1.3 Afbakening

De bestrijding van witwassen kent een drietal aspecten. De confiscatie van opbrengsten van misdrijven, via verbeurdverklaring en ontneming van het wederrechtelijke verkregen voordeel, is daar één van. In de jaren ’80 van de vorige eeuw ontstond echter het besef dat confiscatie alleen niet volstond.1 Criminelen versluierden namelijk de herkomst van hun buit. Daarmee wisten zij uit misdrijf verkregen geld of andere voorwerpen uit handen van de opsporingsdiensten te houden en verraadden zij zichzelf niet als pleger van een misdrijf. Het tweede aspect van de witwasbestrijding ziet dan ook op preventieve maatregelen in de financiële sector. Door transparantie en controle, kan namelijk worden voorkomen dat vertegenwoordigers van de ‘bovenwereld’ – bewust of onbewust – bijdragen aan het handelen van criminelen. Het sluitstuk van de bestrijding van witwassen wordt gevormd door de strafbaarstelling van dit fenomeen. Confiscatie en preventieve wetgeving zijn immers niet effectief indien de genoemde actoren straffeloos de band tussen de criminele opbrengst en het onderliggende misdrijf kunnen doorbreken. Het is de strafbaarstelling van witwassen waarover dit boek gaat. De overige aspecten van de witwasbestrijding blijven onbesproken voor zover deze niet noodzakelijk zijn om de reikwijdte en de toepassing van artikel 420bis Sr nader te duiden.

Voorafgaand aan de introductie van de zelfstandige strafbaarstelling, werd witwassen vervolgd onder de strafbaarstelling van heling.2 Ook deze bepalingen vallen grotendeels buiten het bestek van de voorliggende studie. In het navolgende wordt slechts aandacht besteed aan de helingsbepalingen voor zover dit bijdraagt aan de begripsvorming over – met name de totstandkoming van – de strafbaarstelling van witwassen.3