Rb. Haarlem, 18-05-2010, nr. AWB 09/2613

bestuurlijke aangelegenheid: een aangelegenheid die betrekking heeft op beleid van een bestuursorgaan, daaronder begrepen de voorbereiding en de uitvoering ervan;

intern beraad: het beraad over een bestuurlijke aangelegenheid binnen een bestuursorgaan, dan wel binnen een kring van bestuursorganen in het kader van de gezamenlijke verantwoordelijkheid voor een bestuurlijke aangelegenheid.

de presentatie (van argumenten) van of namens het Ministerie die is ingebracht in genoemde onderhandelingen over de MFO,

en/of de uitwisseling van documenten en/of e-mails over de onderhandelingen over de MFO, binnen het Ministerie,

Het bestreden besluit behelst de weigering tot openbaarmaking van 58 documenten en de gedeeltelijke openbaarmaking van 20 documenten, waarvan er 14 gedeeltelijk openbaar zijn gemaakt bij het bestreden besluit.

Het recht op openbaarmaking ingevolge de Wob dient uitsluitend het algemene belang van een goede en democratische bestuursvoering, welk belang de Wob vooronderstelt. Uitgangspunt van de Wob is dan ook openbaarheid te geven aan documenten waardoor de burger in de gelegenheid wordt gesteld de bestuurlijke besluitvormingsprocessen te volgen dan wel te doorzien. Van deze verplichting tot openbaarmaking kunnen slechts worden uitgezonderd, die documenten die vallen onder de in de wet opgenomen uitzonderingsgronden.

Verweerder heeft voornoemde weigering gebaseerd op artikel 10, eerste lid, aanhef en onder c, artikel 10, tweede lid, aanhef en onder a, b, e en g en artikel 11, eerste en tweede lid, Wob.

Ter beantwoording staat de vraag of verweerder terecht heeft geoordeeld dat in door hem als zodanig aangegeven documenten, sprake is van bedrijfs- en fabricagegegevens in de zin van artikel 10, eerste lid, aanhef en onder c, van de Wob en of de op grond van artikel 11, eerste lid, van de Wob geweigerde stukken beleidsopvattingen bevatten. Voorts staat de vraag ter beantwoording of verweerder op goede gronden geoordeeld heeft dat voor de overige, door hem als zodanig aangegeven documenten, de belangen als genoemd in artikel 10, tweede lid, aanhef en onder a, b, e en g, van de Wob aan de orde zijn. Bij bevestigende beantwoording van de tweede vraag dient vervolgens te worden beoordeeld of verweerder deze belangen in redelijkheid zwaarder heeft kunnen laten wegen dan het belang dat gediend is bij openbaarmaking van de betreffende documenten.

Na met toepassing van artikel 8:29, vijfde lid, van de Awb van de betreffende stukken kennis te hebben genomen, overweegt de rechtbank ten aanzien hiervan als volgt.

Uit het beroepschrift blijkt, en ook ter zitting is door eiser verklaard, dat eiser zich niet verzet tegen het weglakken van namen in de bestreden documenten. Met betrekking tot de documenten waarbij verweerder zich heeft beroepen op artikel 10, tweede lid, onder e, van de Wob, te weten eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer met het oog op in de stukken genoemde namen, zal de rechtbank de beoordeling van genoemde weigeringsgrond dan ook achterwege laten.

Aangezien diverse documenten door verweerder zijn verstrekt aan het Netherlands Industrial Fighter Aircraft Replacement Platform (hierna: NIFARP) met het oog op de gevoerde arbitrageprocedure, betoogt eiser dat verweerder jegens hem geen beroep meer kan doen op in de Wob opgenomen weigeringsgronden. Hij stelt zich op het standpunt dat nu de beide partijen, verweerder en NIFARP, op de hoogte zijn van de documenten openbaarmaking niet meer schadelijk kan zijn voor de procespositie van deze partijen. Bovendien is de arbitrageprocedure inmiddels afgerond, hetgeen temeer pleit voor openbaarmaking van de documenten.

Verweerder bestrijdt het standpunt van eiser dat reeds aan NIFARP verstrekte documenten als openbaar dienen te worden beschouwd. Hij benadrukt dat deze documenten onder geheimhouding zijn verstrekt aan haar wederpartij met oog op de onderhandelingen en de arbitrageprocedure. Verweerder heeft ter zitting bevestigd dat bepaalde documenten hier in geding onder geheimhouding zijn verstrekt aan NIFARP.

Een geheimhoudingsverklaring welke geldt tussen twee partijen kan niet in de weg staan aan de plicht van een bestuursorgaan tot openbaarmaking van documenten als is opgenomen in artikel 2, eerste lid, van de Wob. Dit laat onverlet dat ten aanzien van stukken die onder geheimhouding zijn verstrekt, absolute of relatieve weigeringsgronden als opgenomen in de Wob kunnen gelden welke aan openbaarmaking in de weg staan. Onder 2.13 en verder zal op de door verweerder ingeroepen weigeringsgronden worden ingegaan. Het standpunt van eiser dat verweerder geen beroep meer kan doen op weigeringsgronden ten aanzien van documenten die onder geheimhouding aan derden zijn verstrekt, is onjuist. In zoverre treft het betoog van eiser geen doel.

Het gegeven dat de arbitrageprocedure is afgerond, waarmee – zoals eiser heeft betoogd – belangrijke argumenten van verweerder om niet over te gaan tot openbaarmaking zijn komen te vervallen, speelt bij de beoordeling van dit geding geen rol. De rechtbank dient het beroep namelijk te beoordelen naar de feiten zoals die zich voordeden ten tijde van het bestreden besluit. Nu de arbitrageprocedure eind 2009 is afgerond, derhalve na de beslissing op bezwaar van 15 april 2009, dient dit gegeven bij de inhoudelijke beoordeling van het beroep buiten beschouwing te blijven.

Verweerder heeft ten aanzien van verschillende stukken een beroep gedaan op de bescherming van zijn proces- en onderhandelingspositie ten opzichte van NIFARP, met name bij de documenten waarop verweerder de weigeringsgronden als genoemd in artikel 10, tweede lid, aanhef en onder b (economische en financiële belangen van de Staat) en g (voorkoming van onevenredige bevoordeling of benadeling) van de Wob van toepassing acht.

Het feit dat stukken, onder geheimhouding, zijn verstrekt aan NIFARP is bij de beoordeling of sprake is van een weigeringsgrond van belang. Uit de overgelegde stukken en uit het bestreden besluit wordt evenwel niet duidelijk welke stukken reeds aan NIFARP zijn verstrekt in het kader van de arbitrageprocedure. Ook heeft verweerder de omstandigheid dat bepaalde stukken aan het NIFARP zijn verstrekt, niet betrokken in de besluitvorming. Zonder nadere toelichting, die ontbreekt, is niet duidelijk op welke wijze de economische en financiële belangen van de Staat kunnen worden geschaad, dan wel sprake kan zijn van onevenredige bevoordeling of benadeling, indien stukken die in de arbitrageprocedure ter kennis van de wederpartij zijn gebracht, openbaar worden gemaakt. Verweerder kan in dit verband niet volstaan met de enkele verwijzing naar onderhandelingen, dan wel de arbitrageprocedure.

Het bestreden besluit is gelet hierop in strijd met artikel 3:2 van de Awb niet zorgvuldig voorbereid en tevens in strijd met artikel 7:12 van de Awb niet deugdelijk gemotiveerd.

Eiser betoogt verder dat de per document gegeven motivering van verweerder, die bestaat uit vermelding van het artikel op grond waarvan de openbaarmaking is geweigerd, te beperkt is. Hij stelt zich op het standpunt dat verweerder vaker documenten deels openbaar had kunnen maken, dan wel vaker hiervan een samenvatting had kunnen verstrekken.

De rechtbank stelt vast dat verweerder, op een beperkt aantal documenten na, meerdere weigeringsgronden per document aanwezig acht. Ten aanzien van deze door verweerder gehanteerde weigeringsgronden is de rechtbank van oordeel dat onvoldoende is gemotiveerd en onderbouwd op welke passages van het betreffende document de genoemde weigeringsgronden betrekking hebben. Met name dient verweerder daar waar verweerder van mening is dat sprake is van interne beleidsopvattingen, aan te geven om welke passages het gaat. Ook op dit punt acht de rechtbank het bestreden besluit niet deugdelijk gemotiveerd.

Met betrekking tot het beroep van verweerder op bescherming van het belang van de betrekkingen van Nederland met andere staten, in dit geval de Verenigde Staten (hierna: VS) (artikel 10, tweede lid, aanhef en onder a, van de Wob) overweegt de rechtbank als volgt.

Met eiser is de rechtbank van oordeel dat nu verweerder heeft nagelaten aan de VS te vragen of de betreffende documenten met het oog op het verzoek hier in geding kunnen worden vrijgegeven, verweerder op grond van uitsluitend de documenten niet heeft kunnen concluderen dat openbaarmaking van deze documenten de betrekkingen tussen beide landen zou kunnen schaden. De in het verweerschrift betrokken stelling “voor een ieder die de internationale contacten over een dergelijk gevoelig dossier kent stond bij voorbaat vast dat hiermee zeer vertrouwelijk diende te worden omgegaan”, is als motivering voor de weigering informatie te verstrekken op grond van artikel 10, tweede lid, aanhef en onder a, van de Wob niet voldoende. Verweerder dient deugdelijk te motiveren dat openbaarmaking van de betreffende documenten de betrekkingen van Nederland met de VS daadwerkelijk zal schaden.

Ter zitting is voorts gebleken dat verweerder in de besluitvorming niet alle onder het verzoek vallende documenten heeft betrokken. Daarnaast is de rechtbank gebleken dat bij diverse documenten niet de daarin genoemde bijlagen zijn opgenomen, terwijl deze moeten worden geacht een (onlosmakelijk) onderdeel te zijn van het betreffende document. Verweerder heeft derhalve niet volledig beslist op het verzoek van eiser.

Gelet op het vorenoverwogene is het beroep gegrond en dient het bestreden besluit te worden vernietigd. Verweerder dient met inachtneming van hetgeen in deze uitspraak is overwogen opnieuw te beslissen op het bezwaar van eiser.

De rechtbank merkt hierbij op dat verweerder in de nadere besluitvorming tevens dient te betrekken het feit dat de arbitrageprocedure inmiddels is afgerond.

Ter voorlichting van partijen merkt de rechtbank het volgende op. In de overwegingen 2.11 en 2.12 heeft de rechtbank een beroepsgrond van eiser uitdrukkelijk en zonder voorbehoud verworpen. Eiser heeft op dit punt dus ongelijk gekregen. Als eiser wil voorkomen dat deze uitspraak op dit punt komt vast te staan, moet hij daartegen hoger beroep instellen.

Voor een proceskostenveroordeling bestaat geen aanleiding. Niet gebleken is dat eiser voor vergoeding in aanmerking komende proceskosten heeft gemaakt.