5.3.6.5 Ontoelaatbare verrassing doordat de rechter essentiële stellingen onbesproken laat

288. Rechters mogen aan ingediende stukken en stellingen van partijen voorbijgaan indien zij van oordeel zijn dat die stukken en stellingen voor de te geven beslissing van geen belang zijn, aldus de Hoge Raad in het arrest Stelling/De Staat.1Essentiële stellingen mag de rechter in zijn uitspraak echter niet onbesproken laten2, mits deze niet in een laatste processtuk zijn aangevoerd of anderszins zo laat in de procedure3, dat de rechter om die reden aan die stellingen als strijdig met de goede procesorde voorbij mag gaan.4 Laat de rechter een essentiële stelling onbesproken, dan levert dat een motiveringsgebrek op en staat zijn beslissing bloot aan vernietiging in hoger beroep of cassatie. Hoewel dergelijke uitspraken partijen natuurlijk sterk kunnen verrassen, wordt in dit geval doorgaans niet gesproken van ontoelaatbare verrassingsbeslissingen. Evenmin wordt in dit verband in de rechtspraak vaak een beroep gedaan op de eisen van een goede procesorde of rechtspleging.