Rb. Amsterdam, 14-11-2012, nr. 505056 / HA ZA 11-2766

Bij conclusie van antwoord heeft Poignant betwist dat (nog) sprake is van een materiële belastingschuld van Klein Kalfje –in het proces-verbaal ’t Klein Kalfje genoemd–, dat de bedragen waarvoor beslag is gelegd kloppen, en dat daadwerkelijk aanslagen aan Klein Kalfje zijn opgelegd.

Ter comparitie heeft de Ontvanger gesteld dat de belastingschuld van Klein Kalfje loonbelasting betreft, materieel is en naheffingsaanslagen op aangifte betreft, en inmiddels is opgelopen tot EUR 230.000,-, waarvan enkele procenten verzuimboete betreft die buiten het petitum is gelaten.

Poignant heeft de juistheid van deze stellingen van de Ontvanger verder niet betwist, althans haar in de eerste alinea weergegeven verweer niet nader toegelicht. Gesteld noch gebleken is dat Poignant van Klein Kalfje andere informatie heeft gekregen dan uit de stellingen van de Ontvanger voortvloeit. Poignant heeft wel aangevoerd dat zij zelf de pachtsommen van Klein Kalfje niet meer betaald krijgt. Gezien het voorgaande gaat de rechtbank er van uit dat Klein Kalfje de door de Ontvanger betoogde (materiële) belastingschuld heeft en daarvoor door de Ontvanger is “aangeslagen”.

Vordering

Het gaat in onderhavige procedure om de vraag of de Ontvanger zich voor de belastingschuld van Klein Kalfje mag verhalen op de inventaris van Poignant.

Volgens Poignant mag dit niet omdat de reële eigendom van die inventaris bij haar ligt en derhalve dient te worden ontzien.

Bij beantwoording van de hiervoor onder 4.2 geformuleerde vraag staat voorop dat de Ontvanger bij het inroepen van zijn bodemrecht de reële eigendom van derden in beginsel dient te ontzien nu het hiertoe strekkende beleid in de Leidraad bekend is gemaakt waardoor Poignant gerechtvaardigd mag vertrouwen op consequente uitvoering van het beleid. Van reële eigendom is sprake indien het gaat om zaken die zowel juridisch, als in overwegende mate economisch eigendom zijn van de derde. Van een terughoudend beleid ten aanzien van de reële eigendom van derden wordt in de regel afgezien wanneer sprake is van een (van de vijf) uitzonderingssituatie(s) als opgesomd in artikel 22.8.10 Leidraad Invordering 2008 (verder: de Leidraad).

De uitzonderingssituatie waarop de Ontvanger zich beroept geldt die betreffende “zaken die door een derde onder enige titel ter beschikking zijn gesteld aan de belastingschuldige, terwijl daarnaast tussen de derde en de belastingschuldige een overeenkomst is gesloten waarin een afnameverplichting of afnamebeding ten behoeve van de derde is opgenomen”. Volgens de Ontvanger is er sprake van dat het afnamebeding (mede) ten behoeve van Poignant is opgesteld. Poignant heeft daarbij immers duidelijk een eigen belang en trekt profijt van het beding, namelijk de borgtocht door Heineken, aldus de Ontvanger.

Tegenover het voorgaande staat het betoog van Poignant dat artikel 22.8.10 van de Leidraad (eerste punt) op haar situatie niet van toepassing is en dat daarom haar reële eigendom van de inventaris in dit geval moet worden ontzien. Ter toelichting verwijst zij naar de volgende opmerkingen van rechtsgeleerden:

‘Men denke hierbij vooral aan brouwerijcontracten, de uitbater krijgt een geldlening maar moet wel het bier van de geldlener (de brouwerij) afnemen. In dit verband verschaft de brouwerij vaak inventaris voor het bedrijf aan de uitbater die eigendom van de brouwerij blijft. In de ogen van de Ontvanger loopt de eigenaar dan geen reëel eigenaarsrisico.’ ([A] c.s., Invordering van Belastingen, zevende druk, Deventer 2009, blz. 298.)

‘De ontvanger zal het bodemrecht (ongeacht of sprake is van reële eigendom) toepassen wanneer het zaken betreft die, zelfs al behoren zij wellicht in reële eigendom toe aan de derde, door die derde onder enige titel (bijvoorbeeld huur, bruikleen) ter beschikking zijn gesteld aan de belastingschuldige terwijl tevens tussen beiden een overeenkomst is gesloten waarin een afnameverplichting of afnamebeding (al dan niet met een afgesproken minimumhoeveelheid) is opgenomen. Dit komt bijvoorbeeld in de horeca regelmatig voor. Een bierbrouwer stelt in zodanig geval bijvoorbeeld aan een uitbater een gehele inventaris (al dan niet ‘om niet’) ter beschikking onder de last alleen producten uit het concern van de brouwer af te nemen.’ (Invorderingsgids 2011, Involon, blz. 153.)

‘Ten eerste gaat het om zaken die door een derde onder enige titel ter beschikking zijn gesteld aan de belastingschuldige, terwijl daarnaast tussen de derde en de belastingschuldige een overeenkomst is gesloten waarin een afnameverplichting of afnamebeding ten behoeve van de derde is opgenomen (bierbrouwerijcontracten).’ (Mr. [B], Fiscaal Commentaar Invorderingswet, artikel 22, blz. 263.)

‘ De situatie ziet op zaken die door de derde onder enige titel ter beschikking zijn gesteld aan de belastingschuldige, terwijl daarnaast tussen de derde en de belastingschuldige een overeenkomst is gesloten waarin een afnameverplichting of afnamebeding ten behoeve van de derde is opgenomen. Men denke hierbij vooral aan brouwerijcontracten. De uitbater krijgt een geldlening, maar moet wel het bier van de geldgever (de brouwerij) afnemen. In dit verband verschaft de brouwerij inventaris aan de uitbater, die eigendom van de brouwerij blijft. In de ogen van de ontvanger loopt de eigenaar geen reëel eigenaarsrisico.’ (Mr. [B], proefschrift Deventer 2007, De doorstart van een NV/BV bij insolventie, blz. 366.)

In het licht van de hiervoor aangehaalde opmerkingen van rechtsgeleerden (de citaten zijn op zichzelf door de Ontvanger niet weersproken) moet het beleid van de Ontvanger worden opgevat als volgt. Reële eigendom van derden wordt (in beginsel) ontzien. Echter, in de vijf in artikel 22.8.10 genoemde gevallen is geen sprake van (voldoende zwaarwegende) reële eigendom van een derde. Daarom is executie van de eigendom van de derde in deze vijf gevallen geïndiceerd. Wat betreft het eerste geval moet in het bijzonder worden gedacht aan bierbrouwers die (een vergaande invloed in de onderneming van een caféhouder hebben doordat zij) inventaris ter beschikking stellen aan een café en daartegenover de afname van hun bier opleggen.

Verder beroept de Ontvanger zich op het arrest van 21 maart 2007 van het gerechtshof Leeuwarden (r.o. 30 e.v., LJN: BA1380, Vakstudie Nieuws 2007/21.21). Uit dit arrest, bezien in het licht van de annotatie 2007/21.21., valt af te leiden dat in het kader van artikel 22.8.10 van de Leidraad (eerste punt) niet alleen aan bierbrouwers, maar ook aan andere derden (waarvan de positie op één lijn moet worden gesteld met de hiervoor omschreven positie van een bierbrouwer) kan worden gedacht, zoals de verpachter die de afname van een bepaald biermerk aan zijn pachter oplegt, tegenover zijn pachter aanspraak maakt op de uit die afname voortvloeiende kwantumkorting (die steeds toeneemt als meer wordt afgenomen), verder een dermate hoge pachtsom eist dat het faillissement van het café objectief voorspelbaar is en tot slot niet slechts in een enkel geval aldus te werk gaat, maar stelselmatig bij talrijke cafés in het hele land.

Anders dan de Ontvanger betoogt, vloeit uit al het voorgaande voort dat Poignant gerechtvaardigd erop heeft mogen vertrouwen dat haar eigendom van de inventaris als reëel zou worden beschouwd en dat deze inventaris niet zou worden geëxecuteerd ter voldoening van de belastingschulden van haar pachter. Het profijt dat Poignant heeft van het afnamebeding dat zij aan haar pachter heeft opgelegd, is zo gering (het is niets anders dan de eenmalige afgifte van de borgstelling door Heineken voor een geldlening van € 150.000,- met een looptijd van vijf jaar) dat in redelijkheid niet kan worden gezegd dat het afnamebeding mede ten behoeve van Poignant is gemaakt. Ook het afnamebeding is beperkt tot vijf jaar, zo stelt Poignant onbetwist. De positie van Poignant is wezenlijk anders dan de positie van een bierbrouwer of van de verpachter in het arrest van 21 maart 2007; het profijt van de bierbrouwer of die verpachter is immers substantieel (namelijk: de afzet van bier dan wel de daaruit voortvloeiende kwantumkorting) en heeft daarnaast een terugkerend karakter (het substantiële profijt wordt bijvoorbeeld elke maand of elk jaar geïncasseerd zo lang de exploitatie van het café voortduurt). Bovendien hebben de mensen achter Poignant ([C] en [D]), naar Poignant onweersproken stelt, een aantal jaar lang zelf in hun eigen café (’t Klein Kalfje) gewerkt (andere cafés hebben zij niet), het café verbouwd en opnieuw ingericht en de desbetreffende inventaris daarbij zelf aangeschaft en gebruikt, totdat zij – namens Poignant – enkele jaren geleden het café aan de huidige pachter hebben verpacht. Dit betekent dat sprake is van een reëel eigenaarsrisico van Poignant met betrekking tot haar inventaris van het café: Poignant zou daadwerkelijk merkbaar worden geraakt indien zij haar eigendom zou kwijtraken. Gelet op artikel 22.8.10 van de Leidraad en de algemene beginselen van behoorlijk bestuur moet de inventaris van Poignant in dit geval worden ontzien.

De stelling van de Ontvanger, dat de strekking van artikel 22.8.10 van de Leidraad (eerste punt) en de bedoeling van de minister bij het opstellen hiervan meebrengen dat de executie van de aan Poignant toebehorende inventaris mogelijk is, is niet toegelicht aan de hand van concrete kenbare feiten die aanwijzingen in die richting kunnen opleveren en leidt dan ook niet tot een ander oordeel.

Het gevorderde zal dan ook worden afgewezen.

De Ontvanger zal als de in het ongelijk gestelde partij worden veroordeeld in de kosten van het geding. De tot heden aan de zijde van Poignant gevallen kosten worden begroot op:

vast recht EUR 560,-;

salaris advocaat EUR 904,- (2 punten x tarief II (EUR 452,-));

Totaal EUR 1.464,-.

wijst het gevorderde af;

veroordeelt de Ontvanger in de proceskosten, tot op heden aan de zijde van Poignant begroot op EUR 1.464,-;

verklaart dit vonnis wat betreft de kostenveroordeling uitvoerbaar bij voorraad.

Dit vonnis is gewezen door mr. L.S. Frakes en in het openbaar uitgesproken op 14 november 2012.?