Hof Arnhem-Leeuwarden, 26-04-2013, nr. 24-001293-10

thans in preventieve hechtenis verblijvende in de penitentiaire inrichtingen Zuid-Oost, Evertsoord Ter Peel, gevangenis te Evertsoord.

Het hoger beroep

De verdachte en de officier van justitie hebben tegen het hiervoor genoemde vonnis hoger beroep ingesteld.

Dit arrest is gewezen naar aanleiding van het onderzoek op de terechtzittingen van het hof van 24 september 2012, 9 januari 2013, 8 april 2013, 9 april 2013, 10 april 2013 en 12 april 2013 en, overeenkomstig het bepaalde bij artikel 422 van het Wetboek van Strafvordering, het onderzoek op de terechtzittingen in eerste aanleg.

Het hof heeft kennisgenomen van de vordering van de advocaat-generaal, strekkende tot:

Aan de verdachte is - na een nadere omschrijving tenlastelegging ter terechtzitting in eerste aanleg - ten laste gelegd dat:

Door wettige bewijsmiddelen, waarbij de inhoud van elk bewijsmiddel - ook in onderdelen - slechts wordt gebezigd tot het bewijs van dat ten laste gelegde feit waarop het blijkens de inhoud kennelijk betrekking heeft, en waarin zijn vervat de redengevende feiten en omstandigheden waarop de bewezenverklaring steunt, heeft het hof de overtuiging verkregen en acht het hof wettig bewezen dat de verdachte het onder 3 en 4 aan haar ten laste gelegde heeft begaan, met dien verstande, dat:

3:

zij op 16 oktober 2008 in de gemeente [gemeente] tezamen en in vereniging met anderen opzettelijk en met voorbedachten rade [slachtoffer 2] van het leven heeft beroofd, immers hebben verdachte en haar mededaders met dat opzet en na kalm beraad en rustig overleg meermalen met een vuurwapen kogels afgevuurd op/in het lichaam en/of het hoofd van voornoemde [slachtoffer 2], tengevolge waarvan voornoemde [slachtoffer 2] is overleden;

4:

zij op of omstreeks 16 oktober 2008 in de gemeente [gemeente] en elders in Nederland tezamen en in vereniging met anderen het lijk van [slachtoffer 2] heeft verborgen en weggevoerd, met het oogmerk om het feit en/of de oorzaak van het overlijden van die [slachtoffer 2] te verhelen door met dat oogmerk het lijk van die [slachtoffer 2] in de kofferbak van een auto te tillen/leggen en vervolgens met die auto het lijk van die [slachtoffer 2] te verbergen/weg te voeren en aldus dat lijk aan het (directe) oog te onttrekken.

Het hof acht niet bewezen hetgeen aan de verdachte meer of anders is ten laste gelegd dan hierboven is bewezen verklaard, zodat zij daarvan behoort te worden vrijgesproken.

Strafbaarheid van het bewezen verklaarde

Het onder 3 bewezen verklaarde levert op:

medeplegen van moord.

Het onder 4 bewezen verklaarde levert op:

medeplegen van het verbergen, wegvoeren en wegmaken van een lijk, met het oogmerk om het feit of de oorzaak van het overlijden te verhelen.

Strafbaarheid van de verdachte

Omtrent de verdachte is op 5 maart 2010 gerapporteerd door D. Breuker, gezondheidszorg- en forensisch psycholoog. Dit rapport houdt met betrekking tot de strafbaarheid van de verdachte onder meer in dat bij de verdachte sprake is van een gebrekkige ontwikkeling van de geestvermogens, met enige (lichte) borderline en ontwijkende trekken, maar met name van afhankelijke trekken in de afweer. Hiervan was ook sprake ten tijde van het ten laste gelegde, in die zin dat zij niet goed in staat is zich te verweren tegen de verkeerde intenties en het grensoverschrijdend gedrag van anderen. Daarnaast heeft zij ook een beperkt zicht op het eigen gedrag en het gedrag van anderen, waardoor ze kwestbaar en gemakkelijk beïnvloedbaar is, aldus Breukers. Breukers adviseert justitie de verdachte als enigszins verminderd toerekeningsvatbaar te achten.

De inhoud van dit rapport is nader toegelicht door Breukers, voornoemd, ter terechtzitting van het hof van 9 januari 2013.

Het hof is op grond van de inhoud van dit rapport van oordeel dat de hiervoor bewezen verklaarde delicten de verdachte in enigszins verminderde mate kunnen worden toegerekend.

Het hof acht de verdachte strafbaar, met inachtneming van het vorenstaande. Strafuitslui¬tings¬gronden worden niet aanwezig geacht.

Oplegging van straf

De hierna te melden strafoplegging is in overeenstemming met de aard en de ernst van de bewezen verklaarde delicten en de omstandigheden waaronder die delicten zijn begaan, mede gelet op de persoon van de verdachte, zoals daarvan bij het onderzoek ter terechtzitting is gebleken.

Op 16 oktober 2008 is [slachtoffer 2] om het leven gebracht door vuurwapengeweld.

De verdachte heeft zich schuldig gemaakt aan het medeplegen van het opzettelijk en met voorbedachte raad van het leven beroven van [slachtoffer 2] en aan het medeplegen van het wegvoeren van het lijk van [slachtoffer 2]. Op 14 november 2008 is het lijk van [slachtoffer 2] ontdekt in een rioolput.

Door het plegen van deze delicten is de rechtsorde ernstig geschokt. De verdachte heeft door haar handelen het slachtoffer het meest fundamentele recht dat hem toekwam, namelijk het recht op leven, ontnomen. Een dergelijk feit schokt de rechtsorde in het algemeen en draagt bij aan algemene gevoelens van onveiligheid.

Daarnaast heeft de verdachte door het meewerken aan het wegvoeren van het lijk een inbreuk gemaakt op het belang van het ongestoord laten van een lijk en tevens meegewerkt aan mensonterende handelingen met betrekking tot dat lijk.

Aan de nabestaanden van [slachtoffer 2] is daardoor een onnoemelijk leed aangedaan, niet alleen gedurende de periode waarin de nabestaanden nog in de veronderstelling konden verkeren dat sprake was van vermissing van [slachtoffer 2], maar ook vanaf het moment dat duidelijk werd wat er daadwerkelijk met hem was gebeurd. Dit leed van de nabestaanden is op indrukwekkende wijze verwoord ter terechtzitting van het hof, ter gelegenheid van het uitoefenen van het spreekrecht door en namens de nabestaanden.

Voor een weerzinwekkende daad als het medeplegen van moord past binnen het Nederlandse rechtstelsel geen andere straf dan gevangenisstraf, de zwaarste strafsoort. Volgens artikel 289 van het Wetboek van Strafrecht kan voor moord worden opgelegd levenslange gevangenisstraf of tijdelijke van ten hoogste dertig jaren. Moord is één van de ernstigste delicten die de Nederlandse strafwetgeving kent, en rechtvaardigt naar zijn aard en ernst op zichzelf oplegging van een langdurige onvoorwaardelijke gevangenisstraf. Gezien het hetgeen hiervoor is overwogen acht het hof voor het onder 3 bewezen verklaarde het opleggen van een onvoorwaardelijke gevangenisstraf van langere duur in casu ook noodzakelijk en geboden.

Uit het meest recente uittreksel uit de justitiële documentatie met betrekking tot de verdachte, waarover het hof beschikt, blijkt dat zij niet eerder is veroordeeld ter zake van het plegen van strafbare feiten.

Het hof heeft voorts rekening gehouden met de persoonlijke omstandigheden van de verdachte, voor zover daarvan uit het strafdossier en het onderzoek ter terechtzitting heeft kunnen blijken.

Voorts heeft het hof bij de strafoplegging in aanmerking genomen de hiervoor genoemde conclusie van de psycholoog Breuker dat de ten laste gelegde feiten aan de verdachte slechts in enigszins verminderde mate kunnen worden toegerekend.

Het hof heeft tenslotte rekening gehouden met de rol en het aandeel van de verdachte in de onder 3 en 4 bewezen verklaarde delicten, in die zin dat de verdachte niet de hoofdrol daarin heeft gespeeld.

Gezien de bovenstaande overwegingen en uit het oogpunt van vergelding en normhandhaving, acht het hof de oplegging van een onvoorwaardelijke gevangenisstraf voor de duur van tien jaren in beginsel passend en noodzakelijk.

Het hof stelt vast dat de zaak in hoger beroep in het algemeen behoort te zijn afgerond met een einduitspraak binnen twee jaar nadat het rechtsmiddel is ingesteld, hetgeen in dit geval inhoudt dat de zaak op 18 mei 2012 behoorde te zijn afgerond.

Nu dit niet het geval is, is er gerekend vanaf die datum dus sprake van een overschrijding van de redelijke termijn van ruim elf maanden, welke overschrijding geheel toe te schrijven is aan de omstandigheid dat aan de onderzoekswensen van de verdediging in hoger beroep op weinig voortvarende wijze uitvoering is gegeven. Dit is niet alleen het geval in de strafzaak van de verdachte, maar ook in de strafzaken van de medeverdachten [medeverdachte] en [medeverdachte], welke laatstgenoemde strafzaken in hoger beroep op proces-economische gronden gekoppeld zijn aan de met hun strafzaken samenhangende strafzaak van de verdachte. Van enige andere reden die de vertraging zou verklaren en rechtvaardigen, is niet gebleken.

Het hof ziet hierin aanleiding om in de strafmaat rekening te houden met deze overschrijding, door de gevangenisstraf voor de duur van tien jaren die het hof voornemens was op te leggen, te matigen tot negen jaren en zes maanden.

De raadsman van de verdachte heeft in het kader van het door hem gevoerde strafmaatverweer geen zodanig bijzondere of relevante feiten of omstandigheden aangevoerd dat het hof een verdere strafmatiging aangewezen acht. Ook overigens is het hof daarvan niet gebleken. Het hof zal de verdediging dan ook niet volgen in het verzoek om in geval van oplegging van een gevangenisstraf aan de verdachte een aanzienlijk deel daarvan op te leggen in voorwaardelijke vorm. Een dergelijke strafoplegging zou volstrekt onvoldoende recht doen aan de ernst en impact van de bewezen verklaarde delicten.

Vorderingen van de benadeelde partijen

Uit het onderzoek ter terechtzitting is gebleken dat de benadeelde partijen [benadeelde partij 1], [benadeelde partij 2] en [benadeelde partij 3] zich in de strafzaak in eerste aanleg hebben gevoegd, dat deze benadeelde partijen in eerste aanleg niet-ontvankelijk zijn verklaard in de vordering en dat deze benadeelde partijen zich binnen de grenzen van de eerste vordering opnieuw hebben gevoegd in de strafzaak in hoger beroep. Derhalve duurt de voeging ter zake van de in eerste aanleg gedane vorderingen tot schadevergoe¬ding in de strafzaak in hoger beroep voort.

Vordering van de benadeelde partij [benadeelde partij 1]

De benadeelde partij [benadeelde partij 1] dient in verband met de vrijspraak van de verdachte in hoger beroep ter zake van het onder 1 en 2 ten laste gelegde - de ten laste gelegde feiten waarop de door deze benadeelde partij ingediende vordering betrekking heeft - niet-ontvankelijk te worden verklaard in de vordering.

Gelet op het vorenstaande dient deze benadeelde partij, als de in het ongelijk gestelde partij, te worden veroordeeld in de kosten van het geding door de verdachte gemaakt, tot aan deze uitspraak begroot op nihil.

Vordering van de benadeelde partij [benadeelde partij 2]

Deze benadeelde partij heeft zich in eerste aanleg in het strafproces gevoegd met een vordering tot schadevergoeding. Deze bedraagt € 1.065,-, vermeerderd met de wettelijke rente.

Gelet op hetgeen het hof heeft overwogen ten aanzien van het bewijs met betrekking tot feit 3, is er, anders dan door de raadsman ter zitting aangevoerd, voldoende causaal verband tussen de gestelde schade en het bewezenverklaarde handelen van verdachte.

Uit het onderzoek ter terechtzitting is voldoende gebleken dat de benadeelde partij als gevolg van het onder 3 en 4 bewezen verklaarde handelen van de verdachte rechtstreeks schade heeft geleden. De verdachte is tot vergoeding van die schade gehouden zodat de vordering zal worden toegewezen, vermeerderd met de wettelijke rente vanaf 16 oktober 2008 tot aan de dag van algehele voldoening.

Gelet hierop dient de verdachte, als de in het ongelijk gestelde partij, te worden veroordeeld in de kosten van het geding door de hierboven genoemde benadeelde partij gemaakt, tot aan deze uitspraak begroot op nihil en in de kosten ten behoeve van de tenuitvoerlegging nog te maken.

Om te bevorderen dat de schade door de verdachte wordt vergoed, zal het hof de maatregel van artikel 36f van het Wetboek van Strafrecht opleggen op de hierna te noemen wijze.

Hoofdelijkheid

De verdachte is jegens de benadeelde partij niet tot vergoeding van dit bedrag gehouden, voor zover één of meer van de mededaders het bedrag reeds heeft of hebben voldaan.

Vordering van de benadeelde partij [benadeelde partij 3]

Deze benadeelde partij heeft zich in eerste aanleg in het strafproces gevoegd met een vordering tot schadevergoeding. Deze bedraagt € 5.000,-, vermeerderd met de wettelijke rente.

Gelet op hetgeen het hof heeft overwogen ten aanzien van het bewijs met betrekking tot feit 3, is er, anders dan door de raadsman ter zitting aangevoerd, voldoende causaal verband tussen de gestelde schade en het bewezenverklaarde handelen van verdachte.

Uit het onderzoek ter terechtzitting is voldoende gebleken dat de benadeelde partij als gevolg van het onder 3 en 4 bewezen verklaarde handelen van de verdachte rechtstreeks schade heeft geleden. De verdachte is tot vergoeding van die schade gehouden zodat de vordering zal worden toegewezen, vermeerderd met de wettelijke rente vanaf 16 oktober 2008 tot aan de dag van algehele voldoening.

Gelet hierop dient de verdachte, als de in het ongelijk gestelde partij, te worden veroordeeld in de kosten van het geding door de hierboven genoemde benadeelde partij gemaakt, tot aan deze uitspraak begroot op nihil en in de kosten ten behoeve van de tenuitvoerlegging nog te maken.

Om te bevorderen dat de schade door de verdachte wordt vergoed, zal het hof de maatregel van artikel 36f van het Wetboek van Strafrecht opleggen op de hierna te noemen wijze.

Hoofdelijkheid

De verdachte is jegens de benadeelde partij niet tot vergoeding van dit bedrag gehouden, voor zover één of meer van de mededaders het bedrag reeds heeft of hebben voldaan.

Toepasselijke wettelijke voorschriften

Het hof heeft gelet op de artikelen 36f, 47, 57, 151 en 289 van het Wetboek van Strafrecht. Deze voorschriften zijn toegepast, zoals deze golden ten tijde van het bewezen verklaarde.

Het hof:

Vernietigt het vonnis waarvan beroep en doet opnieuw recht:

Verklaart niet bewezen dat de verdachte het onder 1 en 2 ten laste gelegde heeft begaan en spreekt de verdachte daarvan vrij.

Verklaart zoals hiervoor overwogen bewezen dat de verdachte het onder 3 en 4 ten laste gelegde heeft begaan.

Verklaart niet bewezen hetgeen de verdachte meer of anders is ten laste gelegd dan hierboven is bewezen verklaard en spreekt de verdachte daarvan vrij.

Verklaart het onder 3 en 4 bewezen verklaarde strafbaar, kwalificeert dit als hiervoor vermeld en verklaart de verdachte strafbaar.

Veroordeelt de verdachte tot een gevangenisstraf voor de duur van 9 (negen) jaren en 6 (zes) maanden.

Beveelt dat de tijd die door de verdachte vóór de tenuitvoerlegging van deze uitspraak in enige in artikel 27, eerste lid, van het Wetboek van Strafrecht bedoelde vorm van voorarrest is doorgebracht, bij de uitvoering van de opgelegde gevangenisstraf in mindering zal worden gebracht, voor zover die tijd niet reeds op een andere straf in mindering is gebracht.

Vordering van de benadeelde partij [benadeelde partij 2]

Wijst toe de vordering tot schadevergoeding van de benadeelde partij [benadeelde partij 2] ter zake van het onder 3 en 4 bewezen verklaarde tot het bedrag van € 1.065,00 (duizend vijfenzestig euro) ter zake van materiële schade en veroordeelt de verdachte die, evenals zijn mededaders, hoofdelijk voor het gehele bedrag aansprakelijk is, met dien verstande dat indien en voor zover de een aan zijn betalingsverplichting heeft voldaan, de een of meer anderen daarvan in zoverre zullen zijn bevrijd, om dit bedrag tegen een behoorlijk bewijs van kwijting te betalen aan de benadeelde partij.

Bepaalt dat voormeld toegewezen bedrag aan materiële schadevergoeding vermeerderd wordt met de wettelijke rente vanaf 16 oktober 2008 tot aan de dag der algehele voldoening.

Verwijst de verdachte in de door de benadeelde partij gemaakte en ten behoeve van de tenuitvoerlegging nog te maken kosten, tot aan de datum van deze uitspraak begroot op nihil.

Legt aan de verdachte de verplichting op om aan de Staat, ten behoeve van het slachtoffer, genaamd [benadeelde partij 2], een bedrag te betalen van € 1.065,00 (duizend vijfenzestig euro) als vergoeding voor materiële schade, bij gebreke van betaling en verhaal te vervangen door 20 (twintig) dagen hechtenis, met dien verstande dat de toepassing van die hechtenis de verplichting tot schadevergoeding aan de Staat ten behoeve van het slachtoffer niet opheft.

Bepaalt dat de verplichting tot betaling van schadevergoeding aan de Staat ten behoeve van het slachtoffer voor de verdachte komt te vervallen indien en voor zover mededaders hebben voldaan aan de verplichting tot betaling aan de Staat ten behoeve van het slachtoffer.

Bepaalt dat voormelde betalingsverplichting ter zake van de materiële schade vermeerderd wordt met de wettelijke rente vanaf 16 oktober 2008 tot aan de dag der algehele voldoening.

Bepaalt dat, indien de verdachte heeft voldaan aan haar verplichting tot betaling aan de Staat daarmee haar verplichting tot betaling aan de benadeelde partij in zoverre komt te vervallen en andersom dat, indien de verdachte heeft voldaan aan haar verplichting tot betaling aan de benadeelde partij daarmee haar verplichting tot betaling aan de Staat in zoverre komt te vervallen.

Bepaalt dat indien en voor zover de mededaders van de verdachte voormeld bedrag hebben betaald, verdachte in zoverre is bevrijd van voornoemde verplichtingen tot betaling aan de benadeelde partij of aan de Staat.

Vordering van de benadeelde partij [benadeelde partij 3]

Wijst toe de vordering tot schadevergoeding van de benadeelde partij [benadeelde partij 3] ter zake van het onder 3 en 4 bewezen verklaarde tot het bedrag van € 5.000,00 (vijfduizend euro) ter zake van immateriële schade en veroordeelt de verdachte die, evenals zijn mededaders, hoofdelijk voor het gehele bedrag aansprakelijk is, met dien verstande dat indien en voor zover de een aan zijn betalingsverplichting heeft voldaan, de een of meer anderen daarvan in zoverre zullen zijn bevrijd, om dit bedrag tegen een behoorlijk bewijs van kwijting te betalen aan de benadeelde partij.

Bepaalt dat voormeld toegewezen bedrag aan immateriële schadevergoeding vermeerderd wordt met de wettelijke rente vanaf 16 oktober 2008 tot aan de dag der algehele voldoening.

Verwijst de verdachte in de door de benadeelde partij gemaakte en ten behoeve van de tenuitvoerlegging nog te maken kosten, tot aan de datum van deze uitspraak begroot op nihil.

Legt aan de verdachte de verplichting op om aan de Staat, ten behoeve van het slachtoffer, genaamd [benadeelde partij 3], een bedrag te betalen van € 5.000,00 (vijfduizend euro) als vergoeding voor immateriële schade, bij gebreke van betaling en verhaal te vervangen door 60 (zestig) dagen hechtenis, met dien verstande dat de toepassing van die hechtenis de verplichting tot schadevergoeding aan de Staat ten behoeve van het slachtoffer niet opheft.

Bepaalt dat de verplichting tot betaling van schadevergoeding aan de Staat ten behoeve van het slachtoffer voor de verdachte komt te vervallen indien en voor zover mededaders hebben voldaan aan de verplichting tot betaling aan de Staat ten behoeve van het slachtoffer.

Bepaalt dat voormelde betalingsverplichting ter zake van de immateriële schade vermeerderd wordt met de wettelijke rente vanaf 16 oktober 2010 tot aan de dag der algehele voldoening.

Bepaalt dat, indien de verdachte heeft voldaan aan haar verplichting tot betaling aan de Staat daarmee haar verplichting tot betaling aan de benadeelde partij in zoverre komt te vervallen en andersom dat, indien de verdachte heeft voldaan aan haar verplichting tot betaling aan de benadeelde partij daarmee haar verplichting tot betaling aan de Staat in zoverre komt te vervallen.

Bepaalt dat indien en voor zover de mededaders van de verdachte voormeld bedrag hebben betaald, verdachte in zoverre is bevrijd van voornoemde verplichtingen tot betaling aan de benadeelde partij of aan de Staat.

Vordering van de benadeelde partij [benadeelde partij 1]

Verklaart de benadeelde partij [benadeelde partij 1] in haar vordering tot schadevergoeding niet-ontvankelijk.

Verwijst de benadeelde partij in de door verdachte gemaakte en ten behoeve van de tenuitvoerlegging nog te maken kosten, tot aan de datum van deze uitspraak begroot op nihil.

Aldus gewezen door

mr. T.H. Bosma, voorzitter,

mr. G. Dam en mr. G.M. Meijer-Campfens, raadsheren,

in tegenwoordigheid van H. Kingma, griffier,

en op 26 april 2013 ter openbare terechtzitting uitgesproken.