2.5.2.1 Globalisering

Misdaadgeld wordt vaak over nationale grenzen verplaatst omdat bij het plegen van de onderliggende misdrijven nu eenmaal dezelfde route is gevolgd. Zo is drugshandel bij uitstek internationaal georganiseerd. De productie van bijvoorbeeld cocaïne en de consumptie ervan vinden veelal in verschillende landen plaats. Dat het misdaadvermogen wordt witgewassen in een ander land dan waar het is verdiend, is dan ook slechts een volgende stap in dezelfde richting.1

Verder wordt misdaadgeld over nationale grenzen verplaatst zodat witwassers kunnen profiteren van de mogelijkheden die zijn ontstaan als gevolg van de globalisering van de economie en de globalisering van het financiële stelsel.2 Sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog hebben nationaal georiënteerde economieën langzaam plaatsgemaakt voor een wereldwijde economie.3 Het internationale handelsverkeer is daarmee sterk toegenomen, zodat logischerwijs grote hoeveelheden (giraal) geld over de aarde circuleren. Waar grote illegale winsten voorheen wellicht opvielen in een gesloten economie, daar kunnen zij tegenwoordig opgaan in een wereldwijde geldstroom. De financiële globalisering heeft er op haar beurt toe bijgedragen dat het financiële stelsel inmiddels een gesloten geheel vormt. Indien een geldsom eenmaal binnen het systeem is gebracht, kan deze daarbinnen eindeloos circuleren zonder telkens opnieuw op zijn merites te worden beoordeeld. Naast de grote waarde die dit heeft gehad voor het internationale betalingsverkeer, verschaft het onbedoeld ook nieuwe mogelijkheden voor witwassers. Nadat het misdaadgeld eenmaal op een bankrekening is geplaatst, kan het namelijk overal ter wereld opduiken om te worden gebruikt voor investering of consumptie.4

Kort gezegd heeft de economische globalisering ervoor gezorgd dat grote geldstromen over de aarde bewegen, terwijl deze als gevolg van de financiële globalisering eenvoudig tussen verschillende staten kunnen circuleren. Witwassers maken dankbaar gebruik van beide ontwikkelingen.5 Dat zij daarbij de weg van de minste weerstand kiezen is evident. Bij het doorlopen van het witwasproces zullen zij bij voorkeur gebruik maken van de faciliteiten binnen staten waar de kans op ontdekking gering is en daarmee de kans op het slagen van het witwasproces het grootst.6 Het betreft veelal jurisdicties die zich kenmerken door een algemeen gebrek aan overheidstoezicht (regulatory havens) of door geheimhoudingsplichten zoals het bankgeheim (secrecy havens).7

In de hierboven genoemde studie van de Utrecht School of Economics worden daarnaast nog een aantal factoren onderkend die een land aantrekkelijk maken voor het ontplooien van witwasactiviteiten.8 Criminelen zullen bij voorkeur witwassen in een land met een hoog bruto binnenlands product (BBP) omdat het misdaadgeld hier minder snel opvalt. Verder is de aanwezigheid van ontwikkelde financiële markten van belang en dient het land aangesloten te zijn op het SWIFT-systeem.9 Voorts is politieke stabiliteit van belang. Criminelen zullen hun witwasoperaties bij voorkeur voltrekken in staten met een laag risico op conflicten en een laag corruptieniveau. Daarmee beperken zij het risico van verlies van hun misdaadgeld tot een minimum. Om dezelfde reden zullen criminelen zich bij voorkeur wenden tot staten die geen lid zijn van de Egmont Group, een internationale organisatie die witwassen probeert tegen te gaan. Tot slot houden criminelen rekening met de factor afstand bij het kiezen van staten waar zij hun witwasoperaties voltrekken. Daarbij spelen naast de fysieke afstand, ook de taal, oude historische banden en bestaande handelsbetrekkingen een rol.