Bestuurdersaansprakelijkheid: de gevolgen van kennelijk onbehoorlijk bestuur

Onder het begrip 'bestuurder' wordt niet alleen begrepen de formele bestuurder, maar ook de gewezen bestuurder, de (mede) beleidsbepaler en de bestuurder van een lichaam dat optreedt als de bestuurder van het lichaam met de niet-betaalde belasting- en/of premieschulden. Door de rechter aangestelde vereffenaars en bewindsvoerders van een lichaam kunnen niet aansprakelijk gesteld worden, tenzij zij hun taken niet naar behoren uitoefenen. Een eventuele aansprakelijkstelling rust dan op andere wettelijke gronden.

Een bestuurder kan hoofdelijk aansprakelijk worden gesteld voor bepaalde verschuldigde belasting- en premieschulden, zoals loonheffingen en de omzetbelasting en ook voor belastingschulden waarvoor het lichaam aansprakelijk is gesteld bijvoorbeeld op grond van de ketenaansprakelijkheid. Sinds 1 januari 2021 strekt de aansprakelijkheid zich ook uit tot de belastingen als bedoeld in de Wet bronbelasting. De bestuurdersaansprakelijkheid strekt zich – onder voorwaarden – ook uit tot (invorderings)rente, kosten en boeten.

Indien het lichaam niet in staat is om belastingen/premies te voldoen, moet dit onmiddellijk schriftelijk worden gemeld aan de Ontvanger, maar uiterlijk binnen twee weken na de dag waarop de belasting behoorde te zijn afgedragen of voldaan. Is de betalingsonmacht rechtsgeldig gemeld, dan moet de Ontvanger – om een bestuurder aansprakelijk te kunnen stellen – aannemelijk maken dat de niet-betaling te wijten is aan kennelijk onbehoorlijk bestuur. Bij een niet-rechtsgeldige melding is er een wettelijk vermoeden dat het lichaam kennelijk onbehoorlijk is bestuurd. Wil een bestuurder onder dat wettelijke vermoeden uitkomen dan rust een dubbele bewijslast op de bestuurder. Eerst moet hij bewijzen dat het niet aan hem is te wijten dat de betalingsonmacht niet rechtsgeldig is gemeld en, indien hij daarin slaagt, moet hij vervolgens bewijzen dat er geen sprake was van kennelijk onbehoorlijk bestuur. De Hoge Raad (6 oktober 2023, ELCI:NL:HR:2023:1371, BNB 2023/157) heeft prejudiciële vragen gesteld aan het Europese Hof van Justitie of de regeling van art. 36 lid 4 IW 1990 wel in lijn is met het EU-recht. De meldingsplicht geldt niet voor de belastingen welke verschuldigd zijn volgens de Wet bronbelasting.

Van kennelijk onbehoorlijk bestuur is sprake indien het bestuur duidelijk onverantwoord, roekeloos, verregaand onnadenkend of onbezonnen handelt en het bestuur zich hiermee begeeft ver buiten wat tot een normaal ondernemersrisico mag worden gerekend. Van kennelijk onbehoorlijk bestuur is met andere woorden sprake als geen redelijk denkend bestuurder, onder dezelfde omstandigheden, aldus gehandeld zou hebben.