HvJ EU, 02-03-2023, nr. C-684/21

Met zijn eerste vraag wenst de verwijzende rechter in wezen te vernemen of artikel 8, lid 1, van verordening nr. 6/2002 aldus moet worden uitgelegd dat bij de beoordeling of uiterlijke kenmerken van een voortbrengsel uitsluitend door de technische functie ervan worden bepaald in de zin van dat lid 1, rekening moet worden gehouden met de objectieve omstandigheden die de keuze voor die kenmerken hebben beïnvloed, met het bestaan van alternatieve modellen waarmee die technische functie kan worden vervuld en met de omstandigheid dat de houder van het recht op het betreffende model tevens de houder van rechten op een groot aantal alternatieve modellen is.

Dienaangaande zij opgemerkt dat een model in artikel 3, onder a), van verordening nr. 6/2002 wordt gedefinieerd als de verschijningsvorm van een voortbrengsel of een deel ervan die wordt afgeleid uit de kenmerken van met name de lijnen, de omtrek, de kleuren, de vorm, de textuur en/of de materialen van het voortbrengsel zelf en/of de versiering ervan. In de regeling van die verordening is de verschijningsvorm dus het beslissende element van een model (arresten van 8 maart 2018, DOCERAM, C-395/16, EU:C:2018:172, punt 25 en aldaar aangehaalde rechtspraak, en 28 oktober 2021, Ferrari, C-123/20, EU:C:2021:889, punt 30).

Artikel 8, lid 1, van verordening nr. 6/2002, die blijkens overweging 10 ervan tot doel heeft te voorkomen dat technologische innovatie wordt belemmerd, bepaalt dat een recht op een gemeenschapsmodel niet geldt voor de uiterlijke kenmerken van een voortbrengsel die uitsluitend worden bepaald door de technische functie ervan. Volgens die bepaling geldt de door die verordening geboden bescherming dus niet wanneer de noodzaak dat een bepaalde technische functie van het voortbrengsel in kwestie wordt vervuld, de enige reden is waarom de ontwerper voor een bepaald uiterlijk kenmerk van dit voortbrengsel heeft gekozen terwijl andersoortige overwegingen — met name die welke betrekking hebben op het visuele aspect van dat voortbrengsel — geen rol hebben gespeeld bij de keuze voor dat kenmerk (zie in die zin arrest van 8 maart 2018, DOCERAM, C-395/16, EU:C:2018:172, punten 26, 29 en 31).

Ten aanzien van — met name — het bestaan van alternatieve modellen waarmee dezelfde functie als die van het voortbrengsel in kwestie kan worden vervuld, heeft het Hof geoordeeld dat indien deze omstandigheid op zichzelf een voldoende reden was om artikel 8, lid 1, van verordening nr. 6/2002 niet toe te passen, het niet zou kunnen worden uitgesloten dat een marktdeelnemer meerdere denkbare vormen van een voortbrengsel met uitsluitend door de technische functie van dit voortbrengsel bepaalde uiterlijke kenmerken doet inschrijven als gemeenschapsmodel. Aldus zou die marktdeelnemer voor dat voortbrengsel in de praktijk een exclusieve bescherming kunnen genieten die gelijkwaardig is aan de bescherming die wordt geboden door een octrooi, zonder dat hij onderworpen is aan de voorwaarden die gelden voor het verkrijgen van een octrooi, en zouden concurrenten een voortbrengsel met bepaalde functionele kenmerken niet kunnen aanbieden of zou het aantal mogelijke technische oplossingen worden beperkt, hetgeen afbreuk zou doen aan de doeltreffendheid van artikel 8, lid 1. Voor de toepassing van die bepaling is dan ook niet beslissend of er alternatieve modellen bestaan (zie in die zin arrest van 8 maart 2018, DOCERAM, C-395/16, EU:C:2018:172, punten 30 en 32). Hetzelfde geldt wanneer de houder van het recht op het model in kwestie een groot aantal alternatieve modellen heeft doen inschrijven.

Voorts zij opgemerkt dat de nationale rechter bij de beoordeling of de betreffende uiterlijke kenmerken van een voortbrengsel onder artikel 8, lid 1, van verordening nr. 6/2002 vallen, alle relevante objectieve omstandigheden van het concrete geval in aanmerking behoort te nemen. Bij deze beoordeling moet met name rekening worden gehouden met het model in kwestie, met de objectieve omstandigheden waaruit blijkt waarom is gekozen voor bepaalde uiterlijke kenmerken van dat voortbrengsel, met gegevens die betrekking hebben op het gebruik daarvan en met het bestaan van alternatieve modellen waarmee dezelfde technische functie kan worden vervuld, mits die omstandigheden, die gegevens of het bestaan van die alternatieve modellen worden gestaafd door betrouwbaar bewijs (zie in die zin arrest van 8 maart 2018, DOCERAM, C-395/16, EU:C:2018:172, punten 36 en 37).

Gelet op een en ander dient op de eerste prejudiciële vraag te worden geantwoord dat artikel 8, lid 1, van verordening nr. 6/2002 aldus moet worden uitgelegd dat bij de beoordeling of uiterlijke kenmerken van een voortbrengsel uitsluitend door de technische functie ervan worden bepaald in de zin van dat lid 1, rekening moet worden gehouden met alle relevante objectieve omstandigheden van het concrete geval, in het bijzonder die welke de keuze voor die kenmerken hebben beïnvloed, met het bestaan van alternatieve modellen waarmee die technische functie kan worden vervuld en met de omstandigheid dat de houder van het recht op het betreffende model tevens de houder van rechten op een groot aantal alternatieve modellen is, waarbij deze laatste omstandigheid evenwel niet beslissend is voor de toepassing van die bepaling.

Met zijn tweede vraag wenst de verwijzende rechter in wezen te vernemen of artikel 8, lid 1, van verordening nr. 6/2002 aldus moet worden uitgelegd dat bij het onderzoek of de verschijningsvorm van een voortbrengsel uitsluitend wordt bepaald door de technische functie ervan, het feit dat het ontwerp van dat voortbrengsel meerkleurigheid mogelijk maakt in aanmerking moet worden genomen wanneer een dergelijke meerkleurigheid als zodanig niet blijkt uit de inschrijving van het model in kwestie.

In zoverre dient rekening te worden gehouden met de in de punten 19 en 22 van dit arrest aangehaalde rechtspraak over de verschijningsvorm als essentieel bestanddeel van de door een model verleende bescherming en de omstandigheden die in aanmerking moeten worden genomen om te beoordelen of de uiterlijke kenmerken van een voortbrengsel uitsluitend door de technische functie ervan worden bepaald in de zin van artikel 8, lid 1, van verordening nr. 6/2002.

Voorts zij opgemerkt dat visuele overwegingen — bijvoorbeeld de overweging dat een tweedelig ontwerp het gebruik van meerdere kleuren mogelijk maakt — in beginsel deel kunnen uitmaken van de omstandigheden waarmee bij die beoordeling rekening moet worden gehouden, maar op zichzelf niet beslissend zijn.

Wat meer bepaald de vraag betreft of in het geval van een ingeschreven model het feit dat het ontwerp van een product meerkleurigheid mogelijk maakt, in aanmerking kan worden genomen wanneer een dergelijke meerkleurigheid niet is vermeld bij de inschrijving in kwestie, zij eraan herinnerd dat de inschrijving van een model in een openbaar register tot doel heeft om dat model toegankelijk te maken voor de bevoegde autoriteiten en voor het publiek, met name voor de marktdeelnemers (arrest van 5 juli 2018, Mast-Jägermeister/EUIPO, C-217/17 P, EU:C:2018:534, punt 53).

De bevoegde autoriteiten moeten zich een duidelijk en nauwkeurig beeld kunnen vormen van de aard van de elementen die een model vormen, teneinde te kunnen voldoen aan hun verplichtingen met betrekking tot het vooronderzoek van de inschrijvingsaanvragen en de publicatie en de instandhouding van een adequaat en nauwkeurig modellenregister. De marktdeelnemers moeten zich op hun beurt ervan kunnen vergewissen welke inschrijvingen precies zijn verricht of welke aanvragen door hun feitelijke of potentiële concurrenten precies zijn ingediend, en moeten aldus relevante informatie over de rechten van derden kunnen ontvangen. Dit vereiste moet dus de rechtszekerheid van derden waarborgen (arrest van 5 juli 2018, Mast-Jägermeister/EUIPO, C-217/17 P, EU:C:2018:534, punten 53 en 54 en aldaar aangehaalde rechtspraak).

Voorts bepaalt artikel 36, lid 1, onder c), van verordening nr. 6/2002 dat de aanvraag tot inschrijving van een gemeenschapsmodel ‘een voor reproductie geschikte afbeelding van het model’ moet bevatten.

In dit verband heeft het Hof geoordeeld dat de afbeelding van het model waarvoor om inschrijving wordt verzocht, het mogelijk moet maken om dat model duidelijk te identificeren (arrest van 28 oktober 2021, Ferrari, C-123/20, EU:C:2021:889, punt 39 en aldaar aangehaalde rechtspraak). Het vereiste van een grafische voorstelling strekt er met name toe het model zelf af te bakenen om te bepalen welke bescherming het ingeschreven model de houder ervan precies verleent (arrest van 5 juli 2018, Mast-Jägermeister/EUIPO, C-217/17 P, EU:C:2018:534, punten 51 en 52), alsmede om te voldoen aan de in de punten 27 en 28 van het onderhavige arrest vermelde doelstellingen.

Derhalve moet worden vastgesteld dat de enkele omstandigheid dat het tweedelige ontwerp van het voortbrengsel in kwestie meerkleurigheid mogelijk maakt, een subjectief gegeven is wanneer een dergelijke meerkleurigheid niet te zien is op de afbeelding van het in het hoofdgeding aan de orde zijnde model, en dat die omstandigheid als zodanig geen voldoende reden is om artikel 8, lid 1, van verordening nr. 6/2002 niet toe te passen. De tegenovergestelde uitlegging zou kunnen leiden tot onnauwkeurigheden of tot onzekerheid met betrekking tot het precieze voorwerp van de bescherming die door dat model wordt geboden, en zou afbreuk kunnen doen aan de rechtszekerheid.

Gelet op een en ander dient op de tweede prejudiciële vraag te worden geantwoord dat artikel 8, lid 1, van verordening nr. 6/2002 aldus moet worden uitgelegd dat bij het onderzoek of de verschijningsvorm van een voortbrengsel uitsluitend wordt bepaald door de technische functie ervan, het feit dat het ontwerp van dat voortbrengsel meerkleurigheid mogelijk maakt niet in aanmerking kan worden genomen wanneer een dergelijke meerkleurigheid niet blijkt uit de inschrijving van het model in kwestie.

Met zijn derde vraag wenst de verwijzende rechter in wezen te vernemen of verordening nr. 6/2002 in geval van een bevestigend antwoord op zijn tweede vraag aldus moet worden uitgelegd dat het feit dat het ontwerp van het betreffende voortbrengsel meerkleurigheid mogelijk maakt, van invloed is op de omvang van de door het model in kwestie geboden bescherming, hoewel een dergelijke meerkleurigheid als zodanig niet blijkt uit de inschrijving van dat model.

Gelet op het antwoord op de tweede vraag, hoeft deze derde vraag niet te worden beantwoord.