Rb. Zwolle-Lelystad, 01-09-2011, nr. Awb 10/1292

In het kader van het Actieprogramma Agrosector Flevoland heeft verweerder voor zover te dezen van belang in de periode van 1996 tot circa 2000 een aantal onderzoeksprojecten gesubsidieerd waaronder:

In dit geding dient de vraag te worden beantwoord of verweerders besluit van 17 juni 2010, waarbij de bezwaren van eiseressen tegen verweerders beslissingen van 23 februari 2010 niet-ontvankelijk zijn verklaard, in rechte in stand dient te worden gelaten.

Eiseressen kunnen zich met het besluit van 17 juni 2010 niet verenigen. In haar aanvullend beroepschrift van 23 augustus 2010 voert gemachtigde ten behoeve van eiseressen en “alle andere gedupeerden” aan dat hun burgerrechten, zoals gegeven in artikel 6 en 7 van het Europees verdrag voor de bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden (EVRM), worden aangetast door de wijze waarop verweerder in de periode vanaf 2001 heeft gehandeld. Daarbij wijkt de ABRS met haar uitspraak van 10 februari 2010, ten aanzien van het ontbreken van een wettelijke grondslag voor subsidieverlening af van haar eerdere uitspraak van 19 april 2006.

Gemachtigde meent dat verweerder en de ABRS daarmee de rechtszekerheid aantasten, hetgeen in strijd is met de Nederlandse wet en het Europese recht, waarvan met name het Kolpinghuis-arrest (HvJ 1987 80/86), het Procola-arrest (EHRM 28 september 1995 en het Milchkontor-arrest (C-205-215/82). Gemachtigde stelt dat het achteraf en met terugwerkende kracht wijzigen van de verordening op provinciaal niveau in strijd is met het legaliteitsbeginsel, het rechtszekerheidsbeginsel en het vertrouwensbeginsel. Voorts stelt gemachtigde dat verweerder in strijd heeft gehandeld met artikel 3.2 van de Awb, waarin geregeld is dat verweerder zorgvuldig dient te handelen en alle belangen dient af te wegen.

Gelet op de inhoud van het beroepschrift ziet de rechtbank zich, alvorens toe te komen aan de in dit geding te beantwoorden rechtsvraag, geplaatst voor de vraag of naast eiseressen nog anderen in het beroep als partij dienen te worden aangemerkt. Gemachtigde van eiseressen komt in haar aanvullend beroepschrift ten aanzien van het bestreden besluit immers ook op voor “alle andere gedupeerden”. Ter zitting heeft zij desgevraagd aangegeven, dat hieronder dienen te worden verstaan: drs. J.A.E.V. de Roij van Zuijdewijn, Flevo Herb B.V. en de 66 aandeelhouders van de Telerscoöperatie Medicinale Gewassen Flevoland U.A, omdat zij de gevolgen van de aan eiseressen opgelegde terugvordering van subsidie in hun privévermogens ondervinden.

De rechtbank kan gemachtigde hierin niet volgen. Ingevolge artikel 1:2, eerste lid, van de Awb wordt onder belanghebbende verstaan: degene wiens belang rechtstreeks bij een besluit betrokken is. Ter zitting is komen vast te staan, dat De Roij van Zuijdewijn, Flevo Herb en de Telerscoöperatie contractueel zijn verbonden aan eiseressen. Naar vaste rechtspraak is van een rechtstreeks belang echter geen sprake indien dat belang uitsluitend voortvloeit uit een privaatrechtelijke rechtsverhouding, zoals hier aan de orde, en de daaruit voortvloeiende belangen parallel aan elkaar zijn. Verder is ter zitting zijdens eiseressen medegedeeld, dat De Roij van Zuijdewijn terzake van eiseressen als aanspreekpunt c.q. postbus fungeert, zodat de rechtbank concludeert dat hij ook als natuurlijk persoon geen rechtstreeks belang heeft. De rechtbank laat hen dan ook niet als belanghebbende partij toe in het geding. Hun beroep zal mitsdien niet-ontvankelijk verklaard worden.

Voorzover gemachtigde van eiseressen heeft gemeend om de “andere gedupeerden” zelfstandig beroep in te laten stellen tegen verweerders besluit van 17 juni 2010 oordeelt de rechtbank, dat de “andere gedupeerden” pas bij haar aanvullend beroepschrift zijn gemeld en mitsdien eerst na het verstrijken van de beroepstermijn en dus te laat in beroep zijn gekomen. Hun beroep is ook om die reden niet-ontvankelijk.

Ten aanzien van hetgeen overigens in het beroepschrift door gemachtigde is aangevoerd merkt de rechtbank op, zoals ook uitvoerig met gemachtigde van eiseressen ter zitting is doorgesproken, dat de in dit geding te beantwoorden rechtsvraag niet ziet op de vraag of verweerder met de vaststelling van de eindafrekening van de subsidies in strijd heeft gehandeld met het Nederlandse dan wel het Europese recht. De rechtbank dient zich te beperken tot de vraag of verweerder de bezwaren al dan niet terecht niet-ontvankelijk heeft verklaard.

Bepalend voor de beantwoording van die vraag is, of verweerders beslissingen van 23 februari 2010 moeten worden aangemerkt als besluiten in de zin van de Awb, dan wel moeten worden gezien als civielrechtelijke terugvorderingshandelingen.

Verweerder stelt dat zijn beslissingen tot de laatst genoemde categorie behoren. Ter onderbouwing van die stelling geeft verweerder aan, dat voorafgaand aan de beslissingen van 23 februari 2010 al eerder terugvorderingsbesluiten zijn genomen die onherroepelijk en onaantastbaar zijn geworden. Verweerder wijst daarvoor op zijn besluiten van 6 augustus 2003 en 16 oktober 2007, zijn brieven van 23 juli 2008 en de uitspraak van de ABRS van 10 februari 2010. Verweerder stelt dat zijn beslissingen van 23 februari 2010 mitsdien slechts een bevestiging zijn van de bestaande rechtstoestand op dat moment en te beschouwen zijn als voorbereidingshandelingen voor nog uit te brengen dwangbevelen. Die beslissingen zijn daarom geen appellabele besluiten in de zin van de Awb.

De rechtbank volgt verweerder in zijn stelling. Daartoe constateert de rechtbank onder verwijzing naar het hierboven vermelde procesverloop dat ten aanzien van IQF het besluit van 24 juli 2003 op 1 november 2004 onherroepelijk is geworden en dat ten aanzien van LSF en FAF de besluiten van verweerder van 16 oktober 2007 op 10 februari 2010 onherroepelijk zijn geworden. Verweerders beslissingen van 23 februari 2010 vloeien uit die besluiten voort, bevatten geen andere bedragen en zijn daarom niet zelfstandig op rechtsgevolg gericht. Het stellen van een nieuwe betalingstermijn maakt dat niet anders. Beslissingen als de onderhavige zijn aan te merken als civielrechtelijke invorderingshandelingen, waartegen alleen bij de burgerlijke rechter kan worden opgekomen.

De rechtbank neemt hierbij in aanmerking, dat de op 1 juli 2009 in werking getreden Titel 4.4 van de Awb inzake bestuursrechtelijke geldschulden op de onderhavige terugvorderingen niet van toepassing is. Artikel III van de Vierde Tranche Algemene wet bestuursrecht bevat overgangsrecht, waarin is bepaald, dat op een verplichting tot betaling van een geldsom aan of door een bestuursorgaan die is vastgesteld of ontstaan voor het tijdstip van inwerkingtreding van deze wet, het recht zoals dat gold voor dat tijdstip van toepassing is.

Op grond van het bovenstaande concludeert de rechtbank, dat verweerder de bezwaren terecht niet-ontvankelijk heeft verklaard, zodat het beroep van eiseressen daartegen ongegrond is. Voor een proceskostenveroordeling bestaat geen aanleiding.

De rechtbank