HvJ EU, 11-09-2014, nr. C-394/13

Uit de verwijzingsbeslissing blijkt dat volgens de artikelen 3 en 31, lid 1, tweede volzin, van zákon č. 117/1995 Sb., o státní sociální podpoře (wet nr. 117/1995 betreffende sociale bijstand), in de versie die gold op het ogenblik dat het in het hoofdgeding aan de orde zijnde besluit is vastgesteld, een natuurlijke persoon recht heeft op de ouderschapstoelage indien hij zijn vaste woonplaats op het grondgebied van Tsjechië heeft laten registreren overeenkomstig de artikelen 10 en 10a van zákon č. 133/2000 Sb., o evidenci obyvatel a rodných číslech a o změně některých zákonů (zákon o evidenci obyvatel) (wet nr. 133/2000 betreffende het bevolkingsregister en het nationale registratienummer, houdende wijziging van bepaalde wetten).

Om te beginnen zij eraan herinnerd dat het Hof in het kader van de bij artikel 267 VWEU ingestelde procedure van samenwerking tussen de nationale rechterlijke instanties en het Hof tot taak heeft de nationale rechter een voor de oplossing van het bij hem aanhangige geding nuttig antwoord te geven. Daartoe dient het Hof de voorgelegde vragen in voorkomend geval te herformuleren (arresten Krüger, C-334/95, EU:C:1997:378, punten 22 en 23, en Hewlett-Packard Europe, C-361/11, EU:C:2013:18, punt 35).

Met zijn eerste vraag wenst de verwijzende rechter in wezen te vernemen of verordening nr. 1408/71 aldus moet worden uitgelegd dat zij zich ertegen verzet dat een lidstaat, overeenkomstig het nationaal recht, bevoegd wordt beschouwd om een persoon gezinsbijslag toe te kennen op basis van het enkele feit dat deze persoon een op zijn grondgebied geregistreerde woonplaats heeft zonder dat hij of zijn gezinsleden in deze lidstaat werken of gewoonlijk verblijven.

Volgens vaste rechtspraak hebben de bepalingen van titel II van verordening nr. 1408/71 met name tot doel om de betrokkenen in beginsel slechts aan de socialezekerheidsregeling van één enkele lidstaat te onderwerpen, om de samenloop van toepasbare nationale wettelijke regelingen en de verwikkelingen die daaruit kunnen ontstaan, te vermijden. Dit beginsel komt onder meer tot uiting in artikel 13, lid 1, van deze verordening (zie met name arrest Hudzinski en Wawrzyniak, C-611/10 en C-612/10, EU:C:2012:339, punt 41).

In casu bepaalt artikel 13, lid 2, sub f, van verordening nr. 1408/71 de wetgeving die van toepassing is op de situatie van B., wat de gezinsbijslag betreft. Een persoon die op het grondgebied van een lidstaat iedere werkzaamheid in loondienst heeft stopgezet en die dus niet meer aan de voorwaarden van artikel 13, lid 2, sub a, van verordening nr. 1408/71 voldoet, noch aan de voorwaarden die in andere bepalingen van deze verordening worden gesteld om onder de wetgeving van een lidstaat te vallen, is ingevolge artikel 13, lid 2, sub f, van deze verordening onderworpen aan de wettelijke regeling van de staat waar hij voorheen werkzaamheden in loondienst heeft verricht, wanneer hij daar nog woont (zie in die zin arrest Kuusijärvi, C-275/96, EU:C:1998:279, punten 29 en 34).

Overeenkomstig deze laatste bepaling blijft B. onderworpen aan de wettelijke regeling van de lidstaat waar zij voorheen werkzaamheden in loondienst heeft uitgeoefend en waar zij nog steeds woont. Gelet op de gegevens uit de verwijzingsbeslissing, is dit de Franse wetgeving.

In dit verband moet in herinnering worden geroepen dat ingevolge artikel 1, sub h, van verordening nr. 1408/71 onder het begrip ‘woonplaats’ in de zin van deze verordening wordt verstaan de gewone verblijfplaats, te weten de plaats waar de betrokken personen gewoonlijk verblijven en waar zich tevens het gewone centrum van hun belangen bevindt. Dit is dus een autonoom Unierechtelijk begrip (zie arrest Swaddling, C-90/97, EU:C:1999:96, punten 28 en 29). Uit de door de verwijzende rechter vastgestelde feiten die in de punten 12 en 13 van dit arrest zijn weergegeven, blijkt dat de gewone verblijfplaats en het gewone belangencentrum van B. zich in Frankrijk bevonden.

Aangezien B. overeenkomstig artikel 13 van de verordening aan de Franse wetgeving is onderworpen, rijst tevens de vraag of de bepalingen van deze verordening zich ertegen verzetten dat de in het hoofdgeding aan de orde zijnde gezinsbijslag wordt toegekend op basis van het nationale recht van een lidstaat die niet de bevoegde lidstaat in de zin van verordening nr. 1408/71 is. Uit de verwijzingsbeslissing blijkt immers dat B. krachtens het Tsjechische recht aanspraak op deze bijslag kan maken, enkel en alleen omdat zij een woonplaats op het Tsjechische grondgebied heeft laten registreren.

Dienaangaande moet in herinnering worden geroepen dat een niet-bevoegde lidstaat de mogelijkheid behoudt om gezinsbijslag toe te kennen indien er tussen het grondgebied van deze lidstaat en de betrokken situatie een duidelijke en bijzonder nauwe band bestaat, mits niet op onevenredige wijze afbreuk wordt gedaan aan de voorspelbaarheid en de doeltreffendheid van de toepassing van de coördinatievoorschriften van deze verordening (zie in die zin arrest Hudzinski en Wawrzyniak, EU:C:2012:339, punten 65 tot en met 67).

De loutere registratie door B. van een permanente verblijfplaats in Tsjechië, zonder dat zij ook in deze lidstaat verblijft, terwijl zij met haar familie gewoonlijk blijkt te verblijven in Frankrijk, waar zij werkloosheidsuitkeringen en — vanaf 9 februari 2009 — een moederschapsuitkering heeft ontvangen, alsook nadien een gezinsbijslag die vergelijkbaar is met de uitkering die zij daarna in Tsjechië heeft gevorderd, lijkt onder voorbehoud van een definitief onderzoek door de verwijzende rechter niet van aard om tussen B. en de Tsjechië een dergelijke band tot stand te brengen.

Gelet op een en ander moet op de eerste prejudiciële vraag worden geantwoord dat verordening nr. 1408/71, en met name artikel 13 ervan, aldus moet worden uitgelegd dat zij zich ertegen verzet dat een lidstaat als bevoegd wordt beschouwd om gezinsbijslag toe te kennen aan een persoon op basis van het enkele feit dat deze persoon een geregistreerde verblijfplaats op het grondgebied van deze lidstaat heeft, zonder dat hij en zijn gezinsleden werken of gewoonlijk verblijven in deze lidstaat. Artikel 13 van deze verordening moet aldus worden uitgelegd dat het zich tevens verzet tegen het feit dat een lidstaat die niet bevoegd is ten aanzien van een bepaalde persoon, deze persoon toch gezinsbijslag toekent, tenzij er tussen de betrokken situatie en het grondgebied van deze eerste lidstaat een duidelijke en bijzonder nauwe band bestaat.

Gelet op het antwoord op de eerste vraag, behoeft de tweede vraag niet te worden beantwoord.

Met zijn derde vraag wenst de verwijzende rechter in wezen te vernemen of verordening nr. 883/2004 aldus moet worden uitgelegd dat zij zich ertegen verzet dat een lidstaat vanaf 1 mei 2010 krachtens zijn nationaal recht voor bevoegd wordt gehouden om gezinsbijslag aan een persoon toe te kennen op basis van het enkele feit dat deze persoon een geregistreerde woonplaats op zijn grondgebied heeft, zonder dat deze persoon en zijn gezinsleden werken of gewoonlijk verblijven in deze lidstaat.

Gelet op de in punt 21 van dit arrest in herinnering gebrachte rechtspraak van het Hof moet in casu meteen worden opgemerkt dat artikel 11 van de verordening, waarvan de inhoud overeenstemt met die van artikel 13 van verordening nr. 1408/71, bepaalt dat degenen op wie verordening nr. 883/2004 van toepassing is, slechts aan de wetgeving van één lidstaat, de bevoegde lidstaat, zijn onderworpen. Overeenkomstig artikel 11, lid 3, sub e, van laatstgenoemde verordening en om redenen die vergelijkbaar zijn met die welke in de punten 24 tot en met 26 van dit arrest zijn uiteengezet, blijft B. onderworpen aan de wettelijke regeling van de lidstaat van haar woonplaats.

In dit verband moet worden opgemerkt dat het begrip ‘woonplaats’ in artikel 1, sub j, van verordening nr. 883/2004 wordt gedefinieerd als de plaats waar een persoon pleegt te wonen. Artikel 11 van uitvoeringsverordening nr. 987/2009 stelt de woonplaats gelijk met het centrum van de belangen van de betrokken persoon. Dit artikel codificeert tevens de door de rechtspraak van het Hof ontwikkelde criteria op basis waarvan dit centrum van belangen kan worden bepaald, zoals de duur en de continuïteit van de aanwezigheid op het grondgebied van de betrokken lidstaten of de gezinssituatie en familiebanden (zie in die zin arrest Wencel, C-589/10, EU:C:2013:303, punt 50).

In deze omstandigheden dient enkel te worden vastgesteld dat verordening nr. 883/2004, zonder dat uitspraak hoeft te worden gedaan over de overgangsbepalingen van artikel 87 van deze verordening, met betrekking tot de bepalingen inzake de vaststelling van de bevoegde lidstaat en het begrip ‘woonplaats’, welke bepalingen beslissend zijn voor de beslechting van het hoofdgeding, geen enkele relevante wijziging ten opzichte van verordening nr. 1408/71 heeft ingevoerd. Tsjechië is in deze zaak dus niet de bevoegde lidstaat krachtens de relevante regels van verordening nr. 883/2004.

Gelet op een en ander moet op de derde prejudiciële vraag worden geantwoord dat verordening nr. 883/2004, en met name artikel 11 ervan, aldus moet worden uitgelegd dat zij zich ertegen verzet dat een lidstaat als bevoegd wordt beschouwd om gezinsbijslag aan een persoon toe te kennen op basis van het enkele feit dat deze persoon een geregistreerde woonplaats op het grondgebied van deze lidstaat heeft, zonder dat hij en zijn gezinsleden werken of gewoonlijk verblijven in deze lidstaat.