CRvB, 14-02-2002, nr. 99/5514AW, nr. 01/988AW, nr. 01/989AW

B. Overwegingen

Omvang van het geding in hoger beroep

6. De omstandigheid dat besluit 5 ter uitvoering van de aangevallen uitspraak is genomen, vormt geen aanleiding besluit 5 met overeenkomstige toepassing van artikel 6:19 van de Awb als onderdeel van het onderhavige geding aan te merken. Immers dit besluit komt, blijkens het feit dat appellant de grondslag en berekening van het wachtgeld zoals deze uiteindelijk bij besluit 5 zijn vastgesteld niet langer betwist, volledig aan appellants bezwaren tegemoet. Het eveneens ter uitvoering van de aangevallen uitspraak genomen besluit 6 daarentegen komt niet volledig aan appellants bezwaren tegemoet. Derhalve zal de Raad besluit 6 wel met overeenkomstige toepassing van artikel 6:19 van de Awb bij het onderhavige geding betrekken. Aangezien namens gedaagde ter zitting is erkend dat het bedrag van f 368,81 (netto) dat ingevolge besluit 5 zou worden uitbetaald nog niet was betaald en is toegezegd dat dit uiterlijk 21 december 2001 zou geschieden, zijn uitsluitend de volgende aangelegenheden nog in geding.

Verrekening van wachtgeld

7.1. Appellant betoogt dat bij besluit 4 op de daarbij nader vastgestelde netto wachtgeldaanspraken de in 1986 en 1992 gedane wachtgeldbetalingen ook slechts netto in mindering gebracht hadden mogen worden. De Raad ziet die grief slagen.

7.2. Gedaagde heeft bij de keuze van de door hem toegepaste wijze van vermindering kennelijk - en de rechtbank is hem daarin bij de aangevallen uitspraak gevolgd - het oog gehad op gevallen van terugvordering waarin een bestuursorgaan bedragen aan loonheffing, die het aan de belastingdienst heeft afgedragen over door toedoen van een betrokkene ten onrechte betaalde wachtgeldbedragen, door het verstrijken van het fiscale jaar niet meer met de fiscus kan verrekenen. Ingevolge 's Raads vaste rechtspraak kunnen in dergelijke gevallen de belastbaar betaalde wachtgeldbedragen worden teruggevorderd.

7.3. Gedaagde en de rechtbank hebben miskend dat het onderhavige geval hiervan verschilt. De in 1986 en 1992 uitbetaalde wachtgeldbedragen waren terecht betaald. Bij besluit 4 werden deze bedragen dan ook niet teruggevorderd, maar werd slechts vastgesteld op welk bedrag aan nabetaling van wachtgeld appellant gelet op de eerdere betalingen nog recht had. Er was voor gedaagde geen enkele grond de over die eerdere betalingen aan de belastingdienst afgedragen loonbelasting met de fiscus te verrekenen dan wel van appellant terug te vorderen. Gedaagde had bij besluit 4 derhalve het netto-equivalent van het verschil tussen (a) de bij besluit 4 vastgestelde bruto wachtgeldaanspraken inzake recht 1 en recht 2 en (b) de in 1986 en 1992 betaalde bruto wachtgeldbedragen moeten vaststellen en had dat netto-equivalent moeten nabetalen. Nu besluit 4 hiermee in strijd is, moet dit besluit ook in zoverre worden vernietigd en moet, nu dit bij de aangevallen uitspraak is nagelaten, in zoverre ook die uitspraak worden vernietigd. Gedaagde dient ter vervanging in zoverre van besluit 4 een nieuw besluit te nemen, daarbij het bedrag van bedoeld netto-equivalent vast te stellen en het verschil van dit bedrag met het op 10 juli 1998 reeds nabetaalde bedrag van f 6.551,24 netto (€ 2.972,82) na te betalen.

Wettelijke rente

8.1. Bij besluit 6 is de wettelijke rente, overeenkomstig het in de aangevallen uitspraak gegeven oordeel van de rechtbank, met toepassing van artikel 1286 (oud) van het BW berekend. Appellant acht dit onjuist.

8.1.1. Appellant stelt primair dat bij besluit 3 is toegezegd dat vanaf 24 maart 1996 rente op rente zou worden betaald. Daarvoor beroept hij zich op het verweerschrift in eerste aanleg van 15 januari 1997, omdat in dat geschrift eerst wordt vastgesteld dat besluit 3 een toezegging inhoudt dat wettelijke rente zou worden betaald en vervolgens wordt vermeld dat wettelijke rente, gelet op het systeem zoals dat ook uit 's Raads rechtspraak blijkt, door middel van rente op rente wordt betaald.

8.1.2. De Raad kan appellant in deze redenering niet volgen. Bij besluit 3 is ten aanzien van de wettelijke rente slechts meegedeeld dat deze over het niet uitbetaalde bedrag aan wachtgeld vanaf de onderscheidene vervaldata na 24 maart 1986 tot aan de dag der betaling zou worden vergoed, zonder dat nader is aangeduid op welke wijze deze rente berekend zou worden. De Raad kan in deze mededeling geen toezegging lezen om meer rente te vergoeden dan waartoe gedaagde voordien bij uitspraak 1 - waarin partijen hebben berust - gehouden werd geacht. Dat gedaagde nadien op 15 januari 1997 in het verweerschrift heeft beoogd toch nog een dergelijke toezegging te doen - hetgeen namens gedaagde is betwist - acht de Raad niet aannemelijk.

8.1.3. Appellant stelt subsidiair dat gedaagde vanaf het tijdstip waarop hij besluit 3 of besluit 4 had genomen - 31 januari 1996 onderscheidenlijk 26 mei 1998 - rente op rente had moeten vergoeden nu die besluiten nieuwe tekortkomingen inhielden. Hij acht het ook gezien de bijzonder lange duur van het herstel van de onrechtmatige besluitvorming in 1986 onredelijk dat gedaagde ook vanaf 1 januari 1992 nog jarenlang met vergoeding van rente volgens het systeem van artikel 1286 van het BW (oud) zou kunnen volstaan.

8.1.4. De Raad kan appellant ook hierin niet volgen. Bij besluit 1 is appellant op 24 februari 1986 over een te korte periode en op basis van een onjuiste berekeningsbasis wachtgeld toegekend. Dat aan de na 24 februari 1986 genomen besluiten 2, 3 en 4, die er op waren gericht die tekortkomingen te herstellen, nog steeds gebreken kleefden neemt niet weg dat er bij al die besluiten sprake was van (gedeeltelijke) voortzetting van de tekortkomingen van besluit 1 totdat deze eerst op 8 november 1999 bij besluit 5 ten volle waren hersteld. Derhalve is gelet op 's Raads vaste rechtspraak (bijvoorbeeld de in TAR 1996, 102 en TAR 1997, 193 gepubliceerde uitspraken) bij de aangevallen uitspraak terecht geoordeeld dat gedaagde met toepassing van artikel 1286 van het BW (oud) kon volstaan en houdt besluit 6 in zoverre rechtens stand. Hieraan doet niet af dat het vele jaren heeft geduurd eer de tekortkomingen van besluit 1 volledig zijn hersteld.

8.2. Bij besluit 6 is de wettelijke rente berekend over het verschil van (a) de bruto wachtgelduitkering zoals deze uiteindelijk door besluit 5 is komen vast te staan met (b) hetgeen in 1986 en in 1992 reeds was uitbetaald.

8.2.1. Appellant stelt dat uit uitspraak 1 voortvloeit dat gedaagde de bruto wachtgeldbedragen niet had mogen verminderen met de reeds in 1986 en in 1992 betaalde wachtgeldbedragen. Deze stelling faalt. Met de door appellant bedoelde passage in uitspraak 1 heeft de rechtbank niet beoogd aan te geven dat wettelijke rente ook verschuldigd is over wachtgeldbedragen die op tijd waren betaald, maar slechts dat de over het achterstallig wachtgeld verschuldige wettelijke rente verschuldigd is over de bruto (dus niet de netto) uitkeringsbedragen.

8.2.2. De Raad overweegt vervolgens dat gedaagde er bij de berekening van de wettelijke rente in besluit 6 van is uitgegaan (i) dat het ter uitvoering van besluit 5 te betalen bedrag van f 368,81 (netto) in december 1999 daadwerkelijk aan appellant is betaald en (ii) dat de in 1986 en in 1992 betaalde wachtgelduitkeringen op het ingevolge besluit 4 netto uit te betalen wachtgeld belastbaar in mindering mochten worden gebracht. Met verwijzing naar de overwegingen 6. en 7.3. stelt de Raad vast dat, nu beide veronderstellingen van gedaagde onjuist waren, de wettelijke rente te laag is vastgesteld. Derhalve kan besluit 6 in zoverre niet in stand blijven en dient gedaagde inzake de berekening van de wettelijke rente in zoverre een nieuw besluit te nemen uitgaande van de juiste gegevens terzake van (i) en (ii).

8.2.3. Ter zitting zijn namens gedaagde de stellingen van appellant onderschreven (iii) dat de wettelijke rente bij besluit 6 ten onrechte niet tot 6 februari 2001 maar slechts tot 1 februari 2001 onderscheidenlijk 2 februari 2001 is berekend en (iv) dat bij de berekening van de wettelijke rente vanaf 1 januari 2001 een te laag rentepercentage is toegepast. Besluit 6 kan ook in zoverre niet in stand blijven en gedaagde dient bij het nieuw te nemen besluit inzake de berekening van de wettelijke rente ook deze gebreken te herstellen.

8.3. Appellant heeft nog aangevoerd dat gedaagde aan de bij uitspraak 1 gegeven opdracht het griffierecht en de proceskosten te vergoeden eerst in november 1999 heeft voldaan, maar over die achterstallige betaling geen wettelijke rente heeft vergoed. Deze grief valt buiten de omvang van het onderhavige geding.

Belastingschade

9. Appellant verzoekt ook in hoger beroep tevens vergoeding van belastingschade. Hij stelt dat deze ten eerste daarin bestaat dat hij, als uiterlijk op 24 maart 1987 op zijn bezwaar was beslist en op dat tijdstip de verschuldigde wettelijke rente was betaald, in 1987 zijn fiscale rentevrijstelling ten volle had kunnen benutten en bij belegging van dat fiscale voordeel nog jarenlang de fiscale rente- en dividendvrijstellingen had kunnen gebruiken. Ten tweede stelt hij dat de wettelijke rente, als zij niet in 2001 maar voordien was betaald, niet naar het tarief van 52% doch naar dat van 45% was belast. Hij stelt dat overigens niet vaststaat dat het tarief van 52% van toepassing is, omdat de in 2001 ontvangen rente mogelijk in box 3 kan worden ondergebracht. Nu hierover nog geen duidelijkheid bestaat, verzoekt hij de Raad over de belastingschade nog geen eindoordeel te geven maar de zaak in zoverre aan te houden.

9.1. De Raad overweegt dat de rechtbank het verzoek om vergoeding van belastingschade reeds bij uitspraak 1 heeft afgewezen omdat zij die schade in de verschuldigde wettelijke rente begrepen achtte. Nu tegen uitspraak 1 geen hoger beroep is ingesteld, is dit oordeel van de rechtbank rechtens onaantastbaar geworden. Reeds op die grond is het verzoek om vergoeding van belastingschade dat appellant hangende het beroep tegen besluit 3 opnieuw bij de rechtbank heeft ingediend, bij de aangevallen uitspraak terecht afgewezen, zodat deze uitspraak in zoverre moet worden bevestigd.

Vergoeding van proceskosten

10.1. Appellant stelt voorts nog dat de rechtbank bij de aangevallen uitspraak had moeten bepalen dat hem de volgende kosten hadden moeten worden vergoed die hij in verband met het inleidend beroep heeft moeten maken: meerkosten door reizen per eigen vervoer, telefoon- en portokosten en gederfd inkomen wegens de door hem aan de zaak bestede tijd ad f 100,- per uur omdat hij als auteur een dergelijk bedrag had kunnen verdienen.

10.2. De Raad is evenals de rechtbank van oordeel dat, gelet op het exclusieve en limitatieve karakter van artikel 8:75 van de Awb en het ter uitvoering daarvan gegeven Besluit proceskosten bestuursrecht, alleen de reis- en verblijfkosten in verband met het bijwonen van de zittingen kunnen worden vergoed. De aangevallen uitspraak moet derhalve in zoverre worden bevestigd. 's Raads uitspraak van 24 januari 1994 (JB 1995, 47) waarnaar appellant thans verwijst, biedt geen steun voor appellants standpunt, reeds nu het in die zaak om kosten in administratief beroep ging terzake waarvan destijds niet een soortgelijke wettelijke regeling bestond als ten tijde in geding terzake van de kosten in het beroep en hoger beroep bij de rechter. Evenmin vermag de Raad in te zien dat - zoals appellant thans zonder enige onderbouwing stelt - de redelijkheid en billijkheid, het discriminatieverbod, de artikelen 6 en 14 van het EVRM of artikel 1 van het Eerste Protocol bij het EVRM tot een proceskostenveroordeling zouden nopen die boven de in artikel 8:75 van de Awb neergelegde en de ter uitvoering daarvan gegeven voorschriften uitgaat.

10.3. Anders dan de rechtbank meent de Raad dat appellant, wegens het ontbreken van een mogelijkheid van openbaar vervoer in de nabijheid van zijn woonplaats, naast vergoeding van de treinkosten 2e klas aanspraak had op vergoeding van autokosten over een afstand van 7 kilometer van [woonplaats] naar Apeldoorn en vice versa ten bedrage van in totaal 2 x 14 x f 0,60 = f 16,80 (€ 7,62). Voorzover bij de aangevallen uitspraak is nagelaten gedaagde in de vergoeding van deze autokosten te veroordelen, kan die uitspraak niet in stand blijven. De Raad zal gedaagde aanvullend alsnog in deze proceskosten veroordelen.

Immateriële schade

11. Voorzover appellant heeft beoogd vergoeding te vragen van immateriële schade die hij stelt te hebben geleden door de ergernis die bij hem is ontstaan door het langdurig uitblijven van de beslissing op het bezwaar tegen besluit 1 en het lange tijdsverloop dat met de uitvoering van uitspraak 1 was gemoeid, ziet de Raad geen reden om op de voet van artikel 6:106 van het BW immateriële schadevergoeding toe te kennen, nu deze ernstige vertragingen er niet toe hebben geleid dat appellant in zijn eer of goede naam is geschaad dan wel op andere wijze in zijn persoon is aangetast.

Belang bij vernietiging van besluit 3

12. Appellant vecht de aangevallen uitspraak ook aan voorzover daarbij zijn inleidend beroep tegen het ingetrokken besluit 3 niet-ontvankelijk is verklaard. Ter zitting heeft hij gesteld dat hij door dit besluit op zichzelf weliswaar geen schade heeft geleden, maar dat hij belang had bij onrechtmatigverklaring van besluit 3 met het oog op vergoeding van rente op rente vanaf 1 februari 1996 en de mogelijkheid zich tot het Europees Hof voor de Rechten van de Mens te wenden. Deze grief kan niet slagen. Nu, zoals de Raad hiervoor heeft overwogen, de gebreken van besluit 3 gedaagde niet tot vergoeding van rente op rente noopten en niet aannemelijk is geworden dat voor een beroep op genoemd Hof vernietiging van besluit 3 nodig was, heeft de rechtbank terecht geoordeeld dat appellant bij vernietiging van besluit 3 geen belang meer had en het inleidend beroep daartegen terecht niet-ontvankelijk verklaard.

Artikel 6 van het EVRM

13. Appellant betoogt tenslotte nog dat gedaagde artikel 6 van het EVRM ernstig heeft geschonden door eerst 5 jaar na de in 1979 genomen initiatieven wachtgeld toe te kennen, eerst na bijna 7 jaar op het bezwaar van 24 maart 1986 te beslissen, tijdens de aanhangige gerechtelijke procedures niet voortvarend verweerschriften in te dienen en niet binnen een redelijke termijn uitvoering aan uitspraak 1 te geven. Hij verzoekt onder verwijzing naar uitspraken van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens, gegeven op grond van artikel 41 (vroeger artikel 50) van het EVRM, om toewijzing van een non-pecuniary damage ten bedrage van f 15.000,-.

13.1. De Raad ziet, nu het geschil tussen partijen de toekenning van wachtgeld wegens ontheffing uit appellants nevenfunctie betreft, in de rechtspraak van genoemd Hof geen aanleiding artikel 6 van het EVRM niet van toepassing te achten. Vervolgens wijst de Raad er op dat, zoals hij al vaker heeft overwogen (bijvoorbeeld in zijn uitspraak van 25 oktober 2000, nr. 97/6612 AAW, gepubliceerd in RSV 2001/23), voor de aanvang van de in artikel 6 van het EVRM bedoelde redelijke termijn tenminste een standpunt van het bestuursorgaan vereist is dat voldoende omlijnd is om als object voor aanvechting in rechte te kunnen dienen. Hiervan was eerst door het totstandkomen van besluit 1 op 24 februari 1986 sprake.

13.2. Gedaagde heeft bij besluit 2 erkend dat hij door pas na bijna 7 jaar op het op 24 maart 1986 tegen besluit 1 gemaakte bezwaar te beslissen dermate onzorgvuldig heeft gehandeld, dat het redelijk was appellant vanaf april 1986 rente te vergoeden. Ook de uitvoering van uitspraak 1 heeft onaanvaardbaar lang geduurd doordat gedaagde appellants aanspraken terzake van het wegvallen van de lessen vanaf 1 september 1981 eerst 2,5 jaar na die uitspraak heeft vastgesteld. De door gedaagde voor deze vertraging aangevoerde redenen - complexiteit van de zaak en werkdruk - kunnen geen verontschuldiging vormen, ook al heeft appellant door zijn uitvoerige geschriften aan die complexiteit bepaaldelijk bijgedragen. Hoewel de Raad grond ziet voor de ergernis die gedaagdes langdurig gebrek aan zorgvuldigheid bij appellant heeft veroorzaakt, ook in verband met de inspanningen die appellant zich door het voortdurend aansporen van gedaagde heeft moeten getroosten, kan dit evenwel geen grond opleveren om de verzochte non-pecuniary damage toe te kennen, nu artikel 41 van het EVRM zich niet tot de nationale rechter richt maar slechts tot het Europees Hof voor de Rechten van de Mens. Derhalve moet de aangevallen uitspraak worden bevestigd voorzover daarbij appellants verzoek om een non-pecuniary damage wegens schending van artikel 6 van het EVRM is afgewezen.

Uitvoering van deze uitspraak

14. De Raad ziet aanleiding gedaagde op te dragen de ingevolge de overwegingen 7.3., 8.2.2. en 8.2.3. nieuw te nemen besluiten op bezwaar binnen een termijn van zes weken na de verzending van deze uitspraak te nemen en binnen dezelfde termijn de ingevolge die nieuwe besluiten appellant nog toekomende bedragen te betalen. De Raad ziet voorts termen te bepalen dat de Staat der Nederlanden een dwangsom van € 100,- aan appellant zal verbeuren voor elke dag verstreken na die termijn, waarop gedaagde nog niet alle nieuw te nemen besluiten heeft genomen en nog niet volledig heeft betaald hetgeen hij ingevolge die besluiten moet betalen. Voor toewijzing van een renteloos voorschot als door appellant verzocht ziet de Raad geen grond.

Proceskosten in hoger beroep

15. De Raad ziet termen gedaagde inzake appellants proceskosten in hoger beroep te veroordelen tot een bedrag van f 62,- (€ 28,13) aan treinkosten en een bedrag van f 16,90 (€ 7,62) aan autokosten in verband met het bijwonen van twee zittingen. Appellant heeft daarnaast ook in hoger beroep weliswaar vergoeding van dezelfde soorten kosten verzocht als vermeld in overweging 10.1., maar de Raad ziet overeenkomstig zijn in de overwegingen 10.2. en 10.3. gegeven oordeel ook terzake van kosten in hoger beroep geen aanleiding gedaagde tot een hogere vergoeding te veroordelen dan uit artikel 8:75 van de Awb voortvloeit.

16. Gelet op al het vorenoverwogene wordt als volgt beslist.