HR, 16-06-2020, nr. 19/01495 J

2.4. Blijkens de bewijsvoering heeft het Hof kennelijk geoordeeld dat de handelingen van de verdachte en diens mededaders het karakter droegen van een gezamenlijk ondernomen poging en daarmee van een gezamenlijke uitvoering in de hiervoor onder 2.3 bedoelde zin. Dat oordeel is niet onbegrijpelijk, gelet op de (…) bewijsmiddelen en de daarop gebaseerde (…) vaststellingen van het Hof dat de verdachte en twee andere personen samen bij de [a-straat] aanwezig waren alvorens het slot van de voordeur werd geforceerd, zij aanwezig waren op het moment dat door de getuige de zagende geluiden werden waargenomen en zij tezamen op de scooter zijn gevlucht en kort daarop, na het verschijnen van de politie, zijn weggerend, waaraan door het Hof de slotsom is verbonden dat uit deze wijze van gezamenlijk aankomen, aanwezig zijn bij het forceren van het slot en gezamenlijk vluchten op één scooter blijkt van bewuste en nauwe samenwerking met betrekking tot de poging tot woninginbraak.’

11. Uit ’s hofs overweging en de verwijzing naar beide arresten kan worden afgeleid dat het hof de procesopstelling van de verdachte bij zijn oordeel heeft betrokken. Het hof overweegt dat de verdachte niet over zijn rol bij de woninginbraak heeft verklaard, dat hij ook na confrontatie met de tapgesprekken heeft ontkend betrokken te zijn geweest bij de inbraak, en dat hij geen aannemelijke verklaring heeft afgelegd voor zijn deelname aan die gesprekken noch over de betekenis van de inhoud. Uit ’s hofs overweging en verwijzing naar het laatstgenoemde arrest kan worden afgeleid dat het hof van oordeel is dat de handelingen van de verdachte en diens mededaders in deze zaak het karakter droegen van gezamenlijke uitvoering. Dat leidt het hof in de onderhavige zaak af uit de omstandigheid dat ‘verdachte en zijn medeplegers gezamenlijk intensief telefonisch contact hebben ten tijde van en ten behoeve van de woninginbraak’ alsmede uit de inhoud van deze gesprekken, waarin klaarblijkelijk informatie werd doorgegeven vanuit de uitkijkposities, instructies werden gegeven voor het verwijderen van een cilinderslot en later is gezegd dat een medepleger naar het huis van de verdachte moest komen. Uit die laatste mededeling leidt het hof af ‘dat de medeplegers zich na de woninginbraak hebben verzameld bij de woning van verdachte’.

12. Uit ’s hofs vaststellingen kan niet worden afgeleid dat zich een situatie voordoet waarin duidelijk is dat de bijdrage van de verdachte zich tot een vorm van medeplichtigheid heeft beperkt.7.Dat het hof de bijdrage die de verdachte aan de inbraak heeft geleverd niet preciezer in kaart heeft kunnen brengen hangt samen met de procesopstelling van de verdachte. Uit wat het hof wel heeft kunnen vaststellen op basis van de bewijsmiddelen heeft het hof de bewezenverklaring voor zover deze inhoudt dat de verdachte ‘tezamen en in vereniging met anderen’ de inbraak heeft gepleegd, kunnen afleiden. En het hof heeft de bewezenverklaring in zoverre, mede in het licht van de gevoerde bewijsverweren, ook overigens niet onbegrijpelijk en toereikend gemotiveerd.

13. Het eerste middel faalt.

14. Het tweede middel houdt in dat uit de bewijsvoering van feit 5 niet zonder meer zou kunnen worden afgeleid dat sprake is van het aanranden van de eer en/of goede naam van [betrokkene 6] , door tenlastelegging van een bepaald feit.

15. Het hof heeft ten laste van de verdachte onder 5 bewezenverklaard dat:

‘hij op of omstreeks 20 april 2018 te Almere opzettelijk de eer en/of de goede naam van [betrokkene 6] heeft aangerand, door tenlastelegging van een bepaald feit, met het kennelijke doel om daaraan ruchtbaarheid te geven, door middel van geschriften en/of afbeeldingen openlijk tentoongesteld, door een afbeelding met daarbij de tekst: "snitch van [wijk] " op snapchat te plaatsen, terwijl dit toegankelijk was voor anderen’

16. Deze bewezenverklaring steunt op de volgende bewijsmiddelen (met weglating van verwijzingen):

‘1. Een naar wettelijk voorschrift opgemaakt proces-verbaal van aangifte d.d. 21 april 2018, (…) voor zover inhoudende - zakelijk weergegeven:

Als verklaring van aangeefster [betrokkene 6] :

Op 20 april 2018 was ik in mijn woning, gelegen aan de [e-straat 1] te Almere. (...) Ik pakte mijn telefoon en zag dat ik een snapchat bericht had. Ik had een berichtje van [betrokkene 7] . (...) Toen ik het bericht opende zag ik een foto.

De foto die ik had gekregen was gemaakt van een A4 waar een stuk tekst op stond. Ik zag dat mijn naam erin voorkwam. Ik las het stukje tekst door en zag dat dit informatie betrof die ik had doorgegeven aan de politie. Ik werd op 10 april 2018 ondervraagd door de politie over een brandstichting die was gepleegd. (...)

Ik zag ook dat er op de bovenkant van de foto stond: “Snitch van [wijk] ”. Met het woord snitch wordt bedoeld ‘verrader’.

Ik vroeg aan [betrokkene 7] van wie de foto was. Ik hoorde dat [betrokkene 7] zei dat zij een snapchat had gekregen van een vriendin van haar. Die vriendin van [betrokkene 7] had aan [betrokkene 7] verteld dat dit een snapchat was die afkomstig was van het snapchat account van [verdachte] .

2. Een schriftelijk bescheid, te weten een fotobijlage (bijlage I) gevoegd bij het onder 1 genoemde proces-verbaal van aangifte, (…) betreffende (zo begrijpt het hof) een schermafbeelding van de foto waarover aangeefster [betrokkene 6] heeft verklaard, met als bijschrift ‘Snitch van [wijk] ”.

3. Een naar wettelijk voorschrift opgemaakt proces-verbaal van bevindingen d.d. 25 april 2018, (…) voor zover inhoudende - zakelijk weergegeven:

Als relaas van de verbalisant:

Op 23 april 2018 sprak ik, verbalisant, “ [betrokkene 7] ” op het politiebureau Baljuwstraat. Ik hoorde haar zeggen dat zij een foto op Snapchat voorbij zag komen waarvan zij op 20 april 2018 om 22.50 uur een screenshot had gemaakt. Op deze foto was een tekst te zien waarin de naam van [betrokkene 6] werd genoemd. Boven de afbeelding stond “De snitch van [wijk] ”. (...) Ik hoorde “ [betrokkene 7] ” verklaren dat de foto zichtbaar was op de tijdlijn van [verdachte] . Een foto is 24 uur zichtbaar op een tijdlijn voor iedereen die [verdachte] als vriend op Snapchat heeft. Ik hoorde haar zeggen dat zij niet exact wist hoeveel vrienden [verdachte] op Snapchat had, maar dat dit er erg veel waren.

Ik vroeg “ [betrokkene 7] ” hoe zij wist dat dit snapchat bericht op de tijdlijn van [verdachte] stond. Ik hoorde haar zeggen dat de accountnaam van Snapchat van [verdachte] was: [verdachte] ” en dat zij [verdachte] kent van haar school. (...) “ [betrokkene 7] ” heeft vaker berichten van [verdachte] op zijn Snapchat gezien en weet hierdoor dat het daadwerkelijk het account van [verdachte] is.

De tekst die via Snapchat verstuurd werd, bleek de tekst te zijn van een proces-verbaal welke afkomstig bleek uit het dossier van de brandstichting waarin [verdachte] als verdachte werd aangemerkt (het hof begrijpt: het onder 3 ten laste gelegde feit). Een kopie van deze stukken zijn door zijn advocaat opgevraagd waardoor de stukken voor hem inzichtelijk zijn geweest.

Tijdens het onderzoek naar de brandstichting is de mobiele telefoon van [verdachte] bekeken en bij de afbeeldingen zijn meerdere foto’s gevonden van stukken tekst uit processen-verbaal van zaken waarin hij als verdachte werd aangemerkt. Ook zie ik aan deze afbeeldingen dat deze via Snapchat waren gemaakt dan wel verstuurd.

4. Een naar wettelijk voorschrift opgemaakt proces-verbaal van verhoor minderjarige verdachte d.d. 4 april 2018, (…) voor zover inhoudende - zakelijk weergegeven:

Als vraag van verbalisant (V) en verklaring van verdachte [verdachte] (A):

V: Er is een snapchat bericht verschenen, waarin een tekst uit jouw dossier stond. Wat kan jij hierover vertellen?

A: Ik heb een foto gemaakt van de stukken en deze heb ik opgeslagen in mijn Snapchat herinneringen.’

17. Het hof heeft inzake dit feit in het bestreden arrest de volgende bewijsoverweging opgenomen (met overneming onder vernummering van een voetnoot):

‘Aangeefster [betrokkene 6] heeft verklaard dat zij op 20 april 2018 een Snapchat-bericht ontving van [betrokkene 7] inhoudende een foto van een stuk tekst waarin haar (aangeefsters) naam voorkwam. Het betrof informatie die [betrokkene 6] aan de politie had doorgegeven over een brandstichting op 10 april 2018. [betrokkene 6] zag (BFK: dat) aan de bovenkant van de foto stond: “Snitch van [wijk] ”. Desgevraagd hoorde aangeefster van [betrokkene 7] dat een vriendin aan [betrokkene 7] had verteld dat deze snapchat afkomstig was van het snapchat-account van [verdachte] .

Het dossier bevat een schermafbeelding van de foto waarover aangeefster heeft verklaard.

De verklaring van aangeefster wordt - naast voornoemde schermafbeelding - ondersteund door een proces-verbaal van bevindingen inhoudende een verklaring van voornoemde [betrokkene 7] , die heeft verklaard dat het snapchat-bericht met de bewuste foto met de tekst “Snitch van [wijk] ” op de tijdlijn van [verdachte] stond.

Bovendien heeft verdachte tegenover de politie verklaard dat hij een foto heeft gemaakt van tekst uit zijn dossier en die foto heeft opgeslagen in zijn Snapchat-herinneringen.

Voorts overweegt het hof dat de aard en de inhoud van de ten laste gelegde afbeelding met bijschrift het bovendien aannemelijk maakt dat verdachte het bericht heeft geplaatst, gezien de verdenking tegen verdachte van de onder 3 ten laste gelegde brandstichting en de rol die aangeefster [betrokkene 6] daarin als getuige heeft gespeeld.

Ter terechtzitting van het hof heeft verdachte verklaard dat zijn Snapchat-account gehackt is geweest, waardoor een ander zich toegang heeft verschaft tot het Snapchat-account van verdachte en vervolgens de ten laste gelegde foto op de tijdlijn van het Snapchat-account van verdachte heeft geplaatst.

Het hof stelt voorop dat bij de beoordeling van een dergelijk “hackverweer” als maatstaf dient te worden aangelegd of - alle feiten en omstandigheden in ogenschouw nemende - dit verweer al dan niet in meer of mindere mate aannemelijk is geworden.8.Het is aan de verdachte om hiervoor feiten en omstandigheden aan te voeren.

Het hof is van oordeel dat verdachte zijn verweer op geen enkele manier heeft onderbouwd en dat ook het dossier hiervoor geen aanknopingspunten bevat. Het hof zal om die reden de verklaring van verdachte terzijde schuiven.

Gezien het vorenstaande is het hof van oordeel dat wettig en overtuigend is bewezen dat verdachte de ten laste gelegde foto met bijbehorende tekst “Snitch van [wijk] ” op 20 april 2018 op Snapchat heeft geplaatst.

Het hof overweegt dat in de tenlastelegging weliswaar niet is opgenomen dat de bewuste afbeelding de naam van aangeefster [betrokkene 6] bevat, maar dat in samenhang bezien met het dossier volstrekt duidelijk is om welke afbeelding het gaat en dat op deze afbeelding de naam van aangeefster is weergegeven.

Het hof acht het woord ‘snitch’ – dat ‘verklikker’ betekent – algemeen bekend, zeker onder jeugdigen.

Het hof is daarmee van oordeel dat de bewezenverklaring in samenhang bezien met het dossier kan worden gekwalificeerd als smaadschrift gericht tegen aangeefster [betrokkene 6] .’

18. De steller van het middel geeft aan dat het hof heeft overwogen dat algemeen bekend wordt verondersteld, met name onder jeugdigen, dat ‘snitch’ ‘verklikker’ betekent. Uit de aangifte zou volgen dat aangeefster aan dat begrip de betekenis ‘verrader’ toedicht. Vervolgens klaagt de steller van het middel dat uit de bewijsvoering niet volgt dat met de afbeelding van een deel van het procesdossier waaruit volgt dat aangeefster met de politie heeft gesproken over de mogelijke betrokkenheid van de verdachte bij de brandstichting aan een boot, in combinatie met het opschrift “snitch van [wijk] ”, de eer en/of goede naam van aangeefster is aangerand door tenlastelegging van een bepaald feit. Medewerking verlenen aan de politie wanneer iemand kennis draagt dat een strafbaar feit is begaan, is wat van een burger in beginsel wordt verwacht. Er zou dan ook geen sprake zijn van feiten die ‘met de positieve moraal strijden of overigens in onze maatschappij geldende maatschappelijke normen’.

19. In HR 14 juni 2016, ECLI:NL:HR:2016:1198, NJ 2016/346 m.nt. Keijzer overwoog Uw Raad:

‘3.4. Vooropgesteld moet worden dat sprake is van tenlastelegging van een "bepaald feit" als bedoeld in art. 261 Sr, indien het feit op een zodanige wijze door de verdachte is tenlastegelegd dat het een duidelijk te onderkennen concrete gedraging aanwijst.

Daarvan is bijvoorbeeld geen sprake indien het "feit" niet het gedrag van de betrokkene betreft maar een eigenschap die hem wordt toegedicht en evenmin, zo het wel gaat om diens gedrag, indien dat gedrag slechts in algemene termen wordt geduid en derhalve niet wordt toegespitst op een voldoende geconcretiseerde gedraging. (Vgl. HR 29 september 2009, ECLI:NL:HR:2009:BI1171, NJ 2009/541.) Opmerking verdient nog dat dit vereiste niet geldt bij de - van een lichter strafmaximum - voorziene strafbaarstelling van belediging in art. 266, eerste lid, Sr.

3.5. De in de bewezenverklaring voorkomende feitelijke omschrijvingen van de "bepaalde feiten" waarvan de verdachte [betrokkene 2] en [betrokkene 3] op zijn website heeft beschuldigd, houden onder meer in - kort gezegd - dat "kampfbewaarster" [betrokkene 2] tijdens een bezoekuur een kind heeft verboden naar de wc te gaan, waarbij de verdachte zich afvraagt of we echt naar de praktijken van Nazi Duitsland gaan, en dat [betrokkene 3] "Nazi praktijken" erop na lijkt te houden door de ouders op alle mogelijke en ziekelijke manieren dwars te zitten om de kinderen terug te krijgen. Het oordeel van het Hof dat de verdachte aldus de eer en de goede naam van [betrokkene 2] en [betrokkene 3] heeft aangerand door tenlastelegging van "een of meer bepaalde feiten", zoals is bewezenverklaard, is, gelet op hetgeen hiervoor onder 3.4 is vooropgesteld, niet begrijpelijk.’

20. Bijna vier maanden later herhaalde Uw Raad in HR 11 oktober 2016, ECLI:NL:HR:2016:2291, NJ 2016/478 m.nt. Keijzer eerst de inhoud van rov. 3.4 uit voorgaand arrest, en overwoog vervolgens:

‘2.5. Het oordeel van het Hof dat de in de bewezenverklaring voorkomende uiting " [betrokkene] van Sandds B.V. is een postdief" de tenlastelegging van een "bepaald feit" als bedoeld in art. 261, eerste lid, Sr oplevert, geeft niet blijk van een onjuiste rechtsopvatting.

Dat oordeel is ook niet onbegrijpelijk, in aanmerking genomen het kennelijke oordeel van het Hof dat die uiting erop neerkomt dat de aangeefster in het kader van de uitoefening van haar werkzaamheden voor het postvervoerbedrijf Sandd B.V. poststukken heeft gestolen.

De Hoge Raad tekent hierbij aan dat de onderhavige zaak verschilt van de zaak die aan de orde was in HR 14 juni 2016, ECLI:NL:HR:2016:1198, NJ 2016/346 in die zin dat het daar ging om een samenstel van verschillende aantijgingen dat in overwegende mate slechts een aanduiding vormde van in meer algemene termen vervatte gedragingen of eigenschappen van diverse betrokkenen en dat als geheel te weinig toegespitst was op voldoende geconcretiseerde gedragingen van bepaalde personen.’

21. Beide arresten samen verduidelijken dat Uw Raad serieuze eisen stelt aan de concreetheid van het ‘bepaald feit’.9.Die eisen behoeven in de onderhavige zaak naar het mij voorkomt niet tot cassatie te leiden. Het samenstel van de afbeelding en de tekst ‘snitch van [wijk] ’ maakt gelet op de bewijsvoering duidelijk dat de verdachte de aangeefster ‘ten laste legt’ dat zij hem heeft verklikt door met de politie te gaan praten over zijn betrokkenheid bij de brandstichting in een boot, die in het bestreden arrest onder 3 is bewezenverklaard. Dat is een ‘duidelijk te onderkennen concrete gedraging’. Waar het in deze strafzaak om gaat, is of de tenlastlegging van dat feit de eer of goede naam van de betrokkene aanrandt als bedoeld in art. 261, eerste lid, Sr.

22. Janssens bespreekt het ‘eeraanrandende karakter van het feit’ als een eis die in het begrip ‘feit’ besloten ligt.10.Dat is verklaarbaar vanuit een wetshistorische benadering. Het bestanddeel ‘bepaald feit’ is in de delictsomschrijving van smaad(schrift) opgenomen om voort te kunnen bouwen op de jurisprudentie die inzake art. 367 Code Penal was gewezen.11.In dat artikel ging het om telastelegging van daden die ‘ingevalle zij plaats hadden, den gene tegen wie zij geduid zijn, aan lijf- of boetstraffelijke vervolging, of wel blootelijk aan de verachting en den haat der burgeren, bloot zouden stellen’.12.In het Wetboek van Strafrecht zoals dat in 1886 in werking trad werd evenwel voor een andere inrichting van de delictsomschrijving gekozen, waarin het eeraanrandende aspect van de eis van een (bepaald) ‘feit’ werd losgekoppeld.13.Dat wijst erop dat dit aspect alleen een rol speelt bij de eis dat de ‘telastelegging’ van het feit ‘iemands eer en goede naam aanrandt’.

23. Het aanranden van iemands eer of goede naam staat ook in de strafbaarstelling van eenvoudige belediging centraal. Die strafbaarstelling ziet op elke opzettelijke belediging ‘die niet het karakter van smaad of smaadschrift draagt’ (art. 266, eerste lid, Sr). Uw Raad heeft bij de mondelinge belediging iemand in zijn tegenwoordigheid aangedaan geoordeeld dat een uitlating als beledigend moet worden beschouwd ‘wanneer zij de strekking heeft die ander aan te randen in zijn eer en goede naam. Het oordeel dat daarvan sprake is zal bij woorden waarvan het gebruik op zichzelf in het algemeen niet beledigend is, afhangen van de context waarin de uitlating is gedaan’.14.Het ligt in de rede dat het aanranden van de eer of goede naam in beide delictsomschrijvingen in de kern dezelfde betekenis heeft. Dat brengt mee dat het bij smaad niet behoeft te gaan om beledigingen die een grotere inbreuk maken op de eer of goede naam. Vereist is slechts dat de inbreuk op specifieke wijze plaatsvindt (door tenlastlegging van een bepaald feit) en met het kennelijk doel van ruchtbaarheid.15.

24. Uw Raad heeft bij veroordelingen wegens eenvoudige belediging in veel gevallen het beledigende karakter van uitlatingen beoordeeld. In HR 22 december 2009, ECLI:NL:HR:2009:BJ9796, NJ 2010/671 m.nt. Buruma heeft Uw Raad geoordeeld dat de uitlating ‘Wat moet je nou, mafkees’, geuit tegen een politiesurveillant, in de omstandigheden van het geval beledigend was. Bij het woord ‘mierenneuker’ was de context aanvankelijk onvoldoende duidelijk gemaakt, maar na cassatie volgde wederom een veroordeling, die in cassatie wel stand hield.16.In HR 22 november 2011, ECLI:NL:HR:2011:BQ3106, NJ 2012/44 m.nt. Schalken volgde cassatie omdat de op een openbaar internetforum geplaatste tekst ‘En aan meneer de agent die dit leest je moch gister zeker niet over je wijf heen’ in het algemeen niet beledigend werd geoordeeld en de door het hof vastgestelde context onvoldoende grond bood voor zijn oordeel dat niettemin sprake was van belediging. Ook in HR 10 november 2015, ECLI:NL:HR:2015:3247 werd gecasseerd. De verdachte had een neutrale, van haar facebookpagina afkomstige foto van een vrouw toegevoegd aan een filmpje waarop seksuele gedragingen van een andere vrouw te zien waren. Uw Raad stelde vast dat met betrekking tot de context waarin de afbeelding was geplaatst in het bijzonder niets was vastgesteld ‘omtrent het verband dat in het filmpje wordt gelegd of gesuggereerd tussen de getoonde foto van de aangeefster en het tonen van de door een andere vrouw verrichte seksuele gedragingen’.

25. Het ligt voor de hand dat bij smaad en smaadschrift, net als bij eenvoudige belediging, de context een rol kan spelen bij de beslissing of een aan de beledigde tenlastegelegd feit diens eer of goede naam aanrandt. In het kader van die context kunnen kwalificaties van de betrokkene die op het tenlastegelegde feit worden gebaseerd een rol spelen. Bij wijze van voorbeeld kan worden gedacht aan het veroorzaken van burengerucht. De enkele tenlastlegging van het veroorzaken van burengerucht randt de eer of goede naam van de betrokkene nog niet aan; het kan anders liggen als daarbij wordt vermeld dat het al de tiende keer in een maand tijd was en als de betrokkene op grond daarvan wordt betiteld als ‘asociaal’. Dat de context ook bij smaad en smaadschrift van belang kan zijn doet er evenwel niet aan af dat de kern van beide delictsomschrijvingen gelegen is in de tenlastlegging van een bepaald feit, en dat dit feit geschikt moet zijn om de eer of goede naam van betrokkene aan te randen.17.Ik teken daarbij aan dat het er bij het begrippenpaar ‘eer of goede naam’ om gaat ‘wat in de maatschappij als belediging wordt aangemerkt’.18.Dat de tenlastlegging van een feit in een beperkte groep (jongeren, leden van een motorclub, etc.) schade kan toebrengen aan de reputatie van de betrokkene, maakt die tenlastlegging nog niet tot smaad(schrift) in de zin der wet.

26. In dit verband kan nog worden gewezen op het standpunt van A-G Knigge in zijn conclusie voor HR 29 september 2009, ECLI:NL:HR:2009:BI1171, NJ 2009/541 m.nt. Reijntjes, inhoudend dat de door art. 261 Sr vereiste gedraging een ‘verwerpelijk karakter’ moet hebben. ‘Anders kan de eer of naam van het slachtoffer door de 'tenlastelegging' (beschuldiging) ervan niet worden aangetast’. Knigge meent dat het zich in diskwalificerende zin uitlaten over een gedraging waarvan gelet op de context duidelijk is dat zij als zodanig niet verwerpelijk is, niet de telastlegging van een bepaald feit oplevert.19.Annotator Reijntjes merkt op: ‘Kort en goed kan men zeggen: het dient iets te betreffen waarover de aangesprokene zich behoort te schamen. Maatschappelijke opvattingen zijn doorslaggevend; wat beledigend is wordt door tijd, plaats en slachtoffer bepaald!’20.

27. Uit de bewijsmiddelen kan worden afgeleid dat het ‘bepaald feit’ dat de verdachte aan [betrokkene 6] heeft tenlastgelegd inhoudt dat zij hem heeft verklikt door met de politie te gaan praten over zijn betrokkenheid bij de brandstichting in een boot, die in het bestreden arrest onder 3 is bewezenverklaard. Met de steller van het middel meen ik dat door de tenlastlegging van dit feit, op zichzelf beschouwd, de eer of goede naam van [betrokkene 6] niet wordt aangerand. Het is zeker denkbaar dat er andere personen dan de verdachte zijn die het haar kwalijk nemen dat zij bij de politie een verklaring heeft afgelegd, daarbij kan de opvatting dat men bekenden niet bij de politie hoort te verklikken een rol spelen. Dat brengt echter, gelet op de heersende maatschappelijke opvattingen, nog niet mee dat de tenlastlegging van dit feit de eer of goede naam van de betrokkene aanrandt.

28. Binnen de context van de tenlastlegging van het ‘bepaald feit’ springt het aanmerken van [betrokkene 6] als een ‘snitch’ in het oog.21.Het hof overweegt dat ‘het woord ‘snitch’ – dat ‘verklikker’ betekent – algemeen bekend (is), zeker onder jeugdigen’. Naar het mij voorkomt kan de kwalificatie van iemand als een verklikker, afgezet tegen de eerder vermelde rechtspraak, onder omstandigheden worden aangemerkt als een eenvoudige belediging. Het is tot op zekere hoogte vergelijkbaar met het woord ‘mierenneuker’, al is de lading negatiever. Keijzer geeft in zijn noot onder NJ 2012/462 aan dat aan het woord ‘mierenneuker’ niet per definitie een negatieve lading toekomt, zo zou het begrip bij de eindredacteur van een krant zelfs ‘in positieve zin (kunnen) worden verstaan’ (randnummer 3). Zoals bij aanduiding van iemand als een mierenneuker van belang is waar de betrokkene precies in is, speelt bij de ‘verklikker’ een rol welke informatie met wie wordt gedeeld, en welke positie de beoordelaar inneemt. Kennis van de informatie die door betrokkene gedeeld is, en met wie, is derhalve van belang bij de beslissing of het aanmerken van de betrokkene als verklikker daadwerkelijk aan een aanranding van de eer of goede naam van betrokkene bijdraagt.

29. Het middel gaat niet in op de omstandigheid dat de aangeefster daadwerkelijk informatie aan de politie heeft doorgegeven over de verdachte, en dat deze, door haar met die informatie in verband te brengen, haar in zoverre niet valselijk beschuldigde. Ik zal desalniettemin kort ingaan op de vraag of deze omstandigheid relevant is voor de strafbaarheid van het bewezenverklaarde. Daarbij staat voorop dat schuldig is aan laster hij die het misdrijf van smaad of smaadschrift pleegt ‘wetende dat het te last gelegde feit in strijd met de waarheid is’ (art. 262, eerste lid, Sr). Een veroordeling wegens laster wordt door de wet tegen die achtergrond uitgesloten indien de beledigde ‘aan het te last gelegde feit bij rechterlijk gewijsde onherroepelijk is schuldig verklaard’ (art. 265, eerste lid, Sr). Een veroordeling wegens smaad of smaadschrift is eerst uitgesloten indien de verdachte ‘te goeder trouw heeft kunnen aannemen dat het te last gelegde waar was en dat het algemeen belang de telastlegging eiste’ (art. 261, derde lid, Sr).22.Uit dit samenstel van bepalingen kan worden afgeleid dat de enkele omstandigheid dat het feit waarvan de betrokkene wordt beschuldigd ‘waar’ is, niet meebrengt dat een veroordeling wegens smaad of smaadschrift is uitgesloten.23.Machielse meent (onder verwijzing naar oudere rechtspraak) evenwel ‘dat in grenssituaties de onwaarheid van de aantijging juist de druppel kan zijn die de emmer doet overlopen’.24.Daar sluit ik me bij aan.

30. Uit de pleitnota die de raadsman tijdens het onderzoek ter terechtzitting in hoger beroep heeft overgelegd blijkt niet dat de raadsman op dit punt verweer heeft gevoerd. Dat doet er echter niet aan af dat het tot de taak van de strafrechter behoort om ‘afhankelijk van de precieze vormgeving van de door het openbaar ministerie uitgebrachte tenlastelegging, zelfstandig - dus ook indien op dat punt geen verweer is gevoerd - te beoordelen of het bestanddeel "telastlegging van een bepaald feit" als bedoeld in art. 261 Sr kan worden bewezenverklaard, dan wel of het bewezenverklaarde het misdrijf van art. 261 Sr oplevert’ (HR 29 september 2009, ECLI:NL:HR:2009:BI1171, NJ 2009/541 m.nt. Reijntjes, rov. 3.2.3).

31. Het hof is in de geciteerde bewijsoverweging niet ingegaan op de vraag of het aan [betrokkene 6] tenlastgelegde feit haar eer of goede naam heeft aangerand. Het hof heeft wel overwogen dat het woord ‘snitch’ verklikker betekent en zeker onder jeugdigen algemeen bekend is, maar het hof heeft niet verduidelijkt waarom het aanduiden van [betrokkene 6] met deze term in het onderhavige geval meebrengt dat het haar tenlastgelegde feit haar eer en/of goede naam aanrandt. Eén en ander brengt in het onderhavige geval mee dat het hof uit de bewijsvoering niet zonder meer heeft kunnen afleiden dat de verdachte door tenlastelegging van een bepaald feit de eer en/of goede naam van aangeefster heeft aangerand. De bewezenverklaring is in zoverre ontoereikend met redenen omkleed.

32. Het tweede middel slaagt.

33. Het derde middel klaagt dat de vordering van de benadeelde partij [betrokkene 8] ten onrechte zou zijn toegewezen voor wat betreft de vergoeding van nadeel dat niet in vermogensschade bestaat, althans zou ’s hofs oordeel ten aanzien van die vordering getuigen van een onjuiste rechtsopvatting dan wel onvoldoende (begrijpelijk) gemotiveerd zijn.

34. Het hof heeft inzake de vordering van deze benadeelde partij voor zover hier van belang het volgende overwogen:

‘De benadeelde partij heeft zich in eerste aanleg in het strafproces gevoegd met een vordering tot schadevergoeding. Deze vordering bedraagt € 4.529,82, bestaande uit materiële schade (€ 4.299,82) en immateriële schade (€ 230,00). (…) De vordering is bij het vonnis waarvan beroep toegewezen.

Uit het onderzoek ter terechtzitting is voldoende gebleken dat de benadeelde partij als gevolg van het onder 3 primair bewezenverklaarde handelen van verdachte rechtstreeks schade heeft geleden. Verdachte is tot vergoeding van die schade gehouden.

De hoogte van de gevorderde schade is in hoger beroep niet betwist, zodat de vordering als onweersproken geheel zal worden toegewezen.’

35. Een bijlage bij het zich bij de gedingstukken bevindende voegingsformulier van de benadeelde partij [betrokkene 8] bevat inzake het immateriële deel van de gevorderde schadevergoeding de volgende passage:

‘Psychische gevolgen

Benadeelde wordt bijna elke dag geconfronteerd met de verdachte(n). Een van de verdachten gaat elke dag langs het huis van de benadeelde. Ten tijde van de brand was het jongste kind van benadeelde thuis. De kinderen van benadeelde zijn erg geschrokken van de brand. Benadeelde en haar gezin voelen zich niet veilig in hun eigen huis. Benadeelde kan haar kinderen niet gerust alleen in huis laten.

Zij vraagt zich af wat de volgende stap / stappen van verdachte(n) zal/zullen zijn. Benadeelde heeft uit veiligheidsoverwegingen en uit gevoelens van angst camera's laten plaatsen rondom haar woning.

Toen de boot van benadeelde werd weggesleept, stond een van de verdachten lachend te kijken.

Hij probeert benadeelde vaak uit te dagen en gaat vaak langs haar huis. Als hij langzaam langs haar huis loopt, kijkt hij ook in de woning van benadeelde.

Benadeelde vraagt zich af wat de volgende stap van deze verdachte zal zijn.

Zij vindt het jammer dat de hele buurt last heeft van deze nog minderjarige verdachte. Hij zorgt ervoor dat de buurt niet veilig is. Benadeelde vindt dat deze verdachte hulp nodig heeft.

Als deze verdachte niet wordt aangepakt, zal hij nooit leren en een grote crimineel worden als hij ouder is. Benadeelde en haar gezin kunnen deze zomer niet meer genieten van een bootritje. De kinderen zijn hierdoor erg verdrietig. Benadeelde was trots op haar boot. Zij had veel tijd en geld besteed om deze boot op te knappen naar wens. Het deed de familie pijn toen de boot in brand stond. Toen deze boot werd weggesleept waren ze erg emotioneel.’25.

36. Art. 6:106 BW luidt als volgt:

‘Voor nadeel dat niet in vermogensschade bestaat, heeft de benadeelde recht op een naar billijkheid vast te stellen schadevergoeding:

a. indien de aansprakelijke persoon het oogmerk had zodanig nadeel toe te brengen;

b. indien de benadeelde lichamelijk letsel heeft opgelopen, in zijn eer of goede naam is geschaad of op andere wijze in zijn persoon is aangetast;

c. indien het nadeel gelegen is in aantasting van de nagedachtenis van een overledene en toegebracht is aan de niet van tafel en bed gescheiden echtgenoot, de geregistreerde partner of een bloedverwant tot in de tweede graad van de overledene, mits de aantasting plaatsvond op een wijze die de overledene, ware hij nog in leven geweest, recht zou hebben gegeven op schadevergoeding wegens het schaden van zijn eer of goede naam.’

37. In het overzichtsarrest inzake de vordering van de benadeelde partij, HR 28 mei 2019, ECLI:NL:HR:2019:793, NJ 2019/379 m.nt. Vellinga, overwoog Uw Raad als volgt (met weglating van voetnoten):26.

‘Schade

2.4.1 Voor vergoeding aan de benadeelde partij komt overeenkomstig de regels van het materiële burgerlijk recht slechts in aanmerking de schade die de benadeelde partij heeft geleden als gevolg van de onrechtmatige gedragingen van de verdachte, voor zover deze schade op de voet van art. 6:98 BW aan de verdachte kan worden toegerekend. Deze schade kan bestaan uit vermogensschade en, voor zover de wet daarop aanspraak geeft, ander nadeel (art. 6:95, eerste lid, BW).

(…)

b) Ander nadeel dat voor vergoeding in aanmerking komt: immateriële schade (art. 6:106 BW)

2.4.4 Art. 6:106 BW geeft een limitatieve opsomming van gevallen waarin deze bepaling recht geeft op vergoeding van immateriële schade als gevolg van onrechtmatig handelen, te weten in geval van:

a. oogmerk om zodanige schade toe te brengen, bijvoorbeeld indien de verdachte iemand heeft gedood met het oogmerk aan de benadeelde partij immateriële schade toe te brengen;

b. aantasting in de persoon: 1) door het oplopen van lichamelijk letsel, 2) door schade in zijn eer of goede naam of 3) op andere wijze;

c. bepaalde gevallen van aantasting van de nagedachtenis van een overledene.

2.4.5 Van de onder b.3) bedoelde aantasting in de persoon ‘op andere wijze’ is in ieder geval sprake indien de benadeelde partij geestelijk letsel heeft opgelopen. Degene die zich hierop beroept, zal voldoende concrete gegevens moeten aanvoeren waaruit kan volgen dat in verband met de omstandigheden van het geval psychische schade is ontstaan. Daartoe is vereist dat naar objectieve maatstaven het bestaan van geestelijk letsel kan worden vastgesteld. Ook als het bestaan van geestelijk letsel in voornoemde zin niet kan worden aangenomen, is niet uitgesloten dat de aard en de ernst van de normschending en van de gevolgen daarvan voor de benadeelde, meebrengen dat van de in art. 6:106, aanhef en onder b, BW bedoelde aantasting in zijn persoon ‘op andere wijze’ sprake is. In zo een geval zal degene die zich hierop beroept de aantasting in zijn persoon met concrete gegevens moeten onderbouwen. Dat is slechts anders indien de aard en de ernst van de normschending meebrengen dat de in dit verband relevante nadelige gevolgen daarvan voor de benadeelde zo voor de hand liggen, dat een aantasting in de persoon kan worden aangenomen. Van een aantasting in de persoon ‘op andere wijze’ als bedoeld in art. 6:106, aanhef en onder b, BW is niet reeds sprake bij de enkele schending van een fundamenteel recht.

Vergoeding van immateriële schade zoals onder b.3) bedoeld kan ook plaatsvinden als door het waarnemen van het strafbare feit of door de directe confrontatie met de ernstige gevolgen ervan, een hevige emotionele schok bij de benadeelde partij is teweeggebracht, waaruit geestelijk letsel voortvloeit, hetgeen zich met name zal kunnen voordoen indien iemand tot wie de aldus getroffene in een nauwe affectieve relatie staat, bij het tenlastegelegde is gedood of gewond (zogenoemde ‘shockschade’).’

38. De steller van het middel voert aan dat ten aanzien van het immateriële deel van de schadevergoeding slechts in algemene zin is gesteld ‘dat de kinderen van de benadeelde zijn geschrokken van de brand, benadeelde hen niet alleen in huis durft te laten en de kinderen verdrietig waren omdat in de zomer geen bootritjes meer gemaakt konden worden.’ Een en ander zou geen ‘aantasting in de persoon op andere wijze’ als bedoeld in art. 6:106, eerste lid, onder b, BW opleveren. Aangevoerd wordt (1) dat het gaat om (psychische) gevolgen voor de kinderen van benadeelde en niet voor benadeelde zelf; (2) dat het handelen van verdachte(n) nadien niet als rechtstreekse schade van het bewezenverklaarde feit kan worden aangemerkt; (3) dat het bestaan van psychisch letsel niet met concrete gegevens is onderbouwd en derhalve niet naar objectieve maatstaven kan worden vastgesteld, terwijl (4) ook de aard en de ernst van de normschending niet reeds meebrengen dat de in dit verband relevante nadelige gevolgen daarvan voor de benadeelde zo voor de hand liggen dat een aantasting in de persoon kan worden aangenomen.

39. De onderbouwing van de vordering en de motivering van de toewijzing van de vordering op het punt van de vergoeding van immateriële schade is sterk vergelijkbaar met die welke in HR 15 oktober 2019, ECLI:NL:HR:2019:1465, NJ 2019/468 m.nt. Vellinga aan de orde was. Daarin waren de vorderingen van drie benadeelde partijen toegewezen tot bedragen van één keer € 338,- en twee keer € 275,-, waarvan telkens € 275,- ter vergoeding van geleden immateriële schade. In een bijlage bij het schadeopgaveformulier van één van de benadeelden was bij de immateriële schade onder het kopje ‘Psychische gevolgen’ gesteld dat de woninginbraak voor ‘veel onrust (had) gezorgd bij de benadeelde en zijn gezin’, dat de wetenschap dat vreemden in hun privé vertrekken waren geweest als ‘een forse inbreuk op hun privacy (was) ervaren’, dat het opruimen van het huis ‘heel confronterend’ was en dat de ontvreemde sieraden en horloges ‘een grote emotionele waarde’ vertegenwoordigden. Dat deze sieraden als ‘tastbare schakel van het verleden naar de toekomstige generaties’ waren verdwenen, deed benadeelde ‘echt verdriet’. Benadeelde had zich voorts ‘zorgen gemaakt om zijn vrouw’, hij ‘vond het naar dat hij zich niet meer helemaal veilig kon voelen in zijn eigen woning’. ‘Gevoelens van boosheid en onbegrip’ waren dan ook nog steeds aanwezig. Bijlagen bij de schadeopgaveformulieren van beide andere benadeelden bevatten een vergelijkbare onderbouwing van de immateriële schade. De raadsman had zich blijkens de overwegingen in het bevestigde vonnis gerefereerd aan het oordeel van de rechtbank voor wat betreft de immateriële schade; deze was in het door het hof bevestigde vonnis door de rechtbank ‘naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid vastgesteld op € 275,-‘. Uw Raad overwoog dat ’s hofs kennelijk oordeel dat met betrekking tot de benadeelde partijen telkens sprake was van een aantasting in de persoon ‘op andere wijze’ als bedoeld in art. 6:106, aanhef en onder b, BW onjuist althans onbegrijpelijk was:

‘Voor zover het Hof heeft geoordeeld dat de aard en de ernst van de normschending en van de gevolgen daarvan voor de benadeelde partijen, meebrengen dat bij de benadeelde partijen telkens sprake is van een aantasting in de persoon, had het op de weg van het Hof gelegen dat oordeel, in het bijzonder ook wat betreft die gevolgen van de normschending voor de benadeelde partijen, te motiveren aan de hand van de door de benadeelde partijen aangedragen gegevens. De door het Hof gegeven motivering dat de immateriële schade van de benadeelde partijen “voor allen naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid (wordt) vastgesteld op € 275,-” volstaat daartoe niet. In dat verband verdient opmerking dat de in art. 6:106 BW bedoelde billijkheid de rechter een bepaalde mate van vrijheid geeft bij het bepalen van de hoogte van de verschuldigde schadevergoeding, maar dat de enkele verwijzing naar de billijkheid niet volstaat ter motivering van het oordeel dat zich een van de (…) gevallen voordoet waarin grond bestaat voor vergoeding van immateriële schade. Ook de enkele zich hier voordoende omstandigheid dat de (hoogte van de) schadevergoeding in hoger beroep niet is weersproken en dat de verdediging zich in eerste aanleg aan het oordeel van de rechter heeft gerefereerd, volstaat daartoe niet. Zoals de Hoge Raad heeft overwogen in rov. 2.8.3 van het (…) arrest van 28 mei 2019 zal de rechter, in het geval de verdachte de vordering van de benadeelde partij niet (gemotiveerd) betwist, weliswaar uitgaan van de juistheid van de daaraan ten grondslag gelegde feiten (vgl. art. 149 Rv) en zal de vordering in de regel worden toegewezen, maar dat is anders als de vordering de rechter onrechtmatig of ongegrond voorkomt. Een vordering tot vergoeding van immateriële schade die geen rechtsgrond vindt in de wet kan niet worden toegewezen.

Voor zover het oordeel van het Hof aldus moet worden begrepen dat de aard en de ernst van de normschending meebrengen dat de nadelige gevolgen daarvan voor de benadeelde partijen zo voor de hand liggen dat een aantasting in de persoon met betrekking tot alle benadeelde partijen kan worden aangenomen zonder enige nadere vaststelling met betrekking tot de gevolgen die de normschending voor ieder van deze benadeelde partijen heeft gehad, geeft dat oordeel blijk van een onjuiste rechtsopvatting, althans is dat oordeel niet begrijpelijk. In dat verband is van belang dat niet is uitgesloten dat een inbraak in een woning, en daarmee een inbreuk op het recht op eerbiediging van de privésfeer, voor de bewoner van die woning dermate ingrijpende gevolgen heeft dat zij grond kan bieden voor het aannemen van een aantasting in de persoon, ook als die gevolgen niet als geestelijk letsel zijn aan te merken. Daarvoor is dan wel vereist dat vaststellingen omtrent die gevolgen (kunnen) worden gedaan. Daarnaast ligt niet voor de hand om een dergelijke aantasting in de persoon aan te nemen als de nadelige gevolgen enkel bestaan in het verlies van een voorwerp. De omstandigheid dat een voorwerp - naast zijn in geld uit te drukken waarde, die ingevolge art. 6:95 en 6:96 BW als vermogensschade voor vergoeding in aanmerking komt - ook een ‘emotionele waarde’ had, volstaat in beginsel niet om te kunnen aannemen dat het verlies van dit voorwerp een aantasting in de persoon oplevert.’

40. Ook in het onderhavige arrest ontbreekt een onderbouwing van de toewijzing van de vergoeding van immateriële schade anders dan de opmerking dat de vordering wat de hoogte betreft in hoger beroep niet is betwist. Die motivering is, zo volgt uit het voorgaande, ontoereikend.

41. Het derde middel slaagt

42. Het eerste middel faalt en kan worden afgedaan met de aan art. 81, eerste lid, RO ontleende motivering. Het tweede en derde middel slagen. Dat het tweede middel slaagt, brengt mee dat ook de toewijzing van de vordering van benadeelde partij [betrokkene 6] , die gebaseerd is op het onder 4 en 5 bewezenverklaarde, niet in stand kan blijven. Ambtshalve heb ik geen gronden aangetroffen die tot vernietiging van de bestreden uitspraak aanleiding behoren te geven.

43. Deze conclusie strekt tot vernietiging van de bestreden uitspraak, maar uitsluitend wat betreft de beslissingen inzake het onder 5 tenlastegelegde feit, de strafoplegging en de vorderingen van de benadeelde partijen [betrokkene 6] en [betrokkene 8] , tot terugwijzing van de zaak naar het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden, zittingsplaats Leeuwarden, opdat de zaak in zoverre op het bestaande hoger beroep opnieuw wordt berecht en afgedaan en tot verwerping van het beroep voor het overige.

De Procureur-Generaal

bij de Hoge Raad der Nederlanden