Rb. Almelo, 10-05-2006, nr. 71739 / HA ZA 05-569

de dagvaarding

de conclusie van antwoord

de conclusie van repliek

de conclusie van dupliek

de pleidooien en de ter gelegenheid daarvan overgelegde stukken.

MF Design is een woninginrichtingbedrijf dat zich bezig houdt met de verkoop van slaapkamermeubelen, matrassen, bedbodems en boxsprings. De verkoop gebeurt vanuit haar winkel in Volendam en sinds de zomer van 2004 ook via de Internet website van MF Design, www.deboxspring.nl.

Eastborn is fabrikant van matrassen, boxsprings en slaapkamermeubelen van het merk Eastborn.

MF Design en Eastborn doen al 11 jaar zaken met elkaar in die zin dat MF Design regelmatig Eastborn-producten koopt. Partijen beschouwen hun zakelijke relatie als een duurovereenkomst voor onbepaalde tijd.

Eastborn hanteert consumentenadviesprijzen die zij vermeldt in haar prijscatalogus, die ook op te roepen is op haar website. MF Design verkoopt sinds de zomer van 2004 via haar website www.deboxspring.nl de Eastborn-boxsprings. Zij belooft op haar site de consument bij aankoop ervan standaard 20 % korting. Haar website toont het merk en logo van Eastborn. Via een deeplink kan de bezoeker van www.deboxspring.nl direct inzage krijgen in de prijscatalogus op de website van Eastborn.

Eastborn heeft MF Design te kennen gegeven dat zij moet ophouden met de verkoop van Eastborn-boxsprings via haar website. MF Design heeft hieraan geen gevolg willen geven, waarna Eastborn bij brief van 19 april 2005 de contractuele relatie met MF Design ingaande 1 november 2005 heeft opgezegd. Vanaf die datum levert zij MF Design geen Eastborn-producten meer.

MF Design stelt dat Eastborn gelet op de rechtspraak van de Hoge Raad hierover de al jaren lopende duurovereenkomst niet kon opzeggen. De opzegging heeft maar één doel: Eastborn wil bereiken dat MF Design de Eastborn-producten niet meer onder de consumentenadviesprijs verkoopt.

De opzegging is

Eastborn voert aan dat ook een duurovereenkomst beëindigd kan worden. Dat is hier rechtsgeldig gebeurd met een redelijke opzegtermijn van 6 maanden. Eastborn had zwaarwegende reden voor de opzegging. MF Design maakte op haar website inbreuk op de merk- en auteursrechten van Eastborn. Verder wensten andere Eastborn-dealers geen Eastborn-producten meer af te nemen en te verkopen als MF Design via haar website Eastborn met korting zou blijven leveren. Zij oefenden commerciële druk op haar uit. Daardoor kwam eerder de continuïteit van Eastborn dan die van MF Design in gevaar.

MF Design kan via één of meer van de 356 Eastborn-dealers in Nederland Eastborn-producten blijven betrekken en ook kan zij die vervangen door gelijkwaardige andere. Zij kan die Eastborn-producten via internet met elke door haar gewenste korting blijven aanbieden.

Eastborn betwist dat de helft van de omzet toe te rekenen is aan de verkoop van Eastborn-producten.

De investeringen die MF Design voor de verkoop van Eastborn-producten heeft gedaan, heeft zij al lang terugverdiend. De inspanningen die MF Design zich voor Eastborn heeft getroost waren miniem.

Er is geen strijd met art. 6 en art. 24 van de Mw en evenmin is sprake van een onrechtmatige daad of schade. Kosten voor rechtsbijstand behoren niet te worden vergoed.

De redelijkheid en billijkheid brengen niet mee dat Eastborn de overeenkomst niet kon opzeggen.

Samengevat, Eastborn concludeert tot afwijzing van de vorderingen.

De beoordeling

Een duurovereenkomst kan worden opgezegd. De duurovereenkomst van partijen houdt geen regeling in over de opzegging ervan. Of de opzegging effect heeft gehad moet daarom beoordeeld worden aan de hand van de redelijkheid en billijkheid, gelet op de omstandigheden van het geval, waarbij ook de opzegtermijn wordt betrokken.

Eastborn verwijt MF Design handelen in strijd met merken- en auteursrecht.

MF Design's website is voor 80 tot 90 procent een kopie is van die van Eastborn en MF Design gebruikt te pas en te onpas afbeeldingen van Eastborn.

De rechtbank acht dat verwijt niet terecht.

Dat de website van MF Design grotendeels een kopie zou zijn van die van Eastborn, heeft Eastborn onvoldoende feitelijk onderbouwd. Afdrukken van de gewraakte website van MF Design (hoofd- en nevenpagina's) bevinden zich niet bij de stukken. De huidige website van www.boxsprings.nl vertoont geen gelijkenis met die van Eastborn en is geen vergelijkingssite (meer).

Wel staat vast dat MF Design -dat in ieder geval tot 1 november 2005 Eastborn-dealer was- vanaf de zomer van 2004 via haar site Eastborn-boxsprings verkocht. Daarbij gebruikte zij tot rond datum van het einde van de overeenkomst het woord- en beeldmerk van Eastborn en een deeplink naar de prijscatalogus op de website van Eastborn.

Dat gebruik van het woord- en beeldmerk is niet in strijd met het recht. Het wordt toegestaan door art. 13A, lid 8 van de Benelux-Merkenwet (BMW) en het Hof van Justitie van de EG (Hof van Justitie EG 4 november 1997, Dior/Evora, IER 1997, p. 224). De merkhouder, Eastborn, kan zich in beginsel niet verzetten tegen gebruik van het merk door een wederverkoper, MF Design, om het merkproduct door te verkopen en aan de man te brengen.

Dat is alleen anders wanneer de wederverkoper het merk niet zozeer gebruikt om het merk aan te prijzen, maar voornamelijk om reclame voor de eigen onderneming te maken. Het gebruik kan dan ongerechtvaardigd voordeel opleveren of afbreuk doen aan het onderscheidend vermogen en de reputatie van het merk.

Daarvan is hier geen sprake. MF Design vergelijkt enkel haar prijs voor Eastborn-producten met de adviesprijs van Eastborn en doet dat niet in strijd met de aan vergelijking gestelde voorwaarden. Prijsvergelijking is volgens de Europese richtlijn 97/55/EG, hier ingevoerd met art. 6:194a Burgerlijk Wetboek (BW), toegestaan.

Is er geen strijd met het merkenrecht, dan is een op dezelfde feiten gegrond bezwaar uit hoofde van de Auteurswet ook niet toewijsbaar.

Ook de hyperlink en de deeplink zijn op zich zelf niet onrechtmatig. Dat worden zij pas als zij afbreuk doen aan het onderscheidend vermogen of de reputatie van het merk of onbehoorlijk profiteren van de bekendheid ervan (HR 6 februari 1998, BIE 1998, 52, BMW/Blok). Eastborn heeft geen feiten en omstandigheden gesteld die kunnen leiden tot de conclusie dat MF Design afbreuk aan haar merk doet.

Blijft daarom de vraag of het in strijd met de redelijkheid en billijkheid is de overeenkomst op te zeggen als gevolg van druk van andere dealers van Eastborn. De rechtbank beantwoordt die vraag ontkennend.

Uitgangspunt dient de contractsvrijheid te zijn. Het is in beginsel niet onrechtmatig om te weigeren met een ander een contractuele relatie aan te gaan dan wel een bestaande contractuele relatie voort te zetten. In het laatste geval dient degene die voortzetting van de overeenkomst weigert wel redelijke gronden daarvoor te hebben. De opzegging mag geen ongeoorloofd doel hebben en er mogen geen onjuiste feiten aan ten grondslag liggen.

De rechtbank is van oordeel dat Eastborn geldige redenen van voldoende gewicht had om de contractuele relatie met MF Design te verbreken.

Eastborn fabriceert onder andere boxsprings en levert die aan de traditionele detailhandel. Aan die wederverkopers stelt Eastborn kwalitatieve eisen in die zin dat zij voor hen verkooptrainingen ("Personal Sleep Advisor") organiseert en verwacht dat zij investeringen doen voor het inrichten van een showroom, waarin de Eastborn-producten aantrekkelijk kunnen worden tentoongesteld. Die detailhandel heeft de Eastborn-producten in zijn voor vaak veel geld gehuurde winkel staan, waarin duur personeel (de "Personal Sleep Advisors") de winkelende klant tracht te verleiden tot de aankoop van een boxspring. De klant probeert alvorens een keuze te maken de bedden uit. Een aantal doet vervolgens zijn Eastborn-aankoop bij de internetwinkel van MF Design, die 20 % korting kan geven omdat zij minder kosten heeft, immers er is geen winkel en er zijn geen Personal Sleep Advisors.

Het ligt voor de hand dat de traditionele detailhandel er niet voor voelt om als onbezoldigd Eastborn-verkoper op te treden voor de internetwinkel van MF Design. Aan Eastborn is dan niets, althans niet zoveel meer, althans minder te verdienen. En als er tegenover de gedane investeringen aan een product weinig of niets te verdienen valt, wordt het geschrapt uit het assortiment. Dat is een redelijke want op contractsvrijheid gebaseerde economisch verantwoorde beslissing.

Dat is de pen die Eastborn van de detailhandel op de neus heeft gekregen. Zij heeft die druk met de overgelegde producties voldoende heeft aangetoond. Eastborn loopt aldus een aanmerkelijke kans op een substantiële daling van haar omzet en het bedreigt ook de samenhang van haar dealerorganisatie als gevolg van de internetverkoop door MF Design. Dat is een bedreiging voor haar onderneming. Van Eastborn hoeft niet verwacht te worden dat zij lijdelijk toeziet dat MF Design die dealerorganisatie waarvan Eastborn aantrekkelijke winkels en geschoold personeel verwacht, ondermijnt. Gezien deze omstandigheden kon zij de beslissing tot opzegging in redelijkheid nemen.

Bij die opzegging heeft Eastborn een redelijke termijn van zes maanden in acht genomen. Op haar site pretendeerde MF Design alle merken bedden en boxsprings te kunnen leveren. Zij kan dus naar die andere merken, waarvan er veel bestaan en die met Eastborn vergelijkbaar zijn, uitwijken. Wat die uitwijkmogelijkheden betreft verkeert zij in dezelfde positie als de traditionele detailhandel die er kennelijk geen moeite mee heeft Eastborn te laten vallen voor andere beddenfabrikanten.

MF Design heeft ook aangevoerd dat de Eastborn-omzet een substantieel deel van haar omzet uitmaakt. Zij noemt een bedrag van € 400.000,- per jaar, bedrag dat door Eastborn betwist wordt. De boekhouder van MF Design verklaart dat de Eastborn-inkoopwaarde in 2003, dus nog zonder internetwinkel € 113.000,- bedroeg en die in 2004, dus met een half jaar internetwinkel, € 172.000,-, hetgeen eenderde van de totale inkoopwaarde zou uitmaken. Als dat juist is, hetgeen Eastborn bestrijdt, dan is niet volledig uitgesloten dat MF Design er wat omzet en inkoopwaarde betreft op achteruit kan gaan. Maar die achteruitgang kan zij, in ieder geval ten dele, goed maken door gebruik te maken van haar uitwijkmogelijkheden. Dat houdt in dat zij door de opzegging niet een onaanvaardbaar deel van de inkoopwaarde en omzet zal verliezen.

MF Design acht de opzegging nietig omdat zij in strijd is met art. 6 en art 24 Mw.

Art. 6 Mw verbiedt verticale afspraken tussen producent en wederverkoper(s). Onder afspraken moeten worden verstaan overeenkomsten, besluiten van ondernemersverenigingen of onderling afgestemde feitelijke gedragingen.

Van dit soort afspraken waaruit wilsovereenstemming tussen producent en wederverkopers valt af te leiden, is niets gebleken en feitelijk ook niets gesteld. Er is niets gebleken of gesteld van dealerbijeenkomsten waarbij informatie wordt uitgewisseld over commerciële gegevens als omzet, klantenkortingen, vaste prijzen, minimumprijzen of in rekening te brengen prijzen in het algemeen. Ook niet van briefwisseling of e-mails of faxen waaruit blijkt dat Eastborn en haar dealers hun feitelijke gedragingen onderling op elkaar hebben afgestemd. De wederverkopers klagen erover dat de klant in hun winkel komt uitproberen en vervolgens koopt bij de internetwinkel van MF Design.

Eastborn hanteert zoals talloze andere producenten, adviesprijzen en adviesprijzen zijn geen vaste prijzen. Van een druk op dealers om die adviesprijzen te hanteren is niet gebleken. Het staat iedere wederverkoper van Eastborn, ook MF Design, vrij in zijn winkel aan de klant die korting te geven die hem goeddunkt. De klant die daarop aandringt zal zijn korting wel krijgen. Niet is komen vast te staan dat Eastborn of haar wederverkopers daartegen bezwaar maken. Het bezwaar zit hem vooral daarin dat MF Design de voor andere dealers geldende kwalitatieve eisen van aantrekkelijke winkels, geschoold personeel en de mogelijkheid van bedden uitproberen omzeilt.

Nu er geen verticale afspraken zijn gemaakt, is strijd met art. 6 Mw niet aan de orde en als er al afspraken zouden zijn evenmin op grond van de de minimis regel. Het niet bestaan van verticale afspraken houdt in dat art. 4 van de Groepsvrijstellingsverordening toepassing mist.

Van een economische machtspositie als bedoeld in art. 24 Mw is geen sprake, nu buiten kijf staat dat Eastborn niet tenminste 50 % van de markt bezit.

De rechtbank is van oordeel dat MF Design de door haar gedane investeringen voor de Eastborn-verkoop, die relatief laag en van oudere datum zijn, heeft afgeschreven en terugverdiend, dat laatste niet in de laatste plaats door de grotere omzet van de internetverkoop.

Het voorgaande leidt tot de slotsom dat de opzegging gelet op de omstandigheden van het geval niet strijd met de redelijkheid en billijkheid en effect heeft en dat van onrechtmatig handelen door Eastborn geen sprake kan zijn.

Dat heeft tot gevolg dat de vorderingen van MF Design moeten worden afgewezen en MF Design moet worden veroordeeld in de kosten van het geding.

Wijst de vorderingen van MF Design af.

Veroordeelt MF Design in de kosten van het geding, tot aan deze uitspraak aan de zijde van Eastborn begroot op € 244,- aan verschotten en € 1.808,- aan salaris van de procureur van Eastborn.