HR, 22-09-2020, nr. 18/05582

Ten laste van de verdachte is onder 1 subsidiair bewezen verklaard dat:

“hij op 28 november 2016, te Gorinchem, contante geldbedragen, te weten- een contant geldbedrag van 1.750 euro (aangetroffen in de jaszak van verdachte), en- een contant geldbedrag van 11.370 euro (aangetroffen in de portemonnee van verdachte), en- een contant geldbedrag van 9.700 euro (aangetroffen in de auto van de vrouw van verdachte, met kenteken [kenteken 1] , in een sok in de achterbak), en- een contant geldbedrag van 7.900 euro (aangetroffen in een sok in de achterbak van de auto van de vrouw van verdachte, met kenteken [kenteken 1] ), en- een contant geldbedrag van 2.330 euro (aangetroffen in een tissuebox op het dashboard in de auto van de vrouw van verdachte, met kenteken [kenteken 1] ), en- in een witte plastic tas bovenop de kledingkast aan de [a-straat 1] de volgende geldbedragen:- een contant geldbedrag van 10.000 euro (aangetroffen in meerdere sokken)- een contant totaalbedrag van 56.900 euro (in acht bundels (telkens) samengebundeld door middel van een elastiek), en- een contant geldbedrag van 750 euro (aangetroffen in een kartonnen verpakking van mondwater op zolder aan de [a-straat 1] ),voorhanden heeft gehad, terwijl hij wist dat dit geldbedrag geheel of gedeeltelijk – onmiddellijk of middellijk – afkomstig was uit enig misdrijf.”

Deze bewezenverklaring steunt op de volgende in een bijlage bij het verkorte arrest opgenomen bewijsmiddelen:

“1. De verklaring van de verdachte ter terechtzitting in eerste aanleg van 2 mei 2018, inhoudende:

Ja, al het geld dat op 28 november 2016 is aangetroffen is mijn geld, met uitzondering van het geld dat in enveloppen is aangetroffen. Ook het geld dat in de auto van mijn vrouw is aangetroffen is van mij.

2. Een proces-verbaal d.d. 28 november 2016 van de politie met nr. 2016386800-6. Dit proces-verbaal houdt onder meer in – zakelijk weergegeven – (op p. 16 e.v.):

Als relaas van de betreffende opsporingsambtenaren:

Op 28 november 2016 omstreeks 12.00 uur kregen wij het verzoek een voertuig te controleren. Op de Matthijs Snoeckstraat (het hof: in Gorinchem) hebben wij de bestuurder een stopteken gegeven. Hij bleek te zijn genaamd [verdachte] . Wij zagen dat hij zijn portemonnee op het dak van het voertuig legde. Hierin zagen wij een dik pak met geld zitten. In zijn jaszak had hij ook nog een pakketje met briefjes van 50 euro zitten. Hij vertelde dat het pakketje in zijn zak een bedrag van 1750 euro zou bedragen. Uit onderzoek bleek dat het totaalbedrag 11.730 euro en een bedrag van 1750 euro bedroeg.

3. Een proces-verbaal d.d. 28 november 2016 van de politie met nr. 2016386800-14. Dit proces-verbaal houdt onder meer in – zakelijk weergegeven – (op p. 23 e.v.):

Als relaas van de betreffende opsporingsambtenaren:

Op 28 november 2016 werd [verdachte] gecontroleerd op grond van de Wet wapens en munitie. In het voertuig werd niets aangetroffen. [verdachte] had echter een bedrag van 13.480 euro aan contanten bij zich en werd hierop aangehouden ter zake witwassen. Op het bureau van politie werd door de Officier van Dienst na overleg met een officier van justitie besloten tot het doorzoeken van de woning van [verdachte] op grond van de Wet wapens en munitie.

Op 28 november 2016 omstreeks 14.30 uur betraden wij de woning van [verdachte] op de [a-straat 2] te [plaats] .

Bovenop de kledingkast trof ik een zwartkleurige lederen schoudertas aan. Bij het openen van het hoofdcompartiment van de tas zag ik een witkleurige plastic draagtas. Ik zag dat de inhoud van deze tas bestond uit meerdere bundels met eurobiljetten. Hoofdzakelijk biljetten van vijftig euro. Deze waren doormiddel van een elastiek samengebundeld. Naast deze bundels zag ik een aantal opgerolde sokken. Bij het openen/uitvouwen van deze sokken zag ik dat er ook in deze sokken bundels met eurobiljetten zaten.

In de ladekast op de zolder zag ik dat een kartonnen verpakking van mondwater lag. In deze verpakking zaten eurobiljetten met een waarde van zevenhonderdvijftig euro.Wij hebben onderzoek ingesteld in een personenauto voorzien van het kenteken [kenteken 1] ten name gesteld van [betrokkene 1] , de vrouw van verdachte [verdachte] .

Wij troffen achter in de kofferbak van de auto twee opgerolde sokken met inhoud. Bij telling bleek dat er in de eerste sok bankbiljetten zaten met een totaalwaarde van 9.700 euro en in de tweede sok bankbiljetten met een totaalwaarde van 7.900 euro.

Vervolgens troffen wij in een tissue box, welke op het dashboard van de genoemde auto stond een stapel bankbiljetten aan. Bij een nadere controle bleken het biljetten te zijn met een totaal waarde van 2.330 euro.

Wij zagen dat het meeste aangetroffen geld was vastgemaakt in coupures met daaromheen een elastiekje.

4. Een proces-verbaal d.d. 1 maart 2017 van de politie met 2016386800. Dit proces-verbaal houdt onder meer in – zakelijk weergegeven – (op p. 57 e.v.):

Als relaas van de betreffende opsporingsambtenaar:

Door de Belastingdienst, met tussenkomst van het iCOV, zijn rapportages verstrekt van verdachte [verdachte] en zijn vrouw [betrokkene 1] ter zake de vermogens- en inkomstenpositie.

Verdachte [verdachte] is woonachtig aan de [a-straat 1] te [plaats] tezamen met [betrokkene 1] en hun vier kinderen.

De inkomsten van 2009 tot en met 2012 zijn uitsluitend verkregen middels een levensverzekering van [A] en een uitkering van het UWV. Dit inkomen varieert in genoemde periode netto van minimaal 17.433 euro tot maximaal 20.455 euro op jaarbasis. Er zijn geen overige inkomsten bekend.

In de jaren 2012 tot en met 2017 is er kindgebonden budget toegekend voor een totaalbedrag van respectievelijk 2.487 euro, 2.116 euro, 2.368 euro, 1.726 euro, 1.975 euro en 2.069 euro.

In de jaren 2012 tot en met 2017 is er zorgtoeslag toegekend voor een totaalbedrag van respectievelijk 1.327 euro, 1.204 euro, 922 euro, 601 euro, 892 euro en 804 euro.

5. Een geschrift, te weten een kennisgeving van inbeslagneming. Dit geschrift houdt onder meer in – zakelijk weergegeven – (op p. 76 e.v. ):

Inbeslagneming

Plaats: [a-straat 1]

Datum: 28 november 2016

Volgnummer 1

Categorie omschrijving: geld

Inhoud: 100 x 50 euro

Waarde: EUR 5000,00

Volgnummer 2

Categorie omschrijving: geld

Inhoud: 100 x 50 euro

Waarde: EUR 5000,00

Volgnummer 3

Categorie omschrijving: geld

Inhoud: 159x 50 euro, 7x 100 euro en 4x 200 euro

Waarde: EUR 9450,00

Volgnummer 4

Categorie omschrijving: geld

Inhoud: 60x 50 euro, 40x 100 euro, 22x 500 euro

Waarde: EUR 18000,00

Volgnummer 5

Categorie omschrijving: geld

Inhoud: 80x 50 euro, 8x 100 euro, 1x 200 euro

Waarde: EUR 5000,00

Volgnummer 6

Categorie omschrijving: geld

Inhoud: 100x 50 euro

Waarde: EUR 5000,00

Volgnummer 7

Categorie omschrijving: geld

Inhoud: 100 x 50 euro

Waarde: EUR 5000,00

Volgnummer 8

Categorie omschrijving: geld

Inhoud: 100 x 50 euro

Waarde: EUR 5000,00

Volgnummer 9

Categorie omschrijving: geld

Inhoud: 89 x 50 euro

Waarde: EUR 4450,00

Volgnummer 10Categorie omschrijving: geldInhoud: 100 x 50 euro

Waarde: EUR 5000,00

6. Een proces-verbaal van verhoor verdachte d.d. 29 november 2016 met nr. PL2016386800-19 van de politie Rotterdam. Dit proces-verbaal houdt onder meer in – zakelijk weergegeven – (op p. 101 e.v.):

Als de op 29 november 2016 afgelegde verklaring van de verdachte [verdachte] :

Ik heb het geld bewaard in een tas. Ik heb het in een zwarte tas gestopt.

De zwarte schoudertas die op de kledingkast lag, van wie is die tas?

Die tas is van mij

En van wie zijn die sokken?

Ook van mij

Ik heb het geld in die sokken gedaan.

7. Een geschrift, te weten een kennisgeving van inbeslagneming, met nr. PL1700-2016386800-15. Dit geschrift houdt onder meer in (op blz. 87 e.v.):

Volgnummer 5Inhoud: sok met geld

Volgnummer 8:

Object: kleding (sok).”

Het bestreden arrest bevat, voor zover hier relevant, de volgende nadere bewijsoverwegingen:

“VerwerenDe raadsman van de verdachte heeft ter terechtzitting in hoger beroep bepleit dat de verdachte dient te worden vrijgesproken van het ten laste gelegde. Hiertoe heeft de raadsman meerdere verweren gevoerd.(…)Bewijsvermoeden witwassenDe raadsman heeft aangevoerd, overeenkomstig zijn overgelegde en in het procesdossier gevoegde pleitaantekeningen, dat de verdachte een verklaring voor de herkomst van het aangetroffen geld heeft gegeven welke concreet, verifieerbaar en niet op voorhand als hoogst onwaarschijnlijk aan te merken is. De omstandigheid dat de verdachte meerdere verklaringen heeft gegeven voor de herkomst van het geld kan verklaard worden door de psychische en fysieke problemen die de verdachte ten tijde van het afleggen van die verklaringen onderging, alsmede de omstandigheid dat er problemen waren met de Nederlandse taal en het ontbreken van een tolk Albanees die het Kosovaarse accent beheerste. De raadsman van de verdachte heeft aangevoerd dat de herkomst van het geld gelegen is in geïnde huren van een tweetal appartementen in Duitsland, zoals door de verdachte is verklaard. Het hof overweegt hiertoe als volgt. Verspreid over meerdere plaatsen is bij de verdachte een geldbedrag van in totaal meer dan € 100.00,- in contanten aangetroffen. Uit de inkomsten van de verdachte is, gelet op de hoogte daarvan, de herkomst van dit grote geldbedrag niet te verklaren. Daarbij is de wijze van bewaren, zoals in een sok in de kofferbak van de auto of in een plastic zak bovenop de kledingkast, dermate opmerkelijk dat naar het oordeel van het hof het vermoeden gerechtvaardigd is dat deze geldbedragen uit (enig) misdrijf afkomstig zijn. Dit betekent dat van de verdachte verwacht mag worden dat hij een verklaring geeft voor de herkomst van de geldbedragen. De verdachte heeft meerdere verklaringen gegeven voor het aangetroffen geld. Anders dan de raadsman is het hof van oordeel dat de verklaring aangaande de geïnde huren op zichzelf bezien reeds volstrekt niet aannemelijk is. Kijkend naar (de hoogte van) het inkomen van de verdachte en zijn vrouw in (een deel van de) periode waarin de huurgelden geïnd zouden zijn, dan vermag het hof niet in te zien hoe van dit inkomen een gezin kan zijn onderhouden zonder dat gebruik is gemaakt van de geïnde huurgelden. Aldus acht het hof het onaannemelijk dat de verdachte al de geïnde huurgelden heeft kunnen opsparen en op 28 november 2016 contant voorhanden heeft kunnen hebben. Het verweer wordt verworpen.”

De bijlage bij het verkorte arrest houdt, voor zover hier relevant, nog het volgende in als aanvulling op het arrest en de bewijsmiddelen:

“Aanvulling (verbetering) op het arrest en de bewijsmiddelen:(…) In aanvulling op zijn pleitnota heeft de raadsman betoogd dat het geld afkomstig was uit door de verdachte zelf gepleegde misdrijven. Deze (blote) stelling – die door de verdachte overigens nimmer is ingenomen, ook niet ter zitting in hoger beroep – is niet gespecificeerd, laat staan onderbouwd en wordt daarom door het hof gepasseerd.

Het hof is van oordeel dat een legale herkomst van het geld niet aannemelijk is (geworden) en dat het in de gegeven omstandigheden – waarvoor het hof tevens verwijst naar hetgeen de rechtbank in onderdeel 4 van haar vonnis heeft overwogen, waar het hof zich geheel achter schaart en tot het zijne maakt – niet anders kan dan dat het geld van misdrijf afkomstig is en dat de verdachte, die zelf het geld op vreemdsoortige wijze heeft verstopt, dat ook wist.”

Het vonnis van de rechtbank houdt, voor zover het hof daarnaar heeft verwezen, het volgende in:

"4. Waardering van het bewijs4.1. Vrijspraak zonder nadere motiveringMet de officier van justitie en de verdediging is de rechtbank van oordeel dat het onder 1 primair en 2 primair ten laste gelegde niet wettig en overtuigend is bewezen, zodat de verdachte daarvan zonder nadere motivering zal worden vrijgesproken.

4.2. Bewijswaardering feit 1 subsidiair

4.2.1. Standpunt verdediging Aangevoerd is dat niet bewezen kan worden dat het geld uit enig misdrijf afkomstig is. Zoals van de verdachte verwacht mocht worden, heeft hij een concrete, verifieerbare en niet op voorhand hoogst onwaarschijnlijke verklaring afgelegd. Het Openbaar Ministerie heeft nagelaten om daar vervolgens (voldoende) onderzoek naar te doen. Zodoende is er geen situatie waarin een criminele herkomst van het geld als enige aanvaardbare verklaring kan gelden. De verdachte dient te worden vrijgesproken. 4.2.2. BeoordelingToetsingskaderDe verdachte wordt verweten dat hij een geldbedrag van ruim honderdduizend euro heeft witgewassen. De rechtbank stelt met de officier van justitie en de verdediging vast dat er geen direct bewijs voor brondelicten aanwezig is.Witwassen kan in een dergelijk geval bewezen worden geacht als het op grond van de vastgestelde feiten en omstandigheden niet anders kan zijn dan dat het geld uit enig misdrijf afkomstig is. Het ligt op de weg van het Openbaar Ministerie om zicht te bieden op het bewijs waaruit zodanige feiten en omstandigheden kunnen worden afgeleid.De rechtbank dient vast te stellen of de feiten en omstandigheden zodanig zijn dat er zonder meer sprake is van een vermoeden van witwassen. Als dat het geval is, mag van de verdachte worden verlangd dat hij een verklaring geeft voor de herkomst van het geld. Die verklaring dient concreet, min of meer verifieerbaar en niet op voorhand hoogst onwaarschijnlijk te zijn. Als de verklaring van de verdachte daartoe aanleiding geeft, ligt het op de weg van het Openbaar Ministerie om nader onderzoek te doen naar de, uit de verklaringen van de verdachte blijkende, alternatieve herkomst van het geld. Uit de resultaten van dergelijk onderzoek zal dienen te blijken dat met voldoende mate van zekerheid kan worden uitgesloten dat het geldbedrag waarop de verdenking betrekking heeft, een legale herkomst heeft en dat derhalve een criminele herkomst als enige aanvaardbare verklaring kan gelden. Vermoeden van witwassenDe verdachte is staande gehouden op grond van de Wet wapens en munitie. Bij de verdachte is geen wapen aangetroffen, wel had hij ruim € 13.000,- contant geld bij zich. Tijdens de doorzoeking van de woning van de verdachte zijn er in de woning en in de auto van zijn vrouw die bij de woning geparkeerd stond, ook aanzienlijke contante geldbedragen aangetroffen. Dat geld was met elastiekjes gebundeld, verstopt in sokken, een tissuebox en verpakking van mondwater en een deel bestond uit biljetten van € 500,-. In totaal heeft de verdachte € 101.540,- aan contant geld voorhanden gehad. Naar het oordeel van de rechtbank is er onder deze omstandigheden zonder meer sprake van een vermoeden van witwassen.Verklaringen van de verdachteDe verdachte heeft diverse en wisselende verklaringen afgelegd over de herkomst van het geld en in een later stadium documenten overgelegd die deze verklaringen zouden moeten onderbouwen. Bij zijn aanhouding heeft de verdachte verklaard dat hij het in zijn jas en portemonnee aangetroffen geld bij zich droeg omdat hij de dag daarna naar Kosovo zou vertrekken. Een deel van het geld – het bedrag van € 1.750,- dat hij in zijn jas droeg – had hij kort daarvoor ontvangen van een kennis, om het bij diens familie te bezorgen in Kosovo. In zijn eerste politieverhoor heeft hij verklaard dat hij € 10.000,- van een kennis, genaamd Murat, had geleend om er een auto mee te kunnen kopen voor de handel. Over meer vermogen dan het bij hem bij zijn aanhouding aangetroffen geldbedrag zou hij niet beschikken. In zijn tweede verhoor verklaarde de verdachte aanvankelijk dat het niet kan dat er meer geld is aangetroffen. Pas wanneer hij wordt geconfronteerd met de geldbedragen die tijdens de doorzoeking in zijn woning en de auto van zijn vrouw zijn aangetroffen, verklaarde hij dat familie uit Kosovo dat geld heeft gebracht en dat het bestemd is voor de autohandel. Bij voorlezing van dat tweede verhoor verklaart de verdachte dat zijn eerdere verklaringen niet kloppen: het aangetroffen geld is zijn eigen geld dat nog over is van een contante opname van € 160.000,- van zijn bankrekening kort na de invoering van de euro in 2002. Hij had meer dan twintig jaar geleden geld op zijn bankrekening gekregen in verband met de verkoop van een stuk land in Kosovo.

In zijn derde politieverhoor heeft de verdachte verklaar dat hij dat geld zelf heeft gespaard in zijn werkzame leven. Ook had hij een stuk grond in Kosovo waar nu een flat op staat, verkocht voor € 420.000. Hij heeft het geldbedrag opgenomen omdat hij geen vertrouwen had in de bank en in de euro. Later heeft de verdachte enkele in april 2017 in [plaats] (Kosovo) onder ede opgemaakte verklaringen overgelegd waarin de verdachte, zijn broer en een ander familielid verklaren dat de verdachte in 1992 een stuk land met een erf heeft verkocht voor 279.500 Duitse Marken (hetgeen volgens de politie toen een waarde van € 142.906 vertegenwoordigde) en in 2002 een huis in Kosovo voor € 62.200. Voorts heeft hij een koopovereenkomst van een appartement in Duitsland overgelegd. De verdachte verklaart dat hij dat appartement samen met zijn broer heeft gekocht en dat hij dat verhuurt. In zijn laatste verklaring bij de politie verklaart hij voor het eerst dat hij huurpenningen zou hebben ontvangen in Duitsland en dat hij eens in de zoveel tijd daar zou hebben gepind en dat geld contant mee naar Nederland zou hebben gebracht. Uit de wijze waarop de verhoren zijn verlopen, blijkt dat de verdachte na zijn aanhouding geen openheid van zaken heeft willen geven omtrent het contante vermogen waarover hij beschikte. Pas op het moment dat hij met de resultaten van de doorzoeking werd geconfronteerd, is hij gaan verklaren. Die verklaringen zijn in het geheel niet consistent. Zo heeft de verdachte eerst verklaard dat hij grond heeft verkocht in Kosovo en dat hij dat geld meer dan twintig jaar geleden op zijn rekening heeft gekregen, later dat hij grond heeft verkocht voor € 420.000,- en dat dat geld is opgegaan aan familieleden en de wederopbouw. Nog weer later heeft hij verklaard dat hij het met de verkoop van die grond gemoeide bedrag van (omgerekend ongeveer) € 140.000,- in vijf termijnen in Duitse Marken contant betaald heeft gekregen. Dat geld zou hij mee naar Nederland hebben genomen en bij de bank hebben omgewisseld. Pas in een veel later stadium verklaarde de verdachte over woningen in Duitsland waar hij jaarlijks duizenden euro’s huurpenningen uit zou verkrijgen. De verdachte heeft desgevraagd bankafschriften afgegeven bij de politie. Door de politie is vastgesteld dat de rekeningafschriften niet compleet en/of opvolgend zijn. De verdachte stelt niet meer over de ontbrekende bankafschriften te beschikken. Waar wel uit de verstrekte rekeningafschriften blijkt dat de verdachte op 21 februari 2002 een bedrag van € 140.000,- heeft opgenomen, is uit de rekeningafschriften niet af te leiden hoe en wanneer dat op de rekening van de verdachte is bijgeschreven. Ter terechtzitting van 2 mei 2018 heeft de rechtbank de verdachte voorgehouden dat de opname van € 140.000,- plaatsvond in de maand dat hij blijkens de koopovereenkomst ook appartementen in Duitsland ter waarde van € 143.000 heeft gekocht. Op de vraag of de opname met de aankoop van de appartementen te maken had, heeft de verdachte geantwoord dat hij dat geld voor zover hij zich kan herinneren heeft opgenomen toen de gulden overging in de euro. Het geld heeft hij opgenomen om thuis te houden omdat hij de banken niet vertrouwde. Wat opvalt, is dat er drie dagen voor de contante opname van bovengenoemd bedrag € 20.000,- uit een doorlopend krediet op de bankrekening van de verdachte wordt bijgeschreven. De verdachte heeft niet kunnen verklaren waarom hij geld heeft geleend om dat bedrag vervolgens samen met zijn andere geld contant op te nemen en verdeeld over zijn woning en auto jarenlang te bewaren. De verdachte heeft wisselende verklaringen afgelegd en heeft zijn verklaring naarmate de tijd verstreek bijgesteld. Naar het oordeel van de rechtbank draagt de wijze waarop zijn uiteindelijke verklaring tot stand is gekomen niet bij aan de geloofwaardigheid van die verklaring. De door de verdachte en zijn raadsman (afwijkende) aangevoerde redenen voor de wisselende verklaringen zijn naar het oordeel van de rechtbank niet geloofwaardig. Niet valt in te zien waarom de verdachte uit angst een andere verklaring zou hebben afgelegd terwijl de toenmalige raadsman van de verdachte de verhoren van 28 en 30 november 2016 heeft bijgewoond. Gelet op het politieverhoor van 1 december 2017 waar de verdachte zonder tolk en in het bijzijn van zijn huidige raadsman is gehoord, kan ook ene gestelde taalbarrière de verschillen niet verklaren. Al het voorgaande in overweging nemende komt de rechtbank tot de conclusie dat de verklaring van de verdachte hoogst onaannemelijk is. Dat ligt anders ten aanzien van het geldbedrag dat in een envelop in de woning is aangetroffen. Ten aanzien van dat bedrag heeft de verdachte vanaf de aanvang specifiek verklaard dat dat geld van de kinderen is. Die verklaring heeft de verdachte op de zitting van 2 mei 2018 bevestigd. De verdachte zal partieel worden vrijgesproken van witwassen ten aanzien van dat geldbedrag, en dat bedrag zal worden bewaard ten behoeve van teruggave aan de rechthebbende.Subsidiair verweer raadsmanVoor zover de raadsman het verweer heeft gevoerd dat het geld dat de verdachte voorhanden heeft gehad, afkomstig was uit een door hem zelf gepleegd misdrijf en dat niet bewezen kan worden dat hij dit geld heeft verborgen of verhuld – om welke reden de verdachte zou moeten worden vrijgesproken –, oordeelt de rechtbank dat de in dit verweer besloten liggende stelling dat het geld middellijk of onmiddellijk afkomstig was van een door de verdachte zelf gepleegd misdrijf, feitelijke grondslag ontbeert. Dit verweer behoeft daarom geen nadere bespreking. 4.2.3 Conclusie De hiervoor opgesomde feiten en omstandigheden, in onderling verband en samenhang bezien, maken dat het niet anders kan dan dat het bewezenverklaarde geldbedrag van enig misdrijf afkomstig moet zijn en dat de verdachte dit ook wist. Het onder feit 1 subsidiair ten laste gelegde kan worden bewezen.”

Bij de beoordeling van de eerste deelklacht moet het volgende worden vooropgesteld. Op grond van art. 138b Sv, in verbinding met art. 415 Sv, wordt onder een verkort arrest verstaan een arrest waarin geen (opgave van) bewijsmiddelen zijn (is) opgenomen. Indien tegen een verkort arrest een gewoon rechtsmiddel is aangewend, wordt het arrest ingevolge art. 365a lid 2 Sv – afgezien van twee zich hier niet voordoende uitzonderingen – aangevuld met de (opgave van) bewijsmiddelen bedoeld in art. 359 lid 3 Sv. Met de term 'aanvullen' heeft de wetgever tot uitdrukking willen brengen dat de verkorte uitspraak op alle overige punten aan de wettelijke eisen moet voldoen en alleen de bewijsmiddelen en de redengevende omstandigheden kunnen worden aangevuld of gewijzigd.1.De Hoge Raad legt dit zo uit dat ook de bewijsoverweging uit een verkort arrest in de aanvulling zowel verbeterd als aangevuld mag worden.2.Zoals gezegd geldt dit alleen voor de bewijsmotivering en dus niet voor andere onderdelen van het arrest. Het is niet toegestaan om pas in de aanvulling op een verkort arrest een wijziging tenlastelegging te vermelden of de bewezenverklaring zelf, de kwalificatie, de strafmotivering of de ontnemingsbeslissing te wijzigen.3.

Verder bepaalt art. 423 lid 3 Sv dat het gerechtshof, in geval van vernietiging van het vonnis van de rechtbank, niettemin bevoegd is om bepaalde gedeelten daarvan in zijn arrest over te nemen. Uit de bewoordingen ‘in zijn arrest’ leidt de steller van het middel af dat het niet toegestaan is om gedeelten van de bewijsmotivering uit het vonnis van de rechtbank pas in de aanvulling op het arrest over te nemen. In de onderhavige zaak heeft het hof in zijn nadere bewijsoverweging mede naar de bewijsmotivering uit het – door het hof vernietigde – vonnis van de rechtbank verwezen. Ik zie niet in waarom het hof dat niet had mogen doen, omdat ook deze verwijzing als een toegestane aanvulling van de bewijsmotivering uit het verkorte arrest kan worden aangemerkt.4.Voor zover het middel hierover klaagt, faalt het.

Tweede deelklacht

De tweede deelklacht houdt in dat het oordeel van het hof dat een legale herkomst van het geld niet aannemelijk is (geworden) en dat het in de gegeven omstandigheden niet anders kan dan dat het geld van misdrijf afkomstig is, ontoereikend is gemotiveerd.

De uitgangspunten voor een bewezenverklaring op grond van art. 420bis lid 1 sub b Sr zijn door de Hoge Raad als volgt samengevat:

“2.3.2. Dat een voorwerp "afkomstig is uit enig misdrijf", kan, indien op grond van de beschikbare bewijsmiddelen geen rechtstreeks verband valt te leggen met een bepaald misdrijf, niettemin bewezen worden geacht indien het op grond van de vastgestelde feiten en omstandigheden niet anders kan zijn dan dat het voorwerp uit enig misdrijf afkomstig is. Het is daarbij aan het openbaar ministerie bewijs aan te dragen van dergelijke feiten en omstandigheden.

2.3.3. Indien de door het openbaar ministerie aangedragen feiten en omstandigheden een vermoeden rechtvaardigen dat het niet anders kan zijn dan dat het voorwerp uit enig misdrijf afkomstig is, mag van de verdachte worden verlangd dat hij een concrete, verifieerbare en niet op voorhand hoogst onwaarschijnlijke verklaring geeft dat het voorwerp niet van misdrijf afkomstig is. De omstandigheid dat zo een verklaring van de verdachte mag worden verlangd, houdt niet in dat het aan de verdachte is om aannemelijk te maken dat het voorwerp niet van misdrijf afkomstig is.

Indien de verdachte voormelde verklaring geeft, ligt het op de weg van het openbaar ministerie nader onderzoek te doen naar die verklaring. De rechter zal dan mede op basis van de resultaten van dat onderzoek moeten beoordelen of ondanks de verklaring van de verdachte het witwassen bewezen kan worden op de grond dat (het niet anders kan zijn dan dat) het voorwerp uit enig misdrijf afkomstig is.

Indien een dergelijke verklaring uitblijft, mag de rechter die omstandigheid betrekken in zijn overwegingen omtrent het bewijs.”5.

De bewijsconstructie van het hof is als volgt opgebouwd. Het hof heeft vastgesteld dat verspreid over verschillende plaatsen bij de verdachte een geldbedrag van in totaal meer dan € 100.000,- in contanten is aangetroffen, dat de herkomst van dit grote geldbedrag niet te verklaren is uit de – bij de Belastingdienst bekende – inkomsten van de verdachte en dat de eurobiljetten onder meer werden aangetroffen in een sok in de kofferbak van de auto en in een plastic zak bovenop de kledingkast.Vervolgens heeft het hof – in cassatie onbestreden – geoordeeld dat deze omstandigheden het vermoeden rechtvaardigen dat deze geldbedragen uit (enig) misdrijf afkomstig zijn. Daarmee lag het op de weg van de verdachte om een concrete, verifieerbare en niet op voorhand hoogst onwaarschijnlijke verklaring te geven dat de geldbedragen niet van misdrijf afkomstig zijn.

Het hof heeft de verklaring van de verdachte echter als onaannemelijk terzijde geschoven en geoordeeld dat het niet anders kan zijn dan dat de geldbedragen uit enig misdrijf afkomstig zijn. Daartoe heeft het hof allereerst in aanmerking genomen dat de verklaring aangaande de geïnde huren op zichzelf bezien naar het oordeel van het hof reeds volstrekt niet aannemelijk is, omdat het hof gelet op (de hoogte van) het inkomen van de verdachte en zijn vrouw in (een deel van) de periode waarin de huurgelden geïnd zouden zijn, niet vermag in te zien hoe van dit inkomen een gezin kan zijn onderhouden zonder dat gebruik is gemaakt van de geïnde huurgelden. Daarnaast heeft het hof – mede door de bewijsoverwegingen van de rechtbank over te nemen – in aanmerking genomen dat de verdachte wisselende verklaringen heeft afgelegd, terwijl de daarvoor aangevoerde redenen ongeloofwaardig zijn, en de verklaringen op onderdelen onvoldoende zijn onderbouwd.

In de toelichting op het middel wordt allereerst aangevoerd dat de overweging van het hof dat, gelet op de hoogte van het inkomen van de verdachte en zijn vrouw in de periode waarin de huurgelden geïnd zouden zijn in Duitsland, niet valt in te zien hoe van dit inkomen een gezin kan zijn onderhouden zonder dat gebruik is gemaakt van de geïnde huurgelden, onbegrijpelijk is. Volgens de steller van het middel blijkt uit de bewijsvoering van het hof dat de verdachte met zijn gezin in die periode van een inkomen leefde dat net boven dan wel rond het sociale minimum lag, zodat juist niet valt in te zien waarom zij daarvan niet zouden hebben kunnen rondkomen, al wordt toegegeven dat dat geen vetpot was.

Hier heeft de steller van het middel een punt. Uit bewijsmiddel 4 volgt immers dat het inkomen van 2009 tot en met 2015 op jaarbasis neerkwam op een nettobedrag van minimaal € 17.433,- tot maximaal € 20.455,-. Dat bedrag is hoger dan het sociaal jaarminimum dat voor gehuwden en gelijkgestelden een brutobedrag van € 19.843,80 per jaar inhoudt.6.

Tot cassatie hoeft dit echter niet te leiden. Ook met weglating van deze overweging is het oordeel van het hof dat het, ondanks de verklaringen die de verdachte heeft gegeven, niet anders kan zijn dan dat het geld van enig misdrijf afkomstig is, niet onbegrijpelijk en toereikend gemotiveerd. Het hof heeft immers vastgesteld dat uit de verstrekte rekeningafschriften weliswaar blijkt dat de verdachte op 21 februari 2002 een bedrag van € 140.000,- heeft opgenomen, maar dat uit deze rekeningafschriften niet valt af te leiden hoe en wanneer dat bedrag op de rekening van de verdachte is bijgeschreven. Ook heeft de verdachte niet kunnen verklaren waarom hij in diezelfde tijd een geldbedrag van € 20.000,- heeft geleend om dat bedrag vervolgens samen met zijn andere geld contant op te nemen. Daarnaast wijst het hof er in zijn bewijsmotivering op dat de verdachte steeds wisselende verklaringen heeft afgelegd over de herkomst van het geld. Zo heeft hij op de vraag van de rechtbank in eerste aanleg of de opname in 2002 met de aankoop van de appartementen in Duitsland te maken had, geantwoord dat hij dat geld voor zover hij zich kan herinneren heeft opgenomen toen de gulden overging in de euro en thuis heeft gehouden omdat hij de banken niet vertrouwde. Zo sluitend is de verklaring van de verdachte over de herkomst van het bij hem aangetroffen geld, nog los van de in hoger beroep ingenomen stelling dat het zou gaan om gespaarde huurinkomsten van de Duitse appartementen, dus niet. Daarom kan ook niet worden gezegd dat het oordeel van het hof hierover onbegrijpelijk is. Voor een verdere toetsing is in cassatie geen plaats.7.

Het middel leidt niet tot cassatie.