Strafrechtelijke afdoening van fiscaalbestuursrechtelijke zaken

Strafrechtelijke afdoening van fiscaalbestuursrechtelijke zaken

Martijn Weijers

id-e988addc-459c-415f-8510-cda429f2f34f

Fiscaal recht -  Fiscaal Strafrecht

Mr. M.B. Weijers is advocaat en verbonden aan de Radboud Universiteit Nijmegen.

Strafbare fiscale gedragingen kunnen vaak zowel bestuursrechtelijk als strafrechtelijk worden afgedaan. Het Besluit Bestuurlijke Boeten Belastingdienst en het Protocol AAFD bepalen wanneer strafbare gedragingen op het gebied van het belastingrecht (waaronder ook de WIB), douane en toeslagen kunnen worden aangemeld voor strafrechtelijke afdoening. Daarmee wordt samenloop tussen het bestuursrechtelijke en het strafrechtelijke traject voorkomen.

In dit thema krijgt u antwoord op de volgende vragen:

Wat is het Protocol AAFD?

Bij welk nadeelbedrag komt een fiscale zaak in aanmerking voor strafrechtelijke afdoening?

Wie beslist of een zaak bestuurlijk of strafrechtelijk wordt afgedaan?

Wat is de consequentie van het in strijd met het Protocol AAFD vervolgen van een verdachte?

Protocol AAFD

Het Protocol aanmelding en afdoening van fiscale delicten en douane- en toeslagendelicten (Protocol AAFD) beschrijft in welke gevallen fiscale misstanden strafrechtelijk kunnen worden afgehandeld.

Afstemming

Als een ambtenaar van de Belastingdienst op een mogelijk strafbaar feit stuit, moet hij de boete-fraudecoördinator van de Belastingdienst daarvan in kennis stellen. Laatstgenoemde zal de bij hem aangemelde zaken die mogelijk strafrechtelijk moeten worden afgehandeld, inbrengen in het afstemmingsoverleg tussen de Belastingdienst, de FIOD en het Openbaar Ministerie. De uiteindelijke keuze voor een strafrechtelijke afhandeling van de zaak is in dit overleg aan de Belastingdienst en het Openbaar Ministerie. Als de keuze niet valt op een strafrechtelijke afhandeling, gaat de zaak terug naar de Belastingdienst voor bestuurlijke afdoening (het opleggen van een verzuim- of vergrijpboete).

Nadeel

Het belangrijkste criterium voor de strafrechtelijke aanmelding en afhandeling van fiscale delicten vormt het fiscale nadeel. Bij een nadeelbedrag van € 100.000 of meer, kan een zaak bij een vermoeden van opzet worden aangemeld voor mogelijke strafrechtelijke afhandeling. Als het nadeelbedrag minder is dan € 100.000, wordt de zaak slechts voor strafrechtelijke afdoening aangemeld als sprake is van een vermoeden van opzet én een of meerdere aanvullende wegingscriteria daartoe aanleiding geven. Een uitzondering geldt voor fraudesignalen die de financiële belangen van de Unie schaden en voldoen aan de criteria van Richtlijn (EU) 2017/1371 en onder het mandaat van het Europees Openbaar Ministerie vallen overeenkomstig Verordening (EU) 2017/1939. Dergelijke fraudesignalen worden voorgelegd aan het Europees Openbaar Ministerie.

Aanvullende wegingscriteria

Aanvullende wegingscriteria zijn:

de mate van impact op de maatschappij en evenwichtige rechtshandhaving;

status verdachte / voorbeeldfunctie;

recidive;

verhaal onmogelijk;

combinatie van delicten;

medewerking van een adviseur, deskundige derde of douane-expediteur;

slagvaardigheid;

geen bestuurlijke boete mogelijk;

waarheidsvinding;

thematische aanpak.

Documenten bij dit thema

Artikel 167 Wetboek van Strafvordering

Artikel 243 Wetboek van Strafvordering

Besluit Bestuurlijke Boeten Belastingdienst, paragraaf 15: Keuze tussen verzuimboete, vergrijpboete of strafvervolging.

Hoge Raad 21 februari 2023, nr. 21/02113, ECLI:NL:HR:2023:237, NJB 2023/690, NJ 2023/171, DD 2023/38

Hoge Raad 19 juni 1990, nr. 2317BESCH, ECLI:NL:HR:1990:ZC8556, NJ 1991, 119, AB 1991, 188

Gerechtshof ’s-Hertogenbosch 1 februari 2023, nr. 20-002586-20, ECLI:NL:GHSHE:2023:393

Gerechtshof Amsterdam 3 mei 2021, nr. 23-003186-19, ECLI:NL:GHAMS:2021:1338

Rechtbank Overijssel 15 februari 2021, nr. 08-993091-16 (P), ECLI:NL:RBOVE:2021:690

Gerechtshof Amsterdam 4 november 2020, nr. 23-001854-19, ECLI:NL:GHAMS:2020:2976

Rechtbank Noord-Nederland, 3 oktober 2019, nr. 18/830280-16, ECLI:NL:RBNNE:2019:4163

Hoge Raad 6 september 2016, nr. 14/04760, ECLI:NL:HR:2016:2020, RvdW 2016/943, NJB 2016/1663

De belastingadviseur in het fiscale strafrecht en boeterecht, M. Hendriks, WFR 2007/552

Publicatie Protocol AAFD, A.T.P. Nefkens, V-N 2015/34.3

De adviseur in spagaat (deel I), A.T.P. Nefkens, DJ 2016/1799, TFB 2016, afl. 3.

Fiscaal en strafprocesrecht, Valkenburg en van der Werff, 6e herziene druk, 2019

Handboek Verdediging, P.T.C. van Kampen, N. van der Laan, 3e druk, 2021

Het systeem van sanctionering van fiscale fraude (FM nr. 166) 2021/1, C. Hofman, (Fiscale Monografieën nr. 166) (diss. Rotterdam), Deventer: Wolters Kluwer 2021

Cursus Belastingrecht FBR.8.0.0, Het fiscale bestuurlijke boeteregime

Cursus Belastingrecht FBR.8.1.2, Beleid BBBB

Cursus Belastingrecht FBR.9.1.0, Fiscale strafbepalingen. Algemeen

Cursus Belastingrecht FBR.9.5.2, Richtlijnen AAFD

Vakstudie Algemeen Deel, paragraaf 8 Besluit Bestuurlijke Boeten Belastingdienst, aant. 12.1, Strafverzwaring en protocol AAFD; de periode met ingang van 1 juli 2015

Vakstudie Algemeen Deel, paragraaf 8 Besluit Bestuurlijke Boeten Belastingdienst, aant. 12.2 Strafverzwaring en AAFD -richtlijnen; de periode tot 1 juli 2015

Vakstudie Algemeen Deel, paragraaf 15 Besluit Bestuurlijke Boeten Belastingdienst, aant. 6.1 Keuze en Protocol AAFD; de periode met ingang van 2016