HR, 01-09-2009, nr. 07/13056 E

Verdachte is door het Gerechtshof te Leeuwarden, Economische Kamer, wegens

waarvan de helft voorwaardelijk met een proeftijd van twee jaar, zesmaal een geldboete van € 500 subsidiair tien dagen hechtenis, waarvan de helft voorwaardelijk met een proeftijd van twee jaar en tweemaal een geldboete van € 1.000, subsidiair twintig dagen hechtenis, waarvan de helft voorwaardelijk met een proeftijd van twee jaar.

Namens de verdachte heeft mr. P. Garretsen, advocaat te 's‑Gravenhage, zes middelen van cassatie voorgesteld.

Ten laste van de verdachte is onder 1 bewezenverklaard dat:

Alvorens de middelen te bespreken geef ik hieronder de voor de bewezenverklaringen relevante wet- en regelgeving weer, zoals die gold ten tijde van de bewezenverklaarde feiten:

Het eerste middel klaagt over (de gang van zaken voorafgaand aan) de toewijzing van een vordering wijziging tenlastelegging door het Hof.

Het proces-verbaal van de terechtzitting in hoger beroep van 16 februari 2007 houdt het volgende in:

In de toelichting op het middel wordt ten eerste aangevoerd dat het Hof heeft miskend dat art. 313 io. 415 Sv er vanuit gaat dat de verdachte zich uitlaat over de toelaatbaarheid van de gevorderde wijziging van de tenlastelegging. Gesteld wordt dat het proces-verbaal van de terechtzitting in hoger beroep niet inhoudt dat de verdachte naar zijn opvatting over de toelaatbaarheid is gevraagd en dat zijn uitlatingen er veeleer op neerkomen dat hij de wijziging niet heeft aanvaard, omdat hij deze niet heeft begrepen. Het Hof had de vordering niet mogen toewijzen zonder de zaak aan te houden en de verdachte na hervatting van het onderzoek te vragen of hij de voorgestelde wijziging inmiddels wel had begrepen en daarmee kon instemmen, aldus de steller van het middel.

Art. 313 Sv luidt als volgt:

Ingevolge art. 329 io. 415 Sv stelt het Hof alvorens op de vordering tot wijziging te beslissen de verdachte in de gelegenheid het woord te voeren.

Het proces-verbaal houdt in dat de voorzitter de verdachte de inhoud van de gevorderde wijziging van de tenlastelegging heeft uitgelegd en dat de verdachte daaropvolgend zich heeft uitgelaten over de gevorderde wijziging. Aldus is voldaan aan hetgeen art. 313 io. 329 io. 415 Sv eist.3.

De gang van zaken noopt mijns inziens voorts niet tot de conclusie dat het Hof de verdachte in strijd met enig beginsel van een behoorlijke procesorde — bijvoorbeeld het ook in art. 6 EVRM genoemd recht op voldoende gelegenheid de verdediging voor te bereiden — niet in de gelegenheid heeft gesteld zich langer voor te bereiden op de gevorderde wijziging. De wijziging was de verdachte voorafgaand aan de terechtzitting toegezonden, tezamen met een uiteenzetting van de overwegingen van de Advocaat-Generaal met betrekking tot de wijziging. In die stukken heeft de verdachte klaarblijkelijk geen aanleiding gevonden zich alsnog van rechtsbijstand te voorzien. Hij heeft ook niet gesteld dat hij niet in staat was de gevorderde wijziging te doorgronden. Integendeel, hij achtte zich daartoe kennelijk wel degelijk in staat, aangezien hij van plan was zelf zijn pleidooi aan te passen. Zijn bezwaar richtte zich in het bijzonder tegen de korte voorbereidingstijd. Waarom zijn voorbereidingstijd ontoereikend was heeft de verdachte evenwel niet uiteengezet.4. Daar komt bij dat de voorzitter de verdachte ter terechtzitting de inhoud van de gevorderde wijziging heeft uitgelegd.

Het middel faalt.

Het tweede middel klaagt dat het Hof ‘gelet op het gevoerde (schriftelijke) verweer’ ten onrechte, althans onvoldoende gemotiveerd heeft geoordeeld dat sprake was van een door de verdachte gedreven inrichting. De rechtens relevante inrichting zou zijn (gedreven door) [A] BV, waarvan ene [betrokkene 1] de bestuurder is, en welke inrichting zou beschikken over een ‘EU-erkenning’, terwijl het ‘[w]etstechnisch c.q. op basis van de EU-regelgeving (…) ten enen male onmogelijk [is] één inrichting te splitsen in twee (zelfstandige) inrichtingen door middel van verhuur of anderszins op de wijze waarop hier is geschied.’

Voor zover het middel een beroep doet op het ‘(schriftelijke) verweer’ van de verdachte doelt het kennelijk op de volgens een daarop door de griffier gemaakte aantekening ter terechtzitting in hoger beroep van 16 februari 2007 door de verdachte overgelegde ‘Pleitnotitie van verdachte Jan Visser’. Dat de pleitnota op 16 februari 2007 niet door verdachte is voorgedragen is begrijpelijk. De behandeling van de zaak werd immers voor onbepaalde tijd aangehouden teneinde verdachte in de gelegenheid te stellen zich (verder) op zijn verdediging voor te bereiden. Uit het proces-verbaal van de terechtzitting van het Hof van 27 april 2007 blijkt dat verdachte een uitgebreide (deels bekennende) verklaring heeft afgelegd. Hij heeft onder meer verklaard: ‘Ik heb een pleitnota die is opgesteld met behulp van [betrokkene 2].’ Na het requisitoir heeft verdachte het woord ter verdediging gevoerd. In het proces-verbaal is daaromtrent uitsluitend vermeld: ‘De verdachte voert het woord ter verdediging.’ In het proces-verbaal lees ik geen uitdrukkelijk voorgedragen verweren of uitdrukkelijk onderbouwde standpunten. Dat de verdachte een pleitnotitie ter terechtzitting heeft voorgedragen of aan het Hof heeft verzocht de inhoud daarvan als voorgedragen te beschouwen blijkt uit de processen-verbaal van de behandeling in hoger beroep niet, laat staan dat het Hof met een dergelijk verzoek heeft ingestemd. In zoverre faalt het middel bij gebrek aan feitelijke grondslag.5.

Voorts richtten de artikelen 19 van de Vleeskeuringswet en 12 van de Destructiewet zich tot eenieder die bij wege van bedrijf handelde6., respectievelijk tot de eigenaar of houder van het genoemde risicomateriaal. Wat artikel 12 van de Destructiewet betreft verwijs ik in dit verband ook naar hetgeen bij de bespreking van het zesde middel is vermeld. Dat, zoals ik de stelling in het middel begrijp, de inrichting waarin de verdachte de bewezenverklaarde handelingen verrichtte niet door hemzelf gedreven werd was dus voor de bewezenverklaringen niet relevant.

Het middel faalt.

Het derde middel klaagt dat het Hof in strijd met onder meer art. 358 Sv ‘ten onrechte is voorbij gegaan aan de inhoud van het gevoerde (schriftelijke) verweer’ strekkende tot niet-ontvankelijkheid van het Openbaar Ministerie in de vervolging.

Dit middel mist feitelijke grondslag, omdat niet blijkt dat een dergelijk verweer bij het Hof uitdrukkelijk is voorgedragen (zie hiervoor onder 14).

Voor zover het vierde middel klaagt dat ‘het hof de pointe van het gevoerde (schriftelijke) verweer is ontgaan’ faalt het gelet op hetgeen hiervoor onder 14 is vermeld.

Het middel bevat voorts de klacht dat ‘de bewezenverklaring’7. niet naar de eis der wet met redenen is omkleed omdat het Hof niet heeft vastgesteld dat de verdachte ondeugdelijk vlees in de handel heeft gebracht of willen brengen. Onder in de handel brengen moet in dit verband worden verstaan het produceren of bewerken van vlees of vleesproducten, gericht op de verkoop, het vervoer en de aflevering van vlees of vleesproducten, aldus de steller van het middel.

Ook in zoverre faalt het middel bij gebrek aan feitelijke grondslag. De bewijsmiddelen 1, 3 en 4 houden in dat de verdachte een deel van het ‘bedrijfspand’ huurde, dat hij staat ingeschreven bij de Kamer van Koophandel en dat hij zijn producten ‘op de nationale markt afzet’. Ook overigens kan uit de gebezigde bewijsmiddelen — te meer indien in aanmerking wordt genomen dat niet blijkt dat er zake verweer is gevoerd — worden afgeleid dat sprake was van commerciële vleesverwerking.

Of de in het middel voorgestane eis dat moet vaststaan dat de verdachte zijn vlees in de handel bracht (in de uitleg die de steller van het middel daaraan geeft) moet worden gesteld kan derhalve in het midden blijven. Ik volsta daarom met op te merken op dat artikel 19 van de Vleeskeuringswet gold voor het ‘bij wege van bedrijf’ handelen en dat de bepalingen in het Besluit produktie en handel in vleesprodukten — naast de naam van het Besluit ook gelet op de achterliggende Europese regelgeving8. — eveneens bedoeld lijken voor vlees dat in de handel wordt gebracht. Een vergelijkbare voorwaarde stelde artikel 12 van de Destructiewet overigens niet.9.

Het vijfde middel is gericht tegen het onder 3 bewezenverklaarde.

Voor zover ook dit middel klaagt dat ‘het hof de pointe is ontgaan van het ter zake gevoerde (schriftelijke) verweer’, faalt het gelet op hetgeen hiervoor onder 14 is vermeld.

Het middel klaagt voorts dat het Hof heeft miskend dat ‘het [niet gaat] om de ontbrekende stickers in de inrichting, doch om de stickers toen het vlees binnen de inrichting werd gebracht teneinde te worden bewerkt en/of herverpakt. Vlees dat zich binnen de inrichting bevindt, wordt geïdentificeerd door het EU nummer van de inrichting zelf. Zodanig vlees wordt ook niet bestickerd, juist omdat het moet worden bewerkt en/of herverpakt.’ Uit de bewijsmiddelen zou niet blijken dat een ‘herkomst-onderzoek is ingesteld, respectievelijk dat is gezocht en gevraagd naar de keuringsstickers bij binnenkomst van de betrokken partij vlees (…) Evenmin is onderzocht en/of vastgesteld dat ongestickerd vlees de inrichting heeft verlaten’. Kennelijk heeft het middel in het bijzonder het oog op hetgeen in de bewezenverklaring onder 3 is opgenomen onder het eerste sterretje en onder het tweede sterretje onder het tweede gedachtestreepje.

Het onder 3 bewezenverklaarde, voor zover door het middel bestreden, betreft handelingen met betrekking tot vlees(waren) die de verdachte heeft verricht in een inrichting waar het daarin aanwezige vlees / de daarin aanwezige vleeswaren niet aan de krachtens artikel 19, tweede lid, aanhef en onder b sub 2 van de Vleeskeuringswet gestelde regels voldeden.10. Daarbij ging het blijkens de bewezenverklaring om overtreding van artikel 2, eerste lid, onder F van het Besluit productie en handel vleesproducten.

De bewijsmiddelen 3 en 4 houden in de dat de kratten waarin de in de bewezenverklaring onder 3 (voor zover door het middel bestreden) bedoelde vleesproducten waren verpakt niet waren voorzien van de bedoelde vermelding. Uit de hiervoor vermelde regelgeving volgt dat indien vleesproducten zijn verpakt, zoals hier in bergingsmiddelen als kratten, op de verpakking moet worden vermeld op welke datum de partij waaruit zij afkomstig zijn is bereid. Die regelgeving houdt niet in dat dat slechts zo zou zijn indien de vleesproducten de inrichting binnenkomen of verlaten, zoals in het middel wordt gesteld. Ik meen daarom dat de in het middel voorgestane opvatting geen steun in het recht vindt.

Het middel faalt.

Het zesde middel is gericht tegen de bewezenverklaring onder 2.

Voor zover ook dit middel klaagt dat ‘het hof de pointe is ontgaan van het ter zake gevoerde (schriftelijke) verweer’, faalt het gelet op hetgeen hiervoor onder 14 is vermeld.

Voorts klaagt het middel dat ‘[A] BV een erkenningsnummer heeft waarvoor de artikelen 7 en 8 van het Vleesproductenbesluit11. van toepassing zijn. Een vleesproductenbedrijf geldt als een ‘Oorspong’-bedrijf. De Verordening EG 1774/2002 kan echter uitsluitende betrekking hebben op verwerkingsbedrijven (…) en enkel die welke als zodanig zijn erkend op basis van artikel 13 van die Verordening. Een oorsprongbedrijf kan dan ook niet die verordening overtreden’.

Het middel berust op de opvatting dat (de uitvoeringsregeling van) Verordening 1774/2002 slechts betrekking heeft op verwerkingsbedrijven, althans niet op bedrijven die zijn erkend overeenkomstig art. 7 van het Besluit produktie en handel in vleesproducten.

Art. 7, eerst lid, van dit Besluit luidde als volgt:

Artikel 8 bepaalde dat de Minister onder bepaalde voorwaarden ontheffing kon verlenen van bepaalde in artikel 7, eerst lid, bedoelde eisen.

De Verordening is blijkens artikel 1 onder meer van toepassing op ‘het’ verzamelen, vervoeren, etc. van dierlijke bijproducten, teneinde te voorkomen dat deze producten een risico voor de gezondheid van mens of dier vormen.12. Er is geen reden om aan te nemen dat het bereik van de Verordening is beperkt tot dergelijke handelingen die worden verricht door bedrijven die op grond van artikel 13 van de Verordening zijn erkend als bedrijven waar dierlijke bijproducten worden verwerkt. Dat zou wat het verzamelen van dierlijke bijproducten (in tegenstelling tot de in een verwerkingsbedrijf eenmaal verwerkte producten) betreft ook niet voor de hand liggen. Dergelijke producten zullen immers worden verzameld op de plaats waarvandaan het materiaal naar een verwerkingsbedrijf wordt vervoerd, alvorens te worden vervoerd.13. Indien de opvatting van het middel juist zou zijn, had het bovendien voor de hand gelegen dat in artikel 13 van de Verordening een verwijzing naar Bijlage II zou zijn opgenomen.14.

Wat de Uitvoeringsregeling betreft komt bij het voorgaande nog dat deze in artikel 35 voorschrijft dat de aangifteplichtige van categorie-2 materiaal daarvan zo spoedig mogelijk aangifte doet bij het op grond van artikel 13 van de Verordening erkende categorie 2-verwerkingsbedrijf in wiens gebied het materiaal zich bevindt. Indien de opvatting waarop het middel steunt voor juist zou worden gehouden, zou, als ik het goed zie, de aangifteplichtige aangifte bij zichzelf dienen te doen.

Waarom het voorgaande uitzondering zou leiden voor bedrijven die op grond van artikel 7 van het Besluit produktie en handel vleesprodukten door de Minister zijn erkend valt niet in te zien.

Het middel faalt.

De eerste vijf middelen kunnen worden afgedaan met de in art. 81 RO bedoelde motivering.

Ambtshalve wijs ik er op dat de verdachte op 21 mei 2007 cassatieberoep heeft ingesteld. De Hoge Raad zal geen uitspraak doen binnen twee jaar na deze datum. Dit dient tot strafvermindering te leiden.

Andere gronden waarop de Hoge Raad gebruik zou moeten maken van zijn bevoegdheid de bestreden uitspraak ambtshalve te vernietigen heb ik niet aangetroffen.

Deze conclusie strekt tot vernietiging van de bestreden uitspraak, maar enkel ten aanzien van de daarbij opgelegde straf, tot vermindering van die straf en tot verwerping van het beroep voor het overige.

De Procureur-Generaal bij de Hoge Raad der Nederlanden

AG