HR, 02-07-2013, nr. 11/02147

1. Verzoeker is bij arrest van 30 maart 2011 door het Gerechtshof te Amsterdam wegens “diefstal, vergezeld en gevolgd van geweld tegen personen, gepleegd met het oogmerk om, bij betrapping op heterdaad, aan zichzelf de vlucht mogelijk te maken en het bezit van het gestolene te verzekeren, terwijl het feit wordt gepleegd op de openbare weg, door twee of meer verenigde personen”, veroordeeld tot een gevangenisstraf voor de duur van 20 maanden. Voorts heeft het Hof de vordering tot schadevergoeding aan de benadeelde partij Rederij [A] toegewezen en verzoeker de verplichting tot betaling aan de Staat van een som geld ten behoeve van Rederij [A] opgelegd, een en ander zoals omschreven in het arrest.

2. Er bestaat samenhang tussen de zaken met de nummers 11/02147, 11/02146 P, 11/01813 P en 11/01812. In al deze zaken zal ik vandaag concluderen.

3. Namens verzoeker heeft mr. B.P. de Boer, advocaat te Haarlem, een middel van cassatie voorgesteld.

4. Het middel klaagt dat uit de bewijsmiddelen niet het oogmerk op de geweldpleging kan volgen.

5. Ten aanzien van verzoeker is door het Hof bewezen verklaard dat:

“hij op 19 april 2006 te Amsterdam, op de [a-straat], tezamen en in vereniging met anderen, met het oogmerk van wederrechtelijke toe-eigening heeft weggenomen een tas met daarin een geldbedrag van 92.280,- Euro, toebehorende aan rederij [A], welke diefstal werd vergezeld en gevolgd van geweld tegen [betrokkene 1] en tegen [betrokkene 2], gepleegd met het oogmerk om die diefstal gemakkelijk te maken en om bij betrapping op heterdaad aan zichzelf de vlucht mogelijk te maken en het bezit van het gestolene te verzekeren, welk geweld hierin bestond, dat hij, verdachte van achteren de tas met daarin dat geldbedrag uit de handen van [betrokkene 1] heeft gerukt en tegen de schouder van [betrokkene 2] heeft geschopt.”  

6. De door het Hof in de aanvulling verkort arrest gebezigde bewijsmiddelen houden het volgende in:  

“1. Een proces-verbaal [met nummer 2006100357-73] van 17 mei 2006, in de wettelijke vorm opgemaakt door de bevoegde opsporingsambtenaar [verbalisant 1] (doorgenummerde pagina's 199 tot en met 203].

Dit proces-verbaal houdt in, voor zover van belang en zakelijk weergegeven, als de op 17 mei 2006 tegenover verbalisant afgelegde verklaring van aangever [betrokkene 3]:

Ik ben namens de benadeelde gerechtigd tot het doen van aangifte. Ik ben de eigenaar en directeur van rederij [A] gevestigd [a-straat] te Amsterdam. Ik wil graag aangifte doen van een overval gepleegd op 19 april 2006. Op die dag 2006 kwam Brinks omstreeks 11.00 uur het geld ophalen. De laatste maanden was dit altijd op woensdag. Daarvóór moeten dan de dagstaten van die week zijn uitgedraaid. De sealbags moeten dan ook op woensdag geteld worden. Het tellen van de sealbags wordt altijd gedaan in de ruimte van de operation, altijd door twee vaste personen. We hebben hiervoor altijd vaste personen. Dit waren sinds januari 2006 [betrokkene 1] en [betrokkene 4] doe het al jaren. Als de sealbags bij operation zijn geteld en gecontroleerd dan gaan alle sealbags in een Brinkszak. De Brinkszak gaat dan in een kluis bij operation in afwachting van de komst van Brinks. De sealbags moeten dus wel vanaf de sealbagkluis naar beneden gebracht worden naar het hokje van de operation. Ze moeten dan met de sealbags een trap af en via de steiger die voor iedereen toegankelijk is naar het hokje van operation. De afstand van de steiger naar operation is ongeveer 7 meter. Op woensdag, als Brinks komt dan worden altijd 's morgens rond 8.00 uur de sealbags geteld volgens de procedure. Op woensdag 19 april 2006 was een tas met daarin de sealbags uit de handen van [betrokkene 1] genikt door een onbekende man. Dit was gebeurd op de steiger en [betrokkene 1] en [betrokkene 4] waren op weg naar het hokje van operation om de sealbags te tellen. Hierbij is een bedrag van € 92.280,- weggenomen. 

Volgens [betrokkene 4] was dit de eerste keer dat [betrokkene 1] de tas met daarin de sealbags naar beneden droeg. [betrokkene 4] vertelde mij dat dit absoluut geen normale gang van zaken was omdat zij altijd de tas droeg. 

2. Een proces-verbaal [met nummer 2006100357-1] van 3 mei 2006, in de wettelijke vorm opgemaakt door de bevoegde opsporingsambtenaar [verbalisant 2] [doorgenummerde pagina's 18 en 19]. 

Dit proces-verbaal houdt in, voor zover van belang en zakelijk weergegeven, als de op 19 april 2006 tegenover verbalisant afgelegde verklaring van getuige [betrokkene 2]: 

Ik ben werkzaam bij rederij [A] op de [a-straat] te Amsterdam. Ik ben zojuist getuige geweest van een overval op mijn collega's. Ik zag een man wegrennen en ben achter hem aangerend. Ik zag op een gegeven moment dat de man met zijn hand wenkte naar een auto die voorbij reed. Het voertuig was voorzien van het kenteken [AA-00-BB]. Ik ben achter de man aan blijven rennen en op een gegeven moment zag ik dat de man instapte in het eerder genoemde voertuig. Ik zag dat het voertuig vervolgens wegreed. 

3. Een proces-verbaal [met nummer 2006100357-6] van 19 april 2006, in de wettelijke vorm opgemaakt door de bevoegde opsporingsambtenaar [verbalisant 3] [doorgenummerde pagina's 20 en 21). 

Dit proces-verbaal houdt in, voor zover van belang en zakelijk weergegeven, als de op 19 april 2006 tegenover verbalisant afgelegde verklaring van getuige [betrokkene 2]: 

Vandaag begon ik mijn werkzaamheden omstreeks 8.17 uur. Ik zag mijn collega's [betrokkene 1] en [betrokkene 4] ( het hof begrijpt: [betrokkene 1] en [betrokkene 4]) van de trap afkomen. Op het moment dat ze onderaan de trap waren, ik was op dat moment ook buiten, stormde er iemand langs mij heen. De man liep in de richting van [betrokkene 1] en [betrokkene 4]. Ik zag dat de man een tas uit de handen van [betrokkene 1] griste en verder holde in de richting van een fietsbrug. Ik ging onmiddellijk achter de man aan. De dader wilde schuin naar boven rennen. Op die plek dook ik naar de dader en probeerde hem te tackelen. Ik werd door een schop aan mijn schouder geraakt. Direct hierop zette ik de achtervolging voort. Ik zag dat de dader, de bestuurder een teken gaf met zijn hand. Hierop reed de auto mij voorbij en ik heb het kenteken aan de politie doorgegeven. De auto betrof een Opel Astra stationcar. 

4. Een proces-verbaal [met nummer 2006100357-18] van 1 mei 2006, in de wettelijke vorm opgemaakt door de bevoegde opsporingsambtenaren [verbalisant 3] en [verbalisant 4] [doorgenummerde pagina's 45 tot en met 48]. 

Dit proces-verbaal houdt in, voor zover van belang en zakelijk weergegeven, als de op 1 mei 2006 tegenover verbalisanten afgelegde verklaring van [betrokkene 5]: 

Ik heb twee auto's. Dat zijn een Isuzu Trooper met kenteken [CC-00-DD] en een Opel Astra Station met kenteken [AA-00-BB].Een week of 4 á 5 geleden wilde een kennis van mij die Opel Astra kopen. Hij vroeg of ik de auto nog wel op mijn naam kon laten staan omdat hij de auto niet kon verzekeren. Hij vertelde mij dat hij de auto voor een klusje nodig had en dat er een klein risico aan zat. Sinds 4 á 5 weken heeft deze kennis de auto al in bezit. De persoon over wie ik het heb heet [betrokkene 6]. 

5. Een proces-verbaal [met nummer 2006100357-25] van 2 mei 2006, in de wettelijke vorm opgemaakt door de bevoegde opsporingsambtenaren [verbalisant 3] en [verbalisant 5] (doorgenummerde pagina's 49 en 50]. 

Dit proces-verbaal houdt in, voor zover van belang en zakelijk weergegeven, als de op 2 mei 2006 tegenover verbalisanten afgelegde verklaring van [betrokkene 5]: 

[betrokkene 6] heeft mijn auto, de Opel Astra, in zijn bezit. De dag van de overval, woensdag 19 april 2006, heb ik hem omstreeks 10.00 uur gebeld. Hij vertelde mij dat hij mij later op de dag wilde spreken. Tijdens het gesprek dat volgde vertelde [betrokkene 6] mij, dat hij met de auto een tasjesroof had gedaan waarbij de auto is gezien. [verdachte] (het hof begrijpt: de verdachte ) zijn schoonzoon, heeft een tasje weggegrist en werd achterna gezeten door een man. Hierna is [verdachte] bij [betrokkene 6] in de Opel gestapt. 

6. Een proces-verbaal [met nummer 20061003571 van 20 juni 2006, in de wettelijke vorm opgemaakt door de bevoegde opsporingsambtenaren [verbalisant 1] en [verbalisant 6] [doorgenummerde pagina's 491 tot en met 495]. 

Dit proces-verbaal houdt in, voor zover van belang en zakelijk weergegeven, als de op 20 juni 2006 tegenover verbalisanten afgelegde verklaring van [betrokkene 1]: 

[verdachte] (het hof begrijpt: de verdachte ) is degene die mij heeft overvallen en daarbij de tas uit mijn handen heeft gegrist. [betrokkene 6] (het hof begrijpt [betrokkene 6]) heeft de vluchtauto bestuurd, waar [verdachte] met de tas met geld is ingestapt. 

7. Een proces-verbaal van de terechtzitting van de rechtbank Amsterdam van 31 oktober 2006. 

Dit proces-verbaal houdt in, voor zover van belang en zakelijk weergeven, als de ter terechtzitting in eerste aanleg afgelegde verklaring van de getuige [betrokkene 6]: 

[betrokkene 1] had het plan (het hof begrijpt: het plan voor de overval) bedacht. Ik zou de auto regelen. De afspraak was dat we het niet zouden doen als het te druk zou zijn. [verdachte] (het hof begrijpt: de verdachte ) zei later dat hij het toch heeft doorgezet omdat hij geen gezichtsverlies tegenover mij wilden lijden.

[verdachte] kwam langs. [verdachte] is door mij en [betrokkene 1] bij de zaak betrokken. 

's Ochtends hebben we het er met zijn drieën over gehad. [verdachte] was bij ons in huis. [betrokkene 1] was daar ook bij. Toen hebben we besloten om het wel te doen. lk heb € 30.000 in een tas met duikspullen gestopt. Het geld van de overval is op een bepaalde manier verdeeld.”

7. In de toelichting op het middel wordt gesteld dat het oogmerk op de geweldpleging met betrekking tot [betrokkene 1] niet uit de gebezigde bewijsmiddelen kan volgen nu zij betrokken was bij het plan en de tas hoe dan ook aan verzoeker zou worden afgegeven. Het oogmerk op de geweldpleging ten aanzien van [betrokkene 2] zou niet uit de gebezigde bewijsmiddelen kunnen volgen nu het gelet op deze bewijsmiddelen voor de hand liggender is dat verzoeker [betrokkene 2] onopzettelijk geraakt heeft bij zijn schouder.

8. Artikel 312, eerste lid, Sr luidt als volgt:

“Met gevangenisstraf van ten hoogste negen jaren of geldboete van de vijfde categorie wordt gestraft diefstal, voorafgegaan, vergezeld of gevolgd van geweld of bedreiging met geweld tegen personen, gepleegd met het oogmerk om die diefstal voor te bereiden of gemakkelijk te maken, of om, bij betrapping op heter daad, aan zichzelf of andere deelnemers aan het misdrijf hetzij de vlucht mogelijk te maken, hetzij het bezit van het gestolene te verzekeren.”

9. Aan de eerste klacht lijkt de opvatting ten grondslag te liggen dat alleen sprake kan zijn van “het oogmerk om die diefstal gemakkelijk te maken en om bij betrapping op heterdaad aan zichzelf de vlucht mogelijk te maken en het bezit van het gestolene te verzekeren” indien deze effecten worden bewerkstelligd in relatie tot degene jegens wie het geweld wordt gepleegd. Deze opvatting lijkt mij in het licht van art. 312 Sr, niet zijnde een misdrijf tegen de persoonlijke vrijheid, echter te beperkt en daarom onjuist. Degene die in het kader van art. 312 Sr geweld jegens een bepaald persoon gebruikt (of daarmee dreigt), kan dat ook doen om derden ervan te weerhouden om in te grijpen teneinde de diefstal te voorkomen.1.Ik vermag niet in te zien waarom dat anders zou zijn als het geweld of de bedreiging daarmee ten aanzien van een deelnemer in het complot, zoals [betrokkene 1], is geënsceneerd. Ook met het voorwenden van geweld of bedreiging met geweld kan immers de diefstal worden vergemakkelijkt, althans de vergemakkelijking van de diefstal worden beoogd. Daaraan kan niet afdoen dat dit voorwenden mogelijk tevens bedoeld zal zijn om te verhullen dat het ‘slachtoffer’ in werkelijkheid deelnemer is, of, anders gezegd, om naar buiten toe de schijn te wekken dat deze deelnemer ‘slachtoffer’ van de overval is. De eerste klacht is tevergeefs voorgesteld.

10. Ten aanzien van de tweede klacht merk ik op dat de selectie en waardering van het voorhanden zijnde bewijsmateriaal is voorbehouden aan de feitenrechter en dat deze selectie en waardering in het algemeen geen motivering behoeft. Het Hof heeft op basis van de gebezigde bewijsmiddelen niet-onbegrijpelijk vastgesteld dat verzoeker [betrokkene 2] heeft geschopt. Tot een nadere motivering was het Hof niet gehouden, waarbij ik in aanmerking neem dat op de terechtzittingen van het Hof daaromtrent niets door de verdediging is aangevoerd. Ook deze klacht mist doel.

11. Het middel faalt en kan, zeker voor wat betreft de tweede klacht, worden afgedaan met de in art. 81 RO bedoelde motivering.

12. Ambtshalve vraag ik aandacht voor het volgende. Verzoeker heeft op 30 maart 2011 beroep in cassatie ingesteld. De Hoge Raad zal uitspraak doen nadat sedertdien meer dan twee jaren zijn verstreken. Dat brengt mee dat de redelijke termijn als bedoeld in art. 6, eerste lid, EVRM is overschreden. Dat moet leiden tot strafvermindering.

13. Andere gronden waarop de Hoge Raad gebruik zou moeten maken van zijn bevoegdheid de bestreden uitspraak ambtshalve te vernietigen heb ik niet aangetroffen.

14. Deze conclusie strekt tot vernietiging van het bestreden arrest voor wat betreft de hoogte van de opgelegde straf. De Hoge Raad kan de hoogte daarvan verminderen naar de gebruikelijke maatstaf. Voor het overige dient het beroep te worden verworpen.

De Procureur-Generaal

bij de Hoge Raad der Nederlanden

AG