Hof 's-Hertogenbosch, 24-08-2010, nr. HV 200.051.471/01

Partijen zijn op 23 juli 1971 met elkaar gehuwd.

Bij beschikking van 7 januari 2004 heeft de rechtbank Maastricht onder meer tussen partijen de echtscheiding uitgesproken, welke beschikking op 15 januari 2004 is ingeschreven in de registers van de burgerlijke stand.

Bij genoemde beschikking van heeft de rechtbank voorts, voor zover thans van belang, de man veroordeeld om aan de vrouw tot levensonderhoud uit te keren een bedrag van € 750,-- per maand, bij vooruitbetaling te voldoen.

Bij convenant van 9 februari 2004 zijn partijen in afwijking van genoemde beschikking ten aanzien van de partneralimentatie overeengekomen als volgt:

Onder artikel 4 van het convenant onder de titel ‘Algemeen’ is verder opgenomen:

De gezamenlijke advocaat van partijen schreef in zijn brief van 9 februari 2004 aan de vrouw ondermeer:

Bij verzoekschrift van 14 juli 2008 heeft de man de rechtbank Maastricht verzocht, de alimentatie vanaf 10 januari 2008 tot € 34,60 per maand te verminderen wegens gewijzigde omstandigheden, daarin gelegen dat zijn draagkracht is verminderd omdat hij inmiddels samenwoont met een partner die volledig tot zijn last komt, aangezien zij er niet in slaagt werk te vinden en eigen inkomen te verwerven.

De vrouw heeft het verzoek van de man bestreden en zich primair op het standpunt gesteld — kort weergegeven — dat de man in zijn verzoek niet kan worden ontvangen gelet op het in het convenant opgenomen beding van niet wijziging dat absoluut is en niet uitsluitend betrekking heeft op de situatie dat de vrouw zal gaan samenwonen of hertrouwen, maar dat ook aan wijziging op grond van andere gewijzigde omstandigheden — zoals verminderde draagkracht van de man — in de weg staat.

Bij beschikking van 15 september 2009 heeft de rechtbank het verzoek van de man afgewezen na te hebben overwogen en beslist, kort weergegeven:

Partijen kunnen zich met deze beslissing niet verenigen en zijn hiervan in hoger beroep gekomen.

De grieven van de man betreffen, zakelijk weergegeven:

De grief van de vrouw betreft hetgeen de rechtbank heeft overwogen en beslist omtrent de betekenis en de processuele gevolgen van het in het convenant opgenomen beding van niet wijziging.

De vrouw acht de man in zijn beroep niet-ontvankelijk omdat dit naar haar mening te laat is ingesteld. Het hof overweegt dat ingevolge het bepaalde in artikel 806 lid 1 sub a Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (Rv) het beroep door de man diende te worden ingesteld binnen drie maanden na de dag van de uitspraak, d.w.z. na 15 september 2009.

Het beroepschrift is ingekomen op 15 december 2009, hetgeen naar het oordeel van het hof tijdig was, namelijk op de laatste dag van de beroepstermijn. Het hof begrijpt het standpunt van de vrouw aldus dat de beroepstermijn niet daags na de uitspraak aanvangt, maar op de dag van de uitspraak, zodat de termijn in het onderhavig geval zou zijn geëindigd op 14 december 2009. De vrouw beroept zich daartoe op de Memorie van Toelichting waarin te lezen valt: ‘Voor de verzoeker… vangt de appeltermijn aan op de dag van de uitspraak…’. Het hof acht deze gedachtegang onjuist. De toelichting wijst kennelijk slechts op het verschil in aanvangstijdstip van de beroepstermijn voor de verzoeker enerzijds (drie maanden direct na de uitspraak) en andere belanghebbenden anderzijds (drie maanden na betekening of op andere wijze bekend worden), waarmee niet kan zijn bedoeld af te wijken van de duidelijke tekst van de wetsbepaling ten aanzien van de dag waarop de termijn aanvangt.

Het verzoek van de man strekt ertoe, de door partijen gesloten alimentatieovereenkomst met een beroep op gewijzigde omstandigheden ingevolge artikel 401 lid 1 Burgerlijk Wetboek (BW) te doen wijzigen.

De vrouw handhaaft haar verweer in eerste aanleg en voert aan dat de alimentatieovereenkomst een dergelijke wijziging uitsluit doordat in die overeenkomst een beding van niet wijziging is opgenomen zoals bedoeld in artikel 159 lid 1 BW. Zij stelt daartoe, samengevat:

Daartegen voert de man het volgende aan, kort weergegeven:

Het hof overweegt als volgt.

De vraag hoe in een schriftelijk contract de verhouding van partijen is geregeld en of dit contract een leemte laat die moet worden aangevuld kan niet worden beantwoord op grond van alleen maar een zuiver taalkundige uitleg van de bepalingen van dat contract. Het komt aan op de zin die partijen in de gegeven omstandigheden over en weer redelijkerwijs aan deze bepalingen mochten toekennen en op hetgeen zij te dien aanzien redelijkerwijs van elkaar mochten verwachten. Daarbij kan mede van belang zijn tot welke maatschappelijke kringen partijen behoren en welke rechtskennis van zodanige partijen kan worden verwacht.

In dat verband acht het hof met name van belang hetgeen partijen met elkaar en met de advocaat hebben besproken voorafgaand aan de opstelling van het convenant en voorts wellicht ook nog voorafgaand aan de ondertekening daarvan.

Ter zitting heeft het hof een en ander nader met partijen besproken.

De man verklaart — samengevat — het volgende. Hij heeft met het oog op de dringend door hem gewenste echtscheiding als eerste mr. Paulissen benaderd en partijen zijn vervolgens samen bij mr. Paulissen geweest. De man dacht dat het billijk was dat de vrouw ongeveer de helft van zijn loon, dus ongeveer € 750,--, als alimentatie zou gaan ontvangen, maar het was hem niet helder wat dat concreet zou gaan betekenen. Na de beschikking van de rechtbank waarin deze € 750,-- partneralimentatie was opgenomen, heeft de vrouw de man gebeld met het voorstel, dat hij 12 jaar lang € 500,-- per maand zou gaan betalen, ook als de vrouw zou gaan samenwonen of hertrouwen. De vrouw heeft hem telefonisch gezegd dat ze toch nooit zou gaan hertrouwen. De man kreeg van de zoon van partijen een A4-tje waarin het voorgaande stond ter ondertekening, heeft dat ondertekend en aan de zoon meegegeven. Dit papier was niet ter tafel toen partijen vervolgens samen bij mr. Paulissen waren. Mr Paulissen heeft aan de man niet gevraagd waarom de clausule over hertrouwen was opgenomen en er is niet gesproken over de gevolgen van een eventuele wijziging in de draagkracht van de man. Dat uitleg over de inhoud en strekking van artikel 4.1 van het convenant is gegeven, kan de man zich niet herinneren.

De vrouw verklaart — samengevat — als volgt. Het was inderdaad haar initiatief om een lagere alimentatie af te spreken die ook zou gelden als zij zou hertrouwen of gaan samenwonen. Op het door de man ondertekende A4-tje stond vermeld ‘12 jaar lang € 500,-- ongeacht samenwonen of wat dan ook’. Mr. Paulissen heeft daarna nog met partijen gesproken, maar niet concreet over eventuele wijzigingen in de financiën van de man.

Mr. Paulissen heeft niet gevraagd waarom de clausule over hertrouwen van de vrouw was opgenomen. Ook heeft hij geen uitleg gegeven over de slotbepaling 4.1.

Naar aanleiding van het onderhavig geschil tussen partijen is mr. Paulissen niet om zijn visie gevraagd.

Op grond van de inhoud der processtukken en het verhandelde ter zitting komt het hof tot het oordeel dat de vrouw aan de bepalingen in het convenant redelijkerwijs niet de zin mag geven die zij in dit geschil bepleit en dat zij van de man redelijkerwijs niet mag verwachten al hetgeen zij stelt met hem te zijn overeengekomen. Omtrent de bedoeling van partijen is niet anders komen vast te staan dan dat de man de afgesproken alimentatie verschuldigd zou blijven wanneer de vrouw zou gaan samenwonen of trouwen. Bovendien heeft de vrouw zelf verklaard dat over mogelijke gevolgen van andere wijzigingen niet is gesproken. Dit alles brengt mee dat het convenant niet in de weg staat aan de ontvankelijkheid van de man in zijn verzoek tot alimentatiewijziging op gronden die zijn draagkracht betreffen. De grief van de vrouw faalt.

De behoefte van vrouw aan de overeengekomen onderhoudsbijdrage is in hoger beroep niet in geschil.

Gelet op het hierna vermelde eindoordeel van het hof is het geschil tussen partijen omtrent de ingangsdatum van een alimentatiewijziging niet meer relevant, zodat het hof dit terzijde laat.

De man stelt dat zijn draagkracht ontoereikend is om de overeengekomen bijdrage in het levensonderhoud van de vrouw van € 500,-- per maand te voldoen.

Met betrekking tot de financiële situatie van de man gaat het hof uit van de volgende gegevens. Voor zover die gegevens in hoger beroep zijn betwist, zal het hof daarop gemotiveerd ingaan bij het desbetreffende onderdeel.

Bovengenoemd arbeidsinkomen van de man resulteert in een netto besteedbaar inkomen van ongeveer € 1.980,-- per maand, waarbij rekening is gehouden met de hiervoor genoemde toepasselijke heffingskortingen.

Na aftrek van voormelde lasten van het bovenstaande netto besteedbaar arbeidsinkomen heeft de man een draag- krachtruimte van omstreeks € 615,-- per maand. Daarvan is 60 % beschikbaar voor de betaling van een onderhouds- bijdrage.

Betaalde partneralimentatie is geheel aftrekbaar voor de inkomstenbelasting. Het fiscaal voordeel dat de man door deze aftrek geniet, komt geheel ten goede aan de vrouw. Rekeninghoudend met dit te realiseren fiscaal voordeel, heeft de man in de te dezen relevante periode van 1 augustus 2008 tot 1 april 2010 voldoende draagkracht om de overeengekomen alimentatie aan de vrouw te voldoen.

Vanaf 1 april 2010 heeft de man een netto inkomen uit prepensioen van € 1.419,-- per maand. Na aftrek van voormelde lasten resteert dan bij de man een draagkrachtruimte van omstreeks € 200,-- per maand, waarvan — nu het hier om een netto berekening gaat — 70% voor alimentatiebetaling beschikbaar is. Rekening houdend met het door de man te verkrijgen belastingvoordeel, heeft de man vanaf 1 april 2010 draagkracht om aan de vrouw voor haar levensonderhoud te voldoen € 185,-- per maand.

De derde grief van de man slaagt in zoverre als volgt uit het voorgaande. De beschikking waarvan beroep dient te worden vernietigd en het hof zal de door de man verschuldigde bijdrage en in zoverre ook de door partijen gesloten alimentatieovereenkomst wijzigen als in het dictum vermeld.

De vrouw heeft verzocht de man te veroordelen in de kosten van beide instanties. Het hof ziet daartoe geen grond en wijst dat verzoek af. De proceskosten van beide instanties worden gecompenseerd, nu partijen gewezen echtgenoten zijn.