Het systeem van sanctionering van fiscale fraude (FM nr. 166) 2021/1.5.2.3:1.5.2.3 Ongeoorloofde samenloop

Het systeem van sanctionering van fiscale fraude (FM nr. 166) 2021/1.5.2.3

1.5.2.3 Ongeoorloofde samenloop

Deze functie is alleen te gebruiken als je bent ingelogd.Deze functie is alleen te gebruiken als je bent ingelogd.Deze functie is alleen te gebruiken als je bent ingelogd.

“Of je ‘van de hond of de kat wordt gebeten’ maakt volgens een oud gezegde niet uit. In beide gevallen zul je de pijn moeten verbijten. Wordt men door de hond én de kat gebeten, dan zwijgt het spreukenboek. Kennelijk is die situatie de fantasie van het volk te gortig.”1

Dit is een citaat van Hertoghs, waarbij de gortigheid ziet op een variant van ongeoorloofde samenloop, zo lijkt het. De prangende vraag is dan natuurlijk: wat wordt met ongeoorloofde samenloop precies bedoeld?

Om dit te verduidelijken, wordt eerst stilgestaan bij de term cumulatie. Wanneer het werkwoord cumuleren wordt gebruikt, wordt niets anders bedoeld het feitelijk stapelen van sancties. Cumulatie wordt in dit onderzoek dus in neutrale zin gebruikt.

Cumulatie van sancties kan wettelijk zijn toegestaan. In deze situaties wordt in dit onderzoek ook wel gesproken van samenloop. Een voorbeeld biedt de bepaling van art. 67q AWR, welke cumulatie of (eendaadse) samenloop toestaat, wat concreet inhoudt dat ten aanzien van eenzelfde feit – onder omstandigheden – zowel een verzuimboete als een vergrijpboete mag worden opgelegd. Ook is denkbaar dat de rechter via de straftoemeting invloed uitoefent op de cumulatie van sancties.

Er zijn tot slot ook situaties denkbaar waarin sancties cumuleren, terwijl de wet daar (misschien onbedoeld) geen stokje voor steekt. Gevoelsmatig kan in dergelijke situaties soms sprake zijn van onevenredige bestraffing. Naar dit type situaties wordt gerefereerd met de term ongeoorloofde samenloop. Nogmaals: het gaat dan niet om samenloop die via de wet mogelijk is gemaakt en/of die de rechter door zijn straftoemeting niet alsnog ‘recht trekt’, maar om samenloop ‘via een omweg’ (bijvoorbeeld door fiscaal beboetbare/strafbare feiten ook ten laste te leggen als commune delicten2).

Deze functie is alleen te gebruiken als je bent ingelogd.