Hof Amsterdam, 18-03-2010, nr. 08/00534 en 08/00537

Door ondertekening van een Slotakte op 15 april 1994 te Marrakesh hebben de aan de GATT deelnemende landen bij de afsluiting van de zgn. Uruguay-Ronde (1986-1994) het volgende besluit aangenomen (Publicatieblad Nr. L 336 van 23/12/1994, blz. 253 - 272):

BESLUIT BETREFFENDE GEVALLEN WAARIN DE DOUANE REDENEN HEEFT OM TE TWIJFELEN AAN DE JUISTHEID OF DE NAUWKEURIGHEID VAN DE AANGEGEVEN WAARDE

De Ministers verzoeken de in het kader van de Overeenkomst inzake de toepassing van artikel VII van GATT 1994 ingestelde Commissie douanewaarde het volgende besluit te nemen:

DE COMMISSIE DOUANEWAARDE,

Bevestigende dat de transactiewaarde de belangrijkste grondslag is voor het vaststellen van de douanewaarde in het kader van de Overeenkomst inzake de toepassing van artikel VII van GATT 1994 (hierna "de Overeenkomst" genoemd);

Erkennende dat de douanediensten in bepaalde gevallen redenen kunnen hebben om te twijfelen aan de juistheid of de nauwkeurigheid van gegevens of documenten die door de handelaren tot staving van een aangegeven waarde worden verstrekt;

Overwegende dat de douanediensten de legitieme commerciële belangen van de handelaren hierdoor niet mogen schaden;

Rekening houdende met artikel 17 van de Overeenkomst, met punt 6 van bijlage III bij de Overeenkomst en met de desbetreffende besluiten van de Technische commissie douanewaarde,

BESLUIT:

1. Wanneer een aangifte wordt overgelegd en de douane redenen heeft om te twijfelen aan de juistheid of de nauwkeurigheid van de tot staving van deze aangifte verstrekte gegevens of documenten, kan zij de importeur verzoeken aanvullend bewijsmateriaal, met inbegrip van documenten of andere bescheiden, over te leggen ten bewijze dat de aangegeven waarde het totale, werkelijk voor de ingevoerde goederen betaalde of te betalen bedrag, aangepast overeenkomstig de bepalingen van artikel 8, vertegenwoordigt. Indien de douane, nadat zij deze aanvullende informatie heeft ontvangen, of indien zij geen antwoord ontvangt, nog steeds redelijke twijfel heeft omtrent de juistheid of de nauwkeurigheid van de aangegeven waarde kan zij, met inachtneming van het bepaalde in artikel 11, ervan uitgaan dat de douanewaarde van de ingevoerde goederen niet overeenkomstig artikel 1 kan worden vastgesteld. Voor zij een definitief besluit neemt stelt de douane de importeur, desgevraagd schriftelijk, in kennis van de redenen waarom zij twijfelt aan de juistheid of de nauwkeurigheid van de verstrekte gegevens of documenten en wordt de importeur voldoende tijd gegeven om hierop te antwoorden. Wanneer zij een definitief besluit neemt stelt de douane de importeur schriftelijk in kennis van dit besluit en van de redenen welke daaraan ten grondslag liggen.

(…)

Ter uitvoering van de onder 4.1. genoemde mondiale afspraak is bij Verordening (EG) nr. 3254/94 (Pb. L 346 van 31/12/1994 blz. 1-31) met ingang van 1 januari 1995 in artikel 181bis bepaald:

De Douanekamer stelt voorop dat de inspecteur slechts kan afwijken van de in een aangifte vermelde grondslagen voor de berekening van de douaneschuld, indien en voor zover hij aannemelijk kan maken dat deze onjuist zijn. Artikel 181bis UCDW voorziet in een uitzondering op deze regel in de situatie dat aangifte wordt gedaan op basis van de transactiewaardemethode, doch de inspecteur betwijfelt of de aangegeven waarde wel met de in artikel 29 van het CDW omschreven werkelijk betaalde of te betalen prijs overeenkomt. Artikel 181bis verschaft de inspecteur de bevoegdheid om reeds op basis van ‘gegronde twijfel’ de transactiewaarde, zoals is vermeld in de aangifte, te verwerpen en de douanewaarde volgens een andere methode te bepalen, mits eerst de met waarborgen omklede procedure van artikel 181bis, tweede lid, wordt gevolgd.

Belanghebbende stelt zich op het standpunt dat de bestreden uitnodigingen tot betaling dienen te worden vernietigd, omdat de met waarborgen omklede procedure van artikel 181bis, tweede lid, niet acht is genomen. Dit standpunt dient te worden verworpen. Ten tijde van de aanvaarding van de aangiften in de periode van 17 oktober 1995 tot en met 16 april 1996, had de inspecteur geen reden om te twijfelen aan de juistheid van de aangegeven transactiewaarden. Pas nadat op 16 april 1996 twee aangiften ten invoer daadwerkelijk zijn opgenomen en is vastgesteld dat zowel de goederenomschrijving als de douanewaarde onjuist waren, is twijfel ontstaan. Pas daarna had de inspecteur, indien hij dit noodzakelijk achtte, gebruik kunnen maken van de bevoegdheid die is neergelegd in artikel 181bis CDW. In de onderhavige procedure is echter niet gebleken dat de inspecteur ten aanzien van vóór 16 april 1996 ingediende aangiften gebruik heeft gemaakt van de hem ingevolge artikel 181bis toekomende bevoegdheid om de aangegeven transactiewaarden louter op basis van gegronde twijfel te verwerpen. De inspecteur is eerst tot navordering overgegaan nadat hem uit het FIOD-rapport was gebleken dat de aangegeven douanewaarden inderdaad onjuist waren.

Anders dan belanghebbende betoogt heeft de inspecteur de transactiewaardemethode niet losgelaten. In werkelijkheid was sprake van twee transacties: een transactie in de Verenigde Staten tussen de diverse leveranciers en [ USA] en een transactie tussen X (VS) en [Z B.V. te V] (hierna: Z te V). Gelet op het bepaalde in artikel 147 UCDW dient de transactie tussen X en Z Te V te worden aangemerkt als een transactie gericht op uitvoer naar het douanegebied van de Gemeenschap. De tussen [X] en [Z te V] overeengekomen prijs is vermeld in de facturen behorende bij de “transactie” tussen enerzijds [D] of [P.B] en anderzijds [Z te V], die gelet op de onder de feiten vermelde verklaringen als voorgewend en fictief moet worden aangemerkt, hetgeen door belanghebbende ook niet, dan wel onvoldoende, is weersproken. De in deze facturen vermelde bedragen zijn - via [P B] - daadwerkelijk door [Z te V ]betaald aan [X], zodat de in deze facturen vermelde waarde door de inspecteur terecht als douanewaarde in de zin van artikel 29 CDW is aangemerkt. De omstandigheid dat de door [X] aan [Z te V] berekende verkoopprijs in veel gevallen gelijk of lager is dan de door hem in de VS betaalde inkoopprijs staat hier niet aan in de weg.

Verleggingsregeling artikel 23 Wet op de omzetbelasting 1968

Tussen partijen is niet in geschil dat de ingevoerde goederen werden besteld door [Z te V] en dat de goederen op het moment van invoer onderweg waren naar deze ondernemer. Evenmin is in geschil dat [Z te V] ten tijde van de litigieuze invoeren beschikte over een aanwijzing op de voet van artikel 23 van de Wet.

Uit het arrest van de Hoge Raad 11 april 2003, nr. 37.897, BNB 2003/210 kan evenwel worden afgeleid dat voor verlegging niet volstaat dat goederen onderweg zijn naar een aangewezen ondernemer, doch dat van verlegging eerst sprake kan zijn bij invoer van goederen waarover een aangewezen ondernemer als eigenaar kan beschikken.

Uit de stukken van het geding volgt dat [Z te V] de macht om als eigenaar over de goederen te beschikken pas verwierf op het moment dat de goederen bij haar werden afgeleverd. Het vervoer van de Verenigde Staten naar Nederland, de aangifte voor het vrije verkeer en het vervoer van Schiphol naar [Z te V] geschiedden in alle gevallen direct of indirect in opdracht van [X]. [Z te V] was hier op geen enkele wijze bij betrokken.

De stelling van belanghebbende dat de leveringen hebben plaatsgevonden “FOB Naples” leidt niet tot een ander oordeel. Deze stelling vindt geen steun in de aangetroffen facturen. Echter, zelfs indien er van uit moet worden gegaan dat de leveringen onder de leveringsconditie “FOB Naples” hebben plaatsgevonden, voert dit niet tot de conclusie dat [Z te V] op het moment van invoer de macht had om als eigenaar over de goederen te beschikken. De “Incoterms” van de International Chamber of Commerce, waaronder FOB (“Free On Board”), geven uitsluitend aan welke handelspartij het goederentransport organiseert, wie het transport betaalt, wie de goederen verzekert en vanaf welk geografisch punt. De toegepaste Incoterm verschaft geen inzicht in de overgang van het eigendomsrecht. De Douanekamer stelt in dit verband overigens vast dat de feitelijke gang van zaken geenszins blijk geeft van toepassing van de leveringsvoorwaarde FOB, nu niet [Z te V] maar [X] de opdracht heeft gegeven om de goederen naar Nederland te vervoeren, aan te geven voor het vrije verkeer en af te leveren bij [Z te V]. Ook was het [X] die op enig moment een verzekering afsloot om het risico van diefstal tijdens het vervoer af te dekken.

Nu [Z te V] op het moment van invoer niet de macht had om als eigenaar over de goederen te beschikken heeft er terecht geen verlegging van de omzetbelasting bij invoer naar [Z te V] plaatsgevonden. Uit het vorenoverwogene volgt dat de inspecteur op goede gronden is overgegaan tot navordering van de verschuldigde omzetbelasting van belanghebbende, op de voet van artikel 22 van de Wet juncto artikel 220 CDW.

De Douanekamer merkt nog op dat het niet mogelijk is om terugbetaling van omzetbelasting te vorderen, indien achteraf blijkt dat de omzetbelasting die de inspecteur middels een uitnodiging tot betaling heeft geheven, op de voet van artikel 23 van de Wet op de omzetbelasting 1968 (hierna: de Wet) verlegd had moeten worden naar een ander. Door tijdige indiening van een bezwaarschrift kan hier echter wél tegen worden opgekomen (Hoge Raad 20 maart 2009, nr. 40.612, BNB 2009/131).

Artikel 239 CDW

Procedure 08/00537

In de brief van 30 december 1998, welke door de inspecteur als verzoek om terugbetaling is aangemerkt, refereert belanghebbende niet aan de artikelen 236 tot en met 239 CDW. De inspecteur heeft het geschrift behandeld als een verzoek op de voet van artikel 236 CDW. Ter zitting heeft belanghebbende gesteld dat de rechtbank het verzoek om terugbetaling ten onrechte niet heeft getoetst aan artikel 239 CDW.

Dienaangaande overweegt de Douanekamer dat uit de arresten van het Hof van Justitie van 18 januari 1996, SEIM, nr. C-446/93, Jurispr. 1996, blz. I-00073, en 12 februari 2004, Hamann, C-337/01, Jurispr. blz. I-1791, punt 35, volgt dat wanneer in een verzoek tot kwijtschelding of terugbetaling feiten worden aangevoerd die een bijzondere situatie in de zin van artikel 239 CDW kunnen opleveren, zonder dat deze bepaling evenwel uitdrukkelijk wordt genoemd, dit verzuim de nationale douaneautoriteiten niet belet om het verzoek in het licht van die bepaling te beoordelen.

Belanghebbende heeft niet aangegeven welke bijzondere situatie in casu tot terugbetaling zou nopen. Van een bijzondere situatie is de Douanekamer niet, althans onvoldoende, gebleken. Belanghebbende is als aangever verantwoordelijk voor de juistheid van de documenten die zij de douaneautoriteiten voorlegt, zodat de nadelige gevolgen van de frauduleuze handelwijze van haar opdrachtgever in beginsel voor haar eigen rekening komen. Met name het feit dat documenten vals of niet geldig blijken, behoort volgens vaste rechtspraak tot het beroeps- en handelsrisico van de aangever en vormt derhalve geen ‘bijzondere situatie’ die terugbetaling op de voet van artikel 239 CDW zou kunnen rechtvaardigen. De Douanekamer wijst in dit verband op rechtsoverweging 83 van het arrest van het Gerecht van Eerste Aanleg van 18 januari 2000, nr. T-290/97 (Mehibas Dordtselaan BV) alsmede de aldaar aangehaalde rechtspraak van het Hof van Justitie.

Reeds omdat een bijzondere situatie ontbreekt, heeft de inspecteur in zaak 08/00537 DK op goede gronden afgezien van terugbetaling of kwijtschelding op de voet van artikel 239 CDW.

Hoge Raad 8 juli 1996, nr. 30 878

Ter zitting heeft belanghebbende, voor zover het de omzetbelasting betreft, een beroep gedaan op het arrest van de Hoge Raad 8 juli 1996, nr. 30 878 (LJN: AA1912), waarin de Hoge Raad heeft beslist dat de redelijkheid en billijkheid zich verzetten tegen navordering van omzetbelasting bij invoer, indien de inspecteur bij hem bekende fraudepraktijken heeft laten voorduren in het belang van het opsporingsonderzoek. Het beroep van belanghebbende op dit arrest faalt, reeds omdat de onderwerpelijke situatie feitelijk niet overeenkomt met de situatie welke aan de orde was in genoemd arrest. Zoals belanghebbende ter zitting heeft erkend zijn er geen aanwijzingen dat de inspecteur ten tijde van de invoer op de hoogte was van de fraude of dat hij fraudepraktijken zou hebben laten voortduren in het belang van het opsporingsonderzoek.

Slotsom