5.2.3.1 Rechtsmacht

Volgens artikel 2 Sr is de Nederlandse strafwet van toepassing op eenieder die zich in Nederland schuldig maakt aan enig strafbaar feit. Met het oog op een strafvervolging ter zake van artikel 420bis e.v. Sr is het dan ook zaak om vast te stellen dat een witwashandeling heeft plaatsgevonden op Nederlands grondgebied. Daarmee stuit ik op de tweede belangrijke kwestie waarover het Hof Den Bosch zich in het genoemde arrest moest buigen. De verdachte heeft gedurende enkele jaren het beheer gevoerd over verschillende buitenlandse bankrekeningen waarop gelden werden bewaard waarvan hij wist dat deze van misdrijf afkomstig waren. Heeft hij zich daarmee in Nederland schuldig gemaakt aan een strafbaar feit? Nu het Hof het verbergen en verhullen aanmerkt als voortdurende delicten, luidt het antwoord op deze vraag bevestigend. Onder de genoemde handelingen worden immers niet alleen de gedragingen verstaan waarmee wordt bewerkstelligd dat het misdaadgeld in het buitenland op een bankrekening wordt gestort, maar ook die waardoor de plaatsing daarvan op een buitenlandse bankrekening kan blijven voortduren. Volgens het Hof heeft het witwassen dan ook mede in Nederland plaatsgevonden. Kort gezegd heeft de verdachte met het beheren van de bankrekeningen bevorderd dat het van misdrijf afkomstige geld verborgen kan blijven. De Hoge Raad stelt slechts dat het Hof zonder blijk te geven van een onjuiste rechtsopvatting heeft kunnen oordelen dat het gewoontewitwassen mede is begaan in de woonplaats van de verdachte, nu het kennelijk en niet onbegrijpelijk heeft aangenomen dat de verdachte vanuit zijn woonplaats het beheer voerde over de buitenlandse bankrekeningen.1

Uit het arrest wordt overigens niet duidelijk waarom nu juist de woonplaats van de verdachte als pleegplaats van witwassen moet worden aangemerkt. Volgt dit uit het feit dat de relevante administratie daar aanwezig was,2 of is dit misschien afgeleid uit de ervaringsregel dat mensen hun bankzaken veelal thuis door middel van tele- en internetbankieren regelen?3 Bedacht moet worden dat het bij tele- en internetbankieren mogelijk is om bankrekeningen praktisch overal ter wereld te beheren. Voor het aannemen van rechtsmacht is het vervolgens de vraag op welk moment er sprake is van het verborgen of verhuld houden van misdaadgeld. Volstaat de enkele mogelijkheid om toegang tot de bankrekening te krijgen of komen alleen de plaatsen in aanmerking van waaruit daadwerkelijk transacties zijn verricht? Volgens Borgers dient een zekere band tussen de witwashandeling – het verborgen of verhuld houden – en de Nederlandse rechtsorde te bestaan. Ik ben van mening dat hiervan slechts sprake is als het voortduren van de verboden toestand vanaf Nederlands grondgebied wordt bevorderd. Als voorbeeld kan daarbij worden gewezen op de verdachte in de onderhavige zaak. Deze heeft vanuit Nederland daadwerkelijk transacties verricht met de geldbedragen die hij aanhield op buitenlandse bankrekeningen, waarmee hij heeft bevorderd dat de van misdrijf afkomstige gelden verborgen en verhuld bleven. Het voert evenwel te ver om rechtsmacht aan te nemen zodra deze verdachte zich op Nederlands grondgebied bevindt. De enkele mogelijkheid om de genoemde transacties te verrichten is daartoe onvoldoende. De verdachte in kwestie zal daadwerkelijk vanuit Nederland moeten bevorderen dat de van misdrijf afkomstige gelden verborgen of verhuld blijven alvorens rechtsmacht kan worden aangenomen.