HR, 04-09-2009, nr. 07/13598

Het gaat in deze zaak in cassatie (in de feitelijke instanties waren vele andere geschilpunten aan de orde) alleen om de vraag of het hof voor de waardering van twee tussen partijen te verdelen woningen de juiste peildatum heeft gehanteerd.

De beperkte omvang van het geschil en wat in de middelen te berde wordt gebracht, brengen volgens mij mee dat met een enigszins verkorte conclusie kan worden volstaan.

Zoals al even werd opgemerkt, hebben de partijen — gewezen echtgenoten, getrouwd in 1985 en gescheiden door inschrijving van de desbetreffende beschikking in 2001 — in de eerdere instanties geschillen over een groot aantal punten betreffende de verdeling van de ontbonden gemeenschap van goederen waarin zij waren gehuwd, ter beoordeling voorgelegd. In cassatie is nog maar één van de geschilpunten aan de orde, namelijk de waardering van de twee woningen die partijen moesten verdelen; en dan vooral: de daarbij in aanmerking te nemen peildatum.

Van de beslissing die het hof op het genoemde punt in appel heeft gegeven heeft de eiser tot cassatie, [eiser], tijdig1. en regelmatig cassatieberoep laten instellen. Van de kant van de verweerster in cassatie, [verweerster], is tot verwerping geconcludeerd. [Verweerster] heeft haar standpunt schriftelijk laten toelichten (van de kant van [eiser] is van toelichting afgezien).

De beide cassatiemiddelen klagen er over dat het hof een peildatum voor de waardering van de (twee) te verdelen woningen heeft vastgesteld, terwijl — volgens deze middelen — de rechtbank in de eerste aanleg al een peildatum zou hebben vastgesteld, en tegen die vaststelling in appel geen bezwaar zou zijn ingebracht.

Uit het dossier blijkt dat namens [verweerster] in de appelinstantie bij pleidooi (op 29 mei 2006) is meegedeeld dat verdeling van de in geding zijnde woningen op 16 juni 2005 had plaatsgehad, en dat van [verweerster]'s kant toen het standpunt is betrokken dat die datum voor de waardebepaling moest worden aangehouden — zie alinea's 5 en 6 van de pleitnota.

In het door het hof op 27 juli 2006 gewezen tussenarrest wordt in rov. 4.9 geconstateerd dat bij gelegenheid van de pleidooien is gebleken dat de woningen op 16 juni 2005 zijn toegedeeld; en wordt, na bespreking van de argumenten die partijen dienaangaande hadden aangevoerd, geoordeeld dat een waardering van de woningen per datum van toedeling in aanmerking komt.

In rov. 2.1 van het eindarrest van 6 september 2007 stelt het hof vast dat de proceshouding van partijen aanleiding geeft voor de constatering dat zij — partijen — uitgaan van de door het hof in het tussenarrest genoemde tijdstippen van waardering. Deze vaststelling wordt in cassatie niet bestreden.

Dat zo zijnde, kon het hof tot uitgangspunt nemen dat er tussen partijen geen geschil meer bestond betreffende de peildatum voor de waardering van de woningen2.. Ook al zou het zo zijn dat de kwestie van de hierbij in aanmerking te nemen peildatum niet door de grieven aan de orde werd gesteld (en ik denk dat dat inderdaad niet is gebeurd) en dat de rechtbank daarover wél een oordeel heeft gegeven, rechtvaardigde dit, dat dit nieuwe gegeven in de appelinstantie in de beoordeling werd betrokken.

Het middel bestrijdt, terecht, niet dat de datum van verdeling3. in het algemeen het meest in aanmerking komt als ‘peildatum’ voor de waardering van te verdelen activa of passiva4..

Met die gegevens voor ogen is er op de beslissing van het hof niets aan te merken: het hof mocht dan wel moest er van uit gaan dat (ook) partijen de in het tussenarrest omschreven waarderingstijdstippen hadden aanvaard; en het hof heeft met recht aansluiting gezocht bij de regel dat waardering van activa per de datum van verdeling het meest in aanmerking komt.

Op het hiervóór besprokene stuiten de klachten van de middelen volgens mij alle af.

Dat, zoals Middel 1 aanvoert, de kwestie van de peildatum niet in de grieven was betrokken staat er niet aan in de weg dat het hof dat gegeven wél in zijn beoordeling betrekt wanneer een partij dat in een later stadium alsnog te berde brengt en partijen ermee blijken in te stemmen dat van het in dat opzicht aangevoerde wordt uitgegaan. Middel 2 komt, al worden daar enige nadere stellingen bij te berde gebracht, in essentie op hetzelfde neer als Middel 1: de rechtbank zou een verdeling aan de hand van een bepaalde peildatum hebben vastgesteld; en bij gebreke van daartegen gerichte grieven was het hof hieraan gebonden. Dat is dus bij de hiervóór besproken verdere (processuele) ontwikkelingen niet zo.

Ik merk nog op dat in alinea 2.2 van de cassatiedagvaarding beroep wordt gedaan op de stelling dat er al op 5 juni 1999 overeenstemming over een partiële verdeling van de huwelijksgemeenschap, met name wat betreft de twee woningen, zou zijn bereikt. Deze stelling is onverenigbaar met de in alinea's 5 en 6 hiervóór genoemde vaststellingen van het hof. Feitelijke grondslag daarvoor ontbreekt dus.

Het cassatieberoep zou daarom volgens mij moeten worden verworpen. Ik zie geen aanleiding om af te wijken van de gebruikelijke gang van zaken als het gaat om de proceskosten — te weten, in het geval van geschillen tussen (gewezen) echtgenoten: dat die kosten worden gecompenseerd.