Rb. Amsterdam, 28-09-2005, nr. 290469/H041721, nr. 292387/H042072, nr. 292389/H042073

Als enerzijds gesteld en anderzijds erkend dan wel niet (voldoende) betwist, als-mede op grond van de in zoverre niet bestreden in-houd van overgelegde bewijs-stuk-ken, staat in dit geding het volgende vast.

A en B vorderen dat de rechtbank bij vonnis, voor zover mogelijk uitvoerbaar bij voorraad, het tussen A en B enerzijds en Qnow anderzijds door prof. mr. C prof. mr. D en prof. dr. mr. E gewezen tussenvonnis van 6 juni 2003 en arbitrale eindvonnis van 13 februari 2004, gedeponeerd ter griffie van de rechtbank te Amsterdam onder nummer 141/2004, vernietigt, met veroordeling van Qnow in de proceskosten.

A en B voeren de volgende zes, afzonderlijke, gronden aan op grond waarvan de arbitrale vonnissen van 6 juni 2003 en 13 februari 2004 volgens hen moeten worden vernietigd:

Qnow heeft gemotiveerd verweer gevoerd. Daarop zal, voor zover van belang, bij de beoordeling van het geschil nader worden ingegaan.

A en B vorderen, evenals in de zaak met zaaknummer 290469 en rolnummer H 04.1721, dat de rechtbank bij vonnis, voor zover mogelijk uitvoerbaar bij voorraad, het tussen A en B enerzijds en Qnow anderzijds door prof. mr. C, prof. mr. D en prof. E gewezen tussenvonnis van 6 juni 2003 en arbitrale eindvonnis van 13 februari 2004, gedeponeerd ter griffie van de rechtbank te Amsterdam onder nummer 141/2004, vernietigt, met veroordeling van Qnow in de proceskosten.

A en B voeren – ten opzichte van de hiervoor onder 2.2. genoemde gronden - de volgende extra grond aan op grond waarvan de arbitrale vonnissen van 6 juni 2003 en 13 februari 2004 volgens hen moeten worden vernietigd:

Qnow heeft gemotiveerd verweer gevoerd. Daarop zal, voor zover van belang, bij de beoordeling van het geschil nader worden ingegaan.

A en B vorderen dat de rechtbank bij vonnis, voor zover mogelijk uitvoerbaar bij voorraad:

Primair

verklaart voor recht dat het tussen A en B enerzijds en Qnow anderzijds door prof. C, prof. D en prof. E gewezen tweede arbitrale tussenvonnis van 6 juni 2003 en het tweede arbitrale eindvonnis van 13 februari 2004, die zijn getekend door alle arbiters, niet rechtsgeldig zijn en dat Qnow daaraan geen rechten kan ontlenen, met veroordeling van Qnow in de proceskosten.

Subsidiair

het tussen A en B enerzijds en Qnow anderzijds door prof. mr. C, prof. mr. D en prof. E gewezen tweede arbitrale tussenvonnis van 6 juni 2003 en het tweede arbitrale eindvonnis van 13 februari 2004, die door alle arbiters zijn ondertekend en zijn gedeponeerd ter althans toegezonden aan de griffie van de rechtbank Amsterdam vernietigt, met veroordeling van Qnow in de proceskosten.

A en B leggen aan hun primaire vordering het volgende ten grondslag. Het arbitrale vonnis van 13 februari 2004 heeft op grond van artikel 1059 lid 1 Rv op 13 februari 2004 gezag van gewijsde gekregen. Een gebrek in de ondertekening van een arbitraal vonnis vormt een grond voor vernietiging en kan niet (meer) worden hersteld. Dit volgt uit het feit dat op grond van artikel 1064 lid 3 Rv vernietiging van een arbitraal vonnis kan worden gevorderd wegens een gebrek in de ondertekening zodra het gezag van gewijsde heeft en uit het feit dat op grond van artikel 1060 leden 1 tot en met 4 Rv slechts in beperkte (limitatief opgesomde) gevallen, waaronder niet valt een gebrek in de ondertekening, herstel van fouten (ambtshalve of op verzoek) mogelijk is. Bovendien moet een fout worden hersteld uiterlijk 30 dagen na deponering ter griffie van het arbitrale vonnis. Deze termijn is overschreden. Het arbitrale vonnis van 13 februari 2004 is op 5 maart 2004 gedeponeerd ter griffie van de rechtbank Amsterdam en arbiters zonden hun brief met de tweede arbitrale vonnissen van 6 juni 2003 en 13 februari 2004 pas op 3 mei 2004. Tot slot was de opdracht aan de arbiters op grond van artikel 1058 lid 2 Rv geëindigd door het depot van het arbitrale vonnis van 13 februari 2004 ter griffie van de rechtbank te Amsterdam, op 5 maart 2004.

A en B leggen aan hun subsidiaire vordering zes gronden voor vernietiging, genummerd I tot en met VI, ten grondslag, welke gronden overeenkomen met de in de zaak met zaaknummer 290469 en rolnummer H 04.1721 aangevoerde gronden II tot en met VI en de in de zaak met zaaknummer 292387 en rolnummer H 04.2072 aangevoerde grond VII.

Qnow heeft gemotiveerd verweer gevoerd. Daarop zal, voor zover van belang, bij de beoordeling van het geschil nader worden ingegaan.

Als niet betwist staat tussen partijen vast dat tegen het arbitrale eindvonnis van 13 februari 2004 geen hoger beroep open staat. Voorts zijn de drie dagvaardingen uitgebracht binnen de in artikel 1064 lid 3 Rv bedoelde termijn. A en B zijn dus ontvankelijk in hun vorderingen.

De rechtbank behandelt eerst de vordering tot vernietiging van de arbitrale vonnissen van 6 juni 2003 en 13 februari 2004, welke vordering zowel in de zaak met zaaknummer 290469 en rolnummer H 04.1721 als in de zaak met zaaknummer 292387 en rolnummer H 04.2072 centraal staat.

Uitgangspunt bij de beoordeling van de door A en B voorgedragen vernietigingsgronden is dat de overheidsrechter bij zijn onderzoek of er grond voor vernietiging bestaat terughoudendheid moet betrachten. Een vernietigingsprocedure voor de overheidsrechter mag immers niet worden gebruikt als een verkapt hoger beroep en het belang bij een effectief functionerende arbitrale rechtspleging brengt mee dat de burgerlijke rechter slechts in sprekende gevallen dient in te grijpen in arbitrale beslissingen. Een en ander neemt evenwel niet weg dat de controle door de overheidsrechter op arbitrage een belangrijke waarborg vormt voor een goed functionerende arbitrale rechtspleging.

Als eerste grond voor vernietiging van de arbitrale vonnissen van 6 juni 2003 en 13 februari 2004 voeren A en B aan dat deze vonnissen niet overeenkomstig artikel 1057 Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (Rv) zijn ondertekend.

De rechtbank overweegt hierover als volgt. Artikel 1065 Rv bevat een limitatieve opsomming van vernietigingsgronden. Als een van deze gronden noemt artikel 1065 lid 1 sub d Rv het geval dat het arbitrale vonnis niet overeenkomstig het in artikel 1057 Rv bepaalde is ondertekend. Op grond van artikel 1057 lid 2 Rv dient een arbitraal vonnis in beginsel te worden ondertekend door alle arbiters. Artikel 1057 lid 3 Rv bevat een regeling voor de gevallen dat een minderheid van de arbiters weigert te ondertekenen en dat een minderheid van de arbiters niet in staat is te ondertekenen. Nu de meerderheid van de arbiters de arbitrale vonnissen van 6 juni 2003 en van 13 februari 2004 niet heeft ondertekend zijn deze vonnissen niet overeenkomstig het in artikel 1057 Rv bepaalde ondertekend.

Dat de vonnissen van 6 juni 2003 en van 13 februari 2004 alleen door C en griffier F zijn ondertekend, wordt door Qnow niet betwist. Qnow voert evenwel aan dat het hier gaat om afschriften van de naderhand door alle arbiters ondertekende vonnissen, namelijk de tweede arbitrale vonnissen van (onder andere) 6 juni 2003 en 13 februari 2004. De rechtbank verwerpt deze stelling van Qnow. Weliswaar behoeft het in artikel 1058 lid 1 sub a Rv bedoelde afschrift niet door alle arbiters te worden ondertekend, doch dit neemt niet weg dat op grond van artikel 1058 lid 1 sub b Rv het origineel, en niet een afschrift, van het arbitrale vonnis moet worden gedeponeerd ter griffie van de rechtbank. Aangezien tussen partijen als niet althans onvoldoende gemotiveerd weersproken vaststaat dat de op 5 maart 2004 ter griffie van deze rechtbank gedeponeerde vonnissen alleen door Cen F zijn ondertekend en dat partijen, via hun advocaten, eerst bij brief van 3 mei 2004 de, door alle arbiters ondertekende, tweede arbitrale vonnissen van 6 juni 2003 en 13 februari 2004 hebben ontvangen, gaat de rechtbank er van uit dat de alleen door Cen F ondertekende vonnissen (hierboven gedefinieerd als de vonnissen van 6 juni 2003 en 13 februari 2004) de originele vonnissen van 6 juni 2003 en van 13 februari 2004 zijn. Dit wordt overigens onderstreept door de hierboven onder 1 f genoemde fax van F van 26 februari 2004, waarin F melding maakt van deponering van een exemplaar van de einduitspraak.

Uit tekst en systematiek van de wet volgt dat een gebrek in de ondertekening van een arbitraal vonnis niet kan worden hersteld door arbiters. Herstel of verbetering van een arbitraal vonnis is immers slechts mogelijk in één van de in artikel 1060 Rv limitatief opgesomde gevallen, waaronder niet is begrepen dat het vonnis niet overeenkomstig het in artikel 1057 Rv bepaalde is ondertekend. Een gebrek in de ondertekening in de zin van artikel 1057 Rv wordt daarentegen in artikel 1065 lid 1 sub d als grond voor vernietiging van een arbitraal vonnis genoemd. Het belang bij deze regeling is hierin gelegen dat ondertekening van een arbitraal vonnis door alle arbiters een belangrijke waarborg vormt voor partijen dat alle arbiters daadwerkelijk betrokken zijn geweest bij de totstandkoming van het vonnis, dat zij allen het vonnis voordat het is gewezen hebben gezien en dat zij controle hebben kunnen uitoefenen op het resultaat. Een en ander wordt niet, althans niet volledig, bereikt indien ondertekening op een later moment, zelfs na deponering van het vonnis, nog mogelijk zou zijn. Bovendien dient het voor partijen vanaf het moment dat het vonnis gezag van gewijsde krijgt duidelijk te zijn hoe het arbitrale vonnis luidt en dat alle arbiters betrokken zijn geweest bij de totstandkoming van het vonnis. Zou de mogelijkheid bestaan om, zoals C in zijn hierboven onder 1 h aangehaalde faxbericht van 14 mei 2004 suggereert, op grond van onderlinge, voor partijen niet goed controleerbare, afspraken tussen de arbiters, de ondertekening deels uit te stellen tot na het moment waarop het vonnis in gezag van gewijsde gaat, dan zou de gewenste duidelijkheid voor partijen niet bestaan.

Dat partijen een gerechtvaardigd belang hebben bij ondertekening overeenkomstig artikel 1057 Rv wordt geïllustreerd door de onderhavige zaak. Doordat zowel het oorspronkelijke vonnis van 13 februari 2004 als het vonnis van 13 februari 2004 alleen door de voorzitter en de griffier is ondertekend, is voor partijen niet na te gaan of, in hoeverre en wanneer alle arbiters betrokken zijn geweest bij de totstandkoming van het vonnis, of zij allen het (definitieve) vonnis voordat het is gewezen hebben gezien en of zij controle hebben kunnen uitoefenen op het resultaat. Voor partijen is immers niet met zekerheid na te gaan wanneer de andere arbiters zijn gekend in de extra zin die aan het oorspronkelijke vonnis van 13 februari 2004 is toegevoegd. Dat het hier om een belangrijke wijziging gaat hebben A en B voldoende onderbouwd gesteld en is door Qnow niet gemotiveerd weersproken. De met de onduidelijkheid rond de toevoeging van de extra zin in het arbitrale vonnis van 13 februari 2004 samenhangende onduidelijkheid rond de gang van zaken bij de totstandkoming van het arbitrale vonnis, en met name de betrokkenheid van D en E daarbij, raakt de gehele arbitrale procedure en treft dus ook het arbitrale vonnis van 6 juni 2003. Gezien het gerechtvaardigd belang van A en B bij de nakoming van de vereisten van artikel 1057 Rv met betrekking tot de ondertekening, zal de rechtbank de arbitrale vonnissen van 6 juni 2003 en van 13 februari 2004 op grond van artikel 1065 lid 1 sub d Rv vernietigen. Nu het gerechtvaardigd belang van A en B bij ondertekening conform artikel 1057 Rv voor wat betreft de onderhavige zaak vast staat, kan in het midden blijven of en in hoeverre artikel 1065 Rv de rechtbank dwingend voorschrijft een arbitraal vonnis te vernietigen indien het lijdt aan een gebrek in de ondertekening in de zin van artikel 1057 Rv.

Anders dan Qnow heeft aangevoerd, vormt de vermelding in de slotzinnen van de vonnissen van 6 juni 2003 en 13 februari 2004 inhoudende dat deze vonnissen zijn gewezen door C, D en E geen waarborg dat geen sprake is geweest van een weigering van een van de arbiters om te ondertekenen en evenmin dat alle arbiters vóór de totstandkoming van de vonnissen in de (definitieve) teksten ervan zijn gekend. Anders dan Qnow betoogt, kan voorts uit het feit dat niet is gebleken dat de andere arbiters zich niet konden verenigen met de inhoud van de vonnissen niet met zekerheid worden afgeleid dat de arbiters unaniem de vonnissen onderschrijven en hebben gewezen. Geen van de door Qnow aangevoerde omstandigheden vormt immers een, met ondertekening door alle arbiters gelijk te stellen, positieve waarborg dat alle arbiters zijn gekend in de totstandkoming van de arbitrale vonnissen.

Dat de Voorzieningenrechter in deze rechtbank een exequatur heeft verleend, zoals Qnow aanvoert, doet aan het bovenstaande niet af. De rechtbank is als bodemrechter immers niet aan de beschikking van de voorzieningenrechter gebonden. Of in andere nationale en internationale arbitragewetten een vernietigingsgrond wegens het niet ondertekend zijn van een vonnis niet voorkomt, zoals Qnow aanvoert en A en B betwisten, kan in het midden blijven. De rechtbank is immers gebonden aan de (huidige) Nederlandse wet.

Aangezien de rechtbank de arbitrale vonnissen van 6 juni 2003 en van 13 februari 2004 zal vernietigen op grond van artikel 1065 lid 1 sub d Rv, de door A en B in de procedure met zaaknummer 290469 en rolnummer H 04.1721 onder I aangevoerde grond, hebben A en B geen belang meer bij behandeling van de in de procedure met zaaknummer 290469 en rolnummer H 04.1721 aangevoerde vernietigingsgronden II tot en met VI en evenmin bij behandeling van de in de zaak met zaaknummer 292387 en rolnummer H 04.2072 aangevoerde aanvullende vernietigingsgrond VII.

De rechtbank zal nu ingaan op de vorderingen met betrekking tot het tweede arbitrale tussenvonnis van 6 juni 2003 en het tweede arbitrale eindvonnis van 13 februari 2004, die zijn getekend door alle arbiters, welke vorderingen centraal staan in de zaak met zaaknummer 292389 en rolnummer H04.2073.

Met A en B is de rechtbank van oordeel dat de opdracht aan de arbiters op grond van artikel 1058 lid 2 Rv is geëindigd door het depot van het arbitrale vonnis van 13 februari 2004 op 5 maart 2004. Na dit depot konden de arbiters nog slechts in de door artikel 1060 Rv genoemde gevallen en binnen de in dit artikel genoemde termijn van dertig dagen na deponering van het arbitrale eindvonnis overgaan tot herstel of verbetering van hun arbitrale vonnissen. Aangezien het geval dat een vonnis niet overeenkomstig artikel 1057 Rv is ondertekend niet onder de artikel 1060 Rv genoemde gevallen is begrepen, stond het arbiters niet vrij het gebrek in de ondertekening van hun arbitrale vonnissen te herstellen. De rechtbank zal de primaire vordering strekkende tot het verkrijgen van een verklaring van recht dat de tweede vonnissen van 6 juni 2003 en van 13 februari 2004 niet rechtsgeldig zijn en dat Qnow daaraan geen rechten kan ontlenen daarom toewijzen. Aan de subsidiaire vordering komt de rechtbank niet meer toe.

Qnow wordt als de in het ongelijk gestelde partij veroordeelt in de proceskosten, die van het incident in de zaak met zaaknummer 292389 en rolnummer H 04.2073 daaronder begrepen. Wat betreft het incident in de zaak met zaaknummer 292387 en rolnummer H 04.2072 ziet de rechtbank geen aanleiding Qnow in de proceskosten te veroordelen.

BESLISSING

De rechtbank: