5.5.2 Verbetering verhaalsmogelijkheden schuldeisers

Het spreekt haast voor zich dat nadeel bestaande uit een verslechtering van de verhaalsmogelijkheden van bepaalde schuldeisers, alleen kan worden opgeheven door voordeel bestaande uit een verbetering van de verhaalsmogelijkheden van diezelfde schuldeisers. Voordelen die ten goede zijn gekomen aan (de schuldeisers van) een vennootschap die tot dezelfde groep behoort als de schuldenaar zijn met betrekking tot het beroep op de faillissementspauliana derhalve in beginsel niet relevant.1

Is het (vrije) voor verhaal vatbare actief van de schuldenaar vermeerderd,2dan zal dit in veel gevallen leiden tot een verbetering van de verhaalspositie van de benadeelde schuldeisers. Bij een vermindering van de verifieerbare vorderingen op de schuldenaar ligt dit anders. De voldoening van een schuld door de schuldenaar leidt in de regel slechts tot een voordeel voor de voldane schuldeiser en niet tot een verbetering van de verhaalspositie van de (overige) benadeelde schuldeisers. In het beste geval heeft de voldoening voor hen een neutraal effect, bijvoorbeeld als een schuldeiser is voldaan die in geval van faillissement een uitkering van dezelfde omvang zou hebben gekregen. Van een voordeel is mogelijk wel sprake als de desbetreffende schuldeiser niet ten laste van de schuldenaar, maar ten laste van een derde is voldaan. Het actief dat tijdens faillissement door de curator had moeten worden aangewend om deze schuldeiser te voldoen, komt dan 'vrij' ten gunste van de overige schuldeisers, zonder dat hier een prestatie uit de boedel tegenover heeft gestaan.

Het gebeurt in de praktijk geregeld dat een schuldeiser onder dreiging van beslaglegging, faillissementsaanvraag of beëindiging van de (krediet)overeenkomst voldoening van of zekerheidstelling voor zijn vordering afdwingt. Wordt de voldoening of zekerheidstelling in een nadien uitgesproken faillissement aangevochten, dan stelt de desbetreffende schuldeiser zich wel eens op het standpunt dat ook rekening moet worden gehouden met bepaalde voordelen die voor de overige schuldeisers verbonden zouden zijn aan de aangevochten rechtshandeling. Deze zouden er dan in bestaan dat het faillissement nog enige tijd is uitgesteld, niet tot beslaglegging is overgegaan, de kredietovereenkomst nog enige tijd is voortgezet, aan de schuldenaar uitstel van betaling is verleend, etc. Het verbaast niet dat een dergelijk betoog zelden gehoor vindt.3 Het enkele feit dat genoemde omstandigheden zich hebben voorgedaan, leidt immers niet tot enige verbetering van de verhaalsmogelijkheden van de benadeelde schuldeisers.4