Hof 's-Hertogenbosch, 20-03-2018, nr. 200.199.320, 01

In dit hoger beroep kan worden uitgegaan van de volgende feiten.

“Rotonde meneer stopte mevrouw te laat geremd”.

- Op de linkerzijde van het aanrijdingsformulier heeft [betrokkene] onder “Voertuig A” gegevens over de door haar bestuurde Ford vermeld. Op de rechterzijde van het aanrijdingsformulier heeft [betrokkene] onder “Voertuig B” gegevens over de door [appellant] bestuurde Mercedes vermeld. Aldaar heeft zij onder punt 11 (“zichtbare schade”) vermeld:

“Bumper en kofferbak ontzet”.

In de onderhavige procedure vordert [appellant] een verklaring voor recht dat [geïntimeerde] aansprakelijk is voor alle schade die [appellant] heeft geleden en zal lijden als gevolg van de aanrijding van [datum] 2013 in [plaats] , en veroordeling van [geïntimeerde] tot betaling van:

een en ander vermeerderd met wettelijke rente zoals in de dagvaarding vermeld en met veroordeling van [geïntimeerde] in de proceskosten, vermeerderd met wettelijke rente.

Aan deze vordering heeft [appellant] , kort samengevat, het volgende ten grondslag gelegd.

[appellant] is met zijn Mercedes op [datum] 2013 voor de rotonde gestopt om voorrang te geven aan verkeer dat zich op die rotonde bevond. [betrokkene] heeft [appellant] vervolgens van achteren aangereden. [betrokkene] heeft in strijd heeft gehandeld met het bepaalde in artikel 19 van het Reglement verkeersregels en verkeerstekens 1990 (RVV 1990), omdat zij niet in staat is geweest haar voertuig tot stilstand te brengen binnen de afstand waarover zij de weg kon overzien en waarover deze vrij was. [betrokkene] heeft, door de auto van [appellant] aan te rijden en daardoor te beschadigen, inbreuk gemaakt op het eigendomsrecht van [appellant] . [geïntimeerde] moet als WA-verzekeraar van de door [betrokkene] bestuurde auto, aan [appellant] de schade vergoeden die hij door dit onrechtmatige handelen van [betrokkene] heeft geleden.

[geïntimeerde] heeft als verweer onder meer aangevoerd dat [appellant] zijn Mercedes (vlak) voor de rotonde tot stilstand heeft gebracht terwijl de rotonde helemaal verkeersvrij was, dat [appellant] toen ongeveer tien seconden heeft gewacht terwijl er al die tijd geen verkeer op de rotonde was en [betrokkene] achter hem stond te wachten tot hij doorreed, dat [appellant] toen is opgetrokken waarna [betrokkene] direct achter hem ook optrok, dat [appellant] toen vrijwel meteen weer abrupt afremde tot stilstand terwijl de rotonde nog steeds helemaal vrij was van ander verkeer en dat [betrokkene] door deze onverwachte manoeuvre van [appellant] haar Ford niet meer tijdig tot stilstand kon brengen en tegen de Mercedes is aangereden. Volgens [geïntimeerde] heeft dus niet [betrokkene] maar [appellant] de aanrijding door zijn rijgedrag veroorzaakt.

[geïntimeerde] heeft voorts, kort samengevat, de volgende verweren gevoerd.

In het tussenvonnis van 1 juli 2015 heeft de kantonrechter overwogen dat uit de enkele omstandigheid dat de door [betrokkene] bestuurde Ford tegen de achterzijde van de door [appellant] bestuurde Mercedes is gebotst, niet zonder meer volgt dat [betrokkene] het bepaalde in artikel 19 RVV 1990 niet in acht heeft genomen. De kantonrechter heeft [appellant] op grond van die overweging toegelaten:

‘bewijs te leveren van feiten en omstandigheden waaruit volgt dat [betrokkene] op onvoldoende zorgvuldige wijze aan het verkeer heeft deelgenomen:

1) door haar voertuig niet tot stilstand te brengen binnen de afstand waarover zij de weg kon overzien en waarover deze vrij was,

2) dat hij op [datum] 2013 voor de rotonde op de [straat 1] in [plaats] stil stond althans stopte om voorrang te verlenen aan het zich op de rotonde bevindende verkeer.’

In het eindvonnis van 30 maart 2017 heeft de kantonrechter geoordeeld dat [appellant] niet in de bewijslevering geslaagd is. Op grond van dat oordeel heeft de kantonrechter de vorderingen van [appellant] afgewezen en [appellant] in de proceskosten veroordeeld.

[appellant] heeft in hoger beroep twaalf grieven aangevoerd tegen de bestreden vonnissen. [appellant] heeft op grond van die grieven geconcludeerd tot vernietiging van beide vonnissen en tot het alsnog toewijzen van zijn vorderingen.

Bevoegdheid Nederlandse rechter en toepasselijkheid Nederlands recht

[appellant] woont in Duitsland terwijl [geïntimeerde] in Nederland gevestigd is. Het geschil heeft dus internationale aspecten. Het hof moet daarom allereerst beoordelen of de Nederlandse rechter bevoegd is om van het geschil kennis te nemen. Het hof beantwoordt die vraag bevestigend en wel op grond van artikel 5 sub 3 EEX-Verordening (Brussel I) omdat de inleidende dagvaarding is uitgereikt voor 10 januari 2015 (zie art. 66 herschikte EEX-Vo). Deze bepaling kent ten aanzien van verbintenissen uit onrechtmatige daad bevoegdheid toe aan “het gerecht van de plaats waar het schadebrengende feit zich heeft voorgedaan of kan voordoen”. Nu de aanrijding in Nederland, heeft plaatsgevonden, is de Nederlandse rechter bevoegd om van de vordering kennis te nemen.

[appellant] heeft zich op het standpunt gesteld dat Nederlands recht van toepassing is op het geschil. [geïntimeerde] heeft dat niet betwist en zich bij haar verweer zelf beroepen op bepalingen van Nederlands recht. Tussen partijen staat dus vast dat Nederlands recht toepasselijk is. Dit volgt overigens ook uit artikel 3 van het Haags Verkeersongevallenverdrag van 1971 (HVO), nu het ongeval in Nederland heeft plaatsgevonden.

Met betrekking tot de grieven 1 en 2: de bewijsopdracht in het tussenvonnis van 1 juli 2015

De grieven 1 en 2 zijn gericht tegen het tussenvonnis van 1 juli 2015. In de toelichting op de grieven betoogt [appellant] naar de kern genomen dat de kantonrechter aan hem ten onrechte de in dat vonnis geformuleerde bewijsopdracht heeft gegeven. Volgens [appellant] had de kantonrechter [geïntimeerde] moeten opdragen feiten en omstandigheden te bewijzen waaruit volgt dat:

Voor het geval het hof zou menen dat de bewijslast op [appellant] rust, betoogt [appellant] subsidiair dat de kantonrechter [appellant] op grond van de vaststaande feiten en omstandigheden voorshands geslaagd had moeten achten in de levering van het bewijs dat [betrokkene] onvoldoende afstand heeft gehouden en dat het ongeval daardoor is veroorzaakt. [appellant] heeft in dit verband ook betoogt dat uit het aanrijdingsformulier volgt dat niet hij maar [betrokkene] een verkeersfout heeft gemaakt. Volgens [appellant] is het aanrijdingsformulier een onderhandse akte in de zin van artikel 157 lid 2 Rv waaraan dwingende bewijskracht toekomt. [appellant] concludeert dat hij – indien de bewijslast op hem rust – voorshands geslaagd is in dat bewijs zodat de kantonrechter [geïntimeerde] had moeten opdragen tegenbewijs te leveren tegen het voorshands vaststaande feit dat [betrokkene] schuld heeft aan de aanrijding.

Het hof stelt het volgende voorop. Omdat [appellant] zich beroept op de rechtsgevolgen van zijn stelling dat [betrokkene] op de door [appellant] gestelde wijze onzorgvuldig aan het verkeer heeft deelgenomen en daardoor tegen de auto van [appellant] is gebotst, draagt [appellant] de bewijslast van die stelling. De enkele omstandigheid dat [betrokkene] met haar auto achterop die van [appellant] is gebotst, rechtvaardigt geen uitzondering op deze hoofdregel van bewijslastverdeling. Dit is vaste rechtspraak bij kop-staartbotsingen (zie onder meer HR 13 april 2001, ECLI:NL:HR:2001:AB1065, gerechtshof ’s-Hertogenbosch 8 september 2009, Verkeersrecht 2010, 87 en gerechtshof Amsterdam 26 april 2016, ECLI:NL:GHAMS:2016:1720). Naar het oordeel van het hof zijn er in dit geval geen bijzondere redenen die een afwijking van de in artikel 150 Rv neergelegde hoofdregel van bewijslastverdeling rechtvaardigen. In zoverre verwerpt het hof de grieven.

Volgens diezelfde vaste rechtspraak biedt het enkele feit dat de achterste auto op de voorste auto is gebotst, onvoldoende basis om de bestuurder van de voorste auto voorshands geslaagd te achten in het bewijs dat de bestuurder van de achterste auto een aan hem toerekenbare verkeersfout heeft gemaakt. Het enkele feit dat [betrokkene] met haar auto op die van [appellant] is gebotst, is dus onvoldoende om [appellant] voorshands geslaagd te kunnen achten in het bewijs van zijn stelling dat [betrokkene] op de door [appellant] gestelde wijze onzorgvuldig aan het verkeer heeft deelgenomen en daardoor tegen de auto van [appellant] is gebotst.

In het onderhavige geval is sprake van bijkomende omstandigheden, die aan het door [appellant] te leveren bewijs bijdragen. Naast het nu eenmaal vaststaande feit dat [betrokkene] tegen [appellant] is aangereden, betreft dat de volgende bijkomende omstandigheden.

Tegenover de in rov. 3.5.5 genoemde omstandigheden staan echter omstandigheden die er juist op wijzen dat aan [betrokkene] geen onzorgvuldigheid te verwijten valt en dat [appellant] het ongeval opzettelijk heeft veroorzaakt door onnodig en op een voor [betrokkene] volkomen onverwacht moment abrupt te remmen. Het hof overweegt daarover dat [geïntimeerde] gemotiveerd heeft gesteld dat [appellant] bij meerdere gelijksoortige aanrijdingen betrokken is geweest. Dat betreft allereerst de aanrijdingen van 11 september 2013 en 13 september 2013. Deze ongevallen zijn ook genoemd in het rapport van [Ingenieursbüro] . [appellant] heeft erkend dat deze ongevallen hebben plaatsgevonden en niet gemotiveerd betwist dat die ongevallen zijn veroorzaakt na abrupt afremmen door hem waarna hij van achteren werd aangereden. Een andere toedracht van de aanrijdingen van 11 en 13 september 2013 is door [appellant] niet gesteld, terwijl dat wel op zijn weg had gelegen als hij de door [geïntimeerde] gestelde toedracht van die aanrijdingen gemotiveerd had willen betwisten.

[geïntimeerde] heeft voorts gesteld dat [appellant] als bestuurder betrokken is geweest bij aanrijdingen op 2 februari 2010, 3 februari 2010, 6 mei 2010, 3 juli 2012, 29 september 2012 en 25 maart 2013. Volgens [geïntimeerde] is [appellant] ook in deze gevallen van achteren aangereden en heeft in deze gevallen telkens een zekere [schoonzoon] aanspraak gemaakt op vergoeding van de schade. [schoonzoon] is de schoonzoon van [appellant] . Het hof acht het verweer van [appellant] dat hij niet meer weet of hij bij deze aanrijdingen betrokken is geweest, voorshands onvoldoende onderbouwd, mede in aanmerking genomen dat niet gesteld of gebleken is dat [appellant] omtrent deze ongevallen navraag heeft gedaan bij zijn schoonzoon.

[geïntimeerde] heeft voorts gesteld dat de nu in geding zijnde Mercedes ook betrokken is geweest bij:

[appellant] heeft niet gemotiveerd betwist dat deze ongevallen hebben plaatsgevonden. De betwisting “bij gebrek aan wetenschap” acht het hof onvoldoende onderbouwd, mede in aanmerking genomen dat [familie van schoonzoon] kennelijk schoonfamilie is van [appellant] en niet gesteld of gebleken is dat [appellant] omtrent deze ongevallen navraag heeft gedaan bij zijn schoonzoon of bij [familie van schoonzoon] .

Gelet op deze voorgeschiedenis is het vermoeden gewettigd dat [appellant] in het verleden als autobestuurder op verschillende data vreemd rijgedrag heeft vertoond, op onverwachte momenten sterk heeft afgeremd terwijl zich een auto kort achter hem bevond en daardoor meermalen een aanrijding heeft veroorzaakt. Bij deze stand van zaken kan geenszins worden uitgesloten dat ook de nu in geding zijnde aanrijding van [datum] 2013 op vergelijkbare wijze is veroorzaakt. Daar komt bij dat [Ingenieursbüro] over de toedracht van het ongeval navraag heeft gedaan bij [betrokkene] en daarover in zijn rapport het volgende heeft opgenomen:

‘Nachfragen bei der Versicherungsnehmerin ergaben, dass der Anspruchsteller vor dem Einfahren in den Kreisverkehr noch beschleunigte, dann aber plötzlich bremste, obwohl der Kreisverkehr frei war.’

Ook tegenover [toedrachtonderzoeker] als toedrachtonderzoeker in dienst van [geïntimeerde] , heeft [betrokkene] op 27 juli 2014 in vergelijkbare zin verklaard. [betrokkene] heeft daarbij uiteengezet dat zij er niet aan heeft gedacht om het rijgedag van [appellant] op het aanrijdingsformulier te vermelden omdat zij haar zoontje bij zich in de auto had en zij maar één prioriteit had: zich ervan te verzekeren dat haar zoontje niets mankeerde.

Het vermoeden dat [appellant] de aanrijding van [datum] 2013 opzettelijk heeft veroorzaakt teneinde de verzekeraar op te lichten, wordt nog bevestigd door het feit dat [appellant] de Mercedes al enkele dagen na de aanrijding heeft doorverkocht en geleverd aan een derde die de schade vervolgens heeft laten herstellen, en daarna pas [geïntimeerde] aansprakelijk heeft gesteld. Hierdoor heeft [appellant] aan [geïntimeerde] de mogelijkheid ontnomen om de door de aanrijding veroorzaakte schade zelf vast te stellen.

Gelet op het bovenstaande is het hof van oordeel dat de kantonrechter [appellant] ten tijde van het tussenvonnis van 1 juli 2015 terecht niet voorshands geslaagd heeft geacht in de levering van het bewijs dat [betrokkene] op de door [appellant] gestelde wijze onzorgvuldig aan het verkeer heeft deelgenomen en daardoor tegen de auto van [appellant] is gebotst. [appellant] heeft niet betwist dat toewijzing van zijn vordering niet gerechtvaardigd is indien het ongeval is veroorzaakt doordat hij plotseling en zonder verkeersnoodzaak heeft geremd terwijl [betrokkene] dicht achter hem reed.

Of de beknopte informatie op het aanrijdingsformulier zodanig gedetailleerd is dat het aanrijdingsformulier dwingend bewijs oplevert voor de stelling van [appellant] dat hij geen verkeersfout heeft gemaakt en dat [betrokkene] voor de schade aansprakelijk is, kan in het midden blijven. Tegenbewijs tegen dwingend bewijs staat vrij en voor zover het aanrijdingsformulier al dwingend bewijs in het voordeel van [appellant] zou opleveren, acht het hof op grond van de hierboven opgesomde omstandigheden dat dwingende bewijs door [betrokkene] ontzenuwd.

De kantonrechter heeft aan [appellant] dus terecht de levering van nader bewijs opgedragen. Het voorgaande brengt mee dat de tegen het tussenvonnis gerichte grieven 1 en 2 grotendeels moeten worden verworpen.

De grieven zijn uitsluitend gegrond, voor zover gericht tegen de wijze waarop de kantonrechter de bewijsopdracht heeft geformuleerd. Het hof zal de bewijsopdracht aldus herformuleren dat het aan [appellant] is om te bewijzen dat [betrokkene] bij of op de rotonde onvoldoende afstand heeft gehouden tot de door [appellant] bestuurde Mercedes en daardoor tegen de Mercedes is aangereden.

In het verweer van [geïntimeerde] ligt besloten dat, indien [betrokkene] al schuld heeft aan het ontstaan van de aanrijding, deze aanrijding in elk geval in belangrijke mate mede het gevolg is van onjuist handelen van [appellant] (plotseling en zonder verkeersnoodzaak sterk remmen terwijl [betrokkene] dicht achter hem reed). [geïntimeerde] heeft zich daarover uitdrukkelijk beroepen op het bepaalde in artikel 6:101 BW (bij antwoordconclusie na enquête sub 19). Dit beroep komt aan de orde indien [appellant] slaagt in de levering van het hiervoor in rov. 3.5.14 bedoelde bewijs. De bewijslast van feiten en omstandigheden die een beroep op artikel 6:101 BW rechtvaardigen, rust op [geïntimeerde] . Naar het oordeel van het hof moet [geïntimeerde] op grond van de hierboven opgesomde feiten en omstandigheden voorshands in de bewijslevering geslaagd worden geacht. Het staat [appellant] in beginsel vrij om tegenbewijs te leveren.

Het voorgaande brengt mee dat de kantonrechter in het tussenvonnis bij de beoordeling van het geschil over de oorzaak van de aanrijding:

- I. [appellant] had moeten toelaten tot de levering van bewijs dat [betrokkene] bij of op de rotonde onvoldoende afstand heeft gehouden tot de door [appellant] bestuurde Mercedes en daardoor tegen de Mercedes is aangereden.

- II. [appellant] (voor het geval hij slaagt in het onder I bedoelde bewijs) had moeten toelaten tot de levering van tegenbewijs tegen de voorshands bewezen geachte stelling dat hij op [datum] 2013 voor of op de rotonde op de [straat 1] in [plaats] plotseling en zonder verkeersnoodzaak sterk heeft afgeremd terwijl [betrokkene] dicht achter hem reed.

Uitsluitend in zoverre zijn de grieven 1 en 2 terecht voorgedragen.

Met betrekking tot de grieven 3 tot en met 7: geen zelfstandige betekenis

De grieven 3 tot en met 7 hebben, mede gelet op de op de grieven gegeven toelichting, geen zelfstandige betekenis naast de grieven 1 en 2. De grieven 3 tot en met 7 hoeven dus niet afzonderlijk besproken te worden.

Met betrekking tot de grieven 8 en 9: de bewijswaardering in het eindvonnis

In het eindvonnis van 30 maart 2017 heeft de kantonrechter geoordeeld dat [appellant] niet in de bij het tussenvonnis opgedragen bewijslevering geslaagd is. Op grond van dat oordeel heeft de kantonrechter de vorderingen van [appellant] afgewezen en [appellant] in de proceskosten veroordeeld. De grieven 8 en 9 zijn gericht tegen het oordeel van de kantonrechter dat [appellant] niet geslaagd is in de bewijslevering.

Het hof zal bij de beoordeling van de vraag of [appellant] is geslaagd in het bewijs, de bewijsopdracht tot uitgangspunt nemen zoals die hiervoor in rov. 3.5.16 is geformuleerd naar aanleiding van de grieven 1 en 2. De vraag is dus of [appellant] is geslaagd in:

- I. de levering van bewijs dat [betrokkene] bij of op de rotonde onvoldoende afstand heeft gehouden tot de door [appellant] bestuurde Mercedes en daardoor tegen de Mercedes is aangereden;

- II. de levering van tegenbewijs tegen de voorshands bewezen geachte stelling dat hij op [datum] 2013 voor of op de rotonde op de [straat 1] in [plaats] plotseling en zonder verkeersnoodzaak sterk heeft afgeremd terwijl [betrokkene] dicht achter hem reed.

[appellant] heeft in het geding bij de kantonrechter twee getuigen laten horen, te weten [betrokkene] en de echtgenote van [betrokkene] . [betrokkene] heeft als getuige haar verklaring zoals afgelegd tegenover toedrachtsonderzoeker [toedrachtonderzoeker] bevestigd en daar nog aan toegevoegd dat de rotonde zeker vrij was van verkeer, dat [appellant] zonder meer kon doorrijden, dat hij optrok en dat [betrokkene] toen ook optrok en dat [appellant] toen opeens weer ging stilstaan waardoor [betrokkene] niet meer tijdig kon stoppen. De echtgenoot van [betrokkene] was niet bij de rotonde aanwezig toen het ongeval plaatsvond en heeft over de toedracht van het ongeval niet uit eigen wetenschap kunnen verklaren.

Het hof concludeert dat [appellant] niet geslaagd is in de levering van het in rov. 3.7.2 bedoelde bewijs en tegenbewijs. De verklaringen die [betrokkene] en haar echtgenoot hebben afgelegd, bevatten daarvoor geen aanknopingspunten.

[appellant] heeft in de memorie van grieven uitdrukkelijk aangeboden om nader bewijs en tegenbewijs te leveren door zelf als getuige een verklaring af te leggen. In beginsel moet [appellant] tot deze bewijslevering worden toegelaten. Het hof zal in het navolgende (rov. 3.9.1 en verder) echter eerst oordelen over het verweer van [geïntimeerde] dat [appellant] een onjuiste aangifte heeft gedaan met betrekking tot de omvang van de door de aanrijding van [datum] 2013 veroorzaakte schade zodat zijn aanspraak op uitkering is vervallen. Indien dat verweer doel treft, kan bewijslevering over de toedracht van de aanrijding achterwege blijven.

Met betrekking tot de grieven 10 tot en met 12: geen zelfstandige betekenis

De grieven 10 tot en met 12 hebben, mede gelet op de daarop gegeven toelichting, geen zelfstandige betekenis naast de grieven 8 en 9. De grieven 10 tot en met 12 hoeven dus niet afzonderlijk besproken te worden.

Devolutieve werking hoger beroep: is het recht op uitkering vervallen?

Indien [appellant] niet slaagt in de levering van het hiervoor bedoelde bewijs en tegenbewijs, moet zijn vordering worden afgewezen. Het hof is van oordeel dat de schade aan de Mercedes in dat geval geheel voor rekening van [appellant] moet blijven.

Indien [appellant] wel slaagt in de levering van voldoende bewijs en tegenbewijs, komt het hof op grond van de devolutieve werking van het hoger beroep toe aan het verweer van [geïntimeerde] dat [appellant] bij het claimen van schade bij [geïntimeerde] ten onrechte niet heeft gemeld dat sprake was van eerdere, nog niet geheel herstelde, aanrijdingsschade aan de Mercedes, dat hij dus een onjuiste aangifte heeft gedaan met betrekking tot de omvang van de door de aanrijding van [datum] 2013 veroorzaakte schade en dat dit op grond van artikel 7:941 lid 5 BW het verval van de aanspraak op uitkering rechtvaardigt. Indien dat verweer doel treft, kan bewijslevering over de toedracht van de aanrijding achterwege blijven. Het hof zal daarom dit verweer nu al onderzoeken.

Het hof stelt voorop dat een beroep op artikel 7:941 lid 5 BW ook mogelijk is in gevallen waarin een derde-benadeelde een uitkering op grond van de WAM claimt (zie onder meer GC Kifid 2009/54 en GC Kifid 2010/1999).

Het hof acht het wenselijk om bij de beoordeling van het verweer te beschikken over een Nederlandse vertaling van het door [appellant] als productie 7 bij de inleidende dagvaarding overgelegde schaderapport van [Sachverständigenbüro] van 11 november 2013. Het hof zal [appellant] opgedragen om bij akte een Nederlandse vertaling van dat rapport in het geding te brengen.

Het hof acht het voorts wenselijk om bij de beoordeling van het verweer te beschikken over een Nederlandse vertaling van het door [geïntimeerde] als productie 1 bij de conclusie van antwoord overgelegde rapport van [Ingenieursbüro] van 11 december 2013. Het hof zal [geïntimeerde] opdragen om bij akte een Nederlandse vertaling van dat rapport over te leggen.

Het hof zal elk verder oordeel over het beroep op artikel 7:941 lid 5 BW aanhouden.

Devolutieve werking hoger beroep: de begroting van de herstelkosten

De partijen verschillen van mening over de hoogte van de kosten van herstel van de door ongeval veroorzaakte schade aan de Mercedes. Indien het hof aan dit verweer toekomt, wenst het hof ook te beschikken over Nederlandse vertalingen van de hiervoor in rov. 3.9.4 en rov. 3.9.5 genoemde rapporten. Het hof zal, in afwachting van die rapporten, elk oordeel over de hoogte van de herstelkosten aanhouden.

Conclusie

Uit het voorgaande volgt dat nu een tussenarrest wordt gewezen met de onderstaande beslissing. Het hof zal elk verder oordeel aanhouden.