Hof Amsterdam, 20-01-2015, nr. 200.142.765/01

Partijen worden hierna Habitat en Luxembourg genoemd.

Habitat is bij dagvaarding van 31 januari 2014 in hoger beroep gekomen van het tussenvonnis van de rechtbank Amsterdam van 8 januari 2014 (hierna: het vonnis), gewezen tussen Luxembourg als eiseres in conventie, tevens verweerster in reconventie en Habitat als gedaagde in conventie tevens eiseres in reconventie.

Partijen hebben daarna de volgende stukken ingediend:

- memorie van grieven, tevens houdende incidentele vordering, met producties;

- memorie van antwoord, tevens memorie van grieven in incidenteel appel, met een productie;

- memorie van antwoord in incidenteel appel.

Partijen hebben de zaak ter zitting van 13 november 2014 doen bepleiten, Habitat door mr. De Korte voornoemd en Luxembourg door mr. Heemskerk voornoemd en door mr. M. Kool, advocaat te Rotterdam, ieder aan de hand van pleitnotities die zijn overgelegd. Habitat heeft nog producties in het geding gebracht.

Ten slotte is arrest gevraagd.

Habitat heeft in het incident geconcludeerd dat Luxembourg wordt veroordeeld tot afgifte van in haar memorie genoemde bescheiden en heeft in de hoofdzaak geconcludeerd dat het hof het bestreden vonnis zal vernietigen en - uitvoerbaar bij voorraad - alsnog de vorderingen van Luxembourg zal afwijzen en die van Habitat zal toewijzen, met beslissing over de proceskosten.

Luxembourg heeft in het principaal appel geconcludeerd tot bekrachtiging, met - uitvoerbaar bij voorraad - beslissing over de proceskosten. Luxembourg heeft in het incidenteel appel geconcludeerd dat Habitat zal worden veroordeeld tot vergoeding van de nader te begroten schade van Belgian Designs S.A.

Beide partijen hebben in hoger beroep bewijs van hun stellingen aangeboden.

De rechtbank heeft in het bestreden vonnis onder 2.1. tot en met 2.18. de feiten vastgesteld die zij tot uitgangspunt heeft genomen. Deze vaststelling van feiten is in hoger beroep niet in geschil en dient derhalve ook het hof als uitgangspunt.

In eerste aanleg heeft Luxembourg in conventie gevorderd dat voor recht wordt verklaard dat de franchiseovereenkomst een looptijd heeft tot en met in ieder geval 31 december 2015, dat Habitat wordt veroordeeld tot betaling van schadevergoeding ten bedrage van € 701.184,-- en € 4.670.034,90, vermeerderd met (buitengerechtelijke) kosten. In het bestreden vonnis heeft de rechtbank in conventie aan Luxembourg opgedragen te bewijzen dat haar schade in de periode tot en met maart 2011 € 701.184,-- bedraagt. De rechtbank heeft in conventie daarnaast onder meer overwogen dat de vordering van € 4.670.034,90 ter zake van de winstderving vanaf september 2011 tot 31 december 2015 bij eindvonnis zal worden toegewezen.

Habitat heeft in eerste aanleg in reconventie gevorderd, verkort weergegeven:

I een verklaring voor recht dat de franchiseovereenkomst van rechtswege is geëindigd per 31 december 2010, althans in ieder geval per 31 december 2011;

II veroordeling van Luxembourg tot betaling van € 1.516,72;

III voorzover de rechtbank oordeelt dat een nieuwe overeenkomst tot stand is gekomen, veroordeling van Lucembourg tot betaling van royalties vanaf 25 mei 2011, nader op te maken bij staat;

IV veroordeling van Luxembourg in de proceskosten, te vermeerderen met wettelijke rente.

In het vonnis waarvan beroep heeft de rechtbank de reconventionele vordering afgewezen, met veroordeling van Habitat in de kosten van de reconventie.

Naar uit het vonnis waarvan beroep blijkt is dit een zogenoemd deelvonnis, en wel wat de conventie betreft een tussenvonnis en wat de reconventie betreft een eindvonnis. In r.o. 5.20 heeft de rechtbank van het vonnis – voorzover het de conventie betreft – tussentijds hoger beroep toegestaan. Tegen het in reconventie gewezen vonnis komt Habitat op met vijf grieven, terwijl Luxembourg in incidenteel appel tegen het in conventie gewezen vonnis een grief opwerpt.

Met grief 1 bestrijdt Habitat het oordeel van de rechtbank omtrent de door Luxembourg gestelde gederfde en nog te derven winst vanaf september 2011 tot en met 31 december 2015, te weten een bedrag van € 4.670.034,90 (vordering 3. van Luxembourg in conventie, zie het vonnis waarvan beroep onder 3.1. sub 3). Luxembourg heeft aan de desbetreffende vordering ten grondslag gelegd dat Habitat haar – in strijd met de tussen partijen bestaande en volgens Luxembourg nog tot en met 31 december 2015 lopende franchiseovereenkomst – sinds september 2011 niet meer belevert en dat dat – berekend tot en met 31 december 2015 – een winstderving tot het genoemde bedrag voor haar oplevert. In dat verband heeft Habitat onder meer bestreden dat Luxembourg door toedoen van Habitat in de bewuste periode winst zou hebben gederfd of nog zal derven. Zij stelt daartoe dat Luxembourg vanaf september 2011 – toen het recht op het merk Habitat voor de landen België en Luxemburg aan Cafom was overgedragen - op basis van een contract met Cafom – dat later, in januari 2012, door een met Cafom gesloten franchiseovereenkomst is gevolgd - steeds dezelfde producten van Habitat France SA geleverd heeft gekregen – en nog steeds geleverd krijgt - als voorheen op basis van haar contract met Habitat. De voorwaarden waaronder deze producten door Cafom zijn en worden geleverd waren en zijn nog steeds gunstiger dan de voorwaarden waaronder Habitat aan Luxembourg leverde. Luxembourg heeft derhalve geen schade geleden, aldus nog steeds Habitat.

Luxembourg heeft niet, in elk geval niet voldoende gemotiveerd, bestreden dat zij sinds september 2011 de eerder door Habitat geleverde producten kon betrekken – en nog steeds kan betrekken - van Cafom en dat ook heeft gedaan en nog steeds doet. Voor zover Luxembourg nog heeft gesteld dat zij enige tijd niet is beleverd, heeft zij die stelling onvoldoende concreet toegelicht en heeft zij bovendien onvoldoende specifiek gesteld tot welke schade dit zou hebben geleid. Voor zover zij heeft gesteld dat de voorwaarden die Cafom hanteert minder gunstig zijn dan die van Habitat, heeft zij die stelling evenmin voldoende toegelicht. Zij had die toelichting eenvoudig kunnen verschaffen door haar contract met Cafom te tonen, temeer nu zij bij gelegenheid van het pleidooi in hoger beroep niet de stelling van Habitat heeft weersproken dat Cafom desgevraagd aan Habitat heeft verklaard tegen overlegging van dat contract in deze procedure geen bezwaar te hebben. Onder die omstandigheden acht het hof onvoldoende toegelicht dat Luxembourg in de periode van 1 september 2011 tot en met 31 december 2015 schade heeft geleden, lijdt en/of nog zal lijden door het uitblijven van levering van producten van Habitat France SA via Habitat.

Luxembourg heeft nog gesteld dat na 1 september 2011 wel degelijk door toedoen van Habitat schade voor haar is ontstaan, omdat het bij de uitvoering van de overeenkomst met Habitat ging om meer dan alleen bestellen en leveren van producten. Zij heeft daartoe gesteld dat de relatie tussen Luxembourg en de leverancier Habitat France SA anders werd nadat zij met Cafom had gecontracteerd, onder meer doordat zij van Habitat France SA geen nakoming kon vragen van bepalingen in de franchiseovereenkomst met betrekking tot de catalogus en informatie over nieuwe producten. Zij heeft echter niet gesteld dat (en waarom) zij jegens Cafom dergelijke aanspraken niet kon uitoefenen. Ook op dit punt had overlegging van de met Cafom gesloten overeenkomst opheldering kunnen verschaffen. Nu die opheldering niet is gegeven, is onvoldoende komen vast te staan dat in dit verband schade is geleden, terwijl evenmin is toegelicht waaruit die schade zou hebben bestaan. Daarbij komt, dat Luxembourg niet gemotiveerd de stelling van Habitat (4.36 MvG en 4.7 pleitnota) heeft weersproken dat Luxembourg (anders dan onder de overeenkomst met Habitat) onder de overeenkomst met Cafom niet langer gehouden was een royalty fee van 3,5% en een commissie van 12% af te dragen en dat zij bovendien niet langer gebonden was aan een maximum verkoop van 10% ‘non-Habitat’ producten.

Luxembourg heeft zich voorts beroepen op, kort gezegd, voordeelsverrekening als bedoeld in artikel 6: 100 BW. Zij stelt, kort gezegd, dat Habitat geen beroep op voordeelsverrekening toekomt. Aan deze stelling komt het hof niet toe, omdat niet is komen vast te staan dat Luxembourg schade heeft geleden nu zij de na 1 september 2011 niet door Habitat geleverde producten heeft kunnen betrekken van Cafom, zodat voor verrekening reeds daarom geen plaats is.

Grief 1 slaagt voorzover zij ertegen is gericht dat de rechtbank in r.o. 5.15. heeft overwogen dat de hiervoor genoemde vordering 3 van Luxembourg toewijsbaar is en bij het eindvonnis zal worden toegewezen. Deze vordering dient te worden afgewezen. Aan de beoordeling van de vraag of de franchiseovereenkomst tot 31 december 2015 was verlengd, komt het hof niet toe. Ook voor het overige behoeft de grief geen behandeling meer.

Grief 2 in het principaal appel richt zich tegen het oordeel van de rechtbank dat Habitat is tekortgeschoten in de nakoming van haar verplichtingen uit de franchiseovereenkomst. Het gaat daarbij – voorzover thans van belang - om vordering 1 van Luxembourg in conventie, zie het vonnis waarvan beroep onder 3.1. sub 1, een totaalbedrag van € 701.184,- met rente belopend. Luxembourg heeft aan die vordering ten grondslag gelegd – kort gezegd – dat Habitat haar verplichtingen uit de franchiseovereenkomst toerekenbaar niet is nagekomen en dat dit voor haar tot het genoemde schadebedrag heeft geleid, onder te verdelen in een bedrag van € 366.951,- wegens winstderving vanaf april 2010 tot en met juni 2010, een bedrag van € 112.923,- wegens een leveringsstop in maart 2011 en een bedrag van € 221.310,- wegens restitutie royalties vanaf april 2010 tot en met maart 2011.

In het vonnis waarvan beroep onder 5.14 heeft de rechtbank overwogen dat Habitat die gestelde schadeposten gemotiveerd heeft betwist en Luxembourg overeenkomstig haar aanbod tot bewijs van die schadeposten toegelaten, op de wijze zoals nader in het dictum van dat vonnis is vermeld.

In het bijzonder bestrijdt Habitat met grief 2 de overwegingen dat zij tekortschoot door:

( a) niet tijdig producten te leveren in de periode april tot en met juli 2010,

( b) een leveringsstop toe te passen in maart 2011 en

( c) geen catalogus te verstrekken.

Een belangrijk deel van de toelichting van de grief richt zich tegen de vaststelling van de hoogte van de gestelde schade. Nu de hoogte van de gestelde schade voor wat betreft dit onderdeel van de schadevorderingen van Luxembourg thans niet aan de orde is omdat de rechtbank Luxembourg tot bewijslevering daarover heeft toegelaten, gaat het hof aan die onderdelen van de grief voorbij. Voor zover naast die onderdelen met de grief voldoende duidelijk is bestreden dat Habitat toerekenbaar tekort is geschoten, zal het hof daarop hierna ingaan.

Het hof stelt voorop dat uit de hiervoor onder 2.7 tot en met 2.17 vastgestelde feiten blijkt dat in de periode vanaf begin 2010 leveringsproblemen zijn ontstaan, dat Luxembourg Habitat daarop meermalen heeft aangesproken en Habitat in gebreke heeft gesteld, dat Luxembourg in verband hiermee in maart 2011 de betaling van royalty’s aan Habitat heeft opgeschort en dat daarop Habitat de levering van producten volledig heeft gestaakt. Habitat heeft dit onvoldoende bestreden.

Ter toelichting van de grief stelt Habitat voorts dat de bij het oordeel betrokken feiten dateren van na de hier in het geding zijnde periodes. Daaraan gaat het hof voorbij. Het door Habitat genoemde voorbeeld (de in 2.12 van het vonnis genoemde correspondentie) doet er niet aan af dat Habitat onvoldoende de met voorbeelden toegelichte stelling van Luxembourg heeft bestreden dat ook voorafgaand aan de in 2.12 genoemde correspondentie sprake was van leveringsproblemen, waardoor Habitat toerekenbaar tekortschoot in de nakoming van de franchiseovereenkomst. Het hof verwijst in dit verband naar de onder 2.8. tot en met 2.16 aangehaalde problemen, die door Luxembourg verder zijn toegelicht aan de hand van een groot aantal producties. Deze illustreren een structureel probleem bij onder meer de tijdige levering. Habitat heeft het bestaan en het door haar niet of onvoldoende tot een oplossing brengen van deze problemen onvoldoende bestreden.

Voorts stelt Habitat dat sprake is van schuldeisersverzuim als bedoeld in de artikelen 6:58 en volgende BW: Luxembourg verkocht in strijd met de bepalingen van de franchiseovereenkomst te veel ‘non-Habitat’ producten. Habitat heeft echter onvoldoende de stelling van Luxembourg bestreden dat, voor zover Luxembourg te veel ‘non-Habitat’ producten verkocht, deze situatie ontstond door de leveringsproblemen die Habitat zelf veroorzaakte. In ieder geval is het hof van oordeel dat genoemde leveringsproblemen redelijkerwijs in de weg staan aan een beroep door Habitat op de contractuele afspraak omtrent verkoop van non-Habitat producten.

Habitat stelt in dit verband voorts dat Luxembourg tekortschoot door royalties niet tijdig te betalen. Gelet op het vooroverwogene heeft Luxembourg echter een gerechtvaardigd beroep kunnen doen op opschorting. Ook overigens ligt in het gestelde en hetgeen daaromtrent is gebleken onvoldoende besloten dat sprake zou zijn van schuldeisersverzuim.

Het hof acht, anders dan Habitat, de stellingen van Luxembourg omtrent de problemen bij de bevoorrading voldoende specifiek. Voor zover Habitat heeft gesteld dat Luxembourg niet voldoende heeft gespecificeerd welke en hoeveel producten niet in voorraad waren door toedoen van Habitat, acht het hof de gang van zaken die volgt uit de vaststaande feiten, waaronder de eerder aangehaalde e-mailwisseling, voldoende om vast te stellen dat Habitat ondanks sommatie en ingebrekestelling tekortschoot in de nakoming van haar leveringsverplichting. Daarbij betrekt het hof ook de door Luxembourg in eerste aanleg naar voren gebrachte stellingen, die zijn toegelicht met producties. Dat, zoals Habitat nog stelt, Luxembourg zou zijn tekortgeschoten met het indienen van forecasts is tegenover de betwisting door Luxembourg niet komen vast te staan.

Habitat stelt dat niet vaststaat dat andere winkels – zoals Luxembourg gemotiveerd heeft gesteld – wel goed bevoorraad werden. Die stelling, wat daar ook van zij, doet er echter niet aan af dat, zoals hiervoor is overwogen, Habitat ten opzichte van Luxembourg tekortschoot in de nakoming van haar leveringsverplichting. Uit hetgeen Habitat ook overigens hieromtrent heeft aangevoerd kan het hof niet afleiden dat deze tekortkoming Habitat niet kan worden toegerekend.

Habitat stelt nog dat zij niet gehouden zou zijn om aan Luxembourg een catalogus te verstrekken. Hetgeen zij daaromtrent stelt kan in elk geval niet de conclusie dragen dat zij – zoals zij heeft gedaan - zonder overleg met Luxembourg de verspreiding van een papieren catalogus kon staken. De uitleg die Habitat in dit verband aan artikel 10.3 van de franchiseovereenkomst geeft, neemt het hof niet over. Luxembourg behoefde deze bepaling redelijkerwijs niet zo te begrijpen dat de papieren catalogus zonder haar instemming door een elektronische catalogus of een tijdschrift mocht worden vervangen en evenmin dat het wijzigen van de distributie als bedoeld in de desbetreffende bepaling kon inhouden dat de distributie van een papieren catalogus zonder haar instemming kon worden gestaakt. Ook ten aanzien van de elektronische ondersteuning heeft Habitat de stellingen van Luxembourg, die er op neerkomen dat zij de benodigde productinformatie niet elektronisch kreeg aangeleverd en dat de technische ondersteuning gebrekkig was, onvoldoende bestreden.

Hetgeen Habitat met de grief overigens heeft aangevoerd, doet evenmin af aan de conclusie dat zij in de nakoming van de franchiseovereenkomst toerekenbaar is tekortgeschoten jegens Luxembourg, (ook) waar het de hier aan de orde zijnde onderdelen a), b) en c) van de vordering 1 van Luxembourg betreft. De grief faalt.

Met grief 3 in het principaal appel bestrijdt Habitat de beslissing van de rechtbank om de door Habitat gevorderde boeten in verband met te late betaling van royalties af te wijzen. Uit het voorgaande volgt, dat het hof van oordeel is dat Luxembourg wegens wanprestatie aan de zijde van Habitat betaling van royalties kon opschorten, zodat Luxembourg in verband met het uitblijven van betaling geen boete verschuldigd is. De grief slaagt niet.

Met grief 4 in het principaal appel klaagt Habitat erover dat de rechtbank haar vordering met betrekking tot de royalties en strekkend tot verwijzing naar de schadestaatprocedure heeft afgewezen. De grief wordt tevergeefs voorgedragen omdat, zoals de rechtbank terecht heeft overwogen, de vordering tot betaling van royalties een vordering tot nakoming is en niet een vordering tot vergoeding van schade.

Het voorgaande brengt mee dat ook grief 5 in het principaal appel moet worden verworpen.

Habitat heeft een incidentele vordering ex art. 843a Rv. ingesteld. Ter zitting bij het hof heeft Habitat naar voren gebracht dat zij die vordering voorwaardelijk instelt, voor het geval het hof een onderdeel van de schadevordering van Luxembourg zou toewijzen, zonder daarover een deskundigenoordeel te vragen. Die situatie doet zich in dit stadium van de procedure echter niet voor. De voorwaarde waaronder deze incidentele vordering is ingesteld is dus niet vervuld en aan behandeling van die vordering komt het hof daarom niet toe.

Met de grief in het incidenteel appel klaagt Luxembourg erover dat de rechtbank de schade van Belgian Designs SA (hierna: Belgian) als gevolg van de tekortkomingen van Habitat buiten beschouwing heeft gelaten. Luxembourg stelt daartoe dat zij gemachtigd is deze schade voor Belgian te incasseren en bovendien dat zij op haar beurt jegens Belgian tot vergoeding van schade is gehouden en daarom gerechtigd is die schade op Habitat te verhalen. De juistheid van deze laatste grondslag is door Habitat onvoldoende bestreden. Het hof is van oordeel dat Luxembourg de mogelijkheid van schade doordat zij - als gevolg van de tekortkomingen van Habitat - tegenover Belgian is tekortgeschoten voldoende heeft toegelicht. Het hof zal deze schadevordering niet zelf afdoen, nu deze zich er beter voor leent om tegelijk met de overige nog resterende schadevorderingen – en dus in het vervolg van de procedure in eerste aanleg - te worden behandeld.

De grief slaagt.

Uit het voorgaande volgt dat de eerste grief in het principaal appel en de incidentele grief slagen. Het vonnis waarvan beroep zal worden vernietigd, waarna als na te melden zal worden beslist. Nu beide partijen in het principaal appel deels in het gelijk zijn gesteld, zullen de kosten van het principaal appel worden gecompenseerd. In het incidenteel appel zal Habitat als in het ongelijk gesteld in de kosten worden verwezen.

het hof:

in principaal en incidenteel appel:

vernietigt het vonnis waarvan beroep, uitsluitend voorzover de rechtbank in rechtsoverweging 5.15 van dat vonnis heeft beslist dat de daarin genoemde vordering van Luxembourg groot € 4.670.034,90 (de vordering in conventie onder 3) bij eindvonnis zal worden toegewezen, alsmede voorzover de rechtbank in dat vonnis onder 5.16 heeft beslist dat zij de door Belgian Designs S.A. geleden schade als door Luxembourg gevorderd buiten beschouwing zal laten, en in zoverre opnieuw rechtdoende:

wijst de genoemde vordering van Luxembourg groot € 4.670.034,90 af;

bepaalt dat de vordering van Luxembourg met betrekking tot Belgian Designs S.A. die in rechtsoverweging 5.16 van het vonnis waarvan beroep wordt genoemd alsnog door de rechtbank in haar beoordeling dient te worden betrokken;

bekrachtigt het vonnis waarvan beroep zowel in conventie als in reconventie voor al het overige en verwijst de zaak naar de rechtbank Amsterdam teneinde met inachtneming van dit arrest verder te worden afgedaan;

in het principaal appel voorts:

compenseert de kosten van dit appel tussen partijen aldus dat elke partij de eigen kosten draagt;

in het incidenteel appel:

veroordeelt Habitat in de kosten van dit appel, tot op deze uitspraak begroot op

€ 6.870,00 aan salaris en verklaart deze veroordeling uitvoerbaar bij voorraad.

Dit arrest is gewezen door mrs. J.C. Toorman, E.M. Polak en A. Bockwinkel en door de rolraadsheer in het openbaar uitgesproken op 20 januari 2015.