Rb. Den Haag, 20-04-2016, nr. C-09-486531-HA ZA 15-445

Het verloop van de procedure blijkt uit:

- de dagvaarding van 2 april 2015;

- de conclusie van antwoord met producties 1 tot en met 6;

- het tussenvonnis van 24 juni 2015 waarbij een comparitie van partijen is bevolen;

- het buiten aanwezigheid van partijen opgemaakte proces-verbaal van de op

25 september 2015 gehouden comparitie van partijen en de daarin genoemde

gedingstukken;

- de brief van 9 oktober 2015 van de zijde van de Staat in reactie op de inhoud van

genoemd proces-verbaal.

Ten slotte is de zaak verwezen naar de rol voor vonnis.

[eiser] stelt de Staat aansprakelijk op grond van onrechtmatige daad. De rechtbank begrijpt de vorderingen van [eiser] aldus, dat zij in de kern genomen erop neerkomen dat de onrechtmatigheid is gelegen in de omstandigheid dat [eiser] jarenlang boeten zijn opgelegd en dat hij bovendien in gijzeling is genomen op grond van overtredingen van de Wahv, ondanks dat in ieder geval vanaf de aangifte van vermissing van zijn rijbewijs op 4 december 1995 duidelijk was dat hij slachtoffer is van identiteitsfraude. Die identiteitsfraude was voor wat betreft de op zijn naam gestelde motorrijtuigen (in ieder geval deels) voorkomen, aldus [eiser] , indien dit rijbewijs direct na de aangifte ongeldig was verklaard (vgl. 3.2.1). Voorts is de onrechtmatigheid volgens [eiser] erin gelegen dat de procedures die hebben geleid tot bedoelde boeten en gijzeling en de procedures die de tenuitvoerlegging daarvan betreffen, in strijd zijn met fundamentele rechtsbeginselen (3.2.2 en 3.2.3), althans dat in die procedures wettelijke voorschriften en fundamentele rechtsbeginselen zijn geschonden (3.2.4).

Beroep op verjaring

Het meest verstrekkende verweer van de Staat betreft zijn beroep op verjaring.

De Staat stelt dat [eiser] van meet af aan niet alleen bekend moet worden geacht te zijn geweest met de schade, maar ook met de volgens hem daarvoor aansprakelijke rechtspersoon, te weten de Staat. Om die reden stelt de Staat dat de vordering tot schadevergoeding van [eiser] is verjaard voor zover deze ziet op schade die zich meer dan vijf jaar vóór de eerste aansprakelijkheidstelling van 22 september 2014 heeft voorgedaan.

Ingevolge artikel 3:310, eerste lid, BW verjaart een rechtsvordering tot vergoeding van schade door verloop van vijf jaren na de aanvang van de dag, volgende op die waarop de benadeelde bekend is met de feiten en omstandigheden die betrekking hebben op zowel de schade als de daarvoor aansprakelijke persoon, en in ieder geval door verloop van twintig jaren na de gebeurtenis waardoor de schade is veroorzaakt. De korte verjaringstermijn van vijf jaar begint pas te lopen op de dag na die waarop de benadeelde daadwerkelijk in staat is een rechtsvordering tot vergoeding van schade in te stellen en de benadeelde voldoende zekerheid – die niet een absolute zekerheid behoeft te zijn – heeft verkregen dat de schade is veroorzaakt door tekortschietend of foutief handelen van de betrokken (rechts)persoon.

Op grond van de niet (voldoende gemotiveerd) weersproken stellingen van [eiser] stelt de rechtbank vast dat na de vermissing van het rijbewijs van [eiser] zowel vóór als na 4 december 1995 - de dag waarop [eiser] aangifte van die vermissing heeft gedaan - met gebruikmaking van dat rijbewijs kentekens op naam van [eiser] zijn gesteld, zonder dat [eiser] daarbij betrokken is geweest of daarvoor toestemming had gegeven. In totaal ging het om ongeveer dertig kentekens, terwijl vast staat dat de aan deze kentekens gekoppelde voertuigen niet in eigendom of op enige wijze in gebruik waren bij [eiser] . De laatste kentekenregistratie dateert van 15 december 1995. Vast staat dan ook dat [eiser] slachtoffer is geworden van identiteitsfraude.

Voorts staat vast dat [eiser] op grond van de onder 4.1 genoemde kenteken-registraties op grond van de Wahv is beboet en vervolgens in gijzeling is genomen vanwege schending van de verplichting tot het afsluiten van een aansprakelijk-heidsverzekering motorrijtuigen voor op zijn naam gestelde motorrijtuigen waarvoor een kentekenbewijs was afgegeven (artikel 2 Wet aansprakelijkheids-verzekering motorrijtuigen) en vanwege schending van de verplichting een keuringsbewijs te verkrijgen voor op zijn naam gestelde motorrijtuigen (artikel 71 Wegenverkeerswet 1994).

Uit de onder 2.1 aangehaalde aangifte volgt dat [eiser] medio november 1995 op de hoogte is geraakt van de eerste schade die het gevolg is van die identiteitsfraude; toen ontving hij immers de eerste acceptgiro’s met betrekking tot de op zijn naam gestelde kentekens. De rechtbank is van oordeel dat [eiser] weliswaar medio november 1995 bekend werd met de (eerste) schade, maar dat hij toen nog onvoldoende feitelijke aanknopingspunten had voor het vaststellen van onrechtmatig handelen van de Staat en daarmee het bestaan van eventuele aansprakelijkheid van de Staat voor die schade (vgl. het oordeel onder 4.5 in het vonnis van deze rechtbank van 17 februari 2016 in de op dit punt vergelijkbare zaak van [A] tegen de Staat: ECLI:NL:RBDHA:2016:1579). De Staat - op wie in deze de stelplicht en bewijslast rust - heeft geen feiten of omstandigheden aangevoerd op grond waarvan anders geoordeeld zou moeten worden. Evenmin heeft de Staat een (subsidiair) standpunt ingenomen over een later gelegen moment waarop [eiser] bekend moet zijn geworden met de persoon van de schuldenaar. De Staat heeft zijn beroep op verjaring dan ook onvoldoende gemotiveerd toegelicht. Bij die stand van zaken - waarbij de eerste feitelijke vaststellingen in deze zaak daterend van na eind 1995 de perikelen rond de gijzeling van [eiser] in 2011 betreffen - moet dan ook ervan worden uitgegaan dat ten tijde van de aansprakelijkheidsstelling van 22 september 2014 en de dagvaarding in deze zaak van 2 april 2015 de hier voor bedoelde vijf jaren nog niet waren verstreken en dat van verjaring dan ook geen sprake is.

De rechtbank verwerpt het beroep op verjaring.

Onrechtmatigheid van het systeem van boeteoplegging op grond van registercontrole

Ten aanzien van de stellingen van [eiser] over de onrechtmatigheid van de wetgeving die ten grondslag ligt aan de procedures die hebben geleid tot bedoelde boeten (3.2.2.) overweegt de rechtbank als volgt. Met de Staat is de rechtbank van oordeel dat de vraag of het systeem van boeteoplegging op grond van registercontrole in strijd is met verdedigingsbeginsel reeds ontkennend is beantwoord door het EHRM. Verwezen wordt naar de onder 2.6 aangehaalde paragrafen 49 tot en met 53 van het arrest van het EHRM van 14 februari 2012, waarin ook (met name) overtredingen aan de orde waren die niet begaan waren tijdens verkeersdeelname.

Daarbij komt dat de Hoge Raad in zijn arrest van 16 februari 2016 heeft geoordeeld dat de bevoegdheid tot sanctieoplegging op grond van de Wahv (met name ook die met betrekking tot de APK-keuring) niet is beperkt tot gevallen waarin, alvorens de sanctie wordt opgelegd, is onderzocht of sprake is van, al dan niet door de betrokkene naar voren gebrachte, bijzondere omstandigheden die een nadere beoordeling vergen (ECLI:NL:HR:2016:240). Hierop strandt ook het betoog van [eiser] dat invulling gegeven had moeten worden aan de hoorplicht van artikel 4:8 Awb, nog daargelaten de vraag of op deze hoorplicht niet de uitzondering van artikel 4:12 Awb van toepassing is.

De vorderingen onder (3.1) II en III zullen dan ook worden afgewezen.

Gijzeling

Met de Staat is de rechtbank van oordeel dat de artikelen 430 en 591 Rv niet van toepassing zijn op gijzelingen opgelegd op grond van de Wahv. In die artikelen is kort gezegd bepaald dat een rechterlijke beslissing waarin uitvoerbaarheid bij lijfsdwang is toegestaan slechts mag worden tenuitvoergelegd na betekening aan de partij tegen wie de executie zich zal richten, vergezeld van een bevel tot nakoming. In artikel 28 van de Wahv is echter een speciale, met voldoende waarborgen omklede lijfsdwangregeling opgenomen, erop neerkomende dat de officier van justitie in geval dat verhaal van de boetebedragen na aanmaning niet mogelijk blijkt, bij de kantonrechter een machtiging tot gijzeling kan vorderen.

De kantonrechter beslist daarop niet zonder dat degene aan wie de sanctie(s) zijn opgelegd behoorlijk is opgeroepen (zo mogelijk op het GBA-adres of anders bij advertentie in een landelijk dagblad) teneinde diegene de mogelijkheid te bieden verweer tegen de gijzeling te voeren. Daarbij komt dat een gijzeling in geval van betalingsonmacht in een later stadium door een aangezochte rechter alsnog kan worden verboden.

Nu [eiser] niet (voldoende gemotiveerd) heeft aangevoerd dat deze lijfsdwangregeling in zijn geval niet correct is nageleefd, en dit ook anderszins niet is gebleken, dient ervan te worden uitgegaan dat dit wel het geval is geweest. Dat hij niet op de hoogte is geweest van de oproeping die vooraf is gegaan aan de gijzeling van begin 2011, kan heel wel verband houden met het gegeven dat [eiser] onder meer in de periode van 2 november 2009 tot en met 4 augustus 2010 niet met een woon- of briefadres in de Gemeentelijke basisadministratie stond ingeschreven. De vordering onder IV zal dan ook worden afgewezen.

Reeds omdat ervan dient te worden uitgegaan dat de kantonrechter de vrijheidsbeneming van [eiser] vooraf heeft getoetst, komt [eiser] geen beroep toe op de rechtspraak van het EHRM waarin kort gezegd is bepaald dat in geval van vrijheidsbeneming van een verdachte uiterlijk binnen ongeveer drie dagen een rechterlijke toetsing dient plaats te vinden. Het geval waarin het door [eiser] aangehaalde arrest is gewezen (EHRM 29 november 1988, “Brogan”, NJ 1989, 815) zag namelijk op een geval waarin geen voorafgaande rechterlijke toetsing had plaatsgevonden. Daarbij komt dat ook na bedoelde voorafgaande toetsing van de kantonrechter - zoals eerder overwogen - een nadien aangezochte rechter op grond van bijzondere omstandigheden gijzeling alsnog kan verbieden. Een beroep op EHRM 27 november 2008 (“Salduz”, NJ 2009, 214) komt [eiser] voorts niet toe, omdat daarin slechts is geoordeeld over bijstand door een advocaat tijdens een politieverhoor, hetgeen onvoldoende raakvlakken heeft met het onderhavige geschil. De vorderingen onder V en VI zullen dan ook worden afgewezen.

Kentekenregisterbeheer

Met de Staat is de rechtbank van oordeel dat de vorderingen onder VII en VIII- waarin de Staat verwijten worden gemaakt ten aanzien van het beheer van het kentekenregister - reeds niet kunnen worden toegewezen omdat het beheer van dit register wordt gevoerd door de RDW die ingevolge artikel 4a, eerste lid, WVW (eigen) rechtspersoonlijkheid bezit. De vorderingen zijn dus tegen de verkeerde rechtspersoon gericht en zullen worden afgewezen.

Schending artikel 8 EVRM

De rechtbank is voorts met [eiser] van oordeel dat, nu hij op 4 december 1995 aangifte heeft gedaan van vermissing van zijn rijbewijs en vast staat dat dit niet heeft geleid tot “swift administrative action to deprive the driving license of its usefulness as an identity document” (vgl. 2.6) en dat het uitblijven daarvan (de voorzetting van) de identiteitsfraude mogelijk heeft gemaakt (vgl. 4.4), sprake is van een onrechtmatige schending van een uit artikel 8 EVRM voortvloeiende positieve verplichting van de Staat ter waarborging van [eiser] ’s recht op privé-leven.

Schade

De zojuist genoemde schending brengt met zich dat op de Staat een verplichting rust tot rechtsherstel. Gezien hetgeen onder 2.8 is opgenomen, gaan kennelijk (uiteindelijk) ook de RDW en de ABRvS hiervan uit, evenals de Staat zelf, nu de Staat op 25 april 2012 een groot aantal in 2008 en 2009 opgelegde sancties op nihil heeft gesteld en reeds betaalde boeten (waarvan de onderliggende boetebesluiten kennelijk formele rechtskracht toekwamen) aan [eiser] heeft terugbetaald. Bij gebreke van aanwijzingen van het tegendeel dient ervan te worden uitgegaan dat de achteraf op nihil gestelde boeten destijds de feitelijke grondslag hebben gevormd voor de machtiging tot gijzeling op grond waarvan [eiser] begin 2011 gegijzeld is geweest. Daarbij komt dat bedoelde nihilstelling impliceert - en de Staat heeft ook niet anders betoogd - dat de betrokken boeten verband houden met kentekenregistraties die voorkomen hadden kunnen worden indien swift administrative action was gevolgd op de onder 2.1 bedoelde aangifte.

De rechtbank is met de Staat van oordeel dat van de rechtmatigheid van de door de kantonrechter afgegeven machtiging moet worden uitgegaan. Niet uit het oog dient echter te worden verloren dat in de onderhavige zaak de onrechtmatigheid niet ziet op de inhoud of totstandkoming van deze machtiging (geen schadeplicht op grond van onrechtmatige rechtspraak dus), maar op schending van artikel 8 EVRM in 1995 waarvan (de machtiging en) gijzeling het schadelijk gevolg zijn.

De zwaarwegende verplichting van de Staat tot rechtsherstel bij schending van fundamentele rechtsbeginselen die in dit geval dus ook door de ABRvS en de Staat zelf is onderschreven, nopen tot vergoeding van schade ten aanzien van de in gijzeling doorgebrachte dagen naar analogie van de “gebleken onschuld-jurisprudentie”. Nu de tenaamstelling van voertuigen die op naam van [eiser] geregistreerd zijn geweest, vanwege de schending van artikel 8 EVRM met terugwerkende kracht vervallen zijn verklaard, is immers de rechtvaardiging komen te ontvallen aan niet alleen het opleggen van de betrokken boeten, maar ook aan het gebruik van de op grond van deze boeten verkregen machtiging tot gijzeling.

Uit de door de Staat in het geding gebrachte detentieregistratiekaart - waarin gegevens zijn opgenomen die teruggaan tot 2001 - blijkt van achttien dagen gijzeling in de gevangenis [plaats] vanwege niet betaling van bedoelde boeten.

De stellingen van [eiser] bevatten geen enkel aanknopingspunt ervoor dat hij meer dagen gegijzeld is geweest. Dat, zoals namens [eiser] ter comparitie naar voren is gebracht, dagen doorgebracht in politiecellen tot en met 2005 niet zouden zijn geregistreerd, brengt, als hiervan al zou moeten worden uitgegaan, namelijk nog niet zonder meer met zich dat van de door [eiser] gestelde totale gijzelingsduur van drie maanden kan worden uitgegaan. De rechtbank zal dan ook van 18 dagen gijzeling uitgaan. Voor de hoogte van de schade ten gevolge van de in gijzeling doorgebrachte dagen zoekt de rechtbank aansluiting bij het door het Landelijk Overleg Vakinhoud Strafrecht bepaalde vaste bedrag voor ten onrechte ondergane detentie in een huis van bewaring, te weten € 80 per dag. Deze schade wordt dan ook begroot op (€ 80 x 18 =) € 1.440, te vermeerderen met de niet bestreden wettelijke rente vanaf 11 februari 2011.

Op grond van door de Staat verstrekte gegevens staat vast dat [eiser] € 1.293,79 aan het CJIB heeft betaald vanwege in 2008 en 2009 opgelegde boeten. Dit bedrag is hem in de periode van 7 maart 2012 tot en met 25 april 2013 terugbetaald.

De stellingen van [eiser] bevatten geen enkel aanknopingspunt ervoor dat hij een hoger totaalbedrag - namelijk de door hem gestelde € 1.500 - aan boeten heeft betaald. De rechtbank moet het dan ook ervoor houden dat alle door hem werkelijk betaalde boetebedragen zijn terugbetaald.

Voor vergoeding van overige schade bestaat geen grond, nu [eiser] , zoals de Staat ook heeft benadrukt, het door hem gestelde verlies van uitzendwerk, de door hem gestelde problemen met uitkeringsinstantie en de door hem gestelde psychische schade op geen enkele wijze heeft toegelicht. Hetzelfde geldt voor het causaal verband tussen deze gestelde omstandigheden en de onder 4.12 bedoelde schending.

De Staat beroept zich op eigen schuld van [eiser] . De Staat stelt dat [eiser] de problemen kennelijk tot 2011 genegeerd heeft, althans niet op adequate wijze heeft aangepakt door onder meer niet de rechtsmiddelen op grond van de Wahv aan te wenden. Ook heeft hij de verplichting om permanent met een adres ingeschreven te staan in de GBA (thans: BRP) geschonden. De rechtbank verwerpt dit beroep. [eiser] heeft, toen de problemen begonnen in november 1995, aangifte gedaan van vermissing van zijn rijbewijs, aan welke aangifte - zo blijkt uit het onder 2.6 aangehaalde arrest van het EHRM - niet de juiste administratieve gevolgen zijn gegeven. [eiser] kan dan ook niet tegengeworpen worden dat hij op dat moment onvoldoende heeft gedaan (vgl. ook overweging 42 uit dit arrest). Voor het overige heeft de Staat niet concreet toegelicht welke rechtsmiddelen wanneer tot schadebeperking zouden hebben geleid en tot op welke hoogte. Dit klemt te meer nu niet direct aanleiding is te veronderstellen dat in de periode vóór het arrest van het EHRM van 14 februari 2012 de RDW en (uiteindelijk) ABRvS bewogen hadden kunnen worden tot het met terugwerkende kracht vervallen laten verklaren van de tenaamstelling van voertuigen die op naam van [eiser] geregistreerd zijn geweest en evenmin aanleiding is te veronderstellen dat de kantonrechter in 2011 de machtiging tot gijzeling achterwege zou hebben gelaten op grond van de onder 4.12 bedoelde schending van artikel 8 EVRM.

Nu de rechtbank de schade van [eiser] in deze procedure heeft kunnen begroten

- zoals overigens ook primair onder IX is gevorderd - komt de rechtbank niet toe aan en bestaat evenmin noodzaak tot de (subsidiair gevorderde) benoeming van een deskundige ter begroting van de schade en/of verwijzing naar de schadestaat-procedure.

Prejudiciële vragen

Voor het stellen van prejudiciële vragen aan de Hoge Raad bestaat gezien het voorgaande - mede gezien zijn onder 4.8 genoemde arrest - geen noodzaak. Het stellen van prejudiciële vragen aan het Hof van Justitie van de Europese Unie ontbeert eveneens noodzaak, waarbij meeweegt dat in de onderhavige zaak niet het ten uitvoer brengen van het recht van de Unie (zoals bedoeld in artikel 51 van het Handvest van de EU) aan de orde is. [eiser] heeft zich overigens ook niet beroepen op (de inhoud van recente) strafvorderlijke richtlijnen.

Buitengerechtelijke incassokosten

Bij gebreke van enige onderbouwing zal de vordering tot vergoeding van buitengerechtelijke incassokosten worden afgewezen. Niet gebleken is dat in aanloop naar deze procedure meer werkzaamheden zijn verricht dan het versturen van de onder 2.9 genoemde brieven van 22 september 2014 en 16 april 2015.

Proceskosten

De rechtbank is van oordeel dat de Staat, ondanks dat een groot deel van het door [eiser] gevorderde zal worden afgewezen, gezien de aard van de onrechtmatigheid

- schending van een fundamenteel recht - dient te worden veroordeeld in de kosten van dit geding. De aan de zijde van [eiser] , die op toevoeging procedeert, tot op heden gevallen kosten worden begroot op € 940,19 (€ 94,19 aan kosten dagvaarding aan de griffier te voldoen, € 78 aan griffierecht en € 768 aan salaris advocaat (uitgaande van het toe te wijzen bedrag; twee punten tegen tarief I van

€ 384 per punt)).

De rechtbank

veroordeelt de Staat tot betaling aan [eiser] van een bedrag van € 1.400, te vermeerderen met de wettelijke rente vanaf 11 februari 2011 tot de dag van volledig betaling;

veroordeelt de Staat in de kosten van dit geding aan de zijde van [eiser] gevallen en tot op heden begroot op € 940,19, waarvan aan [eiser] te voldoen € 846 en, na ontvangst van een nota, aan de griffier van deze rechtbank te voldoen € 94,19;

verklaart de onder 5.1 en 5.2 opgenomen veroordelingen uitvoerbaar bij voorraad;

wijst het meer of anders gevorderde af.

Dit vonnis is gewezen door mr. D.R. Glass en in het openbaar uitgesproken op 20 april 2016.