Rb. Amsterdam, 04-05-2011, nr. 471426 / HA ZA 10-3161

Met de verzorgingshuizen is de rechtbank van oordeel dat er tijdens het ambtelijk overleg van 11 april 2000 een overeenkomst is gesloten, inhoudende dat het CVZ een nader te bepalen bedrag aan opgebouwde inventarisreserves zou uitbetalen aan de verzorgingshuizen. De rechtbank overweegt daartoe het volgende.

De verweren dat er slechts sprake was van een afspraak onder voorwaarde dat er tot toewijzing besloten zou worden, alsmede dat de afspraak slechts betrekking had op door de verzorgingshuizen nog te overleggen gegevens, worden verworpen. Zonder nadere toelichting, die CVZ evenwel niet heeft gegeven, vindt een dergelijke uitleg van de afspraak geen steun in de tekst van het verslag van het ambtelijk overleg. In dit verslag valt immers te lezen dat toewijzing van de reserves plaatsvindt bij de afrekeningen 1998 en/of 1999, al naar gelang de hoogte van het bedrag van het investeringsbudget, alsmede dat het zorgkantoor en de provincie de hoogte van de investeringsbudgetten zullen inventariseren.

Dat ook het CVZ – destijds – is uitgegaan van een overeenkomst met de door de verzorgingshuizen gestelde inhoud blijkt uit de brief van 15 september 2003 (r.o. 2.7.) , waarin het CVZ met zoveel woorden schrijft dat hij direct betrokken is geweest bij de afspraken van het overleg en dat die afspraken inhielden dat de afwikkeling van de inventarisbudgetten betrokken zou worden bij de nacalculatie 1998 en 1999 en dat het zorgkantoor en de provincie de nodige inventarisatie zouden uitvoeren. Het CVZ heeft, in het licht van deze brief, onvoldoende gemotiveerd gesteld waar uit zou moeten volgen dat de verzorgingshuizen de in het verslag weergegeven afspraak anders hadden moeten begrijpen.

Mede gelet op de inhoud van deze brief kan het verweer ten aanzien van de gestelde onbevoegdheid van de namens het CVZ bij het overleg aanwezige ambtenaar evenmin slagen. Uit die brief volgt immers dat het CVZ op de hoogte was van het handelen van de ambtenaar, alsmede dat hij zich aan de door de ambtenaar namens het CVZ gemaakte afspraken gebonden achtte. Gesteld noch gebleken is voorts dat het CVZ aan de verzorgingshuizen op enig moment voorafgaand aan de onderhavige procedure te kennen heeft gegeven dat er sprake was van onbevoegde vertegenwoordiging. Voor zover de ambtenaar niet bevoegd was, heeft het CVZ met de brief van 15 september 2003 de overeenkomst van 11 april 2000 bekrachtigd, zodat het CVZ thans geen beroep toekomt op een ontoereikende volmacht.

Gelet op de bovenstaande overwegingen is er naar het oordeel van de rechtbank sprake van een verbintenis uit een overeenkomst. Voor zover het CVZ met zijn verweer ten aanzien van de wettelijke vereisten voor een rechtens afdwingbare toezegging ook bedoelt dat de door hem aangegane verbintenis onvoldoende bepaalbaar is, verwerpt de rechtbank dit verweer. Anders dan het CVZ is de rechtbank van oordeel dat de door het CVZ aangegane verbintenis, dat hij de opgebouwde reserves zal uitkeren aan de verzorgingshuizen, voldoende bepaalbaar is. Dat het exacte uit te keren bedrag nog vastgesteld diende te worden maakt dit niet anders. Ook staat aan de verbintenis niet in de weg dat de individuele verzorgingshuizen zich bij dat overleg door de overkoepelende organisatie van verzorgingshuizen in de provincie Utrecht hebben laten vertegenwoordigen.

Civielrechtelijke afdwingbaarheid?

De rechtbank dient thans de vraag te beantwoorden of de op 11 april 2000 gemaakte afspraak een zelfstandig civielrechtelijk afdwingbare overeenkomst betreft. Zij overweegt daartoe het volgende.

De overeenkomst tussen het CVZ en de verzorgingshuizen is gesloten in het kader van de subsidieverlening van de overheid aan de verzorgingshuizen. Subsidieverlening als hier aan de orde, inclusief mogelijke daarop betrekking hebbende complicaties, is bij uitstek een bestuursrechtelijke aangelegenheid, die geregeld is in de Algemene wet bestuursrecht, alsmede in daaruit voortvloeiende wettelijke voorschriften. Het CVZ heeft onbetwist gesteld dat zij uitsluitend besluiten kan en mag nemen in verband met subsidieverlening en subsidievaststelling. In het kader van de voorbereiding en uitvoering van het subsidietraject heeft hij op zich genomen om de opgebouwde subsidiereserves uit te keren aan de verzorgingshuizen. Naar het oordeel van de rechtbank is deze verplichting onlosmakelijk verbonden met het subsidietraject als geheel. Zonder subsidietraject kunnen er immers geen subsidiereserves worden opgebouwd. Daarbij doet het er niet toe of de toekenning van de inventarisreserves zou geschieden bij de subsidievaststellingen over de jaren 1998/1999 of bij afzonderlijke afrekeningen. De op het CVZ rustende betalingsverplichting uit de overeenkomst kan derhalve niet los worden gezien van het bestuursrechtelijk geregelde traject van subsidieverlening en subsidievaststelling

Vast staat dat de verzorgingshuizen bij brieven van 10 en 25 mei 2005 een nieuwe en op zichzelf staande aanvraag hebben ingediend, waarbij zij het CVZ hebben verzocht om aan de verzorgingshuizen op individuele basis de opgebouwde ruimte van het investeringsbudget inventarissen tot en met 1998 toe te kennen. Het CVZ heeft deze aanvraag bij besluit op bezwaar afgewezen. De verzorgingshuizen zijn in de beroepsprocedures tegen deze afwijzing niet-ontvankelijk verklaard, (bij alle behalve bij één verzorgingshuis) omdat zij de beroepstermijn hebben overschreden. Inmiddels hebben de hierop betrekking hebbende uitspraken van de bestuursrechter formele rechtskracht verkregen.

Indien een met voldoende waarborgen omklede beroepsgang tegen een besluit open heeft gestaan maar niet is gebruikt, dient de burgerlijke rechter bij een geschil over de geldigheid van dat besluit ervan uit te gaan dat het besluit zowel wat haar wijze van totstandkoming als wat haar inhoud betreft in overeenstemming is met de desbetreffende wettelijke voorschriften en algemene rechtsbeginselen, behoudens klemmende omstandigheden die een uitzondering op dit uitgangspunt rechtvaardigen.

Niet is betwist dat deze voor de verzorgingshuizen destijds openstaande rechtsgang met voldoende waarborgen was omkleed. In een procedure voor de bestuursrechter hadden de verzorgingshuizen immers alle gelegenheid gehad om hun stellingen en argumenten naar voren te brengen en hun aanspraak in volle omvang beoordeeld te krijgen. Dat de procedure voor de bestuursrechter niet (tijdig) is geëntameerd, en dat er van die rechtsgang derhalve geen gebruik is gemaakt, is aan de verzorgingshuizen zelf te wijten en komt derhalve voor hun rekening en risico.

De rechtbank constateert dat de vordering tot nakoming betrekking heeft op de rechtmatigheid van een besluit dat onlosmakelijk verbonden is met een bestuursrechtelijk geregeld traject, waartegen een met voldoende waarborgen omkleed rechtsgang open heeft gestaan die niet is benut. De rechtbank dient daarom van de rechtmatigheid uit te gaan van de besluiten waarin werd geweigerd tot toekenning van de inventarisreserves over te gaan. Klemmende omstandigheden die een uitzondering op dit uitgangspunt rechtvaardigen zijn gesteld noch gebleken. Zo kan bijvoorbeeld niet worden gezegd dat het de verzorgingshuizen niet valt aan te rekenen dat zij geen beroep hebben ingesteld. Hierboven is immers al geoordeeld dat het de verzorgingshuizen, in ieder geval ten aanzien van de in 2005 ingediende aanvragen, juist wel valt te verwijten dat zij niet tijdig beroep hebben ingesteld. Het enkele feit dat het voor de verzorgingshuizen om een aanzienlijk financieel belang gaat is voorts onvoldoende om een uitzondering op het beginsel van de formele rechtskracht te maken.

Ook de door de verzorgingshuizen aangevoerde subsidiaire grondslag ongerechtvaardigde verrijking kan niet tot toewijzing van de vordering leiden. Nu de rechtbank ervan uit moet gaan dat het CVZ de gevraagde toekenning van de inventarisreserves met recht heeft geweigerd, kan van ongerechtvaardigde verrijking immers geen sprake zijn.

De slotsom is derhalve dat aangezien de vordering een onderwerp betreft die op het terrein van de bestuursrechter ligt, een adequate bestuursrechtelijke beroepsgang heeft opengestaan die niet is benut, en voorts niet is gebleken van klemmende omstandigheden waarom de burgerlijke rechter opnieuw over de zaak zou moeten oordelen, de rechtbank de vordering zal afwijzen.

De verzorgingshuizen zullen als de in het ongelijk gestelde partij in de proceskosten worden veroordeeld. De kosten aan de zijde van het CVZ worden begroot op:

wijst de vorderingen af,

veroordeelt de verzorgingshuizen hoofdelijk, zodat indien en voor zover de één betaalt ook de ander zal zijn bevrijd, in de proceskosten, aan de zijde van het CVZ tot op heden begroot op EUR 11.373,00, te vermeerderen met de wettelijke rente over dit bedrag vanaf de veertiende dag na betekening van dit vonnis tot de dag van volledige betaling,

verklaart dit vonnis wat betreft de kostenveroordeling uitvoerbaar bij voorraad.

Dit vonnis is gewezen door mr. J. Thomas, mr. F.W. Pieters en mr. M.E.B. Nyman en in het openbaar uitgesproken op 4 mei 2011.?