3.4 Wetenschap

Artikel 3, lid 1 van het Verdrag van Wenen vereist opzet. Enerzijds betekent dit dat de witwasgedraging op zich een opzettelijke gedraging dient te zijn.1 Anderzijds dient er sprake te zijn van opzet ten aanzien van de herkomst van het voorwerp.2 Vervolgende instanties zullen derhalve ‘dubbel-opzet’ moeten bewijzen alvorens een veroordeling voor het delict witwassen kan volgen. Reeds eerder werd opgemerkt dat ten aanzien van artikel 3, lid 1 sub b onder 1 een bijzondere bewijsopdracht geldt. De wil van de dader moet in deze situatie gericht zijn op de medewerking aan een witwasoperatie. Naast opzet op de witwasgedraging en de herkomst van het goed, dient bewezen te worden dat de dader met deze gedraging tot doel heeft de illegale oorsprong van de goederen te verbergen en/of de dader van het gronddelict te helpen ontkomen aan de juridische gevolgen van zijn criminele activiteiten.3 Artikel 3, lid 1 sub c daarentegen, lijkt de rol van opzet enigszins te beperken. De opzet ten aanzien van de criminele herkomst van het goed dient in deze situaties te bestaan op het tijdstip van verkrijging.

Uit artikel 3, lid 3 volgt dat de kennis van de criminele oorsprong, vereist als bestanddeel van een in lid 1 omschreven strafbaar feit, mag worden afgeleid uit objectieve feitelijke omstandigheden. Een bekentenis omtrent deze wetenschap zal immers zeldzaam zijn, zodat het kenniselement in de praktijk bijna altijd uit feitelijke omstandigheden zal moeten worden afgeleid.4

Het Verdrag van Straatsburg schept voor partijen de mogelijkheid om naast een opzetvariant te voorzien in een schuldvariant van witwassen.5 Dit betekent dat de witwasgedraging een opzettelijke gedraging dient te zijn, doch dat ten aanzien van de herkomst van het goed geen sprake hoeft te zijn van opzet maar van schuld.6 Het onderscheid bestaat daarin dat bij een opzettelijk misdrijf de dader daadwerkelijk kennis moet hebben gehad van de criminele oorsprong, terwijl bij de schuldvariant volstaat dat de omstandigheden van dien aard zijn dat de dader de oorsprong had moeten kennen, zonder dat daarmee vereist is dat hij deze oorsprong ook daadwerkelijk kende. 7 Bij een opzettelijk misdrijf dient de beoordeling van het morele element in principe in concreto plaats te vinden, terwijl dit bij de schuldvariant in abstracto kan gebeuren.8