Hof Amsterdam, 16-12-2010, nr. 23-003453-09

Op 22 september 1999 heeft Millecam haar huisarts bezocht in verband met een knobbeltje in haar borst. Deze huisarts, [naam huisarts], heeft door palpatie in de rechterborst een knobbeltje vastgesteld van 1 à 1,5 centimeter. Millecam is direct doorverwezen naar het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis. In dat ziekenhuis is, nog diezelfde dag, een mammografie en een echografie verricht. Daarbij is een tumor van ongeveer 1 centimeter vastgesteld, de aard van de tumor stond daarbij nog niet vast. [naam huisarts] heeft vervolgens ten behoeve van Millecam een afspraak met een chirurg van het VU ziekenhuis gemaakt, maximaal een week na 22 september 1999. Op deze afspraak is Millecam niet verschenen.

Tussen 22 september en 20 oktober 1999 heeft Millecam een bezoek gebracht aan de — alternatief werkend — arts [medeverdachte 2] die bij haar elektro-acupunctuur heeft toegepast. Fysiotherapeut [naam fysiotherapeut], die ook in de praktijk van [medeverdachte 2] werkzaam was, heeft Millecam eveneens onderzocht.

In maart 2000 heeft Millecam in verband met een andere aandoening haar huisarts [naam huisarts] bezocht. Deze heeft eerst toen bemerkt dat zij niet op de afspraak bij het VU-ziekenhuis was verschenen.

Op 11 mei 2000 heeft [naam plastisch chirurg], plastisch chirurg van het Kennemergasthuis te Haarlem, bij Millecam een knobbeltje vastgesteld van ongeveer 3 à 4 cm. Chirurg [naam chirurg] heeft op diezelfde datum een punctie verricht, waarin adenocarcinoomcellen werden aangetroffen. Daarmee stond de diagnose kanker vast.

Als behandeling is een gecombineerde operatie tijdens één sessie voorgesteld: een borstamputatie door de algemeen chirurg gevolgd door een borstreconstructie door de plastisch chirurg. De operatie kon binnen een week plaatsvinden. Millecam heeft om bedenktijd verzocht en zij wilde elders een second opinion vragen.

Op 8 juni 2000 heeft Millecam een second opinion bij het VU Medisch Centrum gevraagd. Prof.dr. [naam oncologisch chirurg], oncologisch chirurg, heeft Millecam onderzocht en hij was van oordeel dat sprake was van ‘local advanced breast cancer, stadium T3 (wellicht hoger)’. [naam oncologisch chirurg] heeft aan Millecam medegedeeld dat chemotherapie de eerst aangewezen therapie was, waarna operatie en bestraling zouden kunnen plaatsvinden met eventueel daarna nog een hormoonkuur. Millecam is overgedragen aan internist-oncologe [naam internist-oncologe], werkzaam in het VU Medisch Centrum. Deze heeft op 16 juni bij onderzoek van Millecam een irregulaire tumor geconstateerd, met een diameter van 7 à 8,5 cm, en daarbij een vergrote lymfeklier in de rechteroksel. Het stadium betrof: ‘locally advanced breast cancer’. Er waren geen afwijkingen op lever- en botscan te zien. Zij heeft de behandelmogelijkheden uitvoerig met Millecam besproken.

Op 19 juni 2000 heeft Millecam nogmaals een second opinion gevraagd, ditmaal bij dr. [naam oncologisch chirurg 2 ], oncologisch chirurg in het Antonie van Leeuwenhoek ziekenhuis. Naar zijn oordeel was er sprake van ‘locally advanced breast cancer’ stadium T3NO. Er werd een tumor geconstateerd van ongeveer 7 à 8 cm. De behandelmogelijkheden zijn besproken.

Op 19 juni 2000 had Millecam tevens een nieuwe afspraak met [naam internist-oncologe]. Zij heeft deze afspraak afgezegd en daarbij verteld dat zij de voorkeur gaf aan een alternatieve behandeling in Zwitserland: Cell Specific Cancer Therapy (CSCT) of Zoetron therapie.

Op 19 juni 2000 heeft Millecam voor het eerst de praktijk van dr. [naam internist], internist te Hilversum, tevens alternatief werkend arts, bezocht. Zij is met [naam internist] in contact gekomen via [medeverdachte], beter bekend als Jomanda. Tevens is zij via [medeverdachte] in contact gekomen met paragnost [naam paragnost], die werkzaam is in de praktijk van [naam internist].

In juli 2000 heeft Millecam een magneetveldtherapie van vijf weken ondergaan in de CSCT-kliniek in Yverdon-Les-Bains in Zwitserland. Zij is aldaar tweemaal bezocht door de verdachte en Jomanda heeft haar gedurende een week vergezeld. Na terugkeer uit Zwitserland is Millecam onder behandeling geweest bij [naam internist]. Zij heeft ook haar contacten met Jomanda en [naam paragnost] voortgezet

Bij brief van augustus 2000 heeft Millecam dr. [naam oncologisch chirurg 2] onder meer het volgende geschreven:

In september 2000 is Millecam een zouttherapie bij [naam therapeut] te Hilversum gestart. Zij is daar ongeveer zes weken onder behandeling geweest. Het effect van de therapie werd gemeten door Proline in Zaandam.

Op 13 september 2000 heeft Millecam haar eerste bezoek aan Proline echografiepraktijk in Zaandam gebracht. De tumor in haar borst mat, volgens deze kliniek, een omvang van 5 à 6 centimeter.

Millecam is in oktober 2000 onder behandeling gekomen bij eerder genoemde [naam internist]. Bij deze behandeling zijn ook paragnost [naam paragnost] en Jomanda betrokken. [naam internist] heeft een ontmoeting gearrangeerd tussen Millecam met prof.dr. [naam oncologisch chirurg 3] (oncologisch chirurg). Op 3 oktober 2000 heeft Millecam een ontmoeting met [naam oncologisch chirurg 3] gehad. Er is naar aanleiding van dit gesprek een afspraak gemaakt voor 5 oktober 2000 met oncologisch chirurg [naam oncologisch chirurg 4] in het Anthonie van Leeuwenhoek ziekenhuis. Millecam is op die afspraak niet verschenen.

Mevrouw [naam helderziende], helderziende, is betrokken geraakt bij de behandeling van Millecam en zij heeft haar telefonisch gesproken vanaf oktober 2000.

Op 11 oktober 2000 heeft Millecam een tweede bezoek gebracht aan Proline echografiepraktijk in Zaandam. Haar borst was ingetrokken en Millecam was niet meer in staat haar arm omhoog te doen en had ontzettend veel pijn.

Op 15 oktober 2000 heeft een consult plaatsgevonden bij [naam internist] thuis, waarbij ook [naam paragnost], [naam therapeut] en Jomanda aanwezig waren.

Op 23 november 2000 heeft Millecam Proline echografiepraktijk in Zaandam voor de derde keer bezocht. De tumor had een omvang van meer dan 10 cm en kon niet meer in totaliteit in beeld worden gebracht. Eind november heeft Millecam het contact met [naam therapeut] verbroken.

Op 5 december 2000 heeft Millecam plastisch chirurg [naam plastisch chirurg 2 ], op aanraden van [naam internist], geconsulteerd. Het is haar opgevallen dat Millecam sterk vermagerd is en er cachectisch uitzag. [naam plastisch chirurg 2 ] schrok bij de aanblik van haar borst: het was duidelijk dat het om een indrukwekkende tumor ging met een omvang van 15 bij 10 cm. [naam plastisch chirurg 2 ] heeft een afspraak in het Sophia Ziekenhuis in Zwolle gemaakt voor het ondergaan van een punctie maar Millecam is op die afspraak niet verschenen.

De behandeling bij [naam internist] in Hilversum is gestopt en vanaf 12 december 2000 heeft de verdachte, alternatief werkend arts in Haarzuilens, Millecam verder behandeld. Dit is op advies van [naam helderziende]. De verdachte heeft blijkens een schriftelijk behandelingsverslag bij het eerste consult een vermagerde, vermoeide, angstige vrouw gezien. De rechter borst was ernstig vergroot 10 × 15 cm, rood en warm, druk pijnlijk, plank hard. De verharde zwelling breidde zich uit naar axillair en claviculair. De uitbreiding was egaal van oppervlak en plank hard van consistentie. Hij vond geen lymfeklieren axillair.

Daarnaast een bacterieel abces in rechter borst B9, spier en lymfeklieren. De totale diagnose werd gesteld op mamma carcinoom B7 met secundair bacteriële abcesvorming, met uitbreiding naar claviculair en axillair, spier en lymfeklieren (volgens schriftelijk behandelingsverslag van de verdachte).

Op 12 maart 2001 heeft Millecam's huisarts [naam huisarts] haar thuis bezocht. Het is het laatste contact dat zij hebben. Millecam toont hem een brief van de verdachte waarin staat dat hij heeft geprobeerd een bacteriële infectie in de borst te bestrijden, hetgeen niet was gelukt en dat hij haar terugwees naar [naam huisarts].

[naam huisarts] stelt vast dat de mate van de zwelling, de grootheid van de tumor en de afwezigheid van een abces een infectie uitsluiten. [naam huisarts] heeft haar een operatie geadviseerd waarbij de borst verwijderd wordt, die levensverlengend zou zijn geweest en heeft daarbij uitdrukkelijk gezegd: ‘Als je dit niet laat opereren, dan ga je hier aan dood’.

Ten behoeve van Millecam zijn (onder andere door [naam helderziende]) healings bij Jomanda bezocht. Vanwege hevige pijn gebruikte zij 12 tabletten paracetamol per dag.

Op 14 mei 2001 is de behandeling bij de verdachte beëindigd.

Millecam is naar de alternatief werkend arts [medeverdachte 2] in Millingen aan de Rijn gegaan en zij is bij hem en zijn gezin in huis getrokken. [medeverdachte 2] zag een gezwel met een ontsteking, er kwam vocht uit. Hij zag een sterk opgezette borst en Millecam had pijn. [medeverdachte 2] heeft Millecam met een magneetveld-apparaat behandeld.

Millecam is in juli en augustus 2001 zienderogen achteruit gegaan, ondanks intensieve magneetveldtherapie. Zij heeft last gekregen van een hardnekkige hoest. Er ontstond oedeem en ernstige dyspnoe.

Op 14 augustus 2001 heeft de verdachte de hulp ingeroepen van huisarts dr. [naam huisarts 3] uit Millingen aan de Rijn. Hij ziet in Millecam een patiënte met een smal gezicht en schat dat zij 20 kg is afgevallen. Er zijn oedemen aan de benen. Hij ziet een ernstig zieke terminale patiënte in deplorabele toestand. Vanwege ernstige dyspnoe kan zij twee zinnen uitspreken en moet dan weer op adem komen. Zij deelt mede dat zij al een maand niet meer heeft geslapen, heeft pijn, gebruikt paracetamol en sinds 2 à 3 dagen is er koorts.

[naam huisarts 3] heeft een massale tumormassa aan de rechter borst gezien en een vergevorderde borstkanker herkend. [naam huisarts 3] heeft antibiotica en een vochtafdrijvend middel voorgeschreven. Hij heeft ervoor gezorgd dat Millecam in het ziekenhuis wordt opgenomen.

Op 17 augustus 2001 is Millecam opgenomen in het Radboud Ziekenhuis in Nijmegen. Prof. [naam oncoloog], oncoloog, treft een patiënte aan die stervende is. Hij constateert een ver voortgeschreden mastitis carcinomatosa van de rechter borst. Uitwendig was een grote tumormassa reikend tot aan de schouder, inwendig werd nagenoeg de gehele rechter thoraxhelft ingenomen door tumormassa. Voorts waren er forse uitzaaiingen in de oksel. De armen en benen vertoonden oedeem. Qua symptomatologie stond de dyspnoe op de voorgrond, de pijn wat minder. Millecam verkeerde in een slechte conditie Millecam heeft zuurstof en bloed toegediend gekregen. De behandeling was erop gericht het haar zo comfortabel mogelijk te maken.

In de nacht van 19 op 20 augustus 2001 is Sylvia Millecam overleden.

Ten aanzien van feit 1 (primair zware mishandeling, subsidiair het opzettelijk benadelen van de gezondheid)

De advocaat-generaal heeft gevorderd dat de verdachte zal worden vrijgesproken van hetgeen aan hem wordt verweten onder 1 primair. Zij vordert veroordeling voor hetgeen de verdachte onder 1 subsidiair ten laste is gelegd.

De verdediging heeft — op in de pleitnotities uiteengezette gronden — integrale vrijspraak bepleit van feit 1. De raadsman van de verdachte heeft aangevoerd dat geen sprake is geweest van opzet, ook niet in de voorwaardelijke vorm. Voorts heeft de verdediging bestreden dat de ten laste gelegde feiten zijn te bewijzen. De raadsman heeft voorts het causaal verband betwist tussen het aan de verdachte verwetene en de ten laste gelegde gevolgen. De verdediging heeft zich beroepen op het zelfbeschikkingsrecht van Millecam en daarbij aangevoerd dat Millecam goed geïnformeerd, in balans en welbewust heeft gekozen voor een behandeling in het alternatieve veld en dat de verdachte geen overwegende invloed heeft gehad op die keuze.

De beschuldiging is aldus opgebouwd dat aan de verdachte onder het ten laste gelegde feit 1 primair en subsidiair wordt verweten — in de in de tenlastelegging genoemde periode en plaats — een aantal, achter (door het hof met het oog op de leesbaarheid daarvan van nummers voorziene) gedachtestreepjes geplaatste, feitelijke handelingen te hebben verricht of te hebben nagelaten. Deze handelingen en/of dit nalaten is door de steller van de tenlastelegging in de sleutel van de in de artikelen 302 respectievelijk 300, tweede en vierde lid, Sr strafbaar gestelde misdrijven gesteld (kort gezegd: zware mishandeling dan wel opzettelijke benadeling van de gezondheid van Millecam, met zwaar lichamelijk letsel tot gevolg).

Het hof zal allereerst per gedachtestreepje vaststellen of de daar omschreven handeling of nalaten in feitelijke zin voor bewezenverklaring in aanmerking komt. Indien zulks het geval is zal het hof nagaan of ten gevolge van die handelingen en/of dat nalaten Millecam zwaar lichamelijk letsel is toegebracht of de gezondheid van Millecam is benadeeld, met zwaar lichamelijk letsel tot gevolg. Vervolgens ligt ter beoordeling voor of dit een en ander met het ten laste gelegde opzet is geschied.

De verdachte was in de ten laste gelegde periode werkzaam als arts in zijn praktijk (Medisch Centrum De Nieuwe Ham) te Haarzuilens. Naast reguliere onderzoeken en behandelwijzen kon in zijn praktijk ook gebruik worden gemaakt van alternatieve wijzen van diagnosticeren en behandelen, aldus de voorgedrukte tekst op zijn eigen patiëntenkaart.

Onder het als feit 1 (primair en subsidiair) ten laste gelegde feit wordt aan de verdachte verweten dat hij in het kader van de behandeling van Millecam in zijn praktijk, in de periode van 12 december 2000 tot en met 14 mei 2001, achtereenvolgens het volgende heeft verricht en/of nagelaten:

na te laten ten behoeve van de diagnose bij haar huisarts en andere door Millecam geraadpleegde artsen gegevens op te vragen

De verdachte heeft ter terechtzitting in hoger beroep erkend dat hij in bedoelde periode geen navraag heeft gedaan bij andere artsen. Hetgeen onder dit gedachtestreepje is ten laste gelegd komt derhalve voor bewezenverklaring in aanmerking.

Millecam te onderzoeken en/of te diagnosticeren met behulp van de zogenoemde Vegatest (Vegetatieve Reflextest) zonder aan Millecam duidelijk te maken dat deze test medisch wetenschappelijk gezien geen betrouwbare diagnose zou kunnen produceren ten aanzien van de kwaal waaraan Millecam leed

De verdachte heeft erkend dat hij Millecam heeft onderzocht en gediagnosticeerd met behulp van de zogenoemde Vega-test. De als getuige gehoorde [getuige 1] heeft verklaard dat hij aanwezig was bij het eerste consult bij de verdachte, waarbij de verdachte de Vega-test heeft uitgevoerd. Hij heeft verklaard dat de verdachte daarbij niet heeft uitgelegd hoe die test wetenschappelijk in elkaar zat. De verdachte heeft weliswaar verklaard dat hij Millecam de werking van deze test heeft uitgelegd, maar nu hij dit — in weerwil van een voor hem op grond van een eerdere tuchtzaak geldend protocol — niet schriftelijk heeft vastgelegd, kan deze verklaring tegenover die van [naam partner] onvoldoende gewicht in de schaal leggen. Hetgeen onder dit gedachtestreepje ten laste is gelegd, komt derhalve voor bewezenverklaring in aanmerking.

Millecam meermalen mee te delen dat zij niet leed aan een kwaadaardig gezwel/kanker

en/of

Millecam (meermalen) meegedeeld dat zij leed aan een bacteriële infectie en/of (myco)bacterioid(e) (infectie) waardoor die Millecam ervan overtuigd raakte dat zij niet lijdende was aan kanker en/of (verder) werd gesterkt in haar opvatting dat zij niet lijdende was aan kanker

De onderdelen achter deze twee gedachtestreepjes lenen zich voor een gezamenlijke bespreking. De verdachte heeft ter terechtzitting in hoger beroep verklaard dat hij tegen Millecam en haar partner [naam partner] heeft gezegd dat er sprake was van kanker. Ook heeft hij verklaard dat er naast de kanker een bacteriële infectie aanwezig was. [naam partner], die bij consulten tussen de verdachte en Millecam aanwezig is geweest, heeft verklaard dat de verdachte, nadat hij de Vega-test bij Millecam had uitgevoerd, heeft gezegd ‘Ik constateer geen kanker’. Hij heeft voorts verklaard dat bij ieder consult, waarbij hij aanwezig is geweest, door de verdachte werd geconstateerd dat er geen kanker was en dat de verdachte heeft gesproken over een behandeling van zes weken gericht tegen de infectie. Hij heeft verklaard dat het voor hem en Millecam belangrijk was dat ze bevestigd werden in de overtuiging dat het ging om een infectie. De verklaring van [naam partner] over de mededelingen van de verdachte past in hetgeen de huisarts van Millecam, [naam huisarts], heeft verklaard. [naam huisarts] heeft Millecam op 12 maart 2001 bezocht en zij heeft hem tijdens die visite een brief van de verdachte heeft gegeven. Daarin was vermeld dat Millecam een bacteriële infectie in haar borst had en dat in die brief het woord ‘kanker’ niet voorkwam, aldus [naam huisarts].

Voorts heeft getuige [getuige] bij de rechter-commissaris verklaard dat zij zich van de verdachte kan herinneren dat hij had gezegd dat er een bacterie is die op kanker lijkt en dat [slachtoffer 1] die zou kunnen hebben, en dat de verdachte haar heeft behandeld voor een bacterie’.

De als getuigen gehoorde [naam helderziende], [naam therapeut] en [getuige 2] hebben verklaard dat zij van Millecam hebben vernomen dat de verdachte bij haar een bacteriële infectie had vastgesteld. [getuige 3] en [getuige 4] hebben, als getuige gehoord door de politie, verklaard dat zij van Millecam hebben vernomen dat de verdachte had vastgesteld dat er geen kanker was, maar een bacterie, waarvan zij binnen zes weken zou kunnen genezen. [naam partner] heeft bevestigd dat Millecam zich op die wijze tegenover vrienden en bekenden heeft uitgelaten. Hoewel, zoals eerder is overwogen, bijzondere behoedzaamheid dient te worden betracht met het oog op bewijsgebruik van dergelijke verklaringen, kunnen deze verklaringen in ieder geval dienen ter ondersteuning van de verklaring van [naam partner] op dit punt. Hetzelfde geldt voor de verklaringen van de als getuige gehoorde [getuige 5], die heeft verklaard zelf van de verdachte te hebben gehoord dat er bacteriën zijn die veel op kanker lijken en dat veel artsen zich daarin vergissen. Zij heeft bij de rechter-commissaris voorts een kaartje overgelegd met gegevens die zij naar haar zeggen heeft genoteerd in de periode dat zij telefonisch contact had met Millecam. Op de achterkant van het kaartje komt de naam voor van de verdachte. Er staat bij: ‘Alternatieve bestraling gehad. Gezwel wordt toch groter. Gaat beter. Bacterie. Lijkt op kanker. (…)’.

Daar komt nog bij, dat de verdachte ter terechtzitting in hoger beroep wisselend en, naar het oordeel van het hof, ook tegenstrijdig heeft verklaard over hetgeen hij bij Millecam heeft waargenomen en gediagnosticeerd. De verdachte heeft ter terechtzitting in hoger beroep achtereenvolgens verklaard, kort gezegd, dat het een ernstige vorm van kanker was en dat hij dat al voelde met zijn vingers, dat kanker bij Millecam nooit door een arts is vastgesteld, dat er een kwaadaardige vorm van kanker was die was uitgewoekerd, en dat sprake was van kanker met een hele lichte activiteit. Dit alles maakt dat het hof voorbij gaat aan de door verdachte opgeworpen stelling.

Gelet op het voorgaande komt naar het oordeel van het hof voor bewezenverklaring in aanmerking dat de verdachte meermalen aan Millecam heeft medegedeeld dat zij niet leed aan kanker en dat zij leed aan een bacteriële infectie. Het hof kan niet vaststellen of Millecam er daardoor van overtuigd raakte dat zij niet leed aan kanker, wel kan op grond van de verklaringen van de als getuigen gehoorde [naam partner], [naam therapeut], [getuige 3] en [getuige 4] worden vastgesteld dat Millecam daardoor werd gesterkt in haar opvatting dat zij niet lijdende was aan kanker.

gedurende enige maanden, althans gedurende een geruime periode, nagelaten haar huisarts te berichten dat Millecam in deze periode door hem werd behandeld en wat de resultaten aangaande deze behandeling waren

De verdachte heeft verklaard dat hij in de periode februari/maart 2001 aan Millecam een brief voor haar huisarts heeft meegegeven, waarin hij verslag heeft gedaan van zijn behandeling. Dit was derhalve twee tot drie maanden nadat hij met de behandeling van Millecam — die ook volgens zijn eigen verklaring zes weken zou duren — was aangevangen. Huisarts [naam huisarts] heeft verklaard dat hij — afgezien van de brief van maart 2001 — van de verdachte nooit een verslag heeft gekregen van diens activiteiten. Het hof is van oordeel dat hetgeen onder dit gedachtestreepje ten laste is gelegd voor bewezenverklaring in aanmerking komt.

Millecam (ongeregistreerde) medicijnen en/of middelen (Zywut en/of Protexa) voor te schrijven en/of te verstrekken zonder aan Millecam duidelijk te maken wat de mogelijkheden en/of effectiviteit en/of risico's van het gebruik van deze medicijnen en/of middelen was/waren voor de gezondheid van Millecam

De verdachte heeft ter terechtzitting in hoger beroep erkend dat hij Millecam met de middelen Zywut en Protexa heeft behandeld. Ter terechtzitting in eerste aanleg heeft hij verklaard dat hij Millecam wel heeft voorgelicht over de werking van de medicijnen, maar dat hij niet meer weet of hij tegen haar heeft gezegd dat Zywut regulier niet als een effectief middel wordt gezien.

Hij heeft verklaard dat aan het gebruik van de middelen geen risico's waren verbonden. De als getuige gehoorde [naam partner] heeft verklaard dat de verdachte bij elk medicijn heeft uitgelegd waarvoor het was bedoeld, en dat hij zich niet kan herinneren dat de verdachte iets heeft gezegd over de wetenschappelijke waarde, de mogelijkheden, de effectiviteit en de risico's van de middelen. Bij de politie heeft [naam partner] verklaard dat het om homeopathische middelen ging.

Gelet hierop kan niet worden uitgesloten dat de verdachte aan Millecam heeft duidelijk gemaakt wat de mogelijkheden, effectiviteit en risico's van het gebruik van deze middelen waren. Het voorgaande brengt mee dat wel voor bewezenverklaring in aanmerking komt dat de verdachte Millecam Zywut en Protexa heeft voorgeschreven en verstrekt, maar dat niet bewezen kan worden dat hij Millecam daarbij niet op de mogelijkheden, effectiviteit en/of risico's van die middelen heeft gewezen.

Millecam ontraden en/of niet aangeraden zich onder behandeling te stellen van en/of haar niet (actief en/of gericht en/of tijdig) (door) verwezen naar haar huisarts en/of een borstkankercentrum (mammapolikliniek) en/of een (kanker)chirurg en/of (kanker)specialist, althans haar ontraden en/of niet aangeraden zich in het reguliere (niet-alternatief) medische circuit te laten behandelen

en/of

Millecam geen palliatieve therapie, in de vorm van een antitumortherapie ter bestrijding van de klachten ten gevolge van doorgroei of uitzaaiingen van de tumor, aangeboden en/of met haar besproken, althans niet tijdig doorverwezen naar artsen die een therapie kunnen bieden die zich in de loop der tijd wetenschappelijk heeft bewezen, gedurende de periode dat Millecam door hem behandeld werd

en/of

Millecam geen palliatieve therapie, in de zin van pijnbestrijding met allopathisch (effectief) werkende middelen aangeboden en/of met haar besproken en/of haar verwezen naar een pijnpolikliniek, althans niet tijdig doorverwezen naar artsen die een therapie kunnen bieden die zich in de loop der tijd wetenschappelijk heeft bewezen, gedurende de periode dat Millecam door hem behandeld werd;

De onderdelen achter deze gedachtestreepjes lenen zich voor een gezamenlijke bespreking. Op grond van de verklaringen van de verdachte en van de als getuigen gehoorde [naam partner], [naam huisarts] en [getuige 2] staat voldoende vast dat de verdachte in de periode februari/maart 2001 aan Millecam een brief voor een chirurg en een brief voor haar huisarts heeft meegegeven. Dit was derhalve twee tot drie maanden nadat hij met de behandeling van Millecam — die ook volgens zijn eigen verklaring zes weken zou duren — was aangevangen. Het hof is van oordeel dat het enkele meegeven van deze brieven in ieder geval niet als een gerichte en tijdige verwijzing kan worden aangemerkt. Er is immers niet concreet een chirurg of specialist vermeld en de verdachte heeft het aan Millecam overgelaten deze brieven al dan niet aan een arts te overhandigen, waarbij door hem niet is nagegaan of dat ook daadwerkelijk is gebeurd. Voorts is deze verwijzing niet tijdig geweest, gelet op het tijdstip waarop de verdachte deze brieven heeft geschreven —aannemelijk is: in februari of maart — en de ernst en aard van de ziekte waaraan Millecam leed. Ook als het hof veronderstellenderwijs aanneemt dat de stelling van de verdachte dat hij er meermalen bij Millecam op heeft aangedrongen dat zij zich in het reguliere circuit moest laten opereren, juist is, is daarmee evenmin sprake van actief, gericht en tijdig doorverwijzen.

De verdachte heeft immers voorts verklaard dat hij, nadat hij nadat hij van Millecam had vernomen dat een chirurg niet wilde opereren zonder chemotherapie, haar behandeling heeft voortgezet. Hij heeft verklaard dat hij de verwijzing naar de chirurg niet heeft besproken met andere artsen en dat hij het opvragen van informatie bij andere artsen niet heeft besproken met Millecam. Zeker gezien de houding van Millecam is het aannemelijk dat het op deze manier verwijzen in haar situatie te vrijblijvend is gebleven.

De verdachte heeft voorts verklaard dat Millecam zelf haar pijnbestrijding regelde en dat Zywut en Protexa ook een palliatieve werking hadden. Wel acht het hof aannemelijk dat de verdachte pijnbestrijding met Millecam heeft besproken, nu de verdachte ter zitting in hoger beroep heeft verklaard dat pijnbestrijding bij elke patiënt naar voren komt en dat Millecam hem zei dat zij dat onder controle hield met paracetamol, codeïne en nog iets anders. Voorts kan niet worden uitgesloten dat de verdachte pijnbestrijding met allopathisch (effectief) werkende middelen heeft aangeboden, nu hij in eerste aanleg heeft verklaard dat hij de pijn met paracetamol en codeïne heeft onderdrukt. Van die onderdelen zal de verdachte dan ook worden vrijgesproken.

Uit de door verdachte na het overlijden van Millecam opgemaakte patiëntenkaart blijkt dat er sprake was van pijn en dat deze pijn gedurende de periode dat de verdachte haar behandelde bij Millecam toenam. Hij heeft naar eigen zeggen geen reden gezien haar te verwijzen naar een collega-arts voor pijnbestrijding. Het hof acht derhalve deze gedachtestreepjes bewezen zoals hierna te noemen.

De slotsom is dat onder feit 1 in feitelijke zin voor bewezenverklaring in aanmerking komt dat de verdachte:

De vraag die ter beantwoording voorligt is of de hiervoor genoemde gedragingen, nalaten daaronder begrepen, leiden tot de conclusie dat de verdachte de zware mishandeling van Millecam heeft gepleegd zoals onder 3 primair ten laste gelegd.

Zowel de advocaat-generaal als de verdediging heeft vrijspraak van het onder 1 primair ten laste gelegde bepleit, gelijk de rechtbank heeft beslist en de officieren van justitie hadden gevorderd.

Ook het hof komt tot het oordeel dat de verdachte moet worden vrijgesproken van de hem onder 3 primair ten laste gelegde zware mishandeling. Het bepaalde in artikel 302 Sr (de zware mishandeling) vereist immers opzet op het toebrengen van zwaar lichamelijk letsel. Dat opzet dient — al dan niet in voorwaardelijke vorm — (dus) ook op de aard van het letsel gericht te zijn geweest. Het opzet van de verdachte was naar het oordeel van het hof niet, ook niet in voorwaardelijke vorm, gericht op het toebrengen van zwaar lichamelijk letsel bij Millecam. Van doelbewuste mishandeling noch van een willens en wetens aanvaarden van de aanmerkelijke kans op het toebrengen van zwaar lichamelijk letsel is naar het oordeel van het hof sprake geweest. De enkele wetenschap bij de verdachte van de aanmerkelijke kans dat zwaar lichamelijk letsel zou intreden is daarvoor onvoldoende. De verdachte zal dan ook worden vrijgesproken van feit 1, primair.

Vervolgens zal het hof dienen te beoordelen of de verdachte door te handelen en/of na te laten zoals hiervoor weergegeven, opzettelijk de gezondheid van Millecam heeft benadeeld. In dit kader is in de eerste plaats van belang of de verdachte de voor hem geldende zorgplicht heeft geschonden.

De verdachte heeft tot Millecam gestaan in de verhouding van arts tot patiënt. Dit betekent voor de beoordeling van de aan de verdachte verweten gedragingen — indien en voor zover deze komen vast te staan — dat de strafrechtelijke normering en duiding daarvan mede wordt ingevuld door hetgeen buiten het Wetboek van Strafrecht is geregeld.

Hierbij is in de eerste plaats de Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg (Wet BIG) van belang. Uitgangspunt van de Wet BIG is dat aan de patiënt de vrijheid toekomt in de keuze tot welke zorgverlener hij zich in verband met zijn gezondheid wil wenden; dat kan een arts zijn die zich ook op het niet-reguliere medische vlak beweegt, maar ook bijvoorbeeld een alternatief genezer.

Het hof heeft de keuzevrijheid van de patiënt eerder in het kader van de aan de strafzaak voorafgegane beklagprocedure gegeven beschikking geformuleerd als volgt:

Artikel 3 Wet BIG bepaalt, dat personen met bepaalde beroepen in de gezondheidszorg — waaronder het beroep van arts — in een register kunnen worden ingeschreven. Op hen is artikel 40 Wet BIG van toepassing waarin is bepaald — kort gezegd — dat zij hun beroepsuitoefening zo dienen te organiseren dat een en ander leidt of redelijkerwijze moet leiden tot verantwoorde zorg.

De verdachte was ten tijde van de ten laste gelegde feiten in het BIG-register ingeschreven als arts. Dientengevolge was hij op grond van artikel 47 Wet BIG tevens onderworpen aan het medisch tuchtrecht. Met dat tuchtrecht wordt (mede) beoogd de kwaliteit van de beroepsuitoefening te handhaven.

Voorts is de inhoud van de regeling in boek 7, vijfde afdeling, van het Burgerlijk Wetboek (BW), de Overeenkomst inzake geneeskundige behandeling (WGBO) van belang.

Deze regeling stelt — kort gezegd — dwingend (minimum)eisen aan de inhoud die door de hulpverlener en de patiënt aan de behandelingsrelatie wordt gegeven. De bepalingen van deze regeling zijn niet alleen van toepassing op artsen maar op eenieder die geneeskundige handelingen verricht in de uitoefening van een geneeskundig beroep of bedrijf. Zij zien op handelingen op het gebied van de geneeskunst, rechtstreeks betrekking hebbend op de persoon van de opdrachtgever (de patiënt).

In artikel 7:453 BW is bepaald dat de hulpverlener de zorg van een goed hulpverlener in acht moet nemen en moet handelen volgens de professionele standaard. De professionele standaard omvat de medisch-professionele standaard — betreffende het medisch handelen volgens de inzichten van de medische wetenschap en ervaring — en andere aspecten zoals het voldoen aan de rechten van de patiënt en aan andere maatschappelijke normen en wettelijke regelingen.

In de WGBO is voorts een aantal rechten van de patiënt opgenomen. Voor de onderhavige strafzaak is het in artikel 7:448 BW geregelde recht van de patiënt op door de hulpverlener te verstrekken informatie in het bijzonder van betekenis.

In deze bepaling is het beginsel van de zogenoemde ‘geïnformeerde toestemming’ (ook wel ‘informed consent’ genoemd) nader uitgewerkt. De hulpverlener is verplicht de patiënt duidelijk te informeren over het ziektebeeld, de mogelijkheden voor en de risico's van de behandeling als ook de mogelijke andere behandelingen. Op grond van deze wettelijke regeling kan een geneeskundige behandeling slechts plaatsvinden na toestemming van de patiënt. Hierna in dit arrest zal het hof uiteenzetten dat het beginsel van geïnformeerde toestemming bepalend is voor de wijze waarop de patiënt het hem toekomende recht op zelfbeschikking uitoefent.

De verdachte is opgeleid tot regulier arts en was, ten tijde van het tenlastegelegde, als zodanig ingeschreven in het BIG-register. Deze hoedanigheid van arts brengt met zich dat de verdachte verplicht is de zorg van een goed hulpverlener te betrachten en daarbij te handelen met inachtneming van de professionele standaard. Aan de zorgplicht wordt nadere invulling gegeven door wetgeving, waaronder — gelijk hierboven door het hof is overwogen — de Wet BIG, de WGBO, de tuchtrechtelijke normen, als ook de normen die door de eigen beroepsgroep zijn vastgesteld.

Het hof stelt vast dat de door verdachte aan Millecam verleende behandeling heeft bestaan in het (aan)bieden van een niet-reguliere therapie. De in het bestek van de door hem aan Millecam verleende hulp met het oog op behandeling gemaakte keuzen kunnen de verdachte niet ontslaan van zijn verplichting steeds te handelen met inachtneming van de zorgvuldigheidsnormen die voor de arts gelden. Het hof ontleent aan de medische tuchtrechtspraak dat als regel geldt dat de arts die tevens niet-reguliere therapieën toepast, zijn patiënt niet mag afhouden van de reguliere geneeskunst. Een arts is en blijft arts, ook indien hij ervoor kiest (ook) niet-reguliere behandeling aan te bieden.

Millecam heeft zich met het oog op haar behandeling tot de verdachte gewend in de wetenschap dat hij (tevens) gekwalificeerd was als arts. Uit de verklaringen van [naam] en [naam helderziende] blijkt dat die kwalificatie voor haar van belang was bij haar keuze om zich bij hem onder behandeling te stellen. Hij profileerde zich bovendien tegenover haar als (voldoende) deskundig om te beoordelen welke aandoening de oorzaak was van de door haar verwoorde klachten en welke therapie de klachten weg kon nemen of kon verlichten.

Handelen overeenkomstig de medisch professionele standaard brengt voorts met zich dat de arts de patiënt dient te informeren over de effectiviteit, aard, duur en (neven)effecten van een door hem voorgestelde of aangeboden behandeling. In het geval waarin de arts (mede) een niet-reguliere behandeling overweegt, dient de arts aan de patiënt steeds ondubbelzinnig duidelijk te maken waar zijn voorgestelde behandeling als niet-regulier heeft te gelden.

Bij toepassing van een niet-reguliere behandeling dient dit niet-reguliere aspect steeds kenbaar gemaakt te worden, hetgeen insluit dat hij de patiënt deugdelijk informeert, in de zin dat op de grond van de stand der wetenschap geen uitspraken gedaan kunnen worden over de (beperkte) mogelijkheden, effectiviteit, duur en (neven)effecten van de van door hem gebruikte diagnostische middelen, de door hem voorgeschreven medicatie, en toegepaste behandelwijze. Dit houdt in dat hij de patiënt tevens voorhoudt dat de genezende of verlichtende werking van bepaalde medicatie of de doeltreffendheid van een therapie (vooralsnog) niet deugdelijk is aangetoond.

In het geval waarin een patiënt een geïndiceerde reguliere behandelwijze afwijst en niet-reguliere behandelwijzen overweegt, behoort de arts de patiënt te wijzen op mogelijke gevaren voor diens gezondheidstoestand van het uit- of afstellen van reguliere behandelwijzen.

Indien de patiënt volhardt in het afwijzen van een reguliere behandeling of een reguliere behandeling niet meer beschikbaar is, dan mag de arts geen behandelwijzen aanbieden die de patiënt schade zouden kunnen berokkenen.

Onder schade wordt in dit verband tevens verstaan: het bieden van valse hoop op genezing of verbetering van klachten, het geven van onjuiste of incomplete informatie over de werkzaamheid van een behandeling, het niet of niet-tijdig inzetten van methoden van behandeling die binnen de beroepsgroep algemeen zijn aanvaard en het ontkennen of ontkrachten van op reguliere wijze tot stand gekomen medische bevindingen, zoals een regulier gestelde diagnose.

Voorts blijft het te allen tijde tot de verantwoordelijkheid van de arts behoren om de patiënt tijdig te verwijzen naar een (andere) reguliere arts ingeval naar de heersende stand van de medische wetenschap adequate diagnostiek of effectieve therapie voorhanden is die niet door de betreffende arts kan of mag worden geboden.

Het hof stelt vast dat de verdachte in de nakoming van de op hem als arts rustende zorgplicht ernstig tekort is geschoten en overweegt daartoe het volgende.

De verdachte wist dat Millecam leed aan borstkanker, zijnde een ernstige, potentieel levensbedreigende ziekte. Uit hoofde van zijn beroep als arts was de verdachte zich ervan bewust dat zij ernstig letsel zou bekomen indien de ziekte niet of niet afdoende behandeld zou worden.

Gedurende deze periode heeft de verdachte nagelaten tijdig adequate medische hulpverlening te verlenen of te doen verlenen.

De verdachte heeft aangevoerd dat hij, met toepassing van niet-reguliere behandelwijzen (te weten: het verstrekken van de middelen Zywut en Protexa) en de toepassing van niet-reguliere onderzoeksmethoden (te weten: de Vegatest en de biotensor), zich uitsluitend heeft gericht op het bestrijden van een bacteriële infectie die zich naar zijn zeggen secundair aan de borstkanker had geopenbaard. Voorts heeft de verdachte aangevoerd dat hij met de verstrekking van Zywut en Protexa palliatieve zorg heeft verleend, nu de toepassing van deze middelen aan Millecam als patiënt tevens pijnverlichting kon bieden.

Naar het oordeel van het hof is verdachte welbewust afgeweken van hetgeen de professionele standaard hem voorschrijft, door het uitsluitend aanbieden van een niet-reguliere medicatie met een ontbrekende althans wetenschappelijk onbewezen effectiviteit voor zover gericht op de bestrijding van borstkanker en palliatieve behandeling, pijnbestrijding daaronder mede begrepen. Bovendien is niet gebleken dat hij Millecam deugdelijk heeft geïnformeerd over de mogelijkheden die de reguliere geneeskunde op het gebied van palliatieve zorg te bieden heeft.

Door het achterwege laten van het benadrukken van het belang van een verwijzing naar reguliere artsen, gegeven dat de door verdachte voorgeschreven medicatie — ook naar eigen zeggen — nimmer deugdelijk aantoonbaar genezing van borstkanker heeft teweeggebracht, dan wel afdoende levensverbeterend en levensverlengend werkt, is de verdachte ernstig in zijn zorgplicht jegens Millecam tekortgeschoten.

Hierdoor heeft de verdachte bepaald niet gehandeld zoals van een redelijk handelend en bekwaam arts mocht worden verwacht. Het verweer van de verdachte, inhoudende dat het reguliere circuit zijn mogelijkheden om te verwijzen heeft begrensd omdat de het reguliere circuit minder welwillend met het alternatieve circuit optrekt, wordt verworpen. Als het al zo zou zijn dat sommige regulier werkende artsen hun alternatief werkende collega-artsen minder serieus nemen, dan blijft het aan de verdachte als professioneel handelend arts om te doen hetgeen in het belang is van zijn patiënt, in dit geval: verwijzen. Dat andere (regulier werkende) artsen haar niet hebben verwezen voor pijnbestrijding dan wel pijnbestrijding hebben aangeboden, zoals de verdachte heeft gesteld, ontslaat de verdachte voorts niet van de verplichting om zijn patiënte — die hij bovendien op een veel regelmatiger basis zag dan de door hem genoemde [naam plastisch chirurg 2 ], [naam oncologisch chirurg 3] en [naam huisarts] — de zorg te verlenen die zij nodig had.

Het hof is van oordeel dat de verdachte willens en wetens de aanmerkelijke kans heeft aanvaard dat door zijn handelen en nalaten de gezondheid van Millecam werd benadeeld. Daartoe overweegt het hof als volgt.

De verdachte wist, in elk geval uit hoofde van zijn beroep als arts, dat de ziekte borstkanker levensbedreigend is indien deze niet (afdoende) wordt behandeld. De verdachte heeft in het kader van zijn als arts aan Millecam verleende hulp louter niet-reguliere onderzoeksmethoden en behandelwijzen toegepast, waarvan hij wist dat de werking daarvan nimmer wetenschappelijk is aangetoond. Bovendien heeft de verdachte nagelaten Millecam gericht en tijdig te verwijzen naar reguliere artsen, waarvan hij wist dat deze aan Millecam behandelingen konden aanbieden waarvan wetenschappelijk is aangetoond dat zij tot een positief resultaat kunnen leiden.

De verdachte moet derhalve wetenschap hebben gehad van het bestaan hebben van de aanmerkelijke kans dat de gezondheid van Millecam door zijn handelen en nalaten zou worden benadeeld, in de zin dat zij daarvan ernstige schade zou ondervinden, bestaande in een aanzienlijke afname van de levensverwachting, en voorts in het ontstaan van ernstige pijnklachten en ernstig lichamelijk letsel, als gevolg van het uitblijven van deugdelijke palliatieve zorg, welke kans zich ook heeft gerealiseerd. Uit de — enige tijd na het overlijden van Millecam opgemaakte — patiëntenkaart die de verdachte naar eigen zeggen aan de hand van aantekeningen uit de behandelperiode heeft samengesteld, blijkt bovendien dat er bij Millecam gedurende de periode van de behandeling door de verdachte een toename is geweest van pijnklachten en dat zij deze klachten ook jegens de verdachte heeft geuit…

Door niettemin voor louter niet-reguliere behandelingen te kiezen, door haar met het oog op (eventueel palliatieve) behandeling niet gericht en tijdig te verwijzen naar reguliere artsen, en door de noodzaak van het ondergaan van een reguliere (palliatieve) behandeling niet tegenover Millecam (blijvend) te benadrukken, doch uitsluitend de door hem gekozen weg van hulpverlening te blijven vervolgen, heeft de verdachte de aanmerkelijke kans op het intreden van die gevolgen ook willens en wetens aanvaard.

De advocaat-generaal heeft aangevoerd dat het uitstellen of onthouden van een adequate, reguliere medische behandeling ertoe leidt dat de situatie waarin de ziekte nog te genezen is, overgaat/verslechtert naar een situatie waarin genezing niet meer mogelijk is en dat ernstige pijnklachten in samenhang met andere klachten, zoals kortademigheid, hoesten en opgezwollen armen en benen, valt te kwalificeren als zwaar lichamelijk letsel.

De raadsman van de verdachte heeft bestreden dat sprake zou zijn geweest van zwaar lichamelijk letsel. De raadsman heeft daartoe onder meer gewezen op het feit dat de pijnbestrijding door Millecam zelf werd verzorgd en dat de pijnbeleving beheersbaar was. De raadsman heeft voorts het causale verband tussen het handelen van de verdachte en het letsel betwist.

Het hof is van oordeel dat het ten laste gelegde letsel kan worden bewezen zoals hierna te noemen en dat daarmee sprake is geweest van zwaar lichamelijk letsel. Het hof ontleent een deel van de navolgende overwegingen aan overwegingen in het vonnis waarvan beroep en maakt deze tot de zijne.

Zoals hiervoor is overwogen (1.16) was de tumor in december 2000 ongeveer 15 cm. Daarmee was de kans op genezing verkeken in de periode dat de behandeling door de verdachte aanving. Acht maanden later was er sprake van een grote tumormassa reikend tot aan de schouder, terwijl inwendig nagenoeg de gehele rechter thoraxhelft werd ingenomen door tumormassa.

Hoewel niet uit het dossier is op te maken in welk stadium de tumor zich precies bevond op 14 mei 2001, de datum waarop de behandeling door verdachte werd afgerond, is duidelijk dat de tumor in de bewezen geachte periode verder is gegroeid. In het door de deskundige [naam deskundige] overgelegde overzicht staat bij ‘December 2000’, ‘Lokale tumor 10 – 15 cm’ en ‘Sterk vermagerd’. [naam deskundige] heeft hieruit geconcludeerd dat er metastasen op afstand aanwezig waren. Voorts staat onder ‘In 2001’: ‘Pijn en kortademigheid met zeer uitgebreide locoregionale tumor, past bij beeld van vergevorderd, op afstand gemetastaseerd mammacarcinoom.’

Uit deze verklaring maakt het hof op dat sprake is geweest van verdere doorgroei en verdere uitzaai van kankergezwellen in de ten laste gelegde periode. Voorts staat in het overzicht van [naam deskundige] onder ‘In 2001’: ‘Tumorbehandeling geeft de beste palliatie (chemo, hormonaal, radiotherapie).’ Zij heeft daarover tegenover de rechter-commissaris naar voren gebracht dat palliatieve zorg bestaat uit verbetering van de kwaliteit van het bestaan en de verlenging van het leven. Rond het jaar 2000 was volgens [naam deskundige] in het kader van palliatieve zorg chemotherapie en bestraling mogelijk. Daarnaast eventueel hormoontherapie. Ook pijnbestrijding was mogelijk geweest, door middel van pijnstillers en vervolgens antitumorbehandeling. [naam 2] heeft in een brief aan de officier van justitie over de periode december 2000/januari 2001 onder meer geschreven dat verlenging van de overleving door middel van chemotherapie en/of hormonale therapie zeker nog mogelijk was geweest in de eerste helft van 2001. Daarbij zou de kwaliteit van leven ook aanmerkelijk beter zijn geweest.

Dat Millecam gedurende de periode dat zij door verdachte werd behandeld pijn leed blijkt uit verschillende verklaringen alsmede uit de patiëntenkaart van de verdachte. [naam 3] heeft naar voren gebracht dat Sylvia Millecam op 23 november 2000, dus vlak voor het eerste consult bij de verdachte, veel pijn had. [naam helderziende] heeft naar voren gebracht dat Sylvia Millecam in januari 2001 stampend van de pijn door haar huis liep. In maart 2001 hield Millecam het bijna niet meer van de pijn, ze gebruikte 12 pijnstillers per dag, aldus [naam helderziende]. [naam huisarts] heeft eveneens verklaard dat Sylvia Millecam op 12 maart 2001 veel pijn had, niet goed kon slapen en niet goed kon ademen, want de borstkas was aangedaan. Ook [naam partner] heeft naar voren gebracht dat de borst van Sylvia Millecam in bedoelde periode alleen maar groter was geworden en de pijn zeker niet was afgenomen. Voorts heeft hij naar voren gebracht dat de toestand van Sylvia Millecam slechter was geworden tijdens de behandelingen bij de verdachte. Uit deze verklaringen maakt het hof op dat Sylvia Millecam niet alleen is geconfronteerd met een afname van haar levensverwachting maar tevens met een toename van pijnklachten. Palliatieve zorg had op beide bestanddelen een heilzaam effect kunnen hebben. De bewezenverklaarde feitelijke gedragingen leveren naar het oordeel van het hof dan ook benadeling van de gezondheid van Sylvia Millecam op in de bewezenverklaarde periode.

Het hof merkt de verdere doorgroei en uitzaaiing van kankergezwellen, en de daarmee samenhangende verergering van haar ziektebeeld, afname van de levensverwachting en toename van pijnklachten, als zwaar lichamelijk letsel aan. Dit gelet op de aard en de ernst van dit letsel en deze klachten en de afname van de levensverwachting, in onderlinge samenhang bezien.

Uit hetgeen hiervoor is overwogen, volgt naar het oordeel van het hof dat het causaal verband tussen de opzettelijke benadeling van de gezondheid door de verdachte en het zwaar lichamelijk letsel bij Millecam gegeven is. Immers, uit die overwegingen volgt dat dit letsel is veroorzaakt door het niet ondergaan door Millecam van reguliere palliatieve therapieën. Dat Millecam die therapieën niet heeft ondergaan is het in redelijkheid aan de verdachte toe te rekenen gevolg van het feit dat de verdachte zijn zorgplicht heeft geschonden.

Het hof acht wettig en overtuigend bewezen dat de verdachte het onder 1 subsidiair ten laste gelegde heeft begaan, zoals hierna te melden.

De advocaat-generaal heeft gesteld, zakelijk weergegeven, dat de verdachte door het gerechtshof moet worden veroordeeld voor het in hulpeloze toestand brengen en/of laten van Millecam, met zwaar lichamelijk letsel ten gevolge, een en ander als bedoeld in artikel 255, in verband met art. 257 Sr. Zij heeft daartoe aangevoerd dat tussen de verdachte en Millecam een behandelingsovereenkomst als bedoeld in de WGBO (artikel 7:446 BW) heeft bestaan, op grond waarvan de verdachte verplicht was Millecam verpleging, althans verzorging te geven. Voorts heeft zij gemotiveerd gesteld dat de verdachte Millecam in een hulpeloze toestand heeft gebracht of gelaten, nu Millecam (mede) door toedoen van de verdachte geen helder inzicht had in de situatie, noch in de mogelijke gevolgen, en voorts, dat de verdachte haar niet de noodzakelijke zorg heeft verleend.

De verdediging heeft bepleit dat de verdachte van deze feiten dient te worden vrijgesproken, om de navolgende redenen. Van een behandelingsovereenkomst is geen sprake geweest, zodat de verdachte niet op die grond tot de verpleging of verzorging van Millecam was gehouden. Voorts bestrijdt de verdediging dat Millecam in een hulpeloze toestand verkeerde en dat sprake is geweest van het vereiste opzet. Tot slot heeft de raadsman aangevoerd dat geen sprake is van zwaar lichamelijk letsel.

Het hof overweegt als volgt.

Art. 255 Sr luidt: ‘Hij die opzettelijk iemand tot wiens onderhoud, verpleging of verzorging hij krachtens wet of overeenkomst verplicht is, in een hulpeloze toestand brengt of laat, wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste twee jaren of geldboete van de vierde categorie.’

Vooropgesteld moet worden dat de artikelen 255 en 257 Sr er toe strekken onder meer de lichamelijke gezondheid en het leven van hulpbehoevenden te beschermen1..

Het hof stelt vast dat tussen de verdachte en Millecam een behandelingsovereenkomst als bedoeld in de WGBO (artikel 7:446 BW) heeft bestaan. Op grond van het bepaalde in artikel 40 van de Wet BIG bestond er voor de verdachte derhalve een gehoudenheid tot het verlenen van verpleging, dan wel verzorging, opgevat in de zin van een medische behandeling. De verdachte was dan ook krachtens wet of overeenkomst tot verpleging/verzorging van Millecam gehouden.