HR, 03-04-2015, nr. 14/05985

Verzoeker tot cassatie (hierna: “[verzoeker]”) is bij vonnis van de rechtbank Midden-Nederland, locatie Utrecht van 11 juli 2013, hersteld met betrekking tot de geboorteplaats van [verzoeker] op 18 juli 2013, op verzoek van een schuldeiser, in staat van faillissement verklaard.

Op het door [verzoeker] tegen de vonnissen van 11 en 18 juli 2013 ingestelde hoger beroep heeft het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden, locatie Arnhem bij arrest van 15 augustus 2013 beide vonnissen bekrachtigd.

Het door [verzoeker] tegen het arrest van 15 augustus 2013 ingestelde cassatieberoep heeft de Hoge Raad bij arrest van 14 februari 20141.verworpen met toepassing van art. 81 lid 1 RO.

De curator2.heeft [verzoeker], die regelmatig in het buitenland verbleef, diverse malen opgeroepen en heeft hem verzocht en gesommeerd naar Nederland te komen teneinde inlichtingen te verstrekken. [verzoeker] is op de oproepen niet verschenen en heeft geweigerd naar Nederland te komen.

Bij beschikking van de rechtbank Midden-Nederland, locatie Utrecht van 17 juli 2013, gegeven in raadkamer op 27 juli 2013, is op verzoek van de curator d.d. 16 juli 2013 bevolen dat [verzoeker] ex art. 87 Fw in verzekerde bewaring zal worden gesteld in het Huis van Bewaring.

Aan dit bevel lag ten grondslag dat [verzoeker] op 16 juli 2013 niet volgens afspraak op het kantoor van zijn curator was verschenen en zich daarmee had onttrokken aan zijn wettelijke verplichting ex art. 105 Fw om voor de curator te verschijnen en deze alle inlichtingen te verschaffen, zo dikwijls hij daartoe wordt opgeroepen.

Op grond van een Europees arrestatiebevel van 18 maart 2014 is [verzoeker] op 8 mei 2014 in Spanje aangehouden en aan Nederland overgeleverd in verband met verdenking van verduistering van gelden, faillissementsfraude en het nalaten van het geven van inlichtingen aan de curator. [verzoeker] bevindt zich in verzekerde bewaring (in strafrechtelijk voorarrest) in de penitentiaire inrichting te Nieuwegein sinds juni 2014.

Bij bevel van de rechtbank Midden-Nederland, locatie Utrecht van 1 juli 2014, hersteld bij beschikking van 11 augustus 2014, is op verzoek van de curator d.d. 1 juli 2014 de afgifte bevolen van het paspoort van [verzoeker] aan de curator.

Aan dit bevel lag ten grondslag dat gevreesd werd dat [verzoeker] naar het buitenland zou vertrekken zodra hij uit de penitentiaire inrichting zou worden ontslagen.

[verzoeker] is tegen het handelen van de curator tevergeefs opgekomen in verschillende procedures. Deze procedures hebben geleid tot:

- een beschikking van de rechter-commissaris ex art. 69 Fw van 8 oktober 2013 tot niet-ontvankelijkverklaring;

- een vonnis in kort geding van de voorzieningenrechter in de rechtbank Midden-Nederland, locatie Utrecht van 13 december 2013, bekrachtigd bij arrest in kort geding van het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden, locatie Arnhem van 14 oktober 2014;

- een beschikking van de rechter-commissaris ex art. 69 Fw van 4 augustus 2014 tot niet-ontvankelijkverklaring, bekrachtigd bij beschikking van de rechtbank Midden-Nederland, locatie Utrecht van 23 september 2014 (onder andere met betrekking tot het bevel tot afgifte van het paspoort).

Van de beschikking tot inbewaringstelling van 17 juli 2013 is [verzoeker] in hoger beroep gekomen. Bij beschikking van het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden, locatie Arnhem van 20 februari 2014 is de beschikking tot inbewaringstelling bekrachtigd.3.

Het door [verzoeker] tegen de beschikking van 20 februari 2014 ingestelde cassatieberoep heeft de Hoge Raad bij beschikking van 27 juni 20144.verworpen met toepassing van art. 81 lid 1 RO.

Van het bevel tot afgifte van het paspoort van 1 juli 2014 is [verzoeker] in hoger beroep gekomen. Bij beschikking van het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden, locatie Arnhem van 16 oktober 2014 is het bevel tot afgifte van het paspoort, alsook de (herstel)beschikking van 11 augustus 2014, vernietigd.

Aan deze vernietiging lag ten grondslag dat de rechtbank niet bevoegd is om een bevel tot afgifte van een paspoort te geven en dat het ex art. 91 Fw jo. art. 52 Paspoortwet jo. art. 19 en 25 Paspoortwet aan de rechter-commissaris is voorbehouden om een paspoort in te nemen.

Hangende laatstgenoemde hoger-beroepsprocedure had de rechter-commissaris van de rechtbank Midden-Nederland, locatie Utrecht bij bevel van 9 oktober 2014 de afgifte van het paspoort van [verzoeker] aan de curator bevolen, voor zover het hof zou beslissen dat het bevel van 1 juli 2014 wordt vernietigd.

Van het bevel/de beschikking van de rechter-commissaris van de rechtbank Midden-Nederland, locatie Utrecht van 9 oktober 2014 tot afgifte van het paspoort is [verzoeker] ex art. 67 lid 1 Fw in hoger beroep gekomen. Bij beschikking van de rechtbank Midden-Nederland, locatie Utrecht van 20 november 2014 is het bevel/de beschikking tot afgifte van het paspoort bekrachtigd. Van het beroepschrift (productie 3 bij het verzoekschrift tot cassatie) ontbreekt p. 3. Ik laat dit voor wat het is, omdat gezien het cassatiemiddel het niet noodzakelijk is om het volledige beroepschrift voorhanden te hebben.

[verzoeker] heeft tegen de beschikking van de rechtbank van 20 november 2014 – het onderhavige – cassatieberoep ingesteld bij verzoekschrift, (tijdig5.) ingekomen ter griffie van de Hoge Raad op 28 november 2014.

Namens [verzoeker] is aangegeven dat het proces-verbaal van de mondelinge behandeling op 7 november 2014 bij de rechtbank is opgevraagd bij de rechtbank. Dit is ook namens de Griffier van de Hoge Raad gedaan. Tot op heden is dit proces-verbaal nog niet bij de Hoge Raad binnengekomen. In het verzoekschrift tot cassatie is overigens geen voorbehoud gemaakt met betrekking tot een eventuele aanvulling van het verzoekschrift naar aanleiding van het proces-verbaal.

Voor de rechtbank voert [verzoeker] de stelling aan dat het Europees arrestatiebevel (ook wel Europees aanhoudingsbevel genoemd) slechts ten uitvoer kan worden gelegd ten aanzien van de in dat bevel omschreven strafbare feiten, zodat hij niet van zijn vrijheid kan worden beroofd voor een ander doel, zoals de verzekerde bewaring ex art. 87 Fw (ingeval een gefailleerde zijn wettelijke verplichtingen niet nakomt). Het inhouden van zijn paspoort teneinde die bewaring te verzekeren, is dan ook (aldus [verzoeker]) niet toegestaan. [verzoeker] wijst in dit verband op het kaderbesluit van de Raad van de Europese Unie van 13 juni 2002 betreffende het Europees aanhoudingsbevel en de procedures van overlevering tussen de lidstaten6..

De rechtbank overweegt (in rov. 3.3) dat voornoemd kaderbesluit slechts beperkingen inhoudt ten aanzien van de gronden waarop een (op basis van een Europees arrestatiebevel) overgeleverd persoon in het land waaraan hij of zij is overgeleverd kan worden vervolgd, berecht of anderszins van zijn vrijheid beroofd, voor zover die gronden samenhangen met (de verdenking van) een strafbaar feit. Een en ander strookt (aldus de rechtbank) met de Memorie van Toelichting7.op bedoeld kaderbesluit. Aan de mogelijkheid om een zodanig persoon in het land waaraan hij of zij is overgeleverd, van zijn vrijheid te beroven op niet strafrechtelijke grond (zoals in het kader van gerechtelijke bewaring als bedoeld in art. 105 Fw [art. 87 Fw, LT]), stelt dat kaderbesluit geen beperkingen. De rechtbank oordeelt op grond van een en ander dat het betoog van [verzoeker] faalt.

Het middel klaagt dat de rechtbank heeft miskend dat (de Memorie van Toelichting op) voornoemd kaderbesluit beperkingen8.stelt aan de mogelijkheid om een persoon in het land waaraan hij of zij is overgeleverd van zijn vrijheid te beroven op niet strafrechtelijke grond. De rechtbank heeft (aldus het middel) ten onrechte geoordeeld dat de beperkingen zoals neergelegd in art. 27 lid 2 en 3 van het kaderbesluit enkel betrekking hebben op gronden die samenhangen met de verdenking van een strafbaar feit. Uit deze bepalingen volgt duidelijk dat een overgeleverd persoon niet wordt vervolgd, berecht of anderszins van zijn vrijheid beroofd wegens enig [ander, LT] vóór de overlevering begaan feit dan dat welk de reden tot de overlevering is geweest. Tevens volgt uit het kaderbesluit (aldus nog steeds het middel) dat een overgeleverd persoon niet van zijn vrijheid beroofd mag worden, terwijl het bevel tot afgifte van een paspoort een vrijheidsberovende maatregel is, en dat [verzoeker] het recht heeft om gedurende 45 dagen vrije toegang te krijgen om terug te reizen naar zijn woonplaats Gibraltar.

Art. 27 lid 1 en lid 3 van het onderhavige kaderbesluit bepalen onder welke omstandigheden vervolging, berechting of vrijheidsberoving van een overgeleverd persoon kan plaatsvinden wegens (kort gezegd) een ander begaan feit dan het feit dat de reden voor de overlevering is geweest. Art. 27 lid 2 bepaalt dat vervolging e.d. wegens een ander begaan feit niet mogelijk is behoudens de in lid 1 en lid 3 bedoelde gevallen. Het is de vraag wat onder “een ander begaan feit” in art. 27 lid 2 moet worden verstaan. Blijkens art. 2 van het kaderbesluit (“Toepassingsgebied van het Europees aanhoudingsbevel”) kan het Europees aanhoudingbevel worden uitgevaardigd wegens wettelijk strafbaar gestelde feiten. Het opschrift van art. 27 luidt: “Eventuele vervolging wegens andere strafbare feiten”. Aannemelijk is dan ook dat “een ander begaan feit” in art. 27 lid 2 betrekking heeft op strafbare feiten. Het middel, dat betoogt dat de beperking van art. 27 lid 2 betrekking heeft op niet strafrechtelijke gronden, gaat dan ook niet op. Het middel kan voorts bij gebrek aan belang niet tot cassatie leiden op grond van het hiernavolgende.

Het middel gaat eraan voorbij dat het onderhavige Europees arrestatiebevel wel degelijk ook betrekking heeft op de verzekerde bewaring van [verzoeker] ex art. 87 Fw (ingeval een gefailleerde zijn wettelijke verplichtingen niet nakomt). Het Europees arrestatiebevel heeft betrekking op drie strafbare feiten, waaronder het niet geven van inlichtingen bij faillissement ex art. 194 lid 1 Sr.9.Onder de wettelijke verplichtingen van een gefailleerde als bedoeld in art. 87 Fw valt de verplichting ex art. 105 Fw om voor de curator te verschijnen en deze alle inlichtingen te verschaffen. Anders dan het middel veronderstelt, is het Europees arrestatiebevel dan ook niet ten uitvoer gelegd ten aanzien van niet in dat bevel omschreven strafbare feiten. In de feitelijke instanties is door [verzoeker] betoogd dat onderscheid gemaakt moet worden tussen het persoonlijk faillissement van [verzoeker] enerzijds en de faillissementen van twee vennootschappen waarvan [verzoeker] bestuurder was anderzijds. Het Europees arrestatiebevel heeft volgens [verzoeker] uitsluitend betrekking op de faillissementen van de vennootschappen, reden waarom hij (aldus [verzoeker]) niet op grond van dit bevel kan worden vastgehouden in het kader van zijn persoonlijk faillissement. In hoger beroep gaat de rechtbank in haar beschikking van 20 november 2014 niet in op dit betoog van [verzoeker]. In cassatie wordt niet geklaagd over het passeren van deze stelling. Ik ga dan ook maar niet over deze problematiek uitweiden. Ten slotte mist het middel feitelijke grondslag ten aanzien van zijn stellingen dat uit het kaderbesluit volgt dat een overgeleverd persoon niet van zijn vrijheid beroofd mag worden en dat [verzoeker] het recht heeft om gedurende 45 dagen vrije toegang te krijgen. Dit volgt niet uit het kaderbesluit.

De conclusie strekt tot verwerping van het cassatieberoep.

De Procureur-Generaal bij de

Hoge Raad der Nederlanden