Hof Den Haag, 28-05-2014, nr. 200.132.535-01

GERECHTSHOF DEN HAAG

Afdeling Civiel recht

Uitspraak : 28 mei 2014

Zaaknummer : 200.132.535/01 en 200.132.536/01

Rekestnummer rechtbank : FA RK 12-5457 (echtscheiding) en FA RK 12-9051 (verdeling)

Zaaknummer rechtbank : 423744 (echtscheiding) en 432178 (verdeling)

[appellant],

wonende te [woonplaats],

verzoekster, tevens incidenteel verweerster, in hoger beroep,

hierna te noemen: de vrouw,

advocaat mr. T.M. Subelack te 's-Hertogenbosch,

tegen

[geïntimeerde],

wonende te [woonplaats],

verweerder, tevens incidenteel verzoeker, in hoger beroep,

hierna te noemen: de man,

advocaat mr. E.M. van Lierop-Snuif te Utrecht.

PROCESVERLOOP IN HOGER BEROEP

De vrouw is op 26 augustus 2013 in hoger beroep gekomen van een beschikking van 11 juni 2013 van de rechtbank Den Haag.

De man heeft op 22 oktober 2013 een verweerschrift tevens houdende incidenteel hoger beroep ingediend.

De vrouw heeft op 2 december 2013 een verweerschrift in het incidenteel hoger beroep ingediend.

Bij het hof zijn voorts de volgende stukken ingekomen:

van de zijde van de vrouw:

- op 9 september 2013 een V-formulier van diezelfde datum met bijlage;

- op 21 januari 2014 een V-formulier van 20 januari 2014 met bijlage.

van de zijde van de man:

De zaak is op 31 januari 2014 mondeling behandeld.

Ter zitting waren aanwezig:

De advocaten van partijen hebben ter zitting pleitnotities overgelegd.

PROCESVERLOOP IN EERSTE AANLEG EN VASTSTAANDE FEITEN

Voor het procesverloop en de beslissing in eerste aanleg verwijst het hof naar de bestreden beschikking.

Bij die beschikking is de echtscheiding tussen partijen uitgesproken. Voorts is de door de man aan de aan de vrouw te betalen bijdrage in haar levensonderhoud op nihil bepaald en is het verzochte inzake het voortgezet verblijf in de echtelijke woning afgewezen. Tevens is bepaald dat partijen in onderling overleg een makelaar te Moskou zullen benaderen om het bij partijen genoegzaam bekende 1/4e appartementsrecht te Moskou te taxeren. De behandeling van het verzoek tot verdeling is aangehouden tot 1 oktober 2013 pro forma teneinde:

Verder is bepaald dat partijen uiterlijk vier weken voor de genoemde pro formadatum hun reacties aan de rechtbank en de wederpartij zullen doen toekomen, waarbij de man in de gelegenheid wordt gesteld schriftelijk (tegen)bewijs in het geding te brengen en/of aan te geven op welke andere wijze hij (tegen)bewijs wenst te leveren. Daarnaast is bepaald dat partijen uiterlijk twee weken voor de genoemde pro formadatum voor zover daarop wordt prijs gesteld, zullen reageren op elkaars reacties. Iedere verdere beslissing ten aanzien van de verdeling is aangehouden.

Het hof gaat uit van de door de rechtbank vastgestelde feiten, voor zover daartegen in hoger beroep niet is opgekomen. Onder meer staat het volgende vast:

Partijen zijn met elkaar gehuwd op 6 maart 1998. De man heeft de Nederlandse nationaliteit en de vrouw heeft de Nederlandse nationaliteit en is daarnaast Burger van Rusland.

In hoger beroep is komen vast te staan dat de echtscheidingsbeschikking op 3 oktober 2013 is ingeschreven in de registers van de burgerlijke stand.

BEOORDELING VAN HET PRINCIPALE EN HET INCIDENTELE HOGER BEROEP

1. In geschil zijn: de verdeling van de huwelijksgoederengemeenschap en de door de man te betalen uitkering tot levensonderhoud voor de vrouw (hierna ook: de partneralimentatie).

2. De vrouw verzoekt het hof de bestreden beschikking te vernietigen voor zover de grieven van de vrouw daartoe strekken en opnieuw rechtdoende, uitvoerbaar bij voorraad:

1. primair te bepalen dat de waarde van de aanspraken van de man jegens zijn Stamrecht BV volledig in de gemeenschap van goederen zijn gevallen en dat de waarde van die aanspraken bij helfte met de vrouw gedeeld dient te worden op grond waarvan de vrouw jegens de man recht heeft op een bedrag van € 194.806,- (netto), waarbij de aanspraken van de man jegens zijn Stamrecht BV en de aandelen in die vennootschap aan hem worden toegedeeld,

subsidiair te bepalen dat de vrouw uit hoofde van verdeling van de aanspraken van de man jegens zijn Stamrecht BV recht heeft op een bedrag van € 115.276,- (netto), waarbij eveneens de aanspraken van de man jegens zijn Stamrecht BV en de aandelen in die vennootschap aan hem worden toegedeeld;

2. een taxateur/makelaar in Moskou te benoemen, welke makelaar/taxateur de volgende vraag dient te beantwoorden: ‘Wat was het 1/4e aandeel van de vrouw in het appartementsrecht per 20 maart 2012 in het vrije economische verkeer waard, uitgaande van een bewoonde staat en ervan uitgaande dat de overige deelgenoten niet tot verkoop overgaan?’;

3. te bepalen dat de nalatenschap van de vader van de vrouw niet tot de gemeenschap van goederen van partijen behoort op de door de vrouw onder de grieven III tot en V van het beroepschrift aangegeven gronden;

4. voor zover het hof de zaak aan zich houdt op grond van artikel 356 Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (verder: Rv), de wijze van verdeling van de tussen partijen bestaande gemeenschap van goederen te gelasten met inachtneming van hetgeen de vrouw onder de grieven I respectievelijk III tot en met VI van het beroepschrift heeft aangevoerd alsmede met inachtneming van hetgeen onder de punten 1 tot en met 3 van het petitum is verzocht en voor het overige met inachtneming van de uitgangspunten zoals in de bestreden beschikking is bepaald;

5. de door de man aan de vrouw te betalen partneralimentatie vast te stellen op een bedrag van € 5.000,- bruto per maand, door de man aan de vrouw maandelijks bij vooruitbetaling te voldoen met ingang van de datum van echtscheiding.

3. De man bestrijdt het beroep en verzoekt het hof – na wijziging -, de verzoeken van de vrouw in het principale hoger beroep af te wijzen althans een beslissing te nemen die het hof vermeent te behoren. In het incidentele hoger beroep verzoekt de man de bestreden beschikking te vernietigen met betrekking tot het gedeelte van de bestreden beschikking waartegen de grieven in het incidentele hoger beroep zich richten en, opnieuw beschikkende, voor zover mogelijk uitvoerbaar bij voorraad, te bepalen dat de man geen draagkracht heeft om partneralimentatie aan de vrouw te voldoen, althans in het geval het hof van oordeel is dat de man een bedrag aan partneralimentatie aan de vrouw dient te voldoen, te bepalen dat de duur van de alimentatie eindigt per 1 oktober 2017, alsmede de wijze van verdeling van de tussen partijen bestaande gemeenschap van goederen te gelasten zoals verzocht bij brief van 17 januari 2014.

4. De vrouw verzet zich daartegen en verzoekt het hof om bij beschikking, voor zover mogelijk uitvoerbaar bij voorraad, de grieven van de man in het incidentele appel ongegrond te verklaren en zijn beroep en daaraan gekoppelde verzoeken in incidenteel appel af te wijzen.

Aanspraken jegens de Stamrecht BV

In de eerste grief stelt de vrouw de door de rechtbank geoordeelde verknochtheid van aanspraken van de man jegens de Stamrecht BV aan de orde. De vrouw meent primair dat de volledige waarde van de aanspraken van de man jegens zijn Stamrecht BV in de gemeenschap zijn gevallen en dat de volledige waarde verrekend moet worden. Subsidiair is de vrouw van mening dat de aanspraken van de man jegens zijn Stamrecht BV vanaf 1 april 2004 tot en met 11 september 2013 in de gemeenschap zijn gevallen. De man dient een bedrag van € 115.276,- netto te voldoen, aldus de vrouw.

De man heeft zulks gemotiveerd bestreden.

Het hof overweegt als volgt. Naar vaste rechtspraak hangt het antwoord op de vraag of een goed op bijzondere wijze aan een van de echtgenoten is verknocht af van de aard van dat goed, zoals deze aard mede door de maatschappelijke opvattingen wordt bepaald.

Het hof is op grond van de overgelegde stukken en het verhandelde ter zitting het volgende gebleken.

De man was tot 1 april 2004 werkzaam bij [voormalige werkgever van de man] (verder: de voormalige werkgever van de man). Hij ontving daar een bruto maandsalaris van € 13.965,- exclusief vakantiegeld. Per 1 april 2004 is de functie van de man als gevolg van een reorganisatie komen te vervallen. Met het oog daarop hebben de man en zijn voormalige werkgever in oktober 2003 een overeenkomst tot beëindiging van de arbeidsovereenkomst tevens vaststellingsovereenkomst gesloten. Daarin is, onder meer, het volgende bepaald:

“1.2 [De man] zal in de verklaring van geen bezwaar vermelden dat [de voormalige werkgever] hem een redelijke vergoeding heeft aangeboden als suppletie op een WW-uitkering of een elders te verdienen lager salaris. ”

beëindigingsvergoeding

Indien en nadat de arbeidsovereenkomst tussen partijen per april 2003, dan wel spoedig daarna, is geëindigd door opzegging door [de voormalige werkgever] op grond van artikel 1 van deze overeenkomst bedoelde opzegvergunning, zal [de voormalige werkgever] aan [de man] conform het Sociaal Plan een beëindigingsvergoeding betalen ter grootte van € 589.494,53 (zegge: vijfhonderd en negentachtigduizend vierhonderd en vierennegentig euro en drieënvijftig cent) als suppletie op een WW-uitkering of een elders te verdienen lager salaris. Deze eenmalige beëindigingsvergoeding zal (als bedrag ineens) worden betaald uiterlijk 14 dagen na de einddatum. De betaling kan ook plaatsvinden op een andere, tijdig door [de man] aan te geven, wijze (bijvoorbeeld in de vorm van een Stamrecht), indien en voor zover wettelijk en fiscaal toelaatbaar en aan alle vereisten is voldaan. [..]”

Voorts hebben de man, de voormalige werkgever van de man en[de Stamrecht BV] (verder: de Stamrecht BV) een overeenkomst gesloten tot het doen van periodieke uitkeringen. In die overeenkomst zijn zij op 29 april 2004 het volgende overeengekomen:

“ In aanmerking nemende:

Komen ter uitvoering van de periodieke uitkering overeen als volgt:

Artikel 1

Ondergetekende sub 2 [de voormalige werkgever van de man] kent ter vervanging van te derven inkomsten aan ondergetekende sub 1 [de man] een aanspraak op periodieke uitkeringen toe met een contante waarde van EURO 591.250,01 [..].

Artikel 2

Het in het voorgaande artikel bedoelde recht op periodieke uitkeringen zal uiterlijk ingaan bij het bereiken van de 65-jarige leeftijd van ondergetekende sub 1 [de man], dat wil zeggen uiterlijk op 27 september 2017.

De grootte van de aan ondergetekende sub 1 [de man] toekomende periodieke uitkeringen zullen, in aanmerking nemende dat de eventuele weduwe, of kinderen overeenkomstig het bepaalde in artikel 3, tweede en derde lid, van deze overeenkomst een periodieke uitkering zullen genieten van 70% respectievelijk 20% van de van ondergetekende sub 1 [de man], worden gesteld op hetgeen per datum van ingang volgens de alsdan geldende tarieven van een solide in Nederland gevestigde verzekeringsmaatschappij kan worden verkregen voor het in het navolgende lid van dit artikel vermelde bedrag per de datum van ingang.

Het beschikbare bedrag per de datum van ingang zal bestaan uit het in artikel 1 vermeld bedrag van EURO 591.250,01, vermeerderd met de samengestelde rente, te stellen op 4% per jaar. Indien voormeld percentage naar het oordeel van de belastingadministratie en/of de belastingrechter hoger zal zijn dan het voor de heffing van directe belastingen aanvaardbare rentepercentage, met terugwerkende kracht, vervangen door een wel zodanig aanvaardbaar rentepercentage.

Artikel 3

De in deze overeenkomst bedoelde periodieke uitkeringen zullen geschieden bij achteraf betaling in 12 gelijke maandelijkse termijnen en wel door storting of overschrijving op een door de ondergetekende sub 1 [de man] aan te geven postgiro- of bankrekening.[...]

Artikel 4

De periodieke uitkeringen kunnen niet worden afgekocht, dan wel beleend, verpand of anderszins vervreemd.[..]”

Verder heeft de man voor het aangaan en uitvoeren van de Stamrechtovereenkomsten de Stamrecht BV ([de Stamrecht BV]) opgericht.

Na zijn ontslag heeft de man tot en met december 2005 op projectbasis gewerkt in Roemenië tegen een netto inkomen van ongeveer € 10.000,- per maand; dit betreft slechts een periode van anderhalf jaar. Bij het beëindigen van die arbeidsrelatie heeft de man een beëindigingsvergoeding ontvangen van € 570.672,-. Het hof gaat ervan uit dat partijen het erover eens waren dat deze uitkering ten goede is gekomen van de wettelijke gemeenschap van goederen van partijen. Van 2006 tot en met november 2008 heeft de man geen inkomen ontvangen. Hij heeft toen geleefd van de uitkeringen van de Stamrecht BV ([de Stamrecht BV]). Vanaf november 2008 tot en met augustus 2010 is de man op projectbasis werkzaam geweest bij [bedrijf in Roemenië] tegen een bruto jaarsalaris van afgerond € 150.000,-. Sinds 2010 ontvangt de man een WW-uitkering.

Naar het oordeel van het hof heeft de beëindigingsvergoeding die de man heeft verkregen van de voormalige werkgever ([voormalige werkgever van de man]), welke is gestort in de door de man opgerichte Stamrecht BV ([de Stamrecht BV]), betrekking op het verlies aan toekomstig arbeidsinkomen. Dat de man op basis van de overeenkomst tussen hem en de voormalige werkgever ([voormalige werkgever van de man]) zelf de ingangsdatum kon/kan bepalen van de uitkering, doet daaraan niet af. Door de partijen is de uitkering van de Stamrecht BV ([de Stamrecht BV]) geëtiketteerd als verlies van toekomstige arbeidsinkomsten. Naar het oordeel van het hof brengt dit naar maatschappelijke normen met zich mee dat de uitkering cq. uitkeringen die betrekking hebben op de periode die gelegen is na de ontbinding van de huwelijksgemeenschap, aangemerkt moeten worden als zijnde verknocht. De gelden die door de Stamrecht BV ([de Stamrecht BV]) in de huwelijkse periode zijn uitgekeerd vallen in de huwelijksgemeenschap, echter de gelden die niet zijn uitgekeerd maar eerst tot uitkering komen na ontbinding van het huwelijk zijn verknocht aan de man, hetgeen impliceert dat de vrouw daarop geen vermogensrechtelijke aanspraken heeft.

De vrouw heeft gesteld dat de aanspraken van de man jegens zijn Stamrecht BV ([de Stamrecht BV]) in haar visie wezenlijk anders zijn dan de aard van de aanspraken jegens een externe verzekeraar zoals in de zaak die leidde tot de uitspraak van de Hoge Raad van 17 oktober 2008. De aanspraken van de man jegens zijn Stamrecht BV leiden niet tot vaste, gegarandeerde, uitkeringen op een (vooraf) vast(gelegd) periodiek tijdstip over een vooraf vastgelegde periode. Deze factoren zijn onbepaald en kunnen door de man – als bestuurder van de Stamrecht BV – zelf nader ingevuld worden (binnen bepaalde, doch beperkte, fiscale restricties).

Het hof overweegt ten aanzien van die stellingen als volgt. In de huwelijksgemeenschap van partijen vallen de aandelen van de Stamrecht BV ([de Stamrecht BV]). Niet ter discussie staat dat deze aandelen in het kader van de verdeling aan de man moeten worden toegedeeld. De aanspraak die de man heeft jegens de Stamrecht BV ([de Stamrecht BV]) uit hoofde van het stamrecht is materieelrechtelijk gelijk aan een aanspraak die de man mogelijk zou hebben gehad jegens een externe verzekeraar. Het betreft namelijk een aanspraak op het verlies aan toekomstig arbeidsinkomsten.

Voorts heeft de vrouw aangevoerd dat de aanspraken van de man niet louter een inkomensvervangend karakter hebben. Zij verwijst daarbij naar artikel 2 van de overeenkomst tot het doen van periodieke uitkeringen van 29 april 2004, waarin is bepaald dat de uitkeringen ook kunnen ingaan op het moment dat de man de pensioengerechtigde leeftijd bereikt, alsmede naar het verweerschrift op het zelfstandig verzoek zoals ingediend bij de rechtbank, waarin is vermeld dat het niet de bedoeling is geweest dat de uitkering in een keer werd opgemaakt, maar om levenslang als aanvulling op het inkomen cq pensioen te dienen. Het hof gaat voorbij aan die stelling. Daartoe overweegt het hof als volgt. In artikel 1 van de overeenkomst tot het doen van periodieke uitkeringen zijn partijen uitdrukkelijk overeengekomen dat het bedrag van € 591.250,01 is toegekend ter vervanging van te derven inkomsten en dat sprake is van periodieke uitkeringen als bedoeld in artikel 11, lid 1, onderdeel g, Wet op de Loonbelasting 1964. Daaruit leidt het hof af dat de man deze aanspraak jegens zijn voormalige werkgever niet de bestemming van een oudedagsvoorziening heeft gegeven, welke voorziening op grond van artikel 1:94 lid 1 van het Burgerlijk Wetboek (BW) in de huwelijksgemeenschap zou vallen.

Nalatenschap vader van de vrouw

Aanpassingsleer

Het hof ziet aanleiding eerst de vierde grief van de vrouw in principaal hoger beroep te behandelen. Daarin beroept de vrouw zich op de zogenoemde ‘aanpassingsleer’ .

De man meent dat de rechtbank terecht heeft overwogen dat voor de toepassing van de aanpassingsleer slechts plaats is, indien het materiële resultaat van de verwijzing naar geen van de betrokken rechtsstelsels kan worden aanvaard. De waarde van de nalatenschap van de vader van de vrouw en het voorhuwelijkse vermogen van de man zijn ongeveer gelijk. Conform Russisch recht zouden deze vermogensbestanddelen buiten de verdeling gehouden worden en conform Nederlands recht zouden beide vermogensbestanddelen in de te verdelen boedel vallen. Het materiële resultaat volgens Russisch recht is dus nagenoeg hetzelfde als volgens Nederlands recht. De redelijkheid en billijkheid vragen daarom in de visie van de man om het betrekken van het Russisch vermogen in de verdeling. Het is niet redelijk dat de vrouw de vruchten van beide rechtssystemen plukt, aldus de man. De vader van de vrouw is overleden nadat zij met de man in het huwelijk was getreden, waardoor de bedoeling van de vader niet meer relevant is. Hij had advies kunnen inwinnen en maatregelen kunnen nemen.

Het hof overweegt als volgt. Ingevolge artikel 1:94, lid 1 BW geldt dat goederen, door één van de echtgenoten verkregen krachtens erfrecht, in beginsel in de gemeenschap van goederen vallen, tenzij bij testament is bepaald dat deze buiten de gemeenschap vallen (lid 2 letter a). In de onderhavige situatie is de vader van de vrouw in 1998 – ofwel gedurende het bestaan van de huwelijksgemeenschap – overleden. Zowel de vrouw als haar moeder zijn erfgenamen in zijn nalatenschap. Er is sprake geweest van vererving bij versterf. De vader heeft niet bij testament beschikt over zijn nalatenschap. Tot de nalatenschap van de vader van de vrouw behoorde een kwart appartementsrecht van een appartement in Moskou en een perceel land van 1200 m² in Rusland. Niet ter discussie staat dat de uitsluitingsclausule niet bekend is in het Russische recht, omdat naar Russisch recht een erfenis altijd uitsluitend toekomt aan degene die erfgenaam is en niet mede aan diens echtgenoot.

Bij de uitsluitingsclausule gaat het om de wil van de erflater. Het huwelijksgoederenregime van partijen wordt beheerst door het Nederlandse recht bij gebreke van een rechtskeuze. Dat betekent dat partijen waren gehuwd in de wettelijke gemeenschap van goederen. Het hof dient te beoordelen of op grond van het zogenoemde ‘leerstuk van de aanpassing’ – een correctie dient te worden gemaakt op de hoofdregel van boedelmenging nu een uitsluitingsclausule ontbreekt. Daarbij stelt het hof voorop dat voor de beoordeling daarvan de wil van de erflater mede in aanmerking dient te worden genomen. Nu gesteld, noch gebleken is dat de vader van de vrouw zich heeft laten voorlichten over de vermogensrechtelijke gevolgen van het huwelijk van zijn dochter (de vrouw) en/of zich over de vererving van zijn nalatenschap heeft laten voorlichten, houdt het hof het ervoor dat dat de vader van de vrouw niet bedacht is geweest op de Nederlandse boedelmenging en mitsdien het belang van een uitsluitingsclausule en hij er kennelijk van is uitgegaan – zoals de vrouw gemotiveerd heeft aangevoerd - dat het erfdeel van zijn dochter in zijn nalatenschap overeenkomstig het Russische recht enkel aan zijn dochter zou toekomen en niet mede aan haar echtgenoot. Naar het oordeel van het hof is het naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar dat het erfdeel dat de vrouw van haar vader heeft gekregen in de gemeenschap valt en dient op grond daarvan een materieelrechtelijke correctie plaats te vinden op de boedelmenging. Op grond van het vorenstaande concludeert het hof dat de goederen die de vrouw heeft verkregen uit de nalatenschap van haar vader zijn uitgezonderd van de huwelijksgemeenschap van partijen. Overeenkomstige toepassing van artikel 1:94 lid 5 BW brengt naar het oordeel van het hof mee, dat de schulden met betrekking tot die goederen eveneens zijn uitgesloten van de ontbonden huwelijksgemeenschap.

. Gelet op het vorenstaande komt het hof niet toe aan de grieven drie en vijf van de vrouw in principaal hoger beroep en grief 2 van de man in incidenteel hoger beroep, nu zij niet tot een ander oordeel kunnen leiden.

Kwart deel appartementsrecht in Moskou

Het hof overweegt als volgt. Niet ter discussie staat dat de vrouw in 1992 een kwart deel van een appartementsrecht in Moskou heeft. Voorts staat vast dat de vrouw dit kwart deel van het appartementsrecht op 20 maart 2012 aan haar jongste meerderjarige dochter heeft geschonken.

Vermogensbestanddeel moedwillig verzwegen

De man meent in zijn vierde grief in incidenteel hoger beroep dat de vrouw voormeld deel in het appartementsrecht in Moskou moedwillig heeft verzwegen. In zijn visie heeft de vrouw, nadat zij heeft aangekondigd te willen gaan scheiden en advies te hebben ingewonnen over de financiële consequenties van een echtscheiding, welbewust haar aandeel in het appartementsrecht aan haar dochter heeft geschonken om dit buiten de gemeenschap te houden. Op grond daarvan heeft de vrouw, naar de mening van de man, haar aandeel in dit goed verbeurd en komt de gehele waarde daarvan toe aan de man.

De vrouw heeft voormelde grief gemotiveerd bestreden. Zij verwijst daarbij naar haar verklaring die zij bij brief van 8 april 2013 als productie 3 in het geding heeft gebracht. Voorts merkt de vrouw op dat artikel 3:194, tweede lid, BW, ziet op het onttrekken van een goed aan de verdeling en dat dit artikel derhalve niet van toepassing is zolang de gemeenschap nog niet is ontbonden.

Het hof stelt vast dat de man op 18 juli 2012 (ofwel na 1 januari 2012) het verzoek tot echtscheiding bij de rechtbank ingediend, zodat de huwelijksgemeenschap op die datum is ontbonden. De vrouw heeft het kwart deel van het appartementsrecht in Moskou op 20 maart 2012 aan haar jongste meerderjarige dochter geschonken. Op dat moment was de gemeenschap nog niet ontbonden, waardoor artikel 3:194, tweede lid, BW – op grond waarvan een deelgenoot, die opzettelijk tot de gemeenschap behorende goederen verzwijgt, zoek maakt of verborgen houdt, zijn aandeel in die goederen verbeurt aan de andere deelgenoot – niet geldt (artikel 3:189 BW). Het beroep van de man op dit artikel slaagt dan ook niet.

Benadeling van de gemeenschap; waardering

De rechtbank heeft geoordeeld dat de vrouw op grond van artikel 1:88, eerste lid sub b, BW in verbinding met artikel 1:164, eerste lid, BW, zonder toestemming van de man een gift heeft verstrekt aan haar meerderjarige dochter, welke gift als niet gebruikelijk en bovenmatig moet worden betiteld. Op basis daarvan heeft de rechtbank geconcludeerd dat de vrouw verplicht is de waarde van het geschonken appartementsrecht aan de gemeenschap te vergoeden, welke waarde bij helfte tussen partijen dient te worden verdeeld. In dit verband heeft de rechtbank bepaald dat partijen in onderling overleg een makelaar in Moskou dienen te benaderen om het bij partijen genoegzaam bekende (kwart van het )appartementsrecht in Moskou te taxeren.

In de zesde grief brengt de vrouw naar voren dat de rechtbank heeft nagelaten te bepalen welke waarde van het appartement in Moskou door middel van taxatie vastgesteld dient te worden.

De man kan zich niet verenigen met de stelling van de vrouw. In zijn optiek dient het appartement te worden gewaardeerd naar de verkoopwaarde in onbewoonde staat.

Het hof is van oordeel dat de woning dient te worden gewaardeerd naar de waarde in het economisch verkeer ten tijde van de gift op 20 maart 2012, waarbij rekening wordt gehouden met de bewoonde staat van het appartement in die zin dat de moeder van de vrouw en haar oudste dochter het appartement bewonen.

Vergoeding helft van de te betalen lasten

De man meent in zijn vierde grief in incidenteel appel dat de vrouw de helft van de te betalen lasten, betrekking hebbende op de voormalige echtelijke woning, dient te voldoen dan wel aan de man te vergoeden.

De vrouw heeft betoogd dat de grief van de man slaagt wanneer het hof van oordeel is dat de aanspraken van de man jegens zijn Stamrecht BV volledig in de verdeling van de ontbonden gemeenschap betrokken dienen te worden en de man verder geen verdiencapaciteit heeft. In alle andere gevallen is de vrouw van oordeel dat de man voldoende draagkracht heeft om haar partneralimentatie te voldoen, aan welke alimentatieverplichting de man gedeeltelijk kan voldoen door de lasten van de gemeenschappelijke woning tot het moment van verdeling van die woning volledig voor zijn rekening nemen.

Het hof is van oordeel dat de grief van de man slaagt. Nu partijen niet langer gehuwd zijn, geldt artikel 1:84 BW niet langer zodat ieder van partijen vanaf die datum zijn eigen kosten dient te dragen. Partijen zijn tezamen eigenaar van de voormalige echtelijke woning. Dit betekent dat ingevolge het bepaalde in artikel 3:172 BW beide partijen gehouden zijn ieder voor de helft in de lasten van de woning bij te dragen. Het hof zal bepalen dat de vrouw voor de helft dient bij te dragen in de lasten van de voormalige echtelijke woning met ingang van 3 oktober 2013.

Zowel de vrouw – in grief II van het principaal hoger beroep – als de man – in grief I van het incidenteel hoger beroep – stellen de partneralimentatie aan de orde. Uit proceseconomische overwegingen zal het hof eerst de draagkracht van de man behandelen.

Draagkracht man

De rechtbank heeft overwogen dat gebleken is dat de man enkel inkomsten ontvangt uit een Stamrecht BV. Gelet op de laatste actuariële berekening van 4 april 2013 van voornoemde onderneming maakt de man aanspraak op een bedrag van € 32.608,- bruto per jaar. Tussen partijen staat vast dat de man met dit inkomen geen draagkrachtruimte heeft voor het voldoen van partneralimentatie. De rechtbank heeft vervolgens de partneralimentatie op nihil gesteld.

De vrouw kan zich – in de tweede grief - met vorenstaande overweging niet verenigen. In haar tweede grief betoogt de vrouw dat de man niet enkel inkomen ontvangt uit de Stamrecht BV. De vrouw vermoedt dat de man weer werkt. In haar visie dient de man daarover duidelijkheid te verschaffen. Verder is de vrouw van mening dat van de man in beginsel verwacht mag worden dat hij inkomsten uit arbeid genereert. Hij heeft veel werkervaring en heeft altijd een hoog inkomen genoten. Voor zover het hof van oordeel is dat de aanspraken van de man jegens zijn Stamrecht BV een (louter) inkomensvervangend karakter hebben en dat de afspraken die zien op de periode na ontbinding van het huwelijk van partijen reeds om die enkele reden bijzonder aan hem verknocht zijn, meent de vrouw dat voor de vaststelling van de waarde van de aanspraken die in de gemeenschap (zijn) (ge)vallen ervan dient te worden uitgegaan dat de man deze aanspraken heeft tot het moment waarop hij de pensioengerechtigde leeftijd heeft bereikt en zijn deze aanspraken dan ook te bepalen op € 58.031,- bruto per jaar. Voor zover het hof van oordeel is dat een deel van de aanspraken van de man jegens zijn Stamrecht BV bijzonder verkocht is, dient van hetzelfde bedrag te worden uitgegaan.

De man heeft de stellingen van de vrouw gemotiveerd bestreden.

Naar het oordeel van het hof is het enkele vermoeden van de vrouw, dat de man werkzaam is, onvoldoende om zulks aan te nemen. Gelet op zijn leeftijd (61 jaar), de omstandigheid dat de man sinds 2010 niet meer werkzaam is en gezien zijn gezondheids- en psychische klachten, mede bezien de stamrechtuitkeringen die de man ontvangt, acht het hof het niet redelijk om van hem te vergen dat hij nog nadere inkomsten verwerft naast het inkomen dat hij maandelijks ontvangt van de Stamrecht BV. Het hof gaat dan ook voorbij aan de stelling van de vrouw dat de man over verdiencapaciteit beschikt. Met de rechtbank stelt het hof het inkomen van de man op € 32.608,- bruto per maand. Het hof baseert zich daarbij – evenals de rechtbank- op de actuariële berekening van 4 april 2013. Het hof gaat er daarbij van uit dat de man feitelijk dat inkomen geniet en dat dat inkomen overeenkomt met hetgeen de man met zijn Stamrecht BV is overeengekomen. Dat bij een andere berekeningswijze tot een andere uitkering zou kunnen worden gekomen, doet aan de omstandigheid dat de man dit inkomen feitelijk geniet, niet af. Nu de overige door de rechtbank vastgestelde financiële gegevens met betrekking tot de draagkracht van de man in hoger beroep niet bestreden zijn, stelt het hof vast dat de man niet beschikt over enige draagkracht om een bijdrage ten behoeve van de vrouw te voldoen. Daarbij neemt het hof tevens in aanmerking de door de man overgelegde draagkrachtberekening, overgelegd als productie 76 bij het verweerschrift tevens houdende incidenteel hoger beroep. De vrouw heeft de daarin opgenomen financiële gegevens niet bestreden. Uit die draagkrachtberekening volgt dat de man, zelfs als hij de helft van de woonlasten van de voormalige echtelijke woning voldoet, niet over enige draagkracht beschikt om een bijdrage aan de vrouw te leveren.

Gelet op het vorenstaande behoeft grief I van het incidenteel hoger beroep van de man betreffende de huwelijksgerelateerde behoefte en de behoeftigheid van de vrouw geen nadere bespreking, nu dit niet tot een ander oordeel kan leiden. Evenmin komt het hof toe aan de stelling van de man, inhoudende dat, als het hof van oordeel is dat de vrouw behoefte heeft aan alimentatie en de man daartoe draagkracht heeft, de alimentatieverplichting dient te eindigen op het moment dat de vrouw pensioen van de man ontvangt (27 september 2015).

Zaak aan zich houden

De vrouw heeft in het beroepschrift te kennen gegeven dat het wat haar betreft het hof de zaak aan zich kan houden ex artikel 356 Rv zodat het hof de zaak in zijn geheel kan afdoen. Voor zover het hof zulks zal doen heeft de man nog de volgende punten aan het hof voorgelegd:

Het hof overweegt als volgt. De rechtbank heeft de zaak voor wat betreft de verdeling van de huwelijksgemeenschap aangehouden. Artikel 356 Rv is niet van toepassing op verzoekschriftprocedures. Het hof zal de zaak niet aan zich houden.

Het hof zal als volgt beslissen.

BESLISSING OP HET PRINCIPALE EN HET INCIDENTELE HOGER BEROEP

Het hof:

bepaalt dat de waarde van de aandelen van de Stamrecht BV ([de Stamrecht BV]) tot de ontbonden huwelijksgemeenschap behoren en dat bij de waardering van de aandelen ten behoeve van de verdeling in aanmerking wordt genomen de schuld van de BV jegens de man uit hoofde van zijn aanspraken jegens de BV op grond van de Stamrechtovereenkomst met ingang van 18 juli 2012;

vernietigt de bestreden beschikking voor zover daarin is bepaald dat partijen in onderling overleg een makelaar te Moskou zullen benaderen om het bij partijen genoegzaam bekende 1/4e appartementsrecht te Moskou te taxeren en de man in de gelegenheid is gesteld tegenbewijs te leveren tegen de stelling van de vrouw dat de moeder van de vrouw enig erfgenaam is;

bepaalt dat partijen in onderling overleg een makelaar te Moskou opdracht zullen geven om het door de vrouw in 1992 verworven 1/4e appartementsrecht te Moskou te taxeren per 20 maart 2012 naar de waarde in het economische verkeer in bewoonde staat;

verklaart voor recht dat de goederen die de vrouw krachtens erfrecht heeft verkregen uit de nalatenschap van haar vader zijn uitgesloten van de ontbonden huwelijksgemeenschap, evenals de schulden met betrekking tot die goederen;

bepaalt dat de vrouw met ingang van 3 oktober 2013 gehouden is voor de helft bij te dragen in de lasten van de voormalige echtelijke woning;

bekrachtigt de bestreden beschikking voor zover aan het oordeel van het hof onderworpen voor het overige;

wijst het meer of anders verzochte af.

Deze beschikking is gegeven door mrs. Labohm, Mink en Stollenwerck, bijgestaan door mr. De Klerk als griffier, en uitgesproken ter openbare terechtzitting van 28 mei 2014.