5.1.2 Geschiedenis

De oorsprong van het redelijke-termijnbeginsel zou men desgewenst kunnen situeren rondom het aloude adagium 'lites finiri oportet'. Processen kunnen niet (onredelijk lang) blijven duren, er moet ooit eens een einde aan komen.1 Een meer expliciete uitdrukking van het recht op een voortvarende rechtsbedeling komen we tegen in de Magna Carta in 1215 waar koning John belooft dat 'To none shall we delay right or justice'.2

Sinds de invoering van ons Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering in 1838 is de (te) lange duur van de civiele procedure bij voortduring onderwerp van discussie geweest en is met het oog op de bestrijding daarvan menig voorstel tot wijziging van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering gedaan.3 Deze aandacht voor de afdoening van zaken binnen een redelijk tijdsbestek geeft de Nederlandse procesrechtelijke schrijvers evenwel niet stelselmatig aanleiding om het recht op berechting binnen een redelijke termijn als beginsel van procesrecht aan te merken.4

Bij de totstandkoming van art. 6 EVRM is de redelijke termijn als een der laatste elementen in de verdragstekst opgenomen.5 Daarmee is voor het Europese continent een uitdrukkelijke erkenning van het redelijke-termijnbeginsel een feit geworden. Deze betrekkelijk late expliciete erkenning mag opmerkelijk worden genoemd gezien het feit dat al veel eerder dan in ons tijdsgewricht de voorspoedige afwikkeling van (civiele) procedures een probleem heeft gevormd. In ieder geval kan geconstateerd worden dat genoemde erkenning een nieuwe ontwikkeling heeft ingeluid: de redelijke termijn heeft zich ontwikkeld van een aandachtspunt tot een essentiële waarborg in de (civiele) procedure.