Rb. Arnhem, 24-10-2012, nr. 229537

Rotaryclub heeft in de verstekprocedure gevorderd - samengevat - dat de rechtbank bij uitvoerbaar bij voorraad te verklaren vonnis [eiser in het verzet] zal veroordelen:

- primair tot betaling aan haar van € 37.700,--, althans een in goede justitie te betalen bedrag, vermeerderd met de wettelijke rente vanaf 15 februari 2011, althans de dag der dagvaarding;

- subsidiair tot betaling aan haar van € 37.700,--, althans een in goede justitie te betalen bedrag, vermeerderd met de wettelijke handelsrente vanaf de 8e dag dat eiseres [hier zal gedaagde bedoeld zijn] na betekening van het vonnis in gebreke blijft,

in beide gevallen vermeerderd met de proceskosten - waaronder de kosten van de onder [eiser in het verzet] gelegde conservatoire beslagen - vermeerderd met de wettelijke handelsrente vanaf de 8e dag dat eiseres [hier zal gedaagde zijn bedoeld] na betekening van het vonnis in gebreke blijft,

Rotaryclub heeft haar primaire vordering gegrond op een toerekenbare tekortkoming aan de zijde van [eiser in het verzet] en haar subsidiaire vordering op een door [eiser in het verzet] begane onrechtmatige daad.

Bij het verstekvonnis zijn de vorderingen van Rotaryclub toegewezen, met dien verstande dat in plaats van de gevorderde wettelijke handelsrente de wettelijke rente is toegewezen.

[eiser in het verzet] vordert in het verzet dat hij wordt ontheven van de veroordeling die tegen hem bij eerdergenoemd verstekvonnis is uitgesproken, met veroordeling van Rotaryclub in de kosten van het geding.

Op de stellingen van partijen wordt hierna, voor zover van belang, nader ingegaan.

in reconventie

[eiser in het verzet] vordert samengevat - dat de door Rotaryclub ten laste van hem gelegde beslagen worden opgeheven, met het verbod voor de ten processe bedoelde vorderingen nieuwe beslagen ten laste van hem te leggen op straffe van verbeurte van een dwangsom van € 100.000,-- voor iedere overtreding, met veroordeling van Rotaryclub in de proceskosten.

Rotaryclub voert verweer.

Op de stellingen van partijen wordt hierna, voor zover van belang, nader ingegaan.

[eiser in het verzet] is woonachtig in [land]. In deze zaak dient derhalve eerst (ambtshalve) beoordeeld te worden of de rechtbank bevoegd is kennis te nemen van het onderhavige geschil.

Bij de beoordeling van de bevoegdheid van de Nederlandse rechter in geschillen tussen partijen die hun woonplaats of zetel hebben in verschillende delen van het Koninkrijk der Nederlanden (interregionale kwesties), wordt aansluiting gezocht bij het Nederlandse commune bevoegdheidsrecht (artikel 1 tot en met 14 Rv). Ingevolge artikel 9 aanhef en onder a Rv heeft de Nederlandse rechter rechtsmacht in de onderhavige zaak, nu het een rechtsbetrekking betreft die ter vrije bepaling van partijen staat, [eiser in het verzet] als gedaagde in de procedure is verschenen en hij de rechtsmacht van de Nederlandse rechter niet heeft betwist.

Partijen zijn er in hun processtukken en ter comparitie vanuit gegaan dat hun geschillen beoordeeld dienen te worden naar Nederlands recht. Nu geen rechtsregel zich daartegen verzet, volgt de rechtbank deze kennelijke rechtskeuze van partijen.

Ontvankelijkheid

Het verzet kan geacht worden tijdig en op de juiste wijze te zijn ingesteld, nu het tegendeel gesteld noch gebleken is, zodat [eiser in het verzet] in zoverre in zijn verzet kan worden ontvangen.

in conventie

Rotaryclub vordert in deze procedure dat [eiser in het verzet] wordt veroordeeld tot betaling aan haar van € 37.700,--, het equivalent van het bedrag van CFA 24.000.000,-- dat in 2007 op de rekening van [eiser in het verzet] in [land] is gestort en waarop vervolgens beslag is gelegd. Rotaryclub grondt haar vordering primair op een toerekenbare tekortkoming aan de zijde van [eiser in het verzet] en subsidiair op een door [eiser in het verzet] begane onrechtmatige daad.

Rotaryclub stelt zich in het kader van de toerekenbare tekortkoming primair op het standpunt dat - omdat door Rotaryclub aan [eiser in het verzet] gelden zijn toevertrouwd - tussen partijen sprake is van een overeenkomst van bewaarneming. Subsidiair stelt zij dat sprake is van een overeenkomst van opdracht.

[eiser in het verzet] betwist dat sprake is van bewaarneming, hij is van mening dat tussen partijen sprake is van een overeenkomst van opdracht. Hij betwist voorts toerekenbaar tekort te zijn geschoten in de nakoming van deze overeenkomst, danwel onrechtmatig te hebben gehandeld jegens Rotaryclub.

De rechtbank zal zich eerst buigen over de vraag hoe de tussen partijen gesloten overeenkomst gekwalificeerd dient te worden en overweegt hierbij als volgt. Bewaarneming in de zin van artikel 7:600 BW is de overeenkomst waarbij de ene partij, de bewaarnemer, zich tegenover de andere partij, de bewaargever, verbindt een zaak die de bewaargever hem toevertrouwt of zal toevertrouwen, te bewaren en terug te geven.

Tussen partijen staat vast dat Rotaryclub zich in 2006 heeft verbonden aan een project ten behoeve van (de financiering van) de bouw van een school in de Afrikaanse staat [land] (verder: het project). Voorts staat vast dat [eiser in het verzet] daarbij in [land] als uitvoerder voor Rotaryclub zou optreden. In [land] is een bankrekening geopend om de door Rotaryclub ten behoeve van het project bijeengebrachte gelden te kunnen storten. Partijen verschillen van mening over de exacte reden, maar zij zijn het er over eens dat deze bankrekening vanuit praktisch oogpunt op naam van (de op dat moment in [land] woonachtige) [eiser in het verzet] is gesteld. Door - althans namens - Rotaryclub zijn gelden op deze bankrekening gestort. Het was de bedoeling dat deze gelden ten goede zouden komen aan het project. Nog voordat [eiser in het verzet] - als uitvoerder voor Rotaryclub - de gelegenheid heeft gehad deze gelden aan het project te doen toekomen, is door het eveneens aan het project verbonden kerkgenootschap RIPEM echter beslag gelegd op de bankrekening in [land].

Naar het oordeel van de rechtbank is tussen partijen, gelet op de hierboven beschreven omstandigheden, geen sprake van een overeenkomst van bewaarneming. Rotaryclub heeft de bewuste gelden immers niet aan [eiser in het verzet] toevertrouwd met het verzoek ze te bewaren en op enig moment aan haar terug te geven. Rotaryclub heeft de gelden op een ten behoeve van het project geopende bankrekening in [land] gestort, niet om ze later terug te krijgen, maar met het doel deze gelden - via haar uitvoerder [eiser in het verzet] - ten goede te kunnen laten komen aan het project. Dat de bankrekening waarop de gelden zijn gestort op naam van [eiser in het verzet] staat, doet aan bovenstaande niet af nu partijen het er over eens zijn dat het feitelijk een rekening van Rotaryclub betreft die slechts vanuit praktisch oogpunt op naam van haar - onmiddellijk vertegenwoordiger - [eiser in het verzet] is gesteld.

Nu [eiser in het verzet] zich, zoals reeds eerder is overwogen, jegens Rotaryclub heeft verbonden om in [land] voor Rotaryclub alle uitvoerende werkzaamheden verband houdende met het project te verrichten, overweegt de rechtbank dat tussen partijen sprake is van een overeenkomst van opdracht als bedoeld in artikel 7:400 BW. Dit is immers een overeenkomst waarbij de opdrachtnemer zich jegens de opdrachtgever verbindt anders dan op grond van een arbeidsovereenkomst werkzaamheden te verrichten die in iets anders bestaan dan het tot stand brengen van een werk van stoffelijke aard, het bewaren van zaken, het uitgeven van werken of het vervoeren of doen vervoeren van personen of zaken.

Dat tussen partijen sprake is van een overeenkomst van opdracht brengt op zich niet met zich mee dat [eiser in het verzet] persoonlijk aansprakelijk is voor in het kader van die overeenkomst op zijn bankrekening gestorte gelden, zoals Rotaryclub lijkt te stellen. Voor de vaststelling van een dergelijke aansprakelijkheid zal sprake moeten zijn van een toerekenbare tekortkoming in de nakoming van de overeenkomst aan de zijde van [eiser in het verzet], dan wel van onrechtmatig handelen jegens Rotaryclub door [eiser in het verzet].

Rotaryclub stelt zich op het standpunt dat hiervan sprake is. Zij grondt zowel het primaire gedeelte van haar vordering (toerekenbare tekortkoming) als het subsidiaire gedeelte van haar vordering (onrechtmatige daad) op (dezelfde) drie verwijten. De rechtbank zal de door Rotaryclub gemaakte verwijten achtereenvolgens bespreken.

RIPEM/[kerkgenootschap]

Rotaryclub stelt ter onderbouwing van haar vordering in de eerste plaats dat [eiser in het verzet] jegens haar toerekenbaar tekort is geschoten, althans onrechtmatig heeft gehandeld, doordat [eiser in het verzet] haar (Rotaryclub) in contact heeft gebracht met RIPEM en [kerkgenootschap]. Rotaryclub voert aan dat [eiser in het verzet] had moeten weten dat RIPEM geen goede partner was, omdat RIPEM Nigeriaans is en Nigerianen in [land] niet goed bekend staan.

De rechtbank overweegt dat Rotaryclub onvoldoende heeft gesteld om aan te kunnen nemen dat reeds sprake is van toerekenbaar tekortschieten, danwel onrechtmatig handelen als gevolg van het enkele feit dat [eiser in het verzet] Rotaryclub in contact heeft gebracht met RIPEM en diens voorganger [kerkgenootschap]. De zeer algemene stelling dat RIPEM Nigeriaans is en Nigerianen niet goed bekendstaan, is onvoldoende om de door Rotaryclub voorgestane gevolgtrekking te kunnen maken. Dit verwijt van Rotaryclub behoeft derhalve geen nadere bespreking.

Persoonlijk geschil

Rotaryclub voert in de tweede plaats aan dat sprake is van toerekenbaar tekortschieten danwel onrechtmatig handelen van [eiser in het verzet], doordat [eiser in het verzet] Rotaryclub heeft betrokken in een persoonlijk geschil met [kerkgenootschap]/RIPEM. Rotaryclub stelt de dupe te zijn geworden van het als gevolg van dit persoonlijke geschil door RIPEM onder [eiser in het verzet] gelegde beslag. Zij biedt aan e-mails in het geding te brengen waaruit blijkt dat [eiser in het verzet] geld van [kerkgenootschap] te vorderen heeft en waarin hij dreigt dat de wanbetaling van [kerkgenootschap] consequenties zal hebben, ook voor RIPEM.

[eiser in het verzet] betwist dat Rotaryclub betrokken is geraakt bij een persoonlijk geschil tussen hemzelf en [kerkgenootschap]. Het persoonlijk geschil tussen hem en [kerkgenootschap], waar Rotaryclub van op de hoogte was, staat - zo blijkt volgens [eiser in het verzet] ook uit het beslagrekest - geheel los van het door RIPEM op zijn rekening gelegde beslag. Het beslag is volgens [eiser in het verzet] juist gelegd naar aanleiding van een tussen Rotaryclub en RIPEM/[kerkgenootschap] bestaand geschil, waarvan hij ([eiser in het verzet]) de dupe is geworden.

De rechtbank constateert dat uit het onder r.o. 2.10 opgenomen beslagrekest blijkt dat RIPEM in [land] om verlof tot het leggen van conservatoir beslag heeft verzocht in verband met het project en niet vanwege een (persoonlijk) geschil met [eiser in het verzet]. In het rekest is immers juist aangegeven dat de door RIPEM gestelde vordering betrekking heeft op de volgens RIPEM niet nagekomen toezegging van de Europese partners van het project om CFA 85 000 000,-- ter beschikking te stellen aan het project. RIPEM wijst erop dat hiervan een bedrag van CFA 24 000 000,-- ter beschikking zou worden gesteld door Wilde Ganzen en een bedrag van CFA 61 000 000,-- door Rotaryclub, hetgeen volgens deze organisatie niet is gebeurd. Omdat er gelden ten behoeve van het project op een rekening op naam van [eiser in het verzet] zouden staan, is door RIPEM verzocht om verlof tot het leggen van conservatoir beslag op diens rekening tot een bedrag van CFA 85 000 000,--.

Gelet hierop en tegen de achtergrond van de gemotiveerde betwisting door [eiser in het verzet], had het op de weg van Rotaryclub gelegen om - gemotiveerd - aan te geven op grond waarvan zij van mening is dat de beslaglegging door RIPEM/[kerkgenootschap] het gevolg is van het persoonlijk geschil tussen [eiser in het verzet] en [kerkgenootschap]. Nu Rotaryclub enkel heeft gesteld dat de oorsprong van het beslag is gelegen in een persoonlijk geschil tussen [kerkgenootschap] en [eiser in het verzet] waarbij bewijs is aangeboden van het bestaan van een - door [eiser in het verzet] overigens erkend - persoonlijk geschil, heeft zij op dit punt niet voldaan aan haar stelplicht. Ook dit verwijt van Rotaryclub zal derhalve worden gepasseerd.

Machtiging

In de derde plaats verwijt Rotaryclub [eiser in het verzet] dat hij, op het moment dat er beslag was gelegd op de op zijn naam gestelde rekening met daarop de ten behoeve van het project gestorte gelden, geen medewerking heeft verleend aan het vrijkrijgen van deze gelden. Rotaryclub voert in dit verband aan dat [eiser in het verzet], ondanks herhaalde verzoeken daartoe, niet een volgens Rotaryclub vereiste machtiging heeft getekend waarmee de door Rotaryclub in [land] aangezochte advocaat - op kosten van Rotaryclub - namens [eiser in het verzet] in [land] een procedure zou kunnen voeren om het beslag opgeheven te krijgen.

[eiser in het verzet] stelt dat hij wel degelijk mee heeft willen werken aan het vrijkrijgen van de gelden in [land]. Hij voert aan dat hij Rotaryclub diverse voorstellen heeft gedaan om te bewerkstelligen dat weer over het saldo op de rekening kan worden beschikt en verwijst in dit kader naar door hem aan Rotaryclub gezonden e-mails. Dat de gelden niet vrij zijn gekomen, ligt volgens [eiser in het verzet] aan het feit dat Rotaryclub weigert zijn advies op te volgen.

[eiser in het verzet] werpt op dat het door Rotaryclub gemaakte verwijt dat hij in verband met het vrijkrijgen van de gelden een machtiging had moeten tekenen, een aanvulling van de grondslag van de eis is. Hij heeft hiertegen ter comparitie bezwaar gemaakt.

De rechtbank constateert dat reeds uit de tekst van de inleidende dagvaarding en de daarbij gevoegde producties (o.a. productie 5 en 6) genoegzaam blijkt dat Rotaryclub, onder meer, de stelling dat [eiser in het verzet] geen medewerking heeft verleend aan het vrijkrijgen van de gelden door ondanks verzoeken daartoe niet een daarvoor vereiste machtiging te ondertekenen, aan haar vorderingen ten grondslag legt. Het verweer dat de toelichting van [eiser in het verzet] ter comparitie zou hebben geleid tot een - ontoelaatbare - wijziging van (de grondslag van) de eis, wordt derhalve gepasseerd.

In de tussen partijen gesloten overeenkomst van opdracht ligt besloten dat [eiser in het verzet] er zorg voor zou dragen dat door Rotaryclub bijeengebrachte gelden aan het project ten goede zouden komen. Niet gebleken is dat [eiser in het verzet] in verband met de beslaglegging als zodanig een verwijt valt te maken. Uit het beslagrekest blijkt immers dat het beslag is gelegd vanwege een tussen RIPEM en Rotaryclub bestaand geschil en dat dit enkel onder [eiser in het verzet] is gelegd omdat de bewuste gelden op een op zijn naam gestelde bankrekening stonden. In beginsel kan [eiser in het verzet] derhalve niet persoonlijk aansprakelijk worden gehouden voor de door Rotaryclub als gevolg van de beslaglegging geleden schade.

De rechtbank is evenwel van oordeel dat [eiser in het verzet] de door Rotaryclub verlangde machtiging had moeten tekenen toen er beslag op zijn rekening was gelegd. Op grond van het bepaalde in artikel 7:402 BW is de opdrachtnemer immers gehouden gevolg te geven aan tijdig verleende en verantwoorde aanwijzingen van de opdrachtgever omtrent de uitvoering van de opdracht. De aanwijzing een machtiging te tekenen was een dergelijke aanwijzing. Het tekenen van de machtiging was immers een voor [eiser in het verzet] zeer eenvoudige en kostenloze handeling, bedoeld om het geld van de onder beslag liggende rekening vrij te krijgen en ten goede te kunnen laten komen aan het project.

Dat [eiser in het verzet] zelf het idee had dat er een andere weg gevolgd zou moeten worden om de gelden in [land] vrij te krijgen, moge zou zijn, maar doet aan bovenstaande niet af. Gelet op de verhouding tussen partijen in het kader van de overeenkomst van opdracht is het, zoals reeds aangegeven, immers aan de opdrachtnemer om gevolg te geven aan tijdig verleende en verantwoorde aanwijzingen van de opdrachtgever, niet andersom.

Door de machtiging niet te ondertekenen en daarmee Rotaryclub de mogelijkheid te ontnemen om (te proberen) het beslag op de rekening opgeheven te krijgen, is [eiser in het verzet] naar het oordeel van de rechtbank toerekenbaar tekortgeschoten jegens Rotaryclub in de nakoming van een uit de overeenkomst van opdracht voortvloeiende verplichting.

Blijkens de in r.o. 2.14 opgenomen brief is [eiser in het verzet] op 15 februari 2011 een termijn van 14 dagen gesteld om de machtiging (alsnog) te ondertekenen. Deze brief dient, nu daarin een redelijke termijn voor nakoming is gesteld, aangemerkt te worden als ingebrekestelling. Nu [eiser in het verzet] niet binnen de in de brief gestelde termijn is nagekomen, verkeert hij in ieder geval vanaf dat moment in verzuim. [eiser in het verzet]s verweer dat geen sprake zou zijn van verzuim wordt derhalve verworpen.

Schade

Nu de rechtbank heeft overwogen dat sprake is van een toerekenbare tekortkoming aan de zijde van [eiser in het verzet], is [eiser in het verzet] gehouden tot vergoeding van de door Rotaryclub daardoor (eventueel) geleden schade. Daartoe dient een vergelijking te worden gemaakt tussen de feitelijke situatie en de situatie zonder tekortkoming. Derhalve tussen de huidige situatie waarin Rotaryclub tot op heden nog niet over de gelden kan beschikken en de (hypothetische) situatie dat [eiser in het verzet] de door Rotaryclub verlangde machtiging wel zou hebben ondertekend en de advocaat van Rotaryclub in [land] op grond van deze machtiging in [land] een procedure zou hebben gevoerd om de gelden vrij te krijgen.

De rechtbank acht zich, nu de gevorderde schade niet (rechtstreeks) voortvloeit uit de vastgestelde tekortkoming en het partijdebat daar tot op heden nog niet over is gegaan, vooralsnog onvoldoende voorgelicht om (de hoogte van) de eventuele schade te kunnen begroten. Partijen zullen derhalve in de gelegenheid worden gesteld zich hierover uit te laten.

De rechtbank zal om proceseconomische redenen eerst [eiser in het verzet] verzoeken informatie in het geding te brengen waaruit blijkt hoe de stand van zaken met betrekking tot de op zijn naam gestelde bankrekening in [land] op dit moment is. De rechtbank wenst daarbij in ieder geval geïnformeerd worden over het huidige saldo van de bankrekening, over de vraag of er nog beslag ligt op de rekening en zo ja, wat de stand van zaken is met betrekking tot de (beslag)procedure in [land].

Vervolgens zullen partijen zich achtereenvolgens, Rotaryclub als eerste, bij akte uit mogen laten over de schade, waarbij Rotaryclub de gelegenheid krijgt zich in haar akte, indien gewenst, tevens uitlaten over de door [eiser in het verzet] verschafte informatie als bedoeld in r.o. 4.27.

Iedere verdere beslissing wordt aangehouden.

in reconventie

Iedere beslissing wordt aangehouden.