dan die welke betrekking hebben op de invoer, dermate grote gevolgen konden hebben dat het bestaan van het causaal verband tussen de door de bedrijfstak van de Gemeenschap geleden schade en de invoer met dumping op losse schroeven komt te staan (zie in die zin arrest Transnational Company ‘Kazchrome’ en ENRC Marketing/Raad, C-10/12 P, EU:C:2013:865, punt 28 en de aangehaalde rechtspraak).

TMK Europe heeft dergelijke bewijzen echter niet aangedragen door alleen aan te voeren dat de omstandigheid dat de Commissie het onderzoek heeft geopend dat tot de mededingingsbeschikking heeft geleid, noodzakelijkerwijze gevolgen moet hebben voor het antidumpingonderzoek, en evenmin door te stellen dat het enkele feit dat de uitkomst van eerstgenoemd onderzoek er uiteindelijk toe heeft geleid dat de Raad de werking van verordening nr. 2320/97 opschort, volstaat om te oordelen dat dit onderzoek het antidumpingonderzoek had kunnen beïnvloeden.

Hieruit volgt dat TMK Europe niet heeft aangetoond dat andere factoren dan die welke betrekking hebben op de invoer, dermate grote gevolgen konden hebben dat het bestaan van het causaal verband tussen de door de bedrijfstak van de Gemeenschap geleden schade en de invoer met dumping op losse schroeven komt te staan.

Gelet op een en ander staat vast dat bij de behandeling van de gestelde vraag niet is gebleken van feiten of omstandigheden die de geldigheid van verordening nr. 2320/97 kunnen aantasten.