1.1 Inleiding

Grensoverschrijdende juridische splitsing is slechts één van de mogelijkheden binnen het scala aan grensoverschrijdende reorganisatiemethoden en rechtshandelingen die een vermogensovergang met zich brengen. Onder een grensoverschrijdende juridische splitsing versta ik in dit geval de juridische splitsing, waarbij (i) een vermogensovergang onder algemene titel plaatsvindt van de splitsende vennootschap op iedere verkrijgende vennootschap, (ii) waarbij in beginsel de aandeelhouders van de splitsende vennootschap aandeelhouder worden van iedere verkrijgende vennootschap en (iii) waarbij ten minste twee van de bij de splitsing betrokken vennootschappen worden beheerst door het recht van verschillende staten. Grensoverschrijdende juridische splitsing kan zowel de vorm hebben van zuivere splitsing, waarbij de splitsende vennootschap ophoudt te bestaan, als de vorm van afsplitsing, waarbij de splitsende vennootschap niet ophoudt te bestaan.

Binnen het kader van grensoverschrijdende juridische splitsing kan nog een onderscheid gemaakt worden tussen ‘outbound’ en ‘inbound’ grensoverschrijdende juridische splitsing. Dit onderscheid is ontleend aan de begrippen ‘outbound’ en ‘inbound’ bij grensoverschrijdende juridische fusie (zie hierna paragraaf 1.5.).1 Onder een outbound grensoverschrijdende splitsing wordt verstaan (i) zuivere splitsing waarbij een vennootschap, welke wordt beheerst door Nederlands recht, wordt gesplitst en waarbij de verkrijgende vennootschappen worden beheerst door het recht van een andere staat of andere staten, en (ii) afsplitsing van een door Nederlands recht beheerste vennootschap naar één of meerdere vennootschappen welke wordt of worden beheerst door het recht van een andere staat of andere staten. Onder een inbound grensoverschrijdende splitsing wordt een splitsing verstaan waarbij ten minste één vennootschap, beheerst door Nederlands recht, vermogen verkrijgt ten gevolge van een zuivere splitsing of afsplitsing van een vennootschap, beheerst door het recht van een andere staat. De begrippen ‘outbound’ en ‘inbound’ zijn relatief: hetgeen vanuit Nederlands perspectief een outbound grensoverschrijdende splitsing is, is vanuit het perspectief van een andere staat een inbound grensoverschrijdende splitsing en omgekeerd.

Alternatieven voor grensoverschrijdende juridische splitsing, zoals de overdracht van activa en passiva onder bijzondere titel – al dan niet door inbreng op aandelen in een vennootschap die wordt beheerst door het recht van een andere staat – de overdracht van aandelen, grensoverschrijdende zetelverplaatsing en grensoverschrijdende omzetting, grensoverschrijdende fusie en rechtshandelingen die een overgang – waaronder een overgang onder algemene titel – tot gevolg hebben en hun basis hebben in het nationale recht van een andere staat, kunnen, al dan niet in combinatie met elkaar, een resultaat opleveren dat gelijk is aan het resultaat dat wordt bereikt met een grensoverschrijdende juridische splitsing. Dat resultaat kan in sommige gevallen met grote rechtszekerheid worden bereikt, omdat daarvoor, in tegenstelling tot grensoverschrijdende juridische splitsing, een wettelijke raamwerk bestaat, zoals bij grensoverschrijdende fusie het geval is.

Hoewel meerdere alternatieven voor grensoverschrijdende juridische splitsing mogelijk zijn, is de grensoverschrijdende juridische splitsing een unieke rechtsfiguur en instrument binnen de mogelijkheden tot grensoverschrijdende herstructureringen. Grensoverschrijdende splitsing als herstructureringsvorm en methode om vermogen onder algemene titel over te doen laten gaan heeft naar mijn mening dan ook een toegevoegde waarde ten opzichte van andere vormen van grensoverschrijdende herstructureringen. Het samenstel van rechtshandelingen dat als alternatief kan worden gebruikt voor grensoverschrijdende splitsing zal veelomvattender, complexer, tijdrovender en duurder zijn dan grensoverschrijdende juridische splitsing. Tevens kan het alternatief voor een grensoverschrijdende juridische splitsing fiscaal minder aantrekkelijk zijn. Een grensoverschrijdende juridische splitsing leidt in beginsel niet tot heffing van vennootschapsbelasting over vermogenswinsten (het verschil tussen de werkelijke waarden van de activa en de fiscale (boek)waarden), terwijl deze vermogenswinst wel belast kan zijn wanneer afzonderlijke goederen worden overgedragen.2

In het vervolg van dit hoofdstuk zullen de alternatieven voor grensoverschrijdende splitsing worden behandeld. In paragraaf 1.2. zal worden stilgestaan bij de overdracht van activa en passiva, gevolgd door de overdracht van aandelen in paragraaf 1.3. In paragraaf 1.4. zal de grensoverschrijdende zetelverplaatsing en grensoverschrijdende omzetting als alternatief voor de grensoverschrijdende splitsing worden behandeld. In paragraaf 1.5. is een beschrijving opgenomen van het spiegelbeeld van grensoverschrijdende juridische splitsing: grensoverschrijdende juridische fusie. In paragraaf 1.6. zal van enkele buitenlandse vermogensovergangen, welke niet bekend zijn in het Nederlandse recht en hun bestaan danken aan het recht van een andere staat, beschreven worden of en hoe die overgangen een alternatief kunnen zijn voor grensoverschrijdende juridische splitsing waarbij een door Nederlands recht beheerste vennootschap is betrokken.