HR, 11-03-2005, nr. R04/052HR

Het gaat in deze zaak om de vraag of de toepassing van de schuldsaneringsregeling ten aanzien van [verzoeker] terecht is beëindigd wegens het tekortschieten van [verzoeker] in zijn verplichting aan een doeltreffende uitvoering van de schuldsaneringsregeling mee te werken.

Bij vonnis van 10 september 2001 heeft de rechtbank Amsterdam de definitieve toepassing van de schuldsaneringsregeling ten aanzien van [verzoeker] uitgesproken.

Op 20 augustus 2003 heeft de rechter-commissaris een voordracht gedaan, strekkende tot tussentijdse beëindiging van de toepassing van de schuldsaneringsregeling op grond van art. 350 lid 3 onder c en d Faillissementswet (Fw). De gronden voor de voordracht waren dat [verzoeker] niet had voldaan aan zijn inlichtingenplicht, dat hij een achterstand had in de boedelafdracht en dat hij nieuwe schulden had gemaakt bij de Gemeentelijke Sociale Dienst (hierna: GSD), bij Intrum Justitia en bij zijn podotherapeute.

De rechter-commissaris heeft in haar voordracht het volgende opgemerkt:

De rechtbank heeft de voordracht behandeld op 7 oktober 2003, 7 januari 2004, 28 januari 2004 en 25 februari 2004 (pro forma). Bij vonnis van 3 maart 2004 heeft de rechtbank vervolgens de toepassing van de schuldsaneringsregeling beëindigd en mr. Schouten te Amsterdam tot curator in het faillissement van [verzoeker] benoemd. De rechtbank heeft aan deze beslissing ten grondslag gelegd dat [verzoeker] de uit de schuldsaneringsregeling voortvloeiende verplichtingen niet naar behoren is nagekomen. Volgens de rechtbank is onvoldoende duidelijk dat de nieuwe schuld aan de GSD van € 1.723,77 door [verzoeker] is voldaan en heeft [verzoeker] niet kunnen aantonen hoe deze nieuwe schuld tijdens de looptijd van de schuldsaneringsregeling kan worden ingelopen.

[Verzoeker] is van dit vonnis in hoger beroep gekomen. Zijn appelschrift is op 2 april 2004 in raadkamer behandeld. Bij arrest van 9 april 2004 heeft het hof de uitspraak waarvan beroep bekrachtigd.

[Verzoeker] heeft tijdig1. beroep in cassatie van dit arrest ingesteld. Er is geen verweer gevoerd.

Het cassatiemiddel richt zich tegen rov. 2.4-2.8 van het bestreden arrest. Ik citeer de rov. 2.5-2.7:

Anders dan het middel als uitgangspunt kiest, meen ik dat de zinsnede "naar behoren" in art. 350 lid 3 onder c Fw niet impliceert dat de toepassing van de schuldsaneringsregeling slechts zou kunnen worden beëindigd indien de schuldenaar een verwijt kan worden gemaakt van het feit dat hij zijn verplichtingen niet nakomt. Aan de parlementaire geschiedenis valt een dergelijke uitleg mijns inziens niet te ontlenen2.. De omstandigheid dat het tekortschieten aan de schuldenaar niet valt te verwijten, kan van belang zijn bij de afweging die de rechter maakt, nu de rechter bij de toepassing van de beëindigingsgronden van art. 350 lid 3 Fw een discretionaire bevoegdheid heeft3., maar die afweging hoeft niet in het voordeel van de schuldenaar uit te vallen.

Voor zover het middel klaagt dat het oordeel van het hof dat [verzoeker] ernstig en verwijtbaar in zijn verplichtingen is tekortgeschoten, innerlijk tegenstrijdig is met de door de rechter-commissaris in haar voordracht gemaakte opmerking over de psychische problemen van [verzoeker], kan het niet tot cassatie leiden. Tegenstrijdigheid van het oordeel van het hof met de opmerking van de rechter-commissaris maakt het oordeel van het hof immers nog niet innerlijk tegenstrijdig.

Voor zover het middel klaagt dat het hof in het bestreden arrest niet op de opmerking van de rechter-commissaris over de psychische problemen van [verzoeker] is ingegaan, faalt het naar mijn mening evenzeer. Het middel klaagt niet dat het hof geen gevolg heeft gegeven aan de suggestie van de rechter-commissaris om in de uitspraak op te nemen dat het tekortschieten van [verzoeker] niet zozeer is te wijten aan onwil, maar veeleer aan onmacht, veroorzaakt door psychische problemen. Het middel beoogt kennelijk te klagen dat het hof, gezien de opmerking van de rechter-commissaris, had moeten motiveren waarom de psychische problemen van [verzoeker] niet aan beëindiging van toepassing van de schuldsaneringsregeling in de weg stonden. Een dergelijke eis kan echter niet worden gesteld. Ook de rechter-commissaris, die haar suggestie deed in een tot beëindiging van toepassing van de schuldsaneringsregeling strekkende voordracht, was immers niet van oordeel dat de psychische problemen van [verzoeker] aan beëindiging van toepassing van de schuldsaneringsregeling in de weg stonden. Voorts is [verzoeker] noch de bewindvoerder in de loop van het geding op de suggestie van de rechter-commissaris ingegaan, laat staan dat [verzoeker] zou hebben gesteld dat zijn psychische problemen aan tussentijdse beëindiging van toepassing van de schuldsaneringsregeling in de weg zouden staan4.. Onder die omstandigheden behoefde het hof niet te motiveren waarom het ondanks de door de rechter-commissaris bedoelde psychische problemen van [verzoeker] het vonnis van de rechtbank bekrachtigde.

De volgende klacht van [verzoeker], zoals ik deze begrijp, luidt dat het onbegrijpelijk is dat het hof5. niet heeft onderzocht of het juist is dat [verzoeker] aan zijn coach van de GSD heeft gemeld dat hij een baan had gevonden en dat hij de formulieren van de GSD niet verkeerd heeft ingevuld. Ik meen dat deze klacht niet tot cassatie kan leiden, omdat het hof zijn oordeel dat [verzoeker] ernstig en verwijtbaar is tekortgeschoten nu juist níet erop heeft gebaseerd dat hij deze baan voor de GSD verborgen zou hebben gehouden. Het hof heeft immers geoordeeld (rov. 2.7, cursivering LK):

Verder klaagt [verzoeker] dat niet begrijpelijk is dat in zijn geval sprake zou zijn van bovenmatige schulden, nu sprake is van bedragen die in ieder geval de € 2.000,- niet te boven gaan. Naar mijn mening faalt deze klacht, reeds omdat zij er ten onrechte van uitgaat dat het hof de uitspraak van de rechtbank dat de schuldsaneringsregeling diende te worden beëindigd, heeft bekrachtigd op de grond van art. 350 lid 3 onder d Fw ("indien de schuldenaar bovenmatige schulden doet of laat ontstaan"). Het hof heeft aan zijn oordeel slechts art. 350 lid 3 onder c Fw ("de schuldenaar een of meer van zijn uit de schuldsaneringsregeling voortvloeiende verplichtingen niet naar behoren nakomt") ten grondslag gelegd.

Ten slotte klaagt [verzoeker] dat hij de redenering van het hof in rov. 2.6 niet kan volgen. Nu de achterstand in de afdracht van het salaris aan de bewindvoerder tot € 154,94, dus praktisch tot nul, is teruggebracht, is volgens [verzoeker] onbegrijpelijk hoe de achterstand in de afdracht aan de boedel toch nog € 1.253,16 kan bedragen, zodat het oordeel van het hof op dit punt onvoldoende is gemotiveerd.

Ik meen dat ook deze klacht niet tot cassatie kan leiden. Hoewel het oordeel van het hof summier is gemotiveerd, is het naar mijn mening niet onbegrijpelijk. Het hof heeft zijn oordeel gebaseerd op de stukken en op hetgeen ter zitting in hoger beroep aan de orde kwam, zo blijkt uit rov. 2.6, eerste volzin.

Aan de stukken ontleen ik het volgende. Bij de behandeling in eerste aanleg van 28 januari 2004 heeft mr. Van den Boogert (de raadsman van [verzoeker]) verklaard:

Bij brief van 24 februari 2004 heeft Van Rossen, de bewindvoerder, aan de rechtbank bericht:

Tijdens de behandeling in hoger beroep op 2 april 2004 heeft de bewindvoerder verklaard: "U vraagt mij naar de stand van zaken met betrekking tot de boedelrekening. De achterstand bedraagt € 1253,-."6. en: "Er is een achterstand in de afdracht van het salaris van de bewindvoerder over 2002 en 2003 ontstaan van in totaal € 739,02. Thans is deze schuld ingelopen tot een bedrag van € 154,94. De achterstand in de afdracht aan de boedel bedraagt thans € 1253,16."7.. Uit het proces-verbaal blijkt niet dat [verzoeker] of zijn advocaat deze informatie van de bewindvoerder hebben betwist. In het licht daarvan is het niet onbegrijpelijk dat het hof in rov. 2.6 heeft vastgesteld dat de achterstand in de afdracht van het salaris aan de bewindvoerder tot een bedrag van € 154,94 is ingelopen en dat de achterstand in de afdracht aan de boedel € 1.253,16 bedraagt.

Overigens teken ik nog aan dat een eventuele achterstand in de afdracht van (voorschotten8. op) het salaris van de bewindvoerder niet noodzakelijkerwijs een gelijke achterstand in de afdracht aan de boedel impliceert. Tussen beide bestaat slechts in zoverre een verband dat het salaris van de bewindvoerder een schuld is van de boedel en daaruit bij voorrang wordt voldaan (art. 320 lid 7 Fw), terwijl de boedel mede wordt "gevoed" met de goederen en inkomsten die de schuldenaar tijdens de toepassing van de schuldsaneringsregeling verkrijgt (art. 295 leden 1 en 2 Fw) en die hij aan de boedel dient af te dragen. Als de schuldenaar met die afdracht in gebreke blijft, kan dat ertoe leiden dat de boedel onvoldoende middelen omvat voor betaling van (voorschotten op) het salaris van de bewindvoerder. Omgekeerd zal, in geval van een achterstand in de afdracht van (voorschotten op) het salaris van de bewindvoerder, de achterstand in de afdracht aan de boedel zich geenszins tot het bedrag van die eerste achterstand behoeven te beperken.

De conclusie strekt tot verwerping van het cassatieberoep.

De Procureur-Generaal bij de

Hoge Raad der Nederlanden,

Advocaat-Generaal