HvJ EU, 21-10-2010, nr. C-306/09

Het verzoek om een prejudiciële beslissing betreft de uitlegging van de artikelen 3, 4, punt 6, en 5, punten 1 en 3, alsmede de geldigheid van de artikelen 4, punt 6, en 5, punt 3, van kaderbesluit 2002/584/JBZ van de Raad van 13 juni 2002 betreffende het Europees aanhoudingsbevel en de procedures van overlevering tussen de lidstaten (PB L 190, blz. 1).

Dit verzoek is ingediend in het kader van een procedure inzake de tenuitvoerlegging, door de Rechtbank van eerste aanleg te Nijvel (België), van een Europees aanhoudingsbevel dat op 13 december 2007 is uitgevaardigd door het Tribunalul Bucureşti (rechtbank van grote aanleg te Boekarest) (Roemenië) (hierna eveneens: ‘Roemeense uitvaardigende rechterlijke autoriteit’) tegen I. B., een Roemeens staatsburger die in België woont, met het oog op de tenuitvoerlegging van een gevangenisstraf van vier jaar die is opgelegd bij een bij verstek uitgesproken rechterlijke beslissing.

Bij vonnis van 16 juni 2000 heeft het Tribunalul Bucureşti I. B. veroordeeld tot een gevangenisstraf van vier jaar wegens handel in nucleaire en radioactieve stoffen. Dat vonnis is bekrachtigd bij arrest van 3 april 2001 van de Curtea de apel Bucureşti (hof van beroep te Boekarest).

Deze twee rechterlijke instanties hadden I. B. toegestaan zijn straf, die was opgelegd en bevestigd na procedures op tegenspraak, op zijn werkplaats in plaats van in een detentieregime uit te voeren.

Bij beslissing van 15 januari 2002 heeft de Curtea Supremă de Justiţie (hooggerechtshof) (Roemenië), die volgens de aanwijzingen van de verwijzende rechter bij verstek uitspraak heeft gedaan en zonder dat I. B. persoonlijk in kennis was gesteld van plaats en tijdstip van de terechtzitting, de vorige beslissingen verbroken voor zover daarbij I. B. werd toegestaan zijn veroordeling tot vier jaar gevangenisstraf op zijn werkplaats uit te voeren. Bovendien werd bevolen dat deze straf zou worden uitgevoerd in een detentieregime.

In februari 2002 is I. B. naar België gekomen nadat hij volgens hem het slachtoffer is geweest van ernstige schendingen van het recht op een eerlijk proces. Zijn echtgenote en zijn twee kinderen zijn hem achtereenvolgens gevolgd vanaf oktober 2002.

Op 11 december 2007 werd I. B. in België van zijn vrijheid beroofd op grond van een signalement dat de Roemeense autoriteiten op 10 februari 2006 in het Schengen-informatiesysteem (SIS) hadden ingevoerd met het oog op zijn arrestatie en overlevering aan deze autoriteiten wegens de hem opgelegde vrijheidsbenemende straf.

Van oordeel dat dit signalement gold als een Europees aanhoudingsbevel, heeft de Procureur des Konings de onderzoeksrechter, die bij beschikking van 12 december 2007 heeft beslist, opdracht gegeven om I. B. voorwaardelijk in vrijheid te stellen in afwachting van een definitieve beslissing over zijn overlevering.

Op 13 december 2007 heeft het Tribunalul Bucureşti tegen I. B. een Europees aanhoudingsbevel uitgevaardigd met het oog op de uitvoering van de gevangenisstraf van vier jaar die in Roemenië tegen hem was uitgesproken.

Op 19 december 2007 heeft I. B. bij de Dienst Vreemdelingenzaken een aanvraag tot erkenning van vluchteling in België ingediend.

Op 29 februari 2008 heeft de Procureur des Konings de Rechtbank van eerste aanleg te Nijvel verzocht om tenuitvoerlegging van het door de Roemeense rechterlijke autoriteiten uitgevaardigde aanhoudingsbevel.

Op 2 juli 2008 werden I. B. de vluchtelingenstatus en de subsidiaire beschermingsstatus geweigerd. Deze weigering, die in maart 2009 is bevestigd door de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen, maakt thans het voorwerp uit van een beroep bij de Raad van State (België).

Bij beschikking van 22 juli 2008 heeft de Rechtbank van eerste aanleg te Nijvel bij de controle of was voldaan aan de voorwaarden voor tenuitvoerlegging van het Europees aanhoudingsbevel, verklaard dat dit aanhoudingsbevel voldeed aan alle bij de wet betreffende het Europees aanhoudingsbevel gestelde voorwaarden. Deze rechtbank heeft met name geoordeeld dat er geen ernstige reden was om aan te nemen dat door de tenuitvoerlegging van dit aanhoudingsbevel de fundamentele rechten van I. B. zouden worden geschonden.

In dit verband heeft deze rechtbank opgemerkt dat hoewel het betrokken Europees aanhoudingsbevel strekte tot tenuitvoerlegging van een bij verstek genomen rechterlijke beslissing, de Roemeense uitvaardigende rechterlijke autoriteiten waarborgen hadden verstrekt die konden worden beschouwd als toereikend in de zin van artikel 7 van de wet betreffende het Europees aanhoudingsbevel, aangezien in dat aanhoudingsbevel was gepreciseerd dat overeenkomstig artikel 522 bis van het Roemeense wetboek van strafprocedure op verzoek van de bij verstek veroordeelde in de zaak opnieuw uitspraak kon worden gedaan door de rechter die in eerste aanleg had geoordeeld.

De Rechtbank van eerste aanleg te Nijvel heeft vastgesteld dat I. B. zich niet kon beroepen op artikel 6, 4^o, van de wet betreffende het Europees aanhoudingsbevel, dat bepaalt dat de tenuitvoerlegging van het Europees aanhoudingsbevel kan worden geweigerd indien het is uitgevaardigd met het oog op de tenuitvoerlegging van een straf, wanneer de betrokken persoon in België verblijft en de bevoegde autoriteiten zich ertoe verbinden deze straf overeenkomstig de nationale wet ten uitvoer te leggen.

Deze weigeringsgrond geldt immers alleen voor bij verstek gewezen veroordelingen die in kracht van gewijsde zijn gegaan, zoals is gepreciseerd in artikel 25 van de overbrengingswet, gelezen in samenhang met artikel 18, lid 2, ervan.I.B. beschikt echter nog over de mogelijkheid om om een nieuw proces te verzoeken.

Bovendien merkt deze rechtbank op dat hoewel artikel 8 van de wet betreffende het Europees aanhoudingsbevel bepaalt dat de overlevering van een persoon die in België verblijft en tegen wie een aanhoudingsbevel is uitgevaardigd met het oog op de instelling van vervolging, afhankelijk kan worden gesteld van de voorwaarde dat de betrokkene, na te zijn berecht, naar België wordt teruggezonden teneinde aldaar de straf te ondergaan die tegen hem is uitgesproken in de uitvaardigende staat, artikel 7 van deze wet bepaalt dat het aanhoudingsbevel dat is gebaseerd op een bij verstek gewezen vonnis, wordt beschouwd als uitgevaardigd met het oog op de uitvoering van een straf.

Van oordeel dat dit verschil in behandeling tot discriminatie kan leiden en gelet op de omstandigheid dat I. B. in België verblijft in de zin van deze wettelijke regeling, heeft de Rechtbank van eerste aanleg te Nijvel, in de veronderstelling dat dit artikel 8 aldus moet worden uitgelegd dat het enkel van toepassing is op het Europees aanhoudingsbevel dat is uitgevaardigd met het oog op strafvervolging en niet op het Europees aanhoudingsbevel dat is uitgevaardigd met het oog op de uitvoering van een bij verstek gewezen veroordeling tot een vrijheidsbenemende straf waartegen de veroordeelde nog over een rechtsmiddel beschikt, het Grondwettelijk Hof een vraag gesteld over de verenigbaarheid van dit artikel 8 met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, betreffende het gelijkheidsbeginsel en het non-discriminatieverbod.

Na op zijn beurt te hebben vastgesteld dat de wet betreffende het Europees aanhoudingsbevel enkel ertoe strekt, kaderbesluit 2002/584 om te zetten in nationaal recht, heeft het Grondwettelijk Hof de behandeling van de zaak geschorst en het Hof de volgende prejudiciële vragen gesteld:

Vooraf zij ten eerste gepreciseerd dat kaderbesluit 2002/584 volgens artikel 32 ervan van toepassing is op vanaf 1 januari 2004 ontvangen verzoeken tot tenuitvoerlegging van een aanhoudingsbevel op voorwaarde dat de uitvoerende lidstaat niet heeft verklaard dat hij verzoeken betreffende feiten die vóór 7 augustus 2002 zijn gepleegd, zal blijven behandelen overeenkomstig de vóór die datum geldende uitleveringsregeling. Hoewel het in het hoofdgeding aan de orde zijnde aanhoudingsbevel feiten van vóór die datum betreft, staat vast dat het Koninkrijk België geen dergelijke verklaring heeft afgelegd. Derhalve is dit kaderbesluit in casu van toepassing.

Ten tweede zij eraan herinnerd dat het bestaan van een asielaanvraag of een verzoek tot verkrijging van de vluchtelingenstatus of de subsidiaire beschermingsstatus niet staat vermeld bij de gronden tot weigering van de tenuitvoerlegging van het Europees aanhoudingsbevel, die zijn opgesomd in de artikelen 3 en 4 van dat kaderbesluit.

Met betrekking tot met name een asielaanvraag die bij de bevoegde autoriteiten van een lidstaat is ingediend door een staatsburger van een andere lidstaat, bepaalt het enige artikel van het aan het EG-Verdrag gehechte protocol nr. 29 inzake asiel voor onderdanen van lidstaten van de Europese Unie (thans protocol nr. 24, gehecht aan het VWEU) met name dat, het niveau van bescherming van de fundamentele rechten en vrijheden in de lidstaten in aanmerking nemend, de lidstaten elkaar beschouwen als veilige landen van oorsprong voor alle juridische en praktische doeleinden in verband met asielzaken.

In dezelfde zin zij gepreciseerd dat een door een staatsburger van een lidstaat ingediende aanvraag tot het verkrijgen van de vluchtelingenstatus of de subsidiaire beschermingsstatus niet binnen de werkingssfeer valt van de internationale beschermingsregeling zoals ingevoerd bij richtlijn 2004/83/EG van de Raad van 29 april 2004 inzake minimumnormen voor de erkenning van onderdanen van derde landen en staatlozen als vluchteling of als persoon die anderszins internationale bescherming behoeft, en de inhoud van de verleende bescherming (PB L 304, blz. 12).

De omstandigheid dat I. B. bij de Belgische bevoegde autoriteiten een aanvraag heeft ingediend tot het verkrijgen van de vluchtelingenstatus of de subsidiaire beschermingsstatus in de zin van richtlijn 2004/83, kan derhalve niet worden beschouwd als van belang voor het antwoord op de prejudiciële vragen van de verwijzende rechter.

Ten derde zij opgemerkt dat de verwijzende rechter uitgaat van de premisse dat hij zich moet uitspreken over een verzoek tot tenuitvoerlegging van een verstekvonnis in de zin van artikel 5, punt 1, van kaderbesluit 2002/584. In voorkomend geval moet hij gebruik maken van de hem bij artikel 15, lid 2, van dit kaderbesluit geboden mogelijkheden om dit punt te controleren. In elk geval is het de taak van het Hof om uitspraak te doen op basis van de feitelijke en juridische overwegingen zoals die zijn uiteengezet in de verwijzingsbeslissing.

Ten aanzien van de partijen in het hoofdgeding is de procedure als een aldaar gerezen incident te beschouwen, zodat de nationale rechterlijke instantie over de kosten heeft te beslissen. De door anderen wegens indiening van hun opmerkingen bij het Hof gemaakte kosten komen niet voor vergoeding in aanmerking.

Het Hof (Vierde kamer) verklaart voor recht:

De artikelen 4, punt 6, en 5, punt 3, van kaderbesluit 2002/584/JBZ van de Raad van 13 juni 2002 betreffende het Europees aanhoudingsbevel en de procedures van overlevering tussen de lidstaten moeten aldus worden uitgelegd dat, wanneer de betrokken uitvoerende lidstaat artikel 5, punten 1 en 3, van dit kaderbesluit heeft omgezet in nationaal recht, de tenuitvoerlegging van een Europees aanhoudingsbevel dat is uitgevaardigd met het oog op de tenuitvoerlegging van een bij verstek opgelegde straf in de zin van artikel 5, punt 1, afhankelijk kan worden gesteld van de voorwaarde dat de betrokkene, die de nationaliteit van de uitvoerende lidstaat heeft of aldaar verblijft, naar deze lidstaat wordt teruggezonden om in voorkomend geval aldaar de straf te ondergaan die na een nieuwe berechting in zijn aanwezigheid tegen hem zou worden uitgesproken in de uitvaardigende lidstaat.

ondertekeningen