4.2.1 A-organen

De meeste bestuursorganen vallen onder het ruime, formele criterium van artikel 1:1 lid 1 aanhef en onder a Awb. Op grond hiervan is ieder orgaan van een rechtspersoon die krachtens publiekrecht is ingesteld, ongeacht de aard en de grondslag van zijn handelen, een a-orgaan. Niet enkel het uitoefenen van openbaar gezag, maar ook hun privaatrechtelijk en feitelijk handelen vallen derhalve onder de Awb.

Onder rechtspersoon wordt hetzelfde verstaan als in het burgerlijk recht. Onder de term rechtspersonen ingesteld krachtens publiekrecht vallen ten eerste de openbare lichamen waarvan artikel 2:1, eerste lid, van het BW bepaalt dat zij rechtspersoonlijkheid bezitten: de Staat, provincies, gemeenten, waterschappen alsmede andere openbare lichamen waaraan krachtens de Gw verordende bevoegdheid is toegekend (de p.b.o.-lichamen). Daarnaast vallen hieronder de rechtspersonen waaraan de rechtspersoonlijkheid bij of krachtens een bijzondere wet is toegekend,1 dat wil zeggen de publiekrechtelijk georganiseerde zelfstandige bestuursorganen die over (eigen) rechtspersoonlijkheid beschikken.2 Voorbeelden hiervan zijn het Commissariaat voor de Media en het Uitvoeringsinstituut werknemersverzekeringen.3

Als orgaan van een krachtens publiekrecht ingestelde rechtspersoon zijn onder andere aan te merken de gemeenteraad, het college van burgemeester en wethouders, de burgemeester en de rekenkamer.4 Hetzelfde geldt voor de adviserende commissies die deel uit maken van een rechtspersoon, zoals de gemeentelijke welstandscommissies en bezwaarschriftencommissies.5 Daarnaast kan een natuurlijk persoon een orgaan zijn. Zo werd een commandant van een marinevaartuig als een orgaan van de staat aangemerkt, aangezien hij op grond van diverse regelingen bevoegd was beslissingen te nemen ten aanzien van het op het marinevaartuig werkzame marinepersoneel.6